Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku

Zakończona odbudowa budowli piętrzących na rzece Szpęgawie nie tylko poprawi zdolności retencyjne całej zlewni, ale także dobrostan ptactwa bytującego na okolicznych zbiornikach wodnych. W szczególności na jeziorze Węgornia.

Zadanie zostało zrealizowane w porozumieniu z Państwowym Gospodarstwem Leśnym Lasy Państwowe Nadleśnictwo Starogard.

W zakres robót wchodziła odbudowa jazu zespolonego z mostem, budowa przepławki dla ryb oraz piętrzenie rzeki Szpęgawy.

Koszt realizacji to niemal 4,3 mln zł. Środki pochodziły z dotacji Budżetu Państwa.

Roboty zakończono w grudniu 2023 r.

Dokumentacja projektowa została dostarczona przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo Starogard.

W wyniku prac nastąpi poprawienie zdolności retencyjnych obszarów leśnych poprzez ponowne napełnienie wodą dawnych zbiorników wodnych. Powstaną odpowiednie warunki do gniazdowania i wychowywania potomstwa przez żurawia zwyczajnego (Grus grus) i wiele innych gatunków ptaków wodno-błotnych występujących na terenie Nadleśnictwa Starogard.

 

Dokumentacja dostarczona przez Lasy Państwowe została częściowo sfinansowana przez Polskie Linie Lotnicze LOT, które przeznaczyły na to środki ze sprzedaży jednostek pochłaniania dwutlenku węgla (nabywane na organizowanych przez Lasy Państwowe aukcjach). Ich nabywcy mogli wskazać na jaki cel i gdzie Lasy Państwowe  mają przeznaczyć te środki. LOT wybrał siedliska żurawia, gdyż ptak ten widnieje w znaku graficznym linii.

---

Nadleśnictwo Starogard począwszy od 2019 roku realizuje projekt pt. „Ochrona miejsc bytowania żurawia pospolitego poprzez rewitalizację siedlisk wilgotnych i poprawę zdolności retencyjnej stawów paciorkowych na terenie Leśnictwa Swarożyn”.

Zbiorniki wodne leśnictwa Swarożyn stanowiły enklawy wśród lasu. Lata świetności skończyły się dla nich po powodzi w roku 1980 od kiedy to zaczęły popadać w ruinę. Obiekty te nie stanowiły już własności Skarbu Państwa (zostały sprywatyzowane) dlatego nadleśnictwo zabiegało o ich wykup. Stało się to możliwe dopiero po roku 2019 dzięki wsparciu Polskich Linii Lotniczych LOT i projektowi Lasów Państwowych „Leśne Gospodarstwa Węglowe” poprzez wsparcie finansowe pochodzące z zakupu przez Polskie Linie Lotnicze LOT jednostek pochłaniania CO2.

Dla PLL LOT obszar ten ma szczególne znaczenie w związku z bytowaniem żurawi pospolitych. Są one ważnym elementem symboliki i znaku graficznego organizacji, symbolizującym elegancję i siłę.

Jezioro Węgornia (w tym momencie nieużytek, przez który płynie rz. Szpęgawa) było w zarządzie Wód Polskich. Realizację projektu zaczęto od uzgodnień z Wodami Polskimi dotyczącymi możliwości piętrzenia wody na rzece Szpęgawie a następnie zlecenia wykonania dokumentacji technicznej i uzyskania stosownych pozwoleń dla jeziora Węgornia. Ze względu na skromne środki finansowe pierwotnie zakładano remont starego jazu i wzmocnienie grobli, aby móc piętrzyć wodę w niewielkim zakresie. Powstanie lustra wody mogło korzystnie wpływać na mikroklimat leśny oraz pozytywnie oddziaływać na okoliczną faunę. W momencie, gdy prace projektowe znajdowały się w zaawansowanej fazie otrzymaliśmy informację od Wód Polskich, że otrzymały dotację celową na wykonanie tożsamego projektu.

W wyniku uzgodnień postanowiono zawrzeć 28.12.2020 r. porozumienie pomiędzy Wodami Polskimi i Nadleśnictwem Starogard dotyczące wspólnej realizacji projektu „Zwiększenie zdolności retencyjnej zlewni rzeki Szpęgawy poprzez odbudowę budowli piętrzących w km: 4+680”. Wkładem Nadleśnictwa Starogard była dostosowana do wymagań Wód Polskich dokumentacja techniczna i uzyskane decyzje, natomiast Wody Polskie zrealizowały roboty.

Jezioro Węgornia stanowi największy powierzchniowo akwen spośród 12 objętych projektem.

Realizowany projekt rewitalizacji niesie za sobą szereg korzyści środowiskowych, wpływa pozytywnie na retencję wód powierzchniowych i gruntownych, dzięki czemu przeciwdziała skutkom suszy, jednocześnie zwiększając ochronę przeciwpowodziową. Działania podejmowane w Nadleśnictwie Starogard przy współpracy Wód Polskich obejmują nie tylko odtworzenie i utrzymanie odpowiednich warunków siedliskowych dla żurawi, ale również wpływają pozytywnie na podnoszenie bioróżnorodności całej flory i fauny. Tym samym projekt przyczynia się do odtworzenia naturalnych walorów środowiskowych i krajobrazowych.