Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Rzeszowie

Branża kosmetyczna to dynamicznie rozwijający się sektor usług branży beauty. Zapotrzebowanie na piękną i zdrową cerę oraz atrakcyjny wygląd nieprzerwanie rośnie, a wraz z nim wymagania klientek oraz klientów gabinetów i salonów kosmetycznych. Współczesna kosmetyka oferuje bardzo szeroki zakres usług, który obejmuje różne rodzaje zabiegów w obrębie regeneracji, pielęgnacji i upiększania ciała. Do podstawowych usług zaliczymy: manicure i pedicure, makijaż, masaże, depilację, pielęgnację skóry. Natomiast bardziej wyspecjalizowane usługi to między innymi makijaż permanentny oraz szereg zabiegów odmładzających wykonywanych przy pomocy różnego rodzaju urządzeń. Chęć poprawy własnego wyglądu oraz zwiększenie własnej atrakcyjności niewątpliwie pozytywnie wpływa na nasze samopoczucie, budując tym samym naszą pewność siebie. Zanim jednak przystąpimy do realizacji naszego celu, warto zastanowić się czy wybrany przez nas salon kosmetyczny świadczy bezpieczne dla nas usługi. Korzystając z usług salonu, powinniśmy mieć pewność, że zabiegi, którym się poddajemy nie wpłyną negatywnie na nasz stan zdrowia.

Na początku warto zwrócić uwagę na lokalizację zakładu. Wejście do salonu powinno prowadzić bezpośrednio z ulicy, bądź z tak zwanego ciągu komunikacyjnego np. korytarz w galerii handlowej. Nasze podejrzenia powinny wzbudzić miejsca ulokowane w piwnicach bądź suterenach budynku. Są to miejsca charakteryzujące się dużą wilgotnością oraz niewystarczającą wymianą powietrza, co może powodować wykwity grzybów oraz pleśni na ścianach. Gdy już znajdziemy się w środku lokalu, powinniśmy wejść bezpośrednio do pomieszczenia, gdzie świadczone są usługi lub do poczekalni. Niewłaściwym jest przechodzenie przez pomieszczenia służące jako zaplecze. Stanowi to niebezpieczeństwo poprzez bezpośredni kontakt np. ze środkami chemicznymi lub może być przyczyną urazu mechanicznego.

Kolejnym aspektem, na który powinniśmy zwrócić uwagę jest stan sanitarno-techniczny pomieszczenia. Wszelkiego rodzaju zabrudzenia ścian, zacieki, zagrzybienia, odpadający tynk czy ogólnie panujący nieporządek nie powinny mieć miejsca. Świadczy to o braku higieny osoby świadczącej usługi i może stanowić potencjalne źródło bakterii i grzybów niebezpiecznych dla zdrowia.

Bardzo ważna jest obecność w lokalu zaplecza sanitarnego z bieżącą ciepłą i zimną wodą, z miską ustępową oraz umywalką. W salonach kosmetycznych, w których stosuje się preparaty powodujące zewnętrzne zanieczyszczenie ciała musi być również wydzielona łazienka wyposażona dodatkowo w natrysk.

Całe wyposażenie lokalu powinno być rozmieszczone w taki sposób, aby możliwe było swobodne poruszanie się w nim. Meble, w szczególności te na stanowisku pracy, powinny posiadać powierzchnię gładką i łatwą do umycia i zdezynfekowania. Ważne jest, aby wszystkie powierzchnie, które mają kontakt z naszym ciałem (jak np. łóżka do masażu, wanny, brodziki do pedicure, brodziki prysznicowe) były myte i dezynfekowane po każdym kliencie. Gdy zauważymy zniszczoną powierzchnię mebli bądź ich niewłaściwą czystość, będzie to świadczyć o nieprofesjonalnym podejściu właściciela do kwestii utrzymania czystości i porządku w salonie. Nieestetyczny wygląd zniechęca do skorzystania z usług oraz stanowi potencjalne źródło dla mikroorganizmów chorobotwórczych.

Kolejną kwestią na jaką należy zwrócić uwagę jest wygląd osoby wykonującej usługi. Powinna ona posiadać czystą odzież roboczą pozbawioną jakiejkolwiek galanterii, krótkie, obcięte i zaokrąglone paznokcie niepokryte lakierem oraz ręce pozbawione biżuterii. Podstawowym zaleceniem odnośnie do higieny pracowników salonu kosmetycznego jest mycie i dezynfekcja rąk przed i po każdym zabiegu. Ręce traktujemy jako narzędzie pracy, a ich właściwa higiena istotnie zmniejsza częstotliwość zakażeń. Pracownicy powinni stosować odzież ochronną (np. rękawiczki jednorazowe, okulary ochronne, fartuch nieprzemakalny itp.), gdy zabieg jest związany z ryzykiem kontaktu z krwią lub innym materiałem biologicznym (np. pot, ślina), co pozwala uniknąć zanieczyszczenia pochodzącego od potencjalnie zakażonego klienta. Przed założeniem i po zdjęciu rękawic jest zalecane, by obsługująca nas osoba zdezynfekowała ręce.

