Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Łodzi

Historia Światowego Dnia Rzucania Palenia

Obchodzenie Dnia zainicjowane zostało w Stanach Zjednoczonych. Dziennikarz Lynn Smith w 1974 roku zaapelował do czytelników swojej gazety, by przez jeden dzień powstrzymali się od palenia papierosów. Efekt był zaskakujący – aż 150 tysięcy ludzi próbowało przez jedną dobę wytrzymać bez tej używki. W następnych latach akcja objęła swoim zasięgiem wszystkie stany i większość palaczy. Zachęcone powodzeniem akcji Amerykańskie Towarzystwo Walki z Rakiem uznało trzeci czwartek listopada (tydzień przed obchodzonym w Stanach Zjednoczonych Dniem Dziękczynienia) za Dzień Rzucania Palenia. Akcja przyjęła się w wielu krajach na świecie. W Polsce Światowy Dzień Rzucania Palenia obchodzony jest od 1991 roku.

Palenie papierosów w Polsce

Według raportu z badań zrealizowanych w 2017 roku na zlecenie Głównego Inspektora Sanitarnego 24% Polaków powyżej 15 roku życia regularnie (codziennie) pali tytoń (29% mężczyzn i 20% kobiet). Każdego dnia zaczyna palić pół tysiąca dzieci, a rocznie palenia próbuje około 180 tysięcy nieletnich. 

Zdrowotne skutki palenia tytoniu

Nałóg palenia tytoniu odpowiada za wiele śmiertelnych chorób, takich jak:

• nowotwory (płuca, górnych dróg oddechowych, przełyku, jamy ustnej, krwi, nerki, pęcherza moczowego), 
• choroby układu oddechowego (Przewlekłą Obturacyjną Chorobę Płuc – POCHP, zapalenia płuc),
• choroby układu krążenia (niedokrwienną chorobę serca, chorobę naczyniowo-mózgową, tętniak aorty, zwyrodnienie mięśnia sercowego, miażdżycę tętnic). 

Palenie zaostrza przebieg takich chorób jak: astma, retinopatia cukrzycowa, nadczynność tarczycy, stwardnienie rozsiane, zapalenie nerwu wzrokowego, choroba Crohna, gruźlica, grypa. 

W 2016 roku z powodu palenia tytoniu w Polsce zmarło 71 tysięcy osób. 

Koszty leczenia i utraty produktywności szacowane są na 57 miliardów złotych. 

Problem biernego palenia

Istotny problem stanowi w naszym kraju również bierne palenie. Niemal co piąty palący Polak przyznaje, że czasem pali w obecności dzieci (17% mężczyzn i 20% kobiet). Narażanie dzieci, zwłaszcza tych najmłodszych, na wymuszone bierne palenie prowadzi do częstego występowania chorób:

• układu oddechowego, 
• chorób ucha środkowego, 
• rozwoju astmy i zaostrzenia przebiegu tej choroby. 

Najnowsze badania coraz częściej wskazują również, że dzieci te cechują się:

• gorszym rozwojem psychofizycznym,
• sprawiają więcej kłopotów wychowawczych, 
• mają trudności z czytaniem i pisaniem, 
• występują u nich zaburzenia układu nerwowego, które objawiają się impulsywnością, trudnością w skupieniu uwagi, nadwrażliwością czy trudnością w przystosowaniu. 

E-papierosy

Od kilkunastu lat bardzo popularną alternatywą dla tradycyjnych papierosów są e-papierosy. W Polsce liczba ich użytkowników wynosi około 1,5–1,7 miliona osób. W większości są to ludzie, którzy wcześniej korzystali z tradycyjnych papierosów. Wielu z nich wierzy, że wybrali łagodniejszą opcję nałogu. Elektroniczne papierosy z założenia miały pomagać w rzucaniu palenia papierosów tradycyjnych. Zawarta w nich niewielka ilość nikotyny miała być antidotum na głód nikotynowy, rytuał palenia miał zastępować rytuał sięgania po „prawdziwe” papierosy. Jednak warto mieć na uwadze, że e-papierosy to produkt nowy, którego długotrwałych – negatywnych skutków jeszcze dokładnie nie poznano. Mało kto pamięta, że początkowo tradycyjnych papierosów również nie kojarzono z jakimikolwiek następstwami chorobowymi. Ale coraz więcej wskazuje na to, iż w tym przypadku pojęcie „mniejszej szkodliwości” jest złudne. Prowadzone od kilku lat badania coraz częściej dowodzą, że e-papierosy są niemal równie szkodliwe co tradycyjne, i coraz mniej mówi się o ich skuteczności przy rzucaniu nałogu, a więcej o szkodliwym działaniu na zdrowie. Ministerstwo Zdrowia przekonuje, że e-papierosy są zagrożeniem, zwłaszcza dla młodych ludzi. Statystyki pokazują, że młodzież w Polsce sięga po nie coraz częściej. Dane resortu zdrowia wykazują, że:

• odsetek osób w wieku 15–19 lat, które kiedykolwiek spróbowały elektronicznych papierosów, wzrósł z 16,8% w 2010 r. do 62,1% w 2014 roku,
• odsetek młodych osób używających e-papierosy wzrósł z 5,5% w 2010 r. do 29,9% w 2014 roku, 
• w Polsce wzrósł odsetek osób jednocześnie palących elektroniczne i zwykłe papierosy: z 3,6% w 2010 r. do 21,8% w 2014 roku. 

W ocenie Ministerstwa Zdrowia jakakolwiek argumentacja dotycząca korzyści wynikających z używania elektronicznych papierosów jest niezasadna. Palenie jest szkodliwe niezależnie od metody dostarczania nikotyny. Jedynym właściwym działaniem, mającym na celu interes społeczny, jest promowanie rzucania palenia oraz niepalenie, zarówno zwykłych papierosów, jak i wyrobów powiązanych z wyrobami tytoniowymi, jakimi są papierosy elektroniczne.

Motywacja do rzucenia palenia

Niezwykle istotnym elementem procesu rzucania palenia jest motywacja. Oddział Promocji Zdrowia i Komunikacji Społecznej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Łodzi przygotował materiał prezentujący zdrowotne korzyści z rzucenia palenia oraz test motywacji do rzucenia palenia według dr Niny Schneider. Materiały w wersji do pobrania i druku (format pdf) dostępne są w załączniku.

Przydatne strony internetowe

Zachęcamy również do korzystania ze stron internetowych promujących styl życia bez tytoniu:

• www.jakrzucicpalenie.pl – strona Ogólnopolskiej Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym działającej przy Centrum Onkologii w Warszawie
• www.stopfejkfriends.pl – strona kampanii społecznej #STOPFEJKFRIENDS upowszechniająca wiedzę na temat szkodliwości palenia tytoniu i używania elektronicznych papierosów – w szczególności przez osoby poniżej 18 roku życia
• www.planujedlugiezycie.pl – strona kampanii społecznej realizowanej w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej