Lubuski Urząd Wojewódzki

Wojewoda lubuski wziął udział w obchodach 61. rocznicy Wydarzeń Zielonogórskich. 30 maja 1960 r. na trwałe zapisał się w historii Zielonej Góry. Setki zielonogórzan stanęły w obronie Domu Katolickiego i ks. Kazimierza Michalskiego, sprzeciwili się komunistycznej władzy.

Uroczystości rocznicowe rozpoczęły się mszą świętą w intencji obrońców Domu Katolickiego w Kościele konkatedralnym pw. św. Jadwigi Śląskiej w Zielonej Górze. Następnie wojewoda Władysław Dajczak wraz z uczestnikami uroczystości złożył kwiaty na grobie śp. ks. Kazimierza Michalskiego,  pierwszego polskiego proboszcza w powojennej Zielonej Górze, organizatora i inicjatora życia religijnego i społeczno-kulturowego. W 1960 roku ks. Michalski stanął  wraz z parafianami w obronie Domu Katolickiego.

Podczas obchodów rocznicowych odsłonięty został mural upamiętniający Wydarzenia Zielonogórskie 1960 roku.  Znajduje się on na ścianie budynku przy konkatedrze pw. Świętej Jadwigi Śląskiej w Zielonej Górze. Autorem dzieła jest zielonogórski artysta Jakub Bitka, mural tworzył korzystając z archiwalnych zdjęć Instytutu Pamięci Narodowej.

Na scenie letniej przy Filharmonii Zielonogórskiej odbyła się główna część uroczystości rocznicowych, ceremonia wręczenia Krzyży Wolności i Solidarności nadanych przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Są to odznaczeń państwowe za zasługi na rzecz suwerenności Polski oraz respektowanie praw człowieka w czasach PRL byłym działaczom opozycji antykomunistycznej.

W imieniu Prezydenta RP Andrzeja Dudy odznaczenia wręczył dyrektor poznańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej Rafał Reczek, który zaznaczył, że to wyraz wdzięczności i pamięci o odwadze uczestników Wydarzeń Zielonogórskich. Towarzyszyli mu wojewoda lubuski Władysław Dajczak oraz prezydent Zielonej Góry Janusz Kubicki.

Wojewoda Władysław Dajczak podkreślił, że dzień 30 maja 1960 roku, kiedy pięć tysięcy zielonogórzan wyszło na ulice swego miasta by bronić Domu Katolickiego sprzeciwiając się komunistycznej władzy, na trwałe zapisał się w historii miasta.

– 30 maja 1960 roku jest bardzo ważną datą w historii Polski. Wtedy w Zielonej Górze, kiedy państwo komunistyczne postanowiło pozbawić Polaków godności i wyrażania swoich największych wartości, zielonogórzanie nie bojąc się władzy komunistycznej pokazali wierność kościołowi. Pokazali wierność prawdziwej miłości do Ojczyzny,  nieugiętej wiary i nadziei w wolność – zaznaczył wojewoda. – Dzisiaj składamy hołd oraz chcemy wyrazić wielki szacunek księdzu Kazimierzowi Michalskiemu i zielonogórzanom, którzy wtedy odważyli się w liczbie ponad 5000 wyjść na ulice miasta, zademonstrować największe wartości ważne dla Polaków i zapłacili za to ogromną cenę. Dziś, żyjąc w wolnej Polsce, możemy oddawać należną im cześć. To nasi bohaterowie – powiedział wojewoda Władysław Dajczak.

Odznaczeni Krzyżami Wolności i Solidarności

Odznaczeni Krzyżami Wolności i Solidarności uczestnicy Wydarzeń Zielonogórskich (pośmiertnie) w czasie obchodów 61. rocznicy Wydarzeń Zielonogórskich zostali: Maria Popkowska, Kazimierz Łabędzki (Łabęcki), Stanisław Dropiński. Odznaczenia odebrała rodzina.

W czasie obchodów rocznicowych odbyło się również widowisko słowno-muzyczne w wykonaniu młodzieży z Młodzieżowego Centrum Kultury i Edukacji „Dom Harcerza” w Zielonej Górze. Na zakończenie uczestnicy uroczystości złożyli kwiaty pod Monumentem poświęconym Obrońcom Domu Katolickiego. 

Według źródeł historycznych w poniedziałkowy poranek 30 maja 1960 r. setki zielonogórzan stanęły w obronie Domu Katolickiego i ks. Kazimierza Michalskiego.

Dom Katolicki w Zielonej Górze był miejscem niezwykle ważnym dla mieszkańców miasta. Ks. Michalski podjął się obrony tej placówki. Poprosił parafian o podpisywanie petycji do Rady Państwa o cofnięcie decyzji o eksmisji. Rada odrzuciła petycję. O planowanej eksmisji informowano we wszystkich parafiach, a służby bezpieczeństwa szykowały się do przejęcia Domu Katolickiego 30 maja 1960 r.

Według wielu obserwatorów, w kulminacyjnym momencie protest w obronie Domu Katolickiego zgromadził około 5 tys. ludzi. Podczas zajść zatrzymano 333 demonstrantów. Niewiele mniejsza liczba osób poniosła sankcje ze strony władz. Represje były bardzo dotkliwe, kary sięgały do pięciu lat więzienia. 

Wielu uczestników zajść, bez szansy na zatrudnienie i godne życie, musiało opuścić miasto. W przejętym przez władze Domu Katolickim utworzono siedzibę państwowej Filharmonii Zielonogórskiej, która funkcjonuje w tym budynku do dziś.

Protest w Zielonej Górze był jednym z największych tego typu wystąpień, jakie miały miejsce w PRL od czerwca 1956 do grudnia 1970 roku. Mimo to przez wiele lat wiedza o tym wydarzeniu nie była powszechna.