Polska w Uzbekistanie

Współpraca polityczna 

Rzeczpospolita Polska uznała niepodległość Tadżykistanu 27 grudnia 1991 r. Stosunki dyplomatyczne nawiązano 11 lutego 1992 r. Pierwsze kontakty dyplomatyczne datują się na okres po zakończeniu wojny domowej (1992-1997),  kiedy w 1998 r. wizytę w Duszanbe złożył minister Bronisław Geremek jako przewodniczący OBWE. Stosunki  Polski z Tadżykistanem  obejmują dialog polityczny, współpracę gospodarczą, rozwojową oraz w ograniczonej mierze współpracę sektorową, kulturalną i edukacyjną. Dialog polityczny, po wizycie prezydenta RP A. Kwaśniewskiego w Tadżykistanie (2002 r.) i wizycie prezydenta Republiki Tadżykistan E. Rahmonowa w Polsce (2003), utrzymywany jest w formie konsultacji na szczeblu wiceministrów spraw zagranicznych; ostatnie odbyły się w  Warszawie w czerwcu 2021 r. (wiceministrowie M. Przydacz i M. Husenzoida). Do okazjonalnego spotkania prezydentów Polski i Tadżykistanu doszło 26 marca 2018 r. w Duszanbe podczas międzylądowania prezydenta RP w trakcie podróży do Afganistanu. 19 grudnia 2016 r. minister obrony narodowej A. Macierewicz spotkał się w Duszanbe z szefem Sztabu Generalnego sił zbrojnych Tadżykistanu gen. Emomali Sobirzodą (spotkanie przy okazji międzylądowania w drodze do Afganistanu). Tadżykistan poparł polską kandydaturę na niestałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ. 10  października 2017 r. w Warszawie odbyło się V posiedzenie polsko-tadżykistańskiej Komisji ds. współpracy gospodarczej, inwestycyjnej i handlowej (pod przewodnictwem wiceministrów rozwoju T. Kościńskiego i Umeda Dowladzoda).

Współpraca gospodarcza polega głównie na eksporcie z Polski do Tadżykistanu. Wymiana handlowa z Tadżykistanem stanowi wielkości śladowe w bilansie polskiej wymiany z zagranicą. Wartość obrotów  wyniosła w 2019 r. 20,3 mln euro, z czego eksport z Polski 19,2 mln euro, import z Tadżykistanu 1,1 mln euro. Obecnie, w Tadżykistanie działa formalnie kilka firmz polskim kapitałem: Skorut Tadż – w specjalnej strefie ekonomicznej „Sugd” w Chodżencie, Dusti Amirchon – w specjalnej strefie ekonomicznej „Sugd”, firma Nekon  oraz 3 firmy w Duszanbe: Tadż-Pol-Teks i UnitexPol i ChM. W Duszanbe jest także zarejestrowane przedstawicielstwo firmy Budmex.

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej w Tadżykistanie

Wg Państwowego Komitetu Statystycznego Tadżykistanu, w 2020 r. PKB wyniósł ponad 7,3 mld USD. W przeliczeniu na jednego mieszkańca PKB stanowił ok. 773 USD. Największy udział w PKB Tadżykistanu w 2020 roku miał sektor rolny – 22,6%. Udział sektora przemysłowego wyniósł –17,4%, handlu – 15,9%, podatków – 9,1 PKB. Średnia miesięczna płaca w 2020 r. wynosiła ok. 1400 somoni (120 USD), a płaca minimalna ok. 400 somoni (35 USD). Wg oficjalnych danych, inflacja w skali całego 2020 r. wyniosła 9,4 %. W tym okresie ceny artykułów spożywczych wzrosły o 13%, a artykułów nieżywnościowych o 5,8%, ceny usług dla ludności wzrosły o 4%. Poziom bezrobocia w Tadżykistanie w 2020 r. wyniósł 7,5%.

Handel zagraniczny

Wg Izby Przemysłowo-Handlowej Tadżykistanu, w ub. roku całkowity wolumen handlu zagranicznego wyniósł 4,557 mld USD, tj. o 0,8% więcej w porównaniu z analogicznym okresem 2019 r. W tym samym czasie eksport osiągnął ok. 1,4 mld USD, a import przekroczył 3,1 mld USD. W 2020 r. głównymi partnerami handlowymi Tadżykistanu były: Rosja (21,1%), Kazachstan (18,5%), Chiny (10,0%), Turcja (6,9%), Uzbekistan (7,1%), Szwajcaria (20,3%), Niemcy (1,5%), Japonia (0,9%), Iran (1,1%), Pakistan (0,5%) i inne kraje.

W 2020 r. lista głównych towarów eksportowanych obejmowała metale szlachetne, aluminium, włókno bawełniane, owoce i warzywa. W 2020 r. Tadżykistan kupował głownie od partnerów zagranicznych pszenicę i zboże, produkty naftowe i paliwo, gaz płynny, maszyny.

Obecnie w Tadżykistanie odnotowuje się pozytywne oznaki w gospodarce. Wg Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego i Handlu, wielkość PKB w Tadżykistanie za 9 miesięcy 2021 wyniosła 67,1 mld somoni (ok. 5,9 mld USD), tj. o 0,9 mld USD więcej niż w tym samym okresie w 2020 r.

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych 

W związku z istotnymi ograniczeniami Ambasada RP w Taszkencie realizuje w niewielkim stopniu w Tadżykistanie projekty w dziedzinie dyplomacji publicznej i kulturalnej. We wrześniu 2019 r. ambasada RP w Taszkencie zorganizowała w Duszanbe Dni Polskie, pierwsze po wieloletniej przerwie duże polskie przedsięwzięcie kulturalno-promocyjne w Tadżykistanie.

W dniach 30 kwietnia - 2 maja br. Ambasada RP w Taszkencie (wraz z Narodową Agencją Wymiany Akademickiej – NAWA) zorganizowała w Duszanbe targi edukacyjne oraz okrągły stół polskich i tadżyckich szkół wyższych i instytucji odpowiedzialnych za wymianę akademicką. Ze strony polskiej  uczestniczyli przedstawiciele 16 uczelni i organizacji, w tym Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (NAWA) i Konferencji Rektorów Szkół Akademickich Polski (CRASP). Ze strony tadżyckiej odnotowano udział 22 szkół wyższych. Oferta polskich uczelni wzbudziła bardzo duże zainteresowanie – targi odwiedziło łącznie ok. 1000 osób. Okrągły stół i targi edukacyjne były pierwszym tego rodzaju wydarzeniem zorganizowanym kiedykolwiek przez stronę polską w Tadżykistanie.

Naukową współpracę w dziedzinie botaniki nawiązały Polska Akademia Nauk i Tadżycka Akademia Nauk (na podstawie porozumienia o współpracy PAN i TAN z 20 września 2019 r.) Polscy naukowcy prowadzą w Tadżykistanie badania endemicznych gatunków lokalnej flory, które mogłyby mieć zastosowanie przemysłowe, także w Polsce, w sytuacji zmian klimatycznych.