Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku

Uczestnicy rajdu poznawali Żuławy na rowerze, po drodze zwiedzając obiekty hydrotechniczne Wód Polskich: stację pomp w Chłodniewie, wrota przeciwsztormowe na rzece Tudze i stację pomp w Osłonce. Wydarzenie organizowane przez gminę Sztutowo i WodyPolskie RZGW w Gdańsku promuje nie tylko aktywność fizyczną, ale przede wszystkim pozwala poznać historię niezwykłej krainy jaką są Żuławy,  szczególnie w kontekście jej istnienia pod ciągłą groźbą powodzi. Głównym elementem tego przedsięwzięcia, było przekazanie uczestnikom przejazdu wiedzy o Stefanie Homanie  słynnym meliorancie i miłośniku Żuław. Inżynier Stefan Homan to postać arcyważna dla żuławiaków, choć nieco zapomniana. Dzięki niemu i jego współpracownikom na zalane tereny mogli przybyć osadnicy z wielu miejsc Polski oraz repatrianci.

Delta Wisły to dziś kraina historyczna, która przeżyła głębokie przemiany kulturowe i krajobrazowe, której nieodłączną częścią są rzeki, kanały, rowy, poldery, wały i pompownie.  W depresjach polderowych istnieje naturalna podległość wobec wody, co oznacza, że w uprawę ziemi wpisany jest konflikt miedzy jej wydajnością a żywiołem wodnym. W miarę, jak kończono odwadnianie polderów, a następnie ich zasiedlanie przez przybyszów z różnych stron Polski, starano się uświadamiać rolnikom specyfikę gleb i melioracji polderów depresyjnych.

 

W marcu 1945 roku, podczas ofensywy Armii Czerwonej na Gdańsk, cofające się ku Mierzei Wiślanej oddziały Wehrmachtu doprowadziły do przerwania wałów rzecznych i polderowych. Zniszczono pompownie, linie energetyczne, budowle i urządzenia nawadniające, w wyniku czego depresje polderowe zostały zatopione.

Gdańsk został zdobyty przez Armię Czerwoną 31 marca 1945 roku. Wkrótce za wojskami sowieckimi przybyła tu grupa hydrotechników i meliorantów. Przy Wojewódzkim Urzędzie Ziemskim w Gdańsku powstał Wydział Wodno-Melioracyjny, którego naczelnikiem mianowano inżyniera Stefana Homana.  Swoją pracę rozpoczął od zorganizowania rejonowych kierownictw robót melioracyjnych w Gdańsku i Elblągu oraz od skompletowania fachowego personelu technicznego, grupy meliorantów. W połowie kwietnia 1945 roku, rozpoczęła się największa w dziejach Delty Wisły operacja techniczna odradzania terenów depresyjnych i osuszania terenów przydepresyjnych, pod kryptonimem „Żuławy 1945-49”. Prace polegały na zamknięciu przerwanych wałów, remoncie pompowni i usunięciu wody z zatopionych terenów oraz na odmuleniu tysięcy kilometrów kanałów i rowów, czyli na melioracji terenu odwodnionego. Operacja zakończyła się sukcesem w 1949 r. Wielkim osiągnięciem technicznym po domknięciu wałów wiślanych w Czerwonych Budach i Kieżmarku było uruchomienie w 1946 r. megapompowni w Chłodniewie, która obecnie jest w zarządzie Wód Polskich, RZGW w Gdańsku.

Stacja pomp Chłodniewo to jedna z największych stacji pomp w delcie Wisły, zlokalizowana   w miejscowości Rybina pośród żuławskiego krajobrazu. Jej zadaniem jest pompowanie wody z polderu o powierzchni 21,7 tys. ha do rzeki Szkarpawy, z dołu do góry.
Stacja pomp obsługuje 22 tysiące ha ziemi zapewniając  dobre warunki pracy żuławskim gospodarzom. Dwie pompy mogą w ciągu sekundy przepompować 14 tysięcy litrów wody. Instalacja powstała w celu zamknięcia ujścia Linawy do Szkarpawy.
 

Stacja pomp w Osłonce to kluczowy element systemu wodno- melioracyjnego na polderze Marzęcino. Zlokalizowana jest w ujściu kanału Panieńskiego do Zalewu Wiślanego, na terenie, który jeszcze w latach 30. XX w. stanowił część Zalewu Wiślanego. Obszar między Marzęcinem, Stobcem i Osłonką jest najmłodszym kawałkiem ziemi żuławskiej, a zarazem najgłębszą sztuczną depresją w Polsce, sięgającą do 2,4 m p.p.m. Polder Marzęcino powstał w 1939 -1944 w wyniku połączenia 32 polderów, odwadnianych przez 32 pompy.

Wrota przeciwsztormowe na Tudze zostały wybudowane w ramach projektu „Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław – Etap II - Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku” współfinansowanego przez Unię Europejską. Wybudowane przy ujściu rzeki Tugi do Szkarpawy w gminie Stegna, mają za zadanie chronić miasto Nowy Dwór Gdański oraz okolice przed wodami wezbrania sztormowego napływającymi od strony Bałtyku poprzez Zalew Wiślany do rzek żuławskich.

 

 

 

Źródło: Miesięcznik Pomerania 2008