Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Poznaniu

Rynek produktów kosmetycznych nadzorowany jest poprzez kontrolę przestrzegania przepisów wspólnotowych w celu gwarantowania wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzi. Podstawowy akt prawny w tym zakresie stanowi rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 roku dotyczące produktów kosmetycznych.
Zgodnie z obowiązującym prawem każdy produkt kosmetyczny wprowadzony w sposób legalny do obrotu musi być bezpieczny dla zdrowia ludzi w normalnych lub dających się przewidzieć warunkach stosowania. W związku z tym osoba odpowiedzialna za wprowadzenie na rynek kosmetyku jest zobowiązana do spełniania wszelkich wymogów prawnych, a sam produkt podlega indywidualnej ocenie bezpieczeństwa.
Kosmetyki stwarzające zagrożenie dla konsumenta to takie, które:
• zawierają składniki niedozwolone do stosowania w produktach kosmetycznych;
• zawierają składniki dozwolone do stosowania z ograniczeniami – jeżeli ograniczenia te zostały przekroczone;
• są zanieczyszczone mikrobiologicznie i zawierają taki poziom mikroorganizmów, który może stanowić ryzyko dla zdrowia;
• są imitacją, tj. przypominają produkt spożywczy (wyglądem bądź innymi cechami).
Wykaz substancji zakazanych w produktach kosmetycznych stanowi Załącznik II rozporządzenia Nr 1223/2009.
Wykaz substancji, które mogą być zawarte w produktach kosmetycznych wyłącznie z zastrzeżeniem określonych ograniczeń stanowi Załącznik III rozporządzenia Nr 1223/2009.
Substancje stosowane w produktach kosmetycznych poddawane są badaniom weryfikującym bezpieczeństwo ich stosowania. W związku z tym wykrycie działania niepożądanego, stwarzającego zagrożenie dla konsumenta w wyniku stosowania poszczególnych substancji wymaga aktualizowania treści aktów prawnym, tj. wprowadzania zmian dotyczących między innymi ograniczenia stosowania bądź jego całkowitego zakazu. Przykładowo od 01.03.2022 r.
obowiązuje zakaz stosowania lilialu (będącego dotychczas składnikiem kompozycji zapachowych i aromatów) oraz pirytionianu cynku (substancja stosowana w formułach szamponów przeciwłupieżowych, kosmetyków używanych w terapii łuszczycy, egzemy czy trądziku).
Aktualności dotyczące ograniczeń lub zakazu stosowania substancji w produktach kosmetycznych
Rozporządzenie Komisji (UE) 2022/1531 z dnia 15 września 2022 r. zmieniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 w odniesieniu do stosowania w produktach kosmetycznych niektórych substancji sklasyfikowanych jako rakotwórcze, mutagenne lub działające szkodliwie na rozrodczość, oraz w sprawie sprostowania tego rozporządzenia wprowadza:
• (w załączniku II) zakaz stosowania w produktach kosmetycznych 14 substancji sklasyfikowanych jako rakotwórcze, mutagenne lub działające szkodliwie na rozrodczość – lista nowych substancji zakazanych dostępna pod adresem: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32022R1531&from=EN;
• (w załączniku III) ograniczenie dotyczące stosowania salicylanu metylu (substancja działająca szkodliwie na rozrodczość) – substancja nie może być stosowana w preparatach dla dzieci poniżej 6 lat, z wyjątkiem pasty do zębów.
Przepisy stosuje się od dnia 17 grudnia 2022 r.
Produkt kosmetyczny uznany w trakcie czynności kontrolnych za niespełniający wymogów prawnych w zakresie bezpieczeństwa jest najczęściej wycofywany z obrotu, a w następstwie wpisywany na „czarną listę”, tj. do systemu informującego o produktach niebezpiecznych – w Europie jest to system RAPEX (Safety Gate). Głównym celem jego funkcjonowania jest zapewnienie szybkiej i sprawnej wymiany informacji między państwami członkowskimi UE i Komisją Europejską na temat produktów stwarzających zagrożenie oraz podjętych środkach eliminujących bądź ograniczających ich wprowadzanie na rynek.
Informacje zgłaszane są do systemu poprzez punkty kontaktowe ustanowione w każdym państwie członkowskim. W Polsce punkt kontaktowy stanowi Departament Nadzoru Rynku w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Jeżeli konsument ma wątpliwości co do bezpieczeństwa określonego produktu kosmetycznego ma możliwość sprawdzenia, czy nie pojawił się on w systemie RAPEX. Komisja Europejska co tydzień publikuje raporty z wykazem zgłoszonych produktów (dostępne w języku polskim).
Raporty dostępne są na stronie internetowej:
https://ec.europa.eu/safety-gate-alerts/screen/webReport.

Źródła:
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 roku dotyczące produktów kosmetycznych (Dz. Urz. UE L Nr 342, str. 59, z późn. zm.)
https://uokik.gov.pl/system_rapex.php
https://www.kosmopedia.org/bezpieczenstwo/kiedy-kosmetyk-jest-niebezpieczny/