Światowy Dzień AIDS (1 grudnia)
Światowy Dzień AIDS został ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1988 roku, by zwrócić uwagę świata na problemy wynikające z epidemii HIV/AIDS. Epidemia HIV/AIDS to wciąż aktualny problem zdrowia publicznego w Polsce i na świecie. Warto działać na rzecz jego rozwiązania poprzez upowszechnienie rzetelnej wiedzy na temat HIV/AIDS, ograniczanie sytuacji ryzykownych oraz promowanie testowania w kierunku HIV. Na świecie żyje 37,9 miliona osób z HIV/AIDS, w 2018 r. zakażenie HIV rozpoznano u 1,7 miliona osób, 770 tysięcy osób zmarło z powodu HIV/AIDS.
W 2020 roku hasło Światowego Dnia AIDS, promowane przez UNAIDS, Program Narodów Zjednoczonych ds. Walki z AIDS na świecie, brzmi: Globalna solidarność, wspólna odpowiedzialność.
Podczas gdy uwaga całego świata skupiła się na pokonaniu pandemii COVID-19, hasło to nabrało szczególnego znaczenia. Globalna solidarność i wspólna odpowiedzialność skłaniają nas do spojrzenia na działania podjęte w celu zapobiegania HIV i zwalczania AIDS na nowo. Inwestycje zmierzające do zapewnienia leczenia i opieki osobom zakażonym HIV i chorym na AIDS, poczynione w ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci, wzmocniły systemy opieki zdrowotnej w tej dziedzinie i wspierają reakcję na COVID-19.
Czerwona kokardka jako symbol Światowego Dnia AIDS
Nieodłącznym elementem obchodów Światowego Dnia AIDS jest czerwona kokardka – symbol solidarności z osobami żyjącymi z HIV, chorymi na AIDS i ich bliskimi.
Ideę czerwonej kokardki po raz pierwszy zainicjowano w 1991 roku. Pomysł znaku został zainspirowany żółtą wstążeczką, upamiętniającą żołnierzy amerykańskich uczestniczących w wojnie w Zatoce Perskiej. Czerwony kolor wybrano ze względu na skojarzenia, jakie wywołuje: krew, walkę, ale również miłość. Czerwona kokardka jest w kształcie odwróconego V, ponieważ jeszcze nie odniesiono zwycięstwa nad epidemią HIV i AIDS. Symbol ten został wymyślony przez członków Visual AIDS – organizacji charytatywnej zrzeszającej artystów, działającej w Nowym Jorku. Celem grupy było zachęcenie wszystkich do upamiętnienia zmarłych i umierających z powodu AIDS kolegów, zwiększenie świadomości na temat HIV/AIDS, uświadomienie potrzeb ludzi żyjących z HIV i AIDS oraz ich bliskich, a także wezwanie rządów do zwiększenia funduszy na badania i opiekę nad zakażonymi. Pomysłodawcy nie przypuszczali, że symbol stanie się popularny na całym świecie i będzie tak wiele znaczył dla zakażonych, chorych oraz ich bliskich.
Obecność czerwonej kokardki w sferze publicznej podczas obchodów Światowego Dnia AIDS przypomina, że osoby żyjące z HIV są pełnoprawnymi członkami społeczeństwa, powinny mieć możliwość życia i pracy w swoim środowisku, pamiętając równocześnie o obowiązku ochrony innych przed zakażeniem.
Leczenie
Wprowadzenie leczenia antyretrowirusowego (ARV) w połowie lat dziewięćdziesiątych spowodowało spadek liczby zachorowań na AIDS oraz spadek śmiertelności z powodu AIDS w krajach rozwiniętych. Ujednolicone i zintegrowane leczenie ARV dla wszystkich regionów Polski prowadzone jest od 2001 roku w ramach programu polityki zdrowotnej Ministra Zdrowia „Leczenie antyretrowirusowe osób żyjących z wirusem HIV w Polsce”. Program jest zgodny z zaleceniami i zobowiązaniami międzynarodowymi podjętymi na szczeblu globalnym i regionalnym. Dzięki zastosowaniu nowych leków zmieniło się oblicze choroby, która ze śmiertelnej stała się przewlekłą. Obecnie zakażenie HIV nie powoduje natychmiastowego zagrożenia utraty życia. Dzięki leczeniu antyretrowirusowemu i szybkiemu wykryciu wirusa w organizmie można przeżyć długie lata. Zmienił się również profil osób, które się zakażają. Już nie mówi się o szczególnych grupach (grupach ryzyka), które zakażają się HIV, lecz o zachowaniach ryzykownych, narażających na to zakażenie. A to znaczy, że każda osoba, niezależnie od płci, wieku, przekonań czy statusu społecznego, podejmująca takie ryzyko, może ulec zakażeniu.
