Dementujemy informacje o masowych kontrolach na działkach ROD

23.04.2024

Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie informuje, że nie prowadzi zaplanowanych i zamierzonych kontroli ręcznych ujęć wody, tzw. abisynek na terenie Rodzinnych Ogrodów Działkowych (ROD). Trzeba podkreślić fakt, że w okresie od czerwca 2023 r. do kwietnia 2024 r. w całej Polsce odbyły się tylko 2 (dwie) kontrole ROD w zakresie udzielonego im pozwolenia wodnoprawnego. Takie działania prowadzone są cyklicznie i polegają na sprawdzeniu, czy podmiot korzystający z wody robi to zgodnie z udzielonym pozwoleniem. Nikt z nie został ukarany.

Przede wszystkim należy wskazać, że nie jest karane posiadanie studni. Właściciel takiego urządzenia wodnego musi natomiast uzyskać zgodę wodnoprawną, gdy pobór wody przekracza 5 m³/dobę średniorocznie.

Natomiast każdy właściciel działki, na terenie której znajduje się studnia, musi ją zalegalizować. Przypominamy jednocześnie, że pozwolenia wodnoprawne wydawane są stowarzyszeniom ogrodowym zarządzającym ROD, a nie poszczególnym członkom stowarzyszenia. To na zarządzie stowarzyszenia ROD spoczywa obowiązek legalizacji korzystania z wód poprzez wystąpienie o pozwolenie wodnoprawne.

Procedura zalegalizowania studni

Gdy urządzenie zostało wykonane po 1 stycznia 1975 r.:

właściciel tego urządzenia musi wystąpić z wnioskiem o jego legalizację, do którego dołącza odpowiednie dokumenty, o których mowa w art. 407 ust. 2 (art. 190 ustawy Prawo wodne);
wniosek o uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na korzystanie z wód należy złożyć do właściwego organu w sprawach pozwoleń wodnoprawnych tj. dyrektora Zarządu Zlewni PGW Wody Polskie;
tym celu warto odbyć rozmowę z pracownikiem właściwego Zarządu Zlewni, by uzyskać dalsze informacje jak złożyć wniosek, jaka powinna być treść operatu wodnoprawnego i jakich informacji będzie potrzebował urząd do udzielenia pozwolenia.

Gdy urządzenie zostało wykonane przed 1 stycznia 1975 r.:

za urządzenie wodne legalne uznaje się urządzenia wodne wykonane przed 1 stycznia 1975 r. i zalegalizowane z mocy przepisu art. 133 ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo wodne;
za urządzenie wodne legalne uznaje się urządzenia wodne, które w okresie obowiązywania ustawy Prawo wodne z 1974 r. zostało zalegalizowane na podstawie decyzji lub dokumentów odpowiednich organów, innych niż pozwolenie wodnoprawne na wykonanie urządzenia wodnego, w związku z art. 206 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne.

PGW Wody Polskie ma świadomość, że ze względu na zaszłości historyczne, sytuacja prawna poszczególnych ROD jest bardzo różna. Nie chcemy karać, tylko doprowadzić do sytuacji, gdy każdy korzystający z wody na działce ROD będzie czuł się bezpieczne pod względem prawnym. Jednocześnie, w czasie wydłużających się okresów suszy oraz zmniejszania się naszych zasobów wód podziemnych, nie możemy tolerować sytuacji, gdy korzystanie z wód odbywa się niezgodnie z prawem.

PGW Wody Polskie nie planuje kontroli ROD w tym zakresie. Zależy nam na dialogu i jesteśmy otwarci na rozmowy z poszczególnymi Zarządami ROD i pomocy w przeprowadzeniu ich przez proces uzyskania zgody wodnoprawnej na korzystanie z już istniejących urządzeń wodnych. Bardzo cieszymy się, że już ponad 650 Zarządów ROD podjęło wysiłek uregulowania sytuacji dotyczącej poboru wody z ujęć na terenach ogrodów i liczymy, że pozostałe pójdą w ich ślady.

Korzystanie z wody na ROD - poradnik Wód Polskich

Rodzinne Ogrody Działkowe, które działają na podstawie ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych są prowadzone przez stowarzyszenia ogrodowe. Największym stowarzyszeniem ogrodowym jest Polski Związek Działkowców, który zrzesza i zarządza większością wszystkich ROD w Polsce. Stowarzyszenie ogrodowe, które zarządza ROD oddaje na podstawie umowy dzierżawy działkowej danemu działkowcowi do używania i pobierania pożytków konkretną działkę ogrodową. Z uwagi na fakt, że w przeważającej większości przypadków ROD były tworzone na gruntach Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego zazwyczaj stowarzyszeniu ogrodowemu przysługuje tytuł prawny do nieruchomości, na której prowadzony jest ROD w postaci użytkowania zwykłego. W pozostałych przypadkach (zdecydowana mniejszość) stowarzyszenie ogrodowe legitymuje się tytułem prawnym do nieruchomości w postaci prawa użytkowania wieczystego lub prawa własności.

Jaki obowiązek ma zarząd ROD w przypadku zaopatrzenia ROD i działek w wodę oraz zamiaru z niej korzystania?

Jeżeli zarząd ROD w celu zaopatrzenia ROD i działek ogrodowych w wodę zamierza pobierać wody podziemne ma obowiązek wystąpienia o udzielenie pozwolenia wodnoprawnego, a następnie opomiarowania infrastruktury służącej do czerpania wód oraz obowiązek ponoszenia opłat za korzystanie z usług wodnych – za pobór wód podziemnych.

Komu mogą być wydawane pozwolenia wodnoprawne w przypadku ROD?

Pozwolenia wodnoprawne wydawane są stowarzyszeniom ogrodowym zarządzającym ROD-a nie poszczególnym członkom stowarzyszenia. Na Zarządzie stowarzyszenia zarządzającego ROD spoczywa obowiązek legalizacji korzystania z wody poprzez wystąpienie o pozwolenie wodnoprawne.

Co powinny zrobić Zarządy stowarzyszeń zarządzających ROD w wyniku wcześniejszych zaszłości formalno–prawnych?

Zarządy stowarzyszeń zarządzających ROD powinny wykazać się większą aktywnością w kwestii uregulowania spraw formalno-prawnych dotyczących korzystania z wód, które powstały w wyniku kilkudziesięcioletnich zaszłości, co do których poszczególni korzystający z ogródków nie są winni i nie może to ich obciążać. PGW Wody Polskie jest otwarte na współpracę i chętnie będzie służyć pomocą w przypadku konkretnych zgłoszeń.

Co jest legalnym urządzeniem wodnym?

Za urządzenie wodne legalne uznaje się urządzenia wodne wykonane:

na podstawie stosownego pozwolenia wodnoprawnego;
przed 1 stycznia 1975 r. i „zalegalizowane” z mocy przepisu art. 133 ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo wodne;
w okresie obowiązywania ustawy Prawo wodne z 1974 r na podstawie decyzji lub dokumentów odpowiednich organów, innych niż pozwolenie wodnoprawne na wykonanie urządzenia wodnego, „zalegalizowane” w związku z art. 206 ust.1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne.

Co należy zrobić kiedy urządzenie wodne jest legalne?

Jeśli urządzenie wodne jest legalne, a występuje chęć korzystania z wód, należy złożyć wniosek o uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na korzystanie z wód.

Czy trzeba na ujęcie wody posiadać stosowne zezwolenie?

Tak. Każde korzystanie ze studni, poza wskazanym w prawie wodnym „zwykłym” korzystaniem z wód wymaga posiadania zgody wodnoprawnej. W przypadku ujęć wody i jednoczesnymi coraz większymi okresami suszy oraz zmniejszania się naszych zasobów wód podziemnych zewidencjonowanie wszystkich poborów jest bardzo istotne z powodów planistycznych i ochrony ujęć przed wyczerpaniem.

Prawo zwykłego korzystania z wód do ilości średniorocznej 5m³/dobę przysługuje właścicielowi gruntu i służy wyłącznie zaspokojeniu potrzeb własnego gospodarstwa domowego lub własnego gospodarstwa rolnego.

