Urząd do Spraw Cudzoziemców

Zapewnienie warunków do stosowania przepisów rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2018/1860 i 2018/1861

Rozporządzenie 2018/1860 ustanawia nowy system służący do wymiany informacji między państwami członkowskimi, które korzystają z SIS, na temat decyzji nakazujących powrót wydanych w odniesieniu do obywateli państw trzecich nielegalnie przebywających na terytorium państw członkowskich oraz do monitorowania czy cudzoziemcy objęci tymi decyzjami opuścili to terytorium.

Natomiast rozporządzenie 2018/1861 wprowadza bardziej szczegółowe uregulowania dotyczące wpisów w SIS oraz wzajemnych konsultacji państw członkowskich korzystających z SIS do celów odmowy wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich na terytorium państw obszaru Schengen, a także obowiązkowe ramy czasowe takich konsultacji.

Ustawa nowelizująca wprowadza głównie przepisy o charakterze kompetencyjnym wskazujące organy właściwe do realizacji zadań przewidzianych w tych rozporządzeniach, które uzupełniają przepisy wprowadzone ustawą z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Wizowym Systemie Informacyjnym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2642). Celem zmian jest także zapewnienie większej skuteczności powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich.

Zmiany organu odwoławczego w sprawach zobowiązania cudzoziemca do powrotu (i sprawach pokrewnych) oraz przepisów regulujących prowadzenie tych postępowań

Ustawa przenosi część dotychczasowych kompetencji Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców na Komendanta Głównego Straży Granicznej, jako organu wyższego stopnia w stosunku do komendantów oddziałów i placówek Straży Granicznej. Zmiana dotyczy postępowań w sprawach:

• zobowiązania cudzoziemca do powrotu,
• przedłużenia terminu dobrowolnego wyjazdu (dotąd terminu dobrowolnego powrotu - zmiana nazewnictwa),
• cofnięcia zakazu ponownego wjazdu,
• udzielenia zgody na pobyt ze względów humanitarnych oraz zgody na pobyt tolerowany,
• cofnięcia zgody na pobyt ze względów humanitarnych oraz zgody na pobyt tolerowany,
• wydania lub wymiany karty pobytu cudzoziemcowi, któremu udzielono zgody na pobyt ze względów humanitarnych oraz
• wydania lub wymiany dokumentu „zgoda na pobyt tolerowany”,
• przekazania cudzoziemca do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej (na podstawie obowiązującej w dniu 13 stycznia 2009 r. umowy międzynarodowej o przekazywaniu i przyjmowaniu osób),
• wydalenia obywatela UE lub członka rodziny niebędącego obywatelem UE,
• uchylenia decyzji o wydaleniu obywatela UE lub członka rodziny niebędącego obywatelem UE.

W tym kontekście należy także zauważyć, że terminy na wnoszenie odwołań do Komendanta Głównego Straży Granicznej w sprawach np. zobowiązania cudzoziemca do powrotu, wynosić będą 7 dni.

Minimalny termin dobrowolnego wyjazdu, jaki będzie mógł być określony w decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu będzie wynosił 8 dni, w miejsce dotychczasowych 15 dni.

Ponadto, maksymalny okres zakazu ponownego wjazdu w decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu oraz obowiązywania wpisu danych cudzoziemca do wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany, wydłuży się do 10 lat (obecnie w obu przypadkach maksymalny okres wynosi 5 lat) i będzie to dotyczyło przypadków, w których odpowiednia decyzja lub wpis uzasadnione są względami obronności, bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Jednocześnie, organ wydający decyzję o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu określającej termin dobrowolnego wyjazdu uzyska na podstawie nowych przepisów możliwość odstąpienia od orzeczenia o zakazie ponownego wjazdu na terytorium Polski i innych państw obszaru Schengen. Zasadniczą przesłanką będzie ocena, że istnieje wysokie prawdopodobieństwo, iż cudzoziemiec w przypadku ponownego wjazdu na terytorium Polski będzie przestrzegał porządku prawnego, w tym przepisów prawa migracyjnego.

Komendant Główny Straży Granicznej stanie się również organem wyłącznie właściwym do realizacji zadań z zakresu udzielania pomocy cudzoziemcom w dobrowolnym powrocie oraz pomocy związanej z przeniesieniem cudzoziemca do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej na podstawie rozporządzenia 604/2013[i].

Zmiany w przepisach regulujących udzielanie zezwoleń na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej

Jednym z wymogów udzielenia zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE jest posiadanie przez cudzoziemca potwierdzonej znajomości języka polskiego na poziomie B1. Ustawa nowelizująca dokona zmiany przepisu ustawy o cudzoziemcach, który aktualnie odwołuje się do urzędowego poświadczenia znajomości języka polskiego.

Potwierdzenie będzie mogło następować poprzez posługiwanie się przez cudzoziemca także innymi poświadczeniami znajomości języka polskiego na poziomie biegłości językowej co najmniej B1. Ich wykaz zostanie określony w rozporządzeniu wydanym przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

Poszerzenie zakresu podmiotów zwolnionych z obowiązku zatwierdzenia przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych na potrzeby przyjmowania cudzoziemców w celu podjęcia lub kontynuacji studiów

Do kategorii podmiotów niepodlegających obowiązkowi zatwierdzenia przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych na potrzeby przyjmowania cudzoziemców w celu podjęcia lub kontynuacji studiów dołączą:

• instytuty badawcze w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz. U. z 2022 r. poz. 498),
• instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk, o których mowa w ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk (Dz. U. z 2020 r. poz. 1796).

Zmiany dotyczące polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca

Ustawa nowelizująca wprowadzi dwie grupy zmian dotyczących polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca. Mają one z założenia służyć poprawie sytuacji prawnej i faktycznej obywateli Białorusi znajdujących się na terytorium Polski.

Po pierwsze, wprowadzona zostanie nowa podstawa do zwolnienia z opłaty za wydanie polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca. Zwolnienie będzie dotyczyło osób posiadających obywatelstwo określone w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

Po drugie, ustawa nowelizująca wprowadzi nową, alternatywną podstawę do wydania polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca. Z założenia ma ona służyć zapewnieniu szybszego i uproszczonego wydawania takiego dokumentu cudzoziemcom mającym trudności w uzyskiwaniu dokumentów podróży w państwach, których są obywatelami.

Dokument elektroniczny diia.pl dla małoletnich obywateli Ukrainy

Wprowadzona zostanie podstawa prawna do udostępnienia dokumentu elektronicznego w ramach publicznej aplikacji mobilnej diia.pl obywatelowi Ukrainy, który pobrał już dokument elektroniczny z danymi osobowymi małoletniego dziecka pozostającego pod jego władzą rodzicielską. Dokument ten stanowi potwierdzenie posiadania przez obywatela Ukrainy numeru PESEL ze statusem „UKR” i jest jednocześnie dokumentem pobytowym.