Niezbędnik podróżnika

Informacje dla wyjeżdżających

Na co narażeni są podróżni?

Według badań przeprowadzonych wśród podróżujących Europejczyków opublikowanych
w Journal of Travel Medicine:

51% osób podróżujących uprawiało sport w trakcie pobytu za granicą, co wiązało się z ryzykiem urazu,
28,8% osób poddało się zabiegom kosmetycznym obarczonym potencjalnym ryzykiem naruszenia ciągłości skóry,
16% podróżujących przeżyło wakacyjny romans,
1% osób poddał się zabiegowi przekłucia uszu. Podobna liczba miała wykonany tatuaż.

Każda z tych sytuacji sprzyja zakażeniu wirusowym zapaleniem wątroby typu B, groźną chorobą, która może prowadzić do marskości wątroby, w konsekwencji do raka pierwotnego wątroby, a nawet śmierci pacjenta.

Dobre rady przed wyjazdem

Zaplanuj wizytę u lekarza na 6-8 tygodni przed wyjazdem. Masz wtedy pewność, że wykonasz wszystkie niezbędne badania i szczepienia. Nigdy nie jest za późno na konsultacje z lekarzem i podjęcie niezbędnych środków ostrożności.
Zawsze podróżuj z podręczną apteczką, która będzie zawierać niezbędne leki i środki opatrunkowe.
Zadbaj o higienę i dietę. Zanieczyszczone produkty spożywcze i woda są częstym źródłem zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby typu A. Zawsze myj i susz ręce przed posiłkiem. Pij wyłącznie butelkowaną lub przegotowaną wodę. Unikaj kostek lodu. Obieraj wszystkie owoce i warzywa. Chroń jedzenie przed owadami. Unikaj niegotowanego mięsa oraz skorupiaków.
Uważaj na owady, na przykład na komary, które mogą przenosić szereg chorób (np. malarię, żółtą gorączkę). Stosuj preparaty odstraszające insekty.
Korzystaj ze słońca z umiarem. Unikaj przebywania na słońcu, gdy jego oddziaływanie jest najsilniejsze. Stosuj kremy ochronne.
Unikaj przypadkowych kontaktów seksualnych, które mogą być przyczyną zakażeń wirusem WZW typu B czy HIV.
Po powrocie skontaktuj się z lekarzem. Jeśli po powrocie twoje samopoczucie nie będzie najlepsze, bezzwłocznie udaj się do lekarza i zasięgnij jego porady.

Źródła zakażenia i potencjalne choroby

Woda i żywność

Wirusowe zapalenie wątroby typu A – choroba wymaga długiej, kilkumiesięcznej hospitalizacji. Nieleczona może prowadzić do niewydolności wątroby, a w konsekwencji do śmierci. Można się przed nią ochronić za pomocą szczepień. Wystarczy przyjąć dwie dawki szczepionki lub trzy dawki szczepionki skojarzonej i zyskać jednocześnie ochronę przed WZW typu A i WZW typu B.
Dur brzuszny – choroba wywołująca wysoką gorączkę, może być śmiertelna. Pojedyncze szczepienie zapewnia odporność na 3 lata.
Polio – wirus wywołuje chorobę Heinego – Medina. Co 10 lat należy przyjąć dawkę przypominającą szczepienia.
Ameba (ameboza) – występuje na całym świecie. Zakażenie amebą następuje w wyniku połknięcia cyst pierwotniaka, które przedostają się wraz z pokarmem do żołądka. Niekiedy mogą one umiejscowić się w płucach, wątrobie albo w mózgu, wywołując wówczas najbardziej niebezpieczny typ choroby. Rocznie na amebozę choruje około 35-50 mln osób, głównie kobiety w ciąży, niemowlęta i małe dzieci.
Cholera – to jedna z najbardziej zakaźnych chorób bakteryjnych. Zakazić się można drogą pokarmową, np. poprzez zakażoną wodę. W Polsce choroba nie występuje epidemicznie od 1922r. Często spotykana w postaci epidemii, zwłaszcza w Ameryce Południowej, Bangladeszu i Indiach. W Europie występuje rzadko i jest przywożona z krajów tropikalnych.

Insekty

Malaria (zimnica) – choroba, potencjalnie śmiertelna, przenoszona przez komary.
Żółta gorączka (żółta febra) – przenoszona przez niektóre gatunki komarów w strefie tropikalnej. Szczepionkę przyjmuje się co 10 lat, pełną ochronę zyskuje się już po 10 dniach.
Denga (gorączka krwotoczna) – ostra wirusowa choroba przenoszona przez różne rodzaje komarów, występująca w krajach tropikalnych i subtropikalnych.
Kleszczowe zapalenie opon mózgowych – ostra wirusowa choroba przenoszona przez kleszcze. Szczepienia przeciwko chorobie zalecane są przez Ministerstwo Zdrowia. Zaszczepić się powinny szczególnie osoby wyjeżdżające w tereny leśne (np. na Mazury).
Japońskie zapalenie mózgu – wirus japońskiego zapalenia mózgu jest przenoszony przez komary i atakuje zwykle w regionach wiejskich obszarów, na których występuje.

Kontakty seksualne

Wirusowe zapalenie wątroby typu B – zakażenie następuje przez krew i płyny ustrojowe, m.in. podczas kontaktów seksualnych czy w wyniku zabiegów medycznych wykonanych źle wysterylizowanym sprzętem. Czasem jedynym ratunkiem dla chorego jest przeszczep wątroby. Choroby można uniknąć dzięki szczepieniu. Pełną ochronę dają trzy dawki szczepionki przeciwko WZW typu B lub skojarzonej, która chroni zarówno przeciwko WZW typu B jak i WZW typu A
HIV – wirus niedoboru immunologicznego atakuje układ immunologiczny, który chroni organizm przed różnymi infekcjami, przenoszony jest najczęściej drogą płciową, poprzez krew i wydzieliny.
Kiła – choroba weneryczna przenoszona drogą płciową. Pierwszym krokiem po zdiagnozowaniu choroby jest podanie penicyliny. Nieleczona może prowadzić do zaburzeń psychicznych, a nawet śmierci.