Kto może uzyskać pozwolenie wodnoprawne w przypadku pobierania wód podziemnych z ujęcia do zaopatrzenia danego ROD?

Jeżeli wody podziemne pobierane są z ujęcia i służą zaopatrzeniu działek ogrodowych danego ROD w wodę, podmiotem, który powinien uzyskać pozwolenie wodnoprawne w tym zakresie jest stowarzyszenie ogrodowe, które jest podmiotem zarządzającym ROD - jednostką organizacyjną stowarzyszenia.

Co w przypadku kiedy na konkretnej działce użytkownik wykonał studnię do pobierania wody na swoje potrzeby?

W sytuacji kiedy na konkretnej działce ogrodowej znajdującej się w określonym ROD, użytkownik danej działki ogrodowej wykonał studnię na tej działce ogrodowej i pobiera wody podziemne w celu zaopatrzenia swojej działki ogrodowej w wodę. Niezależnie od tego czy podmiotem, który powinien uzyskać pozwolenie wodnoprawne będzie poszczególny działkowiec, któremu przysługuje prawo użytkowania działki w ROD czy też stowarzyszenie ogrodowe zarządzające danym ROD, żaden z tych podmiotów nie może skorzystać ze zwolnienia określonego w art. 395 pkt 5 Prawa wodnego, który zwalnia z obowiązku uzyskania pozwolenia wodnoprawnego albo dokonania zgłoszenia wodnoprawnego sytuację wykonania urządzeń wodnych do poboru wód podziemnych na potrzeby zwykłego korzystania z wód z ujęć o głębokości do 30 m. Żaden z tych podmiotów nie jest właścicielem, któremu przysługuje wyłączne prawo do zwykłego korzystania z wód zgodnie z art. 33 ust.1 Prawa wodnego. Zatem każdy nie właściciel, który wykonał urządzenie do poboru wód podziemnych bez wymaganego pozwolenia albo zgłoszenia oraz z takiego urządzenia (studni) korzysta czyni to z naruszeniem przepisów.

W jaki sposób posiadacz działki ROD może zalegalizować studnię, skoro nie ma prawa własności działki?

Za pośrednictwem Zarządu swojego Stowarzyszenia zarządzającego ROD. Jeżeli zarząd ROD ma wiedzę, że w celu zaopatrzenia ROD i działek ogrodowych w wodę są pobierane wody podziemne ma obowiązek wystąpienia o udzielenie pozwolenia wodnoprawnego, a następnie zainstalowania liczników na pompach i innych urządzeniach służących do czerpania wód oraz obowiązek ponoszenia opłat za korzystanie z usług wodnych – za pobór wód podziemnych na potrzeby nawadniania ogrodów działkowych. Opłata ta wynosi 0,05 zł za 1000 litrów (jeden metr sześcienny).

Dlaczego posiadanie ujęcia wody - bez legalizacji jego użytkowania - jest prawnie zabronione?

W celu dbałości co do jakości jak i ilości wód dostępnych w Polsce, szczególne korzystanie w postaci poboru wód na potrzeby inne niż własnego gospodarstwa domowego lub rolnego, powinno zawsze odbywać się na podstawie pozwolenia wodnoprawnego. Prawo „zwykłego” korzystania z wód do ilości średniorocznej 5m³/dobę które przysługuje właścicielowi gruntu i służy wyłącznie zaspokojeniu potrzeb własnego gospodarstwa domowego lub własnego gospodarstwa rolnego.

Natomiast każde korzystanie ze studni, poza wskazanym w prawie wodnym „zwykłym” korzystaniem z wód wymaga posiadania zgody wodnoprawnej. Powodem tego jest ochrona wód przed całkowitym wyczerpaniem i zabezpieczenie dostępu do niej. W przypadku ujęć wody i jednoczesnymi coraz większymi okresami suszy oraz zmniejszania się naszych zasobów wód podziemnych, zewidencjonowanie wszystkich poborów oraz oszacowanie ich wielkości jest bardzo istotne.

Jakie kary grożą za nielegalne użytkowanie takiego ujęcia wody?

Ustawodawca wprowadził przepisy – z jednej strony nakładające obowiązek posiadania zgody wodnoprawnej na korzystanie z ujęcia wody, opłaty za wodę, która to opłata, w przypadku korzystania z ujęć na potrzeby nawadniania ogrodów działkowych jest taka sama jak opłata za nawadnianie upraw rolnych i wynosi dokładnie 0,05 zł za 1000 litrów czyli 1 m sześcienny wody. Opłaty mają stanowić zachętę do racjonalizacji zużycia wody.

Z drugiej strony, mając na celu dobro społeczne i propagowanie uczciwych środowiskowo i społecznie zachowań, wprowadził też system administracyjnych kar pieniężnych dla korzystających z wód bez zgody wodnoprawnej.

Korzystanie z usługi wodnej polegającej na poborze wód podziemnych bez wymaganego prawem pozwolenia wodnoprawnego zagrożone jest administracyjną karą pieniężną w wysokości 500% opłaty zmiennej ustalonej za tę usługę wodną. Ilość pobranych wód podziemnych bez pozwolenia wodnoprawnego ustala się w toku kontroli gospodarowania wodami przyjmując pobór wynikający z maksymalnej technicznej wydajności eksploatowanych instalacji lub urządzeń do poboru wód przez jeden kwartał, jeżeli w toku kontroli gospodarowana wodami nie ustalono tego okresu eksploatacji.

Jakie kompetencje posiadają PGW Wody Polskie do przeprowadzenia kontroli?

Zgodnie z posiadanymi kompetencjami PGW Wody Polskie zgodnie z przepisem art. 334 ustawy z dnia 20 lipca2017 r. Prawo wodne, przeprowadzać może kontrole gospodarowania wodami w zakresie wskazanym w tym przepisie.

Kontrola gospodarowani wodami to jeden z ustawowych instrumentów gospodarowania wodami o charakterze kontrolno-inspekcyjnym. Kontrola nie kończy się decyzją administracyjna, natomiast w przypadku stwierdzonych nieprawidłowości, kontrolujący może:

wydać kontrolowanemu zarządzenie pokontrolne;
wystąpić do właściwego organu z wnioskiem o wszczęcie postępowania administracyjnego przewidzianego przepisami ustawy;
wystąpić do właściwego organu o dopuszczenie do udziału w toczącym się postępowaniu na prawach strony;
nałożyć grzywnę w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone w przepisach ustawy.

Zakres kontroli obejmuje:

Zakres przedmiotowy kontroli obejmuje:

korzystanie z wód oraz ochrony zasobów wodnych;
przestrzeganie warunków ustalonych w decyzjach wydanych na podstawie ustawy;
przestrzeganie warunków ustalonych w pozwoleniach zintegrowanych;
wykonywanie urządzeń wodnych;
utrzymywanie wód oraz urządzeń wodnych;
przestrzeganie nałożonych na właścicieli gruntów obowiązków oraz ograniczeń;
przestrzeganie warunków obowiązujących w strefach ochronnych i obszarach ochronnych;
przestrzeganie warunków obowiązujących na wałach przeciwpowodziowych oraz na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią;
stan zabezpieczenia przed powodzią oraz przebieg usuwania skutków powodzi związanych z utrzymaniem wód oraz urządzeń wodnych;
ustawianie i utrzymywanie stałych urządzeń pomiarowych na brzegach i w wodach;
wykonywanie w pobliżu urządzeń wodnych robót lub czynności, które mogą zagrażać tym urządzeniom lub spowodować ich uszkodzenie.

Kontrola obejmuje działania mające na celu:

sprawdzenie czy kontrolowany nie narusza uprawnień i obowiązków wynikających z pozwolenia wodnoprawnego;
sprawdzenie czy kontrolowany, korzystając z wód w ramach zwykłego korzystania z wód nie przekroczył ustawowych warunków tego korzystania lub wykonania urządzeń wodnych;
wykrywania działań niezgodnych z prawem – korzystanie z wód lub wykonywanie urządzeń wodnych bez stosownego pozwolenia wodnoprawnego.