W przypadku uszkodzenia rękawic w trakcie zabiegu powinna je wymienić na nowe oraz wykonać ponowną dezynfekcję rąk. Ważne, by po założeniu rękawic zajmująca się nami kosmetyczka\kosmetolog nie dotykał niczego, co nie jest związane z wykonaniem zabiegu (np. włosy, twarz, telefon, stół, fotel, ubrania, klamki itp.). Ponadto kosmetyczka/kosmetolog nie powinien przystępować do pracy, gdy na rękach posiada sączące się rany lub niewłaściwie zabezpieczone urazy. Zasadne jest również używanie jednorazowych maseczek ochronnych podczas wykonywania niektórych zabiegów np. podczas wykonywania usługi manicure. Stosowanie się do tych zaleceń chroni klientów, ale także pracowników salonu.

W trakcie świadczenia usług, kosmetyczka używa bielizny. W przypadku bielizny jednorazowej np. ręcznik papierowy, odzież kosmetyczna (majtki, biustonosze), która jest niezbędna podczas przeprowadzania różnego rodzaju zabiegów powinna być wyrzucana po każdym kliencie. Podobnie materiały i akcesoria takie jak: tampony, płatki, gaziki, ligniny używa się jednorazowo. Bielizna wielokrotnego użytku (np. ręcznik, pelerynka) powinna być czysta i używana jednokrotnie. Po wykorzystaniu powinna trafić do pojemnika na brudną bieliznę, a następnie powinna być wyprana w proszku o właściwościach dezynfekcyjnych.

Szeroki wachlarz usług ma dziś więcej wspólnego z medycyną estetyczną i dermatologią, niż tylko z zabiegami pielęgnacyjnymi i upiększaniem. Wśród oferowanych usług znajdziemy między innymi te z zakresu dermatologii, chemii kosmetycznej, ale też alergologii czy chirurgii plastycznej. Ich wykonanie wymaga nie tylko doświadczenia, ale i gruntownej wiedzy z zakresu anatomii, dermatologii czy farmakologii. Kwestia uprawnień do wykonywania inwazyjnych zabiegów z pogranicza kosmetologii i medycyny nie jest wprost uregulowana w przepisach prawa. Często zdarza się, że zabiegi medycyny estetycznej można wykonać okazyjnie (pod względem cenowym) u kosmetologów. W oparciu o obowiązujące przepisy, które nie regulują sprawy w sposób kompleksowy, kosmetolodzy posiadają wystarczające uprawnienia do wykonywania nieinwazyjnych zabiegów estetycznych. Jednak nie należy ich mylić z zabiegami z zakresu medycyny estetycznej.

 

Przyjmuje się, że inwazyjne zabiegi estetyczne to na przykład mezoterapia igłowa, wypełniacze, nici liftingujące, czy zabiegi z zakresu laseroterapii. Są one przedmiotem sporu kilku grup zawodowych. Większość z tych zabiegów to zabiegi iniekcyjne, oparte na przerwaniu ciągłości tkanki skórnej. Należy mieć również na uwadze, że stosowanie podczas zabiegów np. toksyn botulinowych czy kwasu hialuronowego wiąże się z użyciem produktu medycznego. Tego typu wyrób może poprzez iniekcje podawać wyłącznie lekarz. Dlatego też zabiegi medycyny estetycznej można wykonać legalnie u lekarza medycyny lub lekarza dentysty, ale u kosmetologa będzie to zabieg wykonany z naruszeniem prawa. Ani kosmetolodzy, ani kosmetyczki nie mają uprawnień do wykonywania świadczeń używając produktów medycznych. Powinny współpracować z lekarzami w zakresie zleconych im zabiegów. Stosowanie powyższych produktów może spowodować wystąpienie niepożądanych reakcji organizmu np.: wstrząs anafilaktyczny, atak padaczki, niedrożność naczyń, utratę widzenia z objawami udaru. Środki podawane przez osoby nieposiadające do tego uprawnień mogą skutkować niemożnością natychmiastowej interwencji w wypadku wystąpienia niepożądanych reakcji organizmu. W tym zakresie możemy zapoznać się ze stanowiskiem