Polska we Włoszech

Włochy, niemal jednocześnie z pozostałymi mocarstwami Ententy, w lutym 1919 r. uznały de iure rząd Ignacego Jana Paderewskiego i niepodległość Polski. Podczas obrad konferencji pokojowej w Paryżu premier Włoch, Vittorio Emanuele Orlando i minister spraw zagranicznych, Giorgio Sidney Sonnino uważali, że sprawy polskich granic zachodnich mają rozstrzygnąć wielkie mocarstwa. Natomiast decyzję w kwestii granicy wschodniej proponowali pozostawić Warszawie. W składzie Misji Międzysojuszniczej, która w lutym 1919 r. przybyła do Polski, znaleźli się też polityczni i wojskowi przedstawiciele Włoch, m.in.: minister pełnomocny Cesare Giulio Montagna, gen. Giovanni Longhena Romei i kpt. Leopoldo Venturi (żonaty z Polską i mówiący po polsku). Jednym z członków misji alianckiej, rezydującej we Lwowie, mediującej w konflikcie polsko-ukraińskim, był kpt. Giuseppe Stabile.

We Włoszech, niedaleko Turynu i Neapolu, w latach 1917 i 1918, utworzone zostały dwa obozy wojskowe, dla żołnierzy narodowości polskiej wziętych do niewoli z armii austro-węgierskiej. Pomimo początkowego oporu włoskich władz, rzymska misja Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu, uznawanego przez Włochy, uzyskała zgodę na ewakuację kilkudziesięciu tysięcy żołnierzy i oficerów, którzy zasilili Armię Polską we Francji. Po wyjeździe do Polski w 1919 r., tzw. Błękitna Armia była jednym z filarów Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej.

Włoski dyplomata w Polsce, Cesare Montagna, przekonywał władze w Rzymie, że należy wspomóc materialnie i aprowizacyjnie Polskę wobec zagrożenia bolszewickiego. W efekcie w latach 1919-1920 Włochy sprzedały Polsce (wymieniły na węgiel) uzbrojenie i materiały wojenne (poaustriackie i z własnego demobilu), m.in.: miliony karabinów typu „Mauser” i pocisków typu „Mannlicher”, 45 dział i dużą liczbę mundurów.

W lipcu i sierpniu 1920 r. Włochy, przewidując klęskę armii polskiej, opowiadały się za jak najszybszym podpisaniem rozejmu (zawarciem pokoju) przez Polskę ze Związkiem Sowieckim. Pomimo to, poseł Włoch w Warszawie, Francesco Tommasini, jako jedyny szef misji zagranicznej oprócz nuncjusza apostolskiego Achillesa Rattiego, pozostał w Warszawie w przeddzień ostatecznego szturmu Armii Czerwonej. Po powrocie do Włoch Tommasini opublikował książkę: „La risurrezione della Polonia” (Milano 1925) tłumaczoną na język polski.

Zdjęcie:
Francesco Tommasini, poseł nadzwyczajny i minister pełnomocny Włoch w Polsce. Zródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe w Warszawie, sygn.: 1-D-1962.