Podkarpacki Urząd
Wojewódzki w Rzeszowie

Inicjatywa – podjęta u progu Narodowego Święta Niepodległości – ma na celu zachęcić młode pokolenie Polaków do włączenia się w różne działania, mające podkreślić wyjątkowość tego czasu.

– W bieżącym roku kontynuujemy świętowanie stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości, dlatego w ramach projektu pt. „Wolna Niepodległa” realizowanego z Programu Wieloletniego „Niepodległa”, wspólnie z Muzeum Zamkiem w Łańcucie oraz Podkarpackim Kuratorem Oświaty przygotowaliśmy lekcję on-line, z której korzystają nauczyciele i uczniowie szkół województwa podkarpackiego. Chciałabym zaprosić Państwa na wspólną historyczną wędrówkę, podczas której przybliżymy przedstawicieli grupy arystokratycznej i ziemiaństwa i ich wpływ na rozwój II Rzeczpospolitej – powiedziała wojewoda podkarpacki Ewa Leniart, dziękując uczniom podkarpackich szkół za liczną obecność i zapraszając do dyskusji.

Młodych uczestników spotkania powitała również podkarpacki kurator oświaty Małgorzata Rauch, która podkreśliła, że odkrywanie kart historii to pasjonująca przygoda. – Historie konkretnych ludzi – dla nas współczesnych są niezwykłą opowieścią. Nie można zrozumieć teraźniejszości bez historii – podkreśliła.

Lekcja pt. „Rola arystokracji i ziemiaństwa w procesie tworzenia administracji, dyplomacji, ustroju, prawa i podstaw gospodarczych niepodległego państwa polskiego oraz ich zaangażowanie w działalność kulturalną i charytatywną” odbyła się 9 listopada br. w formie hybrydowej: w sali kolumnowej Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie oraz poprzez transmisję online. Dedykowana była uczniom szkół podstawowych klas VI–VIII szkół podstawowych oraz szkół ponadpodstawowych województwa podkarpackiego. Fundamentem spotkania był wykład dr. Łukasza Chrobaka pt. „Arystokracja i ziemiaństwo wobec budowy zrębów i odbudowy II Rzeczypospolitej”.

Lekcja dotyczyła roli arystokracji i ziemiaństwa w procesie rozwoju regionu oraz tworzenia administracji, dyplomacji, ustroju, prawa i podstaw gospodarczych niepodległego państwa polskiego, ich zaangażowania w działalność edukacyjną, kulturalną i charytatywną na przykładzie takich postaci jak: Alfred Wojciech Potocki, Andrzej Lubomirski, Alfred Józef Potocki, Kazimierz Lubomirski, Alfred Antoni Potocki, Adam Stefan Sapieha, Michał Czartoryski, Ignacy Łukasiewicz i Jerzy Potocki.

Organizowane wydarzenie miało na celu upowszechnienie wiedzy na temat zjednoczenia i odbudowy suwerennego państwa po 123 latach niewoli. Wielu synów polskiej ziemi na rzecz wolnej Ojczyzny poświęcało osobiste talenty, siły i pracę. W ciągu zaledwie 3 lat po odzyskaniu niepodległości utworzono silną armię, zbudowano od podstaw administrację i uchwalono demokratyczną konstytucję. Siła narodu polskiego objawiła się wówczas w konstruktywnym wysiłku na rzecz odbudowy państwa. Budowano drogi, domy, szkoły, szpitale. Rozwijano kulturę i sztukę, usiłując zminimalizować efekty wynaradawiania prowadzonego przez zaborców. Wielokrotnie w literaturze podkreśla się wiodącą rolę inteligencji w tworzeniu podstaw ustrojowych, gospodarczych oraz odtworzeniu sił zbrojnych i aparatu urzędniczego II Rzeczypospolitej. W tym procesie ważną rolę odgrywała arystokracja i ziemiaństwo, posiadające odpowiednie zaplecze ekonomiczne, międzynarodowe kontakty oraz tradycje kreowania i kształtowania życia publicznego. Pełnili oni wówczas rolę lokalnych liderów społecznych, przyczyniając się do rozwoju gospodarczego i kulturalnego swoich regionów. Kolekcjonując dzieła sztuki, prowadząc teatry, wspierając lokalne orkiestry, zakładając szkoły, dotując kościoły i tworząc imponujące biblioteki przyczyniali się do odrodzenia polskiego dziedzictwa. Rodziny arystokratyczne i ziemiańskie oraz ich majątki były często miejscem, do którego sprowadzano nowe rozwiązania cywilizacyjne i innowacje techniczne (np. specjalistyczne hodowle i uprawy) z Zachodniej Europy. Odbywało się to zwykle dzięki studiom młodych ziemian i arystokratów na uczelniach zachodnich, praktykom w majątkach na Zachodzie, kontaktom gospodarczym, czy zagranicznym podróżom. Działania swoje prowadzili na wielu polach: gospodarczym, politycznym, edukacyjnym, charytatywnym czy kulturalnym. Niemal w każdej rodzinie arystokratycznej i ziemiańskiej można znaleźć postaci zaangażowane w wydarzenia znane z podręczników historii, postaci, które współtworzyły dzieje Polski i wpływały na ich bieg. Dlatego w celu realizacji lekcji on-line podjęto współpracę z instytucją kultury jaką jest Muzeum – Zamek w Łańcucie. Łańcut w okresie międzywojennym, był miejscem z dumą pokazywanym przez ówczesne władze polskie, jako jedna z wizytówek znów niepodległej Polski. Gośćmi bywali tu nie tylko dyplomaci polscy i zagraniczni, ale także koronowane głowy. Przedstawiciele państw obcych, politycy, uczeni i dziennikarze z zagranicy byli w pałacu oficjalnymi gośćmi rządu polskiego.

Inicjatywa, której celem było wspieranie edukacji historycznej i regionalnej oraz promocja postaw patriotycznych młodego pokolenia,  została  zrealizowana jest w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022, Priorytet 2, Schemat 2C przez wojewodę podkarpackiego i partnerów projektu „Wolna Niepodległa”.

***

Materiały pomocnicze: Na stronie internetowej https://niepodlegla.rzeszow.uw.gov.pl/ dostępne będą materiały multimedialne w formie prezentacji pt. „Arystokracja i ziemiaństwo wobec budowy zrębów i odbudowy II Rzeczypospolitej”, archiwalnych zdjęć, przykładowego scenariusza lekcji oraz nagrania przeprowadzonego wykładu. Z zastrzeżeniem praw autorskich można korzystać z ww. materiałów, jako narzędzi pomocniczych do organizowanych przez nauczycieli lekcji lub zajęć w ramach kół zainteresowań. Materiały te przygotowane zostały we współpracy Wojewody Podkarpackiego z Muzeum – Zamek w Łańcucie i Podkarpackim Kuratorem Oświaty. Zdjęcia archiwalne udostępnione zostały przez Narodowe Archiwum Cyfrowe, Muzeum – Zamek w Łańcucie, Ossolineum we Wrocławiu, Zespołu Pałacowo – Parkowego w Przeworsku, Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza.