Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Rzeszowie

Obecnie analizie poddaje się problem związany z wprowadzaniem pod skórę toksycznych substancji chemicznych, a związane z tym ryzyko dla zdrowia zostało unormowane w przepisach państw członkowskich Unii Europejskiej.

 

Tatuaż fragmentu ciała jest zabiegiem skomplikowanym i często długotrwałym wymagającym wiedzy i doświadczenia tatuatora w studiach tatuażu. Makijaż permanentny, czy microblading mieszczą się wśród usług salonów kosmetycznych jako zabiegi pigmentacji estetycznej, podkreślając i korygując kontury brwi, powiek oraz ust. Bez względu na to, czy zabiegi te wiążą się z użyciem igieł lub z zastosowaniem innej techniki (microblading), w nieunikniony sposób powoduje to uszkodzenie bariery skórnej.

 

Pigment określa kolor tatuażu. Stosowane obecnie pigmenty to przede wszystkim sole metali, barwniki azowe oraz tworzywa sztuczne (rzadko barwniki roślinne). Nośnik koloru to substancja przenosząca pigment do skóry właściwej (alkohol izopropylowy, woda, gliceryna, surfaktanty).

 

Barwniki mogą w swoim składzie zawierać metale ciężkie, takie jak np. ołów, cynk, tytan (biały), kadm (żółty, pomarańczowy), rtęć, arsen, żelazo, nikiel (czarny), mangan (fiolet), kobalt (niebieski), glin, chrom czy miedź (zielony). Pigmenty na bazie tworzyw sztucznych są bardzo intensywnie zabarwione. Istnieją też pigmenty, które świecą w ciemności lub w odpowiedzi na czarne (ultrafioletowe) światło. Takie pigmenty mogą być toksyczne.

 

Najczęstszym powikłaniem tatuowania skóry jest nadwrażliwość na dany składnik tuszu oraz towarzyszące temu alergie kontaktowe (swędzenie, ropienie i owrzodzenia, uszkodzenia mechaniczne). Niektóre pigmenty mogą też powodować blizny, reakcje fototoksyczne (tj. zwłaszcza na skutek działania światła słonecznego lub lamp solarnych) i inne niepożądane skutki, np. barwniki azowe to substancje, które mogą ulegać w organizmie rozpadowi i wytworzyć szkodliwe dla zdrowia aminy. Wśród substancji wywołujących nadwrażliwość i alergie, mogą znajdować się także inne substancje niż pigmenty tworzące mieszaninę do tatuowania (rozpuszczalniki, regulatory pH, czy substancje konserwujące).

 

Niezależnie od wprowadzenia tuszu do skóry lub błony śluzowej, rozpuszczalne składniki mieszaniny mogą migrować do krwi, wywołując negatywne skutki ogólnoustrojowe, a skóra, węzły chłonne, wątroba i inne narządy osoby tatuowanej są narażone na długoletnie działanie składników migrujących do organizmu (np. kadm jest toksyczny i kancerogenny).

 

Z najnowszych badań szwedzkich naukowców wynika, że tatuaż zwiększa ryzyko zachorowania na chłoniaka, bardzo agresywny nowotwór złośliwy. Jeszcze bardziej zaś przyczynia się do tego poddanie się laseroterapii w celu usunięcia tatuażu.

 

Chcąc dowiedzieć się więcej o ryzyku związanym z konkretnym tuszem do tatuażu, należy zapoznać się z kartą charakterystyki (MSDS) dowolnego pigmentu lub jego nośnika. Karta nie pomoże w identyfikacji wszystkich reakcji chemicznych oraz zagrożeń związanych z interakcjami chemicznymi tuszu i skóry, ale może dostarczyć podstawowych informacji o danym składniku tuszu.

 

W związku z coraz częstszymi przypadkami zgłoszeń alergii skórnych w wyniku tatuowania po 4 stycznia 2022 r. weszły w życie przepisy rozporządzenia Komisji (UE) 2020/2081 z dnia 14 grudnia 2020 r. zmieniające załącznik XVII poz. 75 - rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) w odniesieniu do substancji wchodzących w skład tuszy do tatuażu lub makijażu permanentnego. Ograniczone zostało stosowanie tysięcy niebezpiecznych chemikaliów używanych w tuszach do tatuażu i makijażu permanentnego. Określono rodzaj i maksymalny próg stężenia substancji szkodliwych (kancerogennych, mutagennych, teratogennych, alergizujących), które po jego przekroczeniu nie mogą być wprowadzane do obrotu w mieszaninach przeznaczonych do tatuowania. Mieszaniny, które zawierają takie substancje, muszą one zostać wycofane z użycia (tatuowania lub wykonywania makijażu permanentnego).