Badania w kierunku HIV, profilaktyka
Wykonanie badania w kierunku HIV jest procedurą bardzo łatwą i tanią, biorąc pod uwagę korzyści, jakie niesie za sobą wykrycie zakażenia – zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym. W związku z tym jak najbardziej celowe jest promowanie wykonywania testów w kierunku HIV u osób dorosłych. Rozpoznanie i leczenie zakażenia HIV ma ogromne znaczenie epidemiologiczne. Dzięki regularnie przyjmowanym lekom osoby zakażone mogą mieć dobrą jakość życia i mieć zdrowe dzieci. Osoba, która wie, że jest zakażona HIV ma szansę zadbać o zdrowie swoje i swoich bliskich i jest „bezpieczna” dla innych. Z uwagi na to, że jak dotąd nie opracowano skutecznej szczepionki profilaktycznej przeciw zakażeniu HIV, najlepszą „szczepionką” jest wiedza. W Polsce wdrażane i realizowane są programy edukacyjne i profilaktyczne oraz kampanie społeczne, mające na celu podwyższenie poziomu wiedzy o HIV/AIDS oraz wykształcenie odpowiedzialności za zdrowie swoje i najbliższych. Działania kierowane są nie tylko do osób zdrowych. Odpowiednia edukacja i zmiana zachowań osób żyjących z HIV oraz stosowanie u nich leczenia antyretrowirusowego również przyczyniają się do zmniejszenia ryzyka transmisji HIV w populacji
HIV/AIDS w Polsce
Statystycznie, w Polsce każdego dnia co najmniej 3 osoby dowiadują się o zakażeniu HIV. Na koniec grudnia 2019 r. zanotowano ponad 25 tysięcy zakażeń HIV, jednak szacuje się, że jest ich co najmniej trzykrotnie więcej, ponieważ wiele osób jest nieświadomych swojego zakażenia. Poważnym problemem jest również późna wykrywalność zakażeń HIV, często dopiero w stadium AIDS u około 50–60% zakażonych. Mimo że dysponujemy bardzo skutecznym skojarzonym leczeniem antyretrowirusowym, dzięki któremu życie osoby zakażonej może być niemal tak samo długie, a jej kondycja niemal tak samo dobra, jak osoby niezakażonej, to jednak liczba zakażeń wcale nie ulega zmniejszeniu. HIV jest dla niektórych Polaków nadal tematem tabu. Wiele osób uważa, że problem ich nie dotyczy, przez co o swoim zakażeniu dowiadują się zbyt późno, co nie tylko zmniejsza szanse na skuteczne leczenie, ale także zwiększa ryzyko zakażania partnerek/partnerów seksualnych przez osobę nieświadomą swojego statusu serologicznego.
HIV w województwie łódzkim
W województwie łódzkim od początku rejestracji (1986 r.) do końca 2019 r. odnotowano 1396 zakażeń HIV, 288 zachorowań na AIDS, 94 osoby zmarły.
Dane Działu Epidemiologii WSSE w Łodzi odnośnie zakażeń w latach 2012–2019:
- 2012 – 36
- 2013 – 41
- 2014 – 59
- 2015 – 96
- 2016 – 91
- 2017 – 75
- 2018 – 48
- 2019 – 106
Ponad 80% zakażonych stanowią mężczyźni. Najwięcej zakażonych zarejestrowano wśród osób w grupie wiekowej 20–39 lat. Od kilku lat obserwuje się wzrost liczby zakażeń drogą ryzykownych zachowań: homo- i heteroseksualnych oraz zakażeń wykrywanych w fazie AIDS.
Materiały edukacyjne – Czy wiesz, że…?
Oddział Promocji Zdrowia i Komunikacji Społecznej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Łodzi przygotował grafiki edukacyjne na temat HIV/AIDS. Zapraszamy do korzystania i udostępniania.
Przydatne strony internetowe
- aids.gov.pl – strona Krajowego Centrum ds. AIDS. Agenda Ministra Zdrowia.