Urazy lub/i kontakty z zakażoną krwią

Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW typu B) – wirus żółtaczki wszczepiennej jest od 50 do 100 razy bardziej zakaźny niż wirus HIV. Zakazić się można także podczas pobytów w placówkach służby zdrowia. Według badań Kliniki Hepatologii Akademii Medycznej blisko 54% wszystkich zakażeń pochodzi z tych placówek. Przed chorobą chronią szczepienia.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW typu C) – określane jest często mianem cichej epidemii. Większość osób nie wie, że są zakażone i nie odczuwa poważniejszych dolegliwości. Źródłem zakażeń może być przetaczana krew, wykonywany zastrzyk, czy zabieg stomatologiczny. Możliwe jest też zakażenie u fryzjera i kosmetyczki. Nie istnieje szczepionka chroniąca przed tym typem wirusa.
Tężec – choroba występująca na całym świecie. Pojedyncze szczepienie chroni na blisko 10 lat. Do ewentualnego zakażenia dochodzi w wyniku naruszenia ciągłości skóry.
HIV – wirus niedoboru immunologicznego atakuje układ odpornościowy. Może powodować AIDS, czyli zespół nabytego upośledzenia odporności, co w rezultacie prowadzi do braku zdolności do skutecznego zwalczania infekcji i chorób.

Rodzaje szczepień

Pamiętaj, że szczepionki to najskuteczniejszy sposób zapobiegania chorobom. W zależności od tego dokąd się wybierasz lekarz może zlecić wykonanie kilku szczepień. Szczepienia te chronią przed niektórymi powszechnie występującymi i potencjalnie bardzo groźnymi chorobami. Niektóre kraje nie zezwalają na wjazd osób, które nie poddały się pełnej serii szczepień przeciwko określonym chorobom.

Szczepienia obowiązkowe

Szczepionki przeciwko żółtej febrze (żółtej gorączce) są obecnie obowiązkowe przy wjeździe do większości krajów Afryki tropikalnej i Ameryki Południowej. Świadectwo szczepienia jest ważne przez 10 lat. Odporność uzyskuje się po 10 dniach od szczepienia.

Szczepienia zalecane

Najczęstszym zakażeniem są wirusowe zapalenie wątroby typu A i typu B.
Aby uzyskać pełną ochronę przed WZW typu A oraz WZW typu B zgodnie ze schematem podstawowym, podaje się trzy dawki szczepionki skojarzonej - druga przypada po miesiącu od pierwszego wkłucia, a trzecia po 6 miesiącach od pierwszej dawki. Odporność uzyskujemy już po 4 tygodniach od przyjęcia pierwszej dawki. Nigdy zatem nie jest za późno, aby ochronić się na długie lata i rozkoszować bezpiecznym wyjazdem na urlop.

Pamiętajmy także, że wszyscy już zaszczepieni przeciwko żółtaczce wszczepiennej (WZW typu B) powinni zaszczepić się przeciwko żółtaczce pokarmowej (WZW typu A) - należy przyjąć dwie dawki szczepionki, przy czym drugą przyjmujemy w odstępie 6-12 miesięcy od pierwszej dawki. Pierwsza dawka szczepionki zapewnia odporność już po dwóch tygodniach.

Również zaszczepieni przeciwko WZW typu A przed wyjazdem powinni zaszczepić się przeciwko WZW typu B - dwie dawki przyjmujemy w odstępie miesiąca przed wyjazdem,
a trzecią po 6 miesiącach od pierwszej dawki już po powrocie z urlopu.

Uodpornienie na zakażenie durem brzusznym jest wskazane dla osób wyjeżdżających na dłużej w wiejskie regiony tropikalne.

Należy także pamiętać o szczepionce przeciw tężcowi, która uodparnia na 10 lat.

Szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu opon mózgowych chroni na 3 lata, należy o niej szczególnie pamiętać wyjeżdżając do krajów Europy Środkowej i Wschodniej, Austrii, Czech, Słowacji i południowych Niemiec.

W krajach rozwijających się wciąż dużym zagrożeniem jest polio. Przed wyjazdem do kraju, w którym choroba występuje, należy się zaszczepić

Pamiętajmy, że przed podaniem szczepionki należy przejść badania lekarskie.

Przeciwwskazania

Osoby z chorobami infekcyjnymi przebiegającymi z wysoką gorączką oraz uczulone na jakikolwiek składnik szczepionki powinny unikać przyjmowania szczepionek. Należy pamiętać, że młodsi turyści, którzy byli szczepieni w dzieciństwie mogą być uodpornieni i nie muszą przyjmować kolejnych dawek szczepionek. Szczególnie dotyczy to tężca, błonicy i polio. Osoby uczulone na kurze białko nie powinny otrzymywać szczepionki przeciwko grypie, żółtej febrze, natomiast szczepionka przeciw japońskiemu zapaleniu mózgu nie jest wskazana u osób uczulonych na jad pszczół i os.

Więcej informacji o szczepieniach przeciwko wzw typu A i typu B oraz adresy punktów szczepień pod numerem infolinii Wszystko o Szczepieniach 0-801 109 509, czynnej od poniedziałku do piątku w godzinach 10-18 (jeden impuls według taryfy operatora) oraz na stronie www.szczepienia.pl