 

Prócz dopuszczalnych stężeń używanych do tatuowania substancji chemicznych ww. przepisy określają także zasady prawidłowego oznakowania takich mieszanin chemicznych. Na etykiecie muszą się znaleźć wykaz składników i właściwe informacje o bezpieczeństwie. Przed użyciem mieszaniny do makijażu permanentnego osoba wykorzystująca taki tusz jest zobowiązana do przekazania osobie poddawanej zabiegowi informacji umieszczonych na opakowaniu lub umieszczonych w instrukcji użytkowania (w tym składniki tuszu), a klient ma prawo zażądać do wglądu etykiety mieszaniny do tatuowania.

 

 

Mieszanin ta powinna mieć na opakowaniu/etykiecie:

• Numer referencyjny w celu jednoznacznej identyfikacji partii,
• Wykaz wszystkich składników mieszaniny w kolejności malejącej 
  oraz dodatkowo informacje o obecności jakichkolwiek związków Ni i Cr - zwroty:
  • zawiera nikiel (stężenie niklu w mieszaninie nie może przekraczać 0,0005 %) oraz ostrzeżenie: "Może powodować reakcje alergiczne";
  • zawiera chrom (VI) (stężenie chromu w mieszaninie nie może przekraczać 0,00005 %) oraz ostrzeżenie: "Może powodować reakcje alergiczne";
• regulator pH,
• dodatkowe informacje dot. bezpiecznego użycia (na opakowaniu lub w dołączonej instrukcji bezpiecznego używania).

Informacje muszą być wyraźnie widoczne, czytelne, w języku polskim i oznakowane w nieusuwalny sposób.

 

Przedsiębiorca, w salonie którego wykonuje się tatuaż i zabiegi makijażu permanentnego przed ich zastosowaniem ma obowiązek sprawdzenia etykiety opakowań lub kart charakterystyki nabytych pigmentów (farb), aby substancje uznane za szkodliwe w nich zawarte nie przekraczały dopuszczalnych przepisami stężeń, a produkt był właściwie oznakowany.

 

W przypadku tuszy do tatuażu oraz makijażu permanentnego, zakupionych jeszcze w 2021 r., które są niezgodne z rozporządzeniem REACH, nie mogą być obecnie używane do tatuowania (makijażu permanentnego) w krajach UE.

 

Celem tych obostrzeń prawnych nie jest całkowity zakaz tatuowania ciała, ale sprawienie, by stosowane do tego tusze były bezpieczniejsze, tj. zmniejszyć ilość alergii skórnych oraz ograniczyć rozwój nowotworów, uszkodzenia DNA lub układu rozrodczego na skutek działania związków chemicznych.

 

W profesjonalnym salonie tatuaży przed realizacją danego projektu weryfikowane są reakcje alergiczne na skórze klienta na poszczególne pigmenty (barwniki), co wyklucza przyszłe powikłania.

 

Należy także pamiętać, że nie każdy może poddać się zabiegowi tatuowania. Przeciwwskazaniem do jego wykonania może być okres ciąży i karmienia piersią. Zabiegu nie powinno się także wykonywać w okresie aktywnej choroby nowotworowej (radio- i chemioterapii), w przypadku nowotworów skóry, hemofilii, padaczki, opryszczki, łuszczycy, chorób dermatologicznych, nieustabilizowanej cukrzycy oraz zaawansowanych chorób tarczycy. Przeszkodą jest także przyjmowanie leków rozrzedzających krew, antybiotyków albo sterydów.

 

Po wykonaniu tatuażu skóra wymaga szczególnej opieki. Należy pamiętać, że mamy do czynienia z gojącą się blizną, o której pielęgnację, higienę i regenerację należy zadbać stosując np. odpowiednie kosmetyki, a niekiedy wyroby medyczne regenerujące i przyśpieszające gojenie. Nowego tatuażu nie powinno się także eksponować na działanie promieni słonecznych oraz lamp solarnych, unikając jednocześnie wizyt w saunie oraz na basenie, co mogłoby doprowadzić do infekcji rany.