Urząd do Spraw Cudzoziemców

MOWA O WYSTĄPIENIU ORAZ OKRES PRZEJŚCIOWY

W razie podpisania i wejścia w życie Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, z datą Brexitu tj. z dniem 1 lutego 2020r. rozpocznie się tzw. okres przejściowy, który skończy się z dniem 31 grudnia 2020 r.  (zgodnie z z aktualnym projektem Umowy o wystąpieniu).

Projekt Umowy o wystąpieniu przewiduje, iż w okresie przejściowym prawo Unii ma zastosowanie do Zjednoczonego Królestwa i na jego terytorium, a odniesienia do państw członkowskich w mającym zastosowanie prawie Unii, rozumie się jako odniesienia obejmujące również Zjednoczone Królestwo, o ile Umowa nie stanowi inaczej.

Swoboda przepływu osób pomiędzy Zjednoczonym Królestwem a Unią Europejską w okresie przejściowym zostanie utrzymana do końca okresu przejściowego, tj. do dnia 31 grudnia 2020 r. 

Na gruncie polskiego ustawodawstwa kwestie związane z okresem przejściowym, o którym mowa w art. 126 Umowy o wystąpieniu, reguluje ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o okresie przejściowym, o którym mowa w Umowie o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1516). Zgodnie z art. 1 w/w ustawy, ilekroć w przepisach odrębnych jest mowa o państwie członkowskim Unii Europejskiej lub Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, w okresie przejściowym, o którym mowa w art. 126 Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Dz. Urz. UE C 144 I z 25.04.2019, str. 1), rozumie się przez to również Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

Zgodnie z obowiązującymi ogólnymi zasadami dotyczącymi prawa pobytu obywateli UE na terytorium Polski, które mają obecnie zastosowanie do obywateli Zjednoczonego Królestwa i które będą także mieć zastosowanie do obywateli Zjednoczonego Królestwa w okresie przejściowym, do końca 2020r., obywatelom tym nie są wydawane zezwolenia pobytowe oraz karty pobytu, których wydawanie przewiduje ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2018 r., poz. 2094 z późn. zm.). Przewidziany jest natomiast obowiązek zarejestrowania pobytu i uzyskanie zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE. Po upływie 5-letniego nieprzerwanego pobytu obywatel UE może wnioskować o wydanie dokumentu potwierdzającego prawo stałego pobytu.

Zasady wjazdu i pobytu na terytorium Polski obywateli UE oraz członków ich rodzin reguluje ustawa z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. z 2019 r., poz. 293), która wdraża do polskiego porządku prawnego postanowienia dyrektywy 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium Państw Członkowskich (Dz. Urz. UE L 158 z 30.04.2004, str. 77).

Prawo pobytu do 3 miesięcy

Obywatele UE i członkowie ich rodzin, niebędący obywatelami UE mogą przebywać w Polsce przez okres do 3 miesięcy bez konieczności spełniania jakichkolwiek warunków pobytu, innych niż posiadanie ważnego dokumentu podróży. Obywatel UE może posiadać inny ważny dokument potwierdzający jego tożsamość i obywatelstwo. Członkowie rodzin obywateli UE, niebędący obywatelami UE, powinni posiadać wizę w celu wjazdu do Polski, chyba, że są zwolnieni z tego wymogu.

Pobyt powyżej 3 miesięcy

Jeżeli pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej trwa przez okres dłuższy niż 3 miesiące, obywatel UE oraz członek jego rodziny posiadający obywatelstwo UE zobowiązani są zarejestrować swój pobyt, a członek rodziny niebędący obywatelem UE jest obowiązany uzyskać kartę pobytu członka rodziny obywatela UE.

Organem właściwym do zarejestrowania pobytu obywatela UE oraz wydania karty pobytu członka rodziny obywatela UE jest wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu obywatela UE.

W celu zarejestrowania pobytu obywatela UE (w tym członków jego rodziny będących również obywatelami UE) oraz uzyskania karty pobytu członka rodziny obywatela UE wymagane jest, aby obywatel UE spełniał warunki prawa pobytu powyżej 3 miesięcy.

Obywatelowi UE przysługuje prawo pobytu przez okres dłuższy niż 3 miesiące, w przypadku gdy spełnia jeden z następujących warunków:

1. jest pracownikiem lub osobą pracującą na własny rachunek na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2. posiada wystarczające środki finansowedo utrzymania siebie i członków rodziny na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tak aby nie stanowić obciążenia dla pomocy społecznej, oraz posiada odpowiednie ubezpieczenie zdrowotne;
3. studiuje lub odbywa szkolenie zawodowew Rzeczypospolitej Polskiej oraz:
   posiada wystarczające środki finansowe do utrzymania siebie i członków rodziny na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tak aby nie stanowić obciążenia dla pomocy społecznej oraz posiada odpowiednie ubezpieczenie zdrowotne,
4. jest małżonkiem obywatela polskiego.

Pomimo istnienia obowiązku zarejestrowania pobytu obywatela UE, w przypadku pobytów na terytorium Polski dłuższych niż 3 miesiące, prawo pobytu obywatela UE przez okres przekraczający 3 miesiące wynika ze spełniania w/w warunków pobytu, a nie z zarejestrowania pobytu. Brak spełnienia obowiązku rejestracji pobytu nie oznacza dla obywatela UE braku prawa do pobytu na tym terytorium.

PO ZAKOŃCZENIU OKRESU PRZEJŚCIOWEGO PRZEWIDZIANEGO W UMOWIE O WYSTĄPIENIU

Po zakończeniu okresu przejściowego przewidzianego w Umowie o wystąpieniu, tj. od 1 stycznia 2021r. obywatele Wielkiej Brytanii i członkowie ich rodzin będą posiadać prawo pobytu w Polsce co do zasady na dotychczasowych warunkach jeśli:

• korzystali z prawa pobytu w Polsce zgodnie z prawem UE przed zakończeniem okresu przejściowego (dotyczy to także obywateli UK, którzy wjechali do RP po dacie Brexitu, a przed upływem okresu przejściowego);
• w dalszym ciągu mieszkają w Polsce.

Prawo pobytu tych osób na terytorium Polski, będących beneficjentami Umowy Wystąpienia, będzie wynikać bezpośrednio z Umowy o wystąpieniu, jak również zostanie uregulowane w ustawie z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin, poprzez objęcie pojęciem obywatela UE stosowanego przez tą ustawę także obywateli Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, będących beneficjentami Umowy Wystąpienia.

Zasady pobytu obywateli Zjednoczonego Królestwa oraz członków ich rodzin, będących beneficjentami Umowy Wystąpienia, będą analogiczne do tych, jakie mają zastosowanie do obywateli UE i członków ich rodzin, z uwzględnieniem pewnych modyfikacji wynikających z Umowy Wystąpienia.

Planuje się, że system ten będzie mieć w Polsce charakter deklaratoryjny, nie będzie obowiązku uzyskania nowego statusu pobytowego oraz dokumentu pobytowego, jako warunku legalnego pobytu w Polsce na podstawie Umowy Wystąpienia. Osoby kwalifikujące się do prawa pobytu na podstawie tej Umowy będą natomiast uprawnione do otrzymania zgodnie z warunkami określonymi w dyrektywie 2004/38/WE dokumentu pobytu, zawierającego oświadczenie, że został wydany zgodnie z niniejszą Umową.

W związku z powyższym planuje się wydawanie obywatelom Zjednoczonego Królestwa oraz członkom ich rodzin, będącym beneficjentami Umowy Wystąpienia na terytorium Polski, rodzajów dokumentów jakie są aktualnie wydawane obywatelom UE oraz członkom ich rodzin: zaświadczenia o zarejestrowaniu obywatela UE (na wniosek o zarejestrowanie pobytu), karty pobytu członka rodziny obywatela UE, oraz po nabyciu prawa stałego pobytu : dokumentu potwierdzającego prawo stałego pobytu oraz karty stałego pobytu członka rodziny obywatela UE. Dokumenty te będą przy tym zawierać adnotację, iż zostały wydane zgodnie z Umową Wystąpienia.

Obywatele Zjednoczonego Królestwa oraz członkowie ich rodzin, będący beneficjentami Umowy Wystąpienia na terytorium Polski, którzy uzyskali dokumenty pobytowe wydawane obywatelom UE oraz członkom ich rodzin do końca okresu przejściowego, będą mogli wystąpić do wojewody z wnioskiem o wymianę tych dokumentów na dokumenty zawierające adnotację, iż zostały wydane zgodnie z Umową Wystąpienia.

Z wnioskami o wydanie dokumentów pobytowych zawierających w/w adnotację, w tym o wymianę posiadanych dokumentów na dokument zawierający w/w adnotację będzie można występować począwszy od 1 stycznia 2021r.

Szczegóły polskich rozwiązań, które będą miały zastosowanie do beneficjentów Umowy wystąpienia po upływie okresu przejściowego zostaną określone w polskim ustawodawstwie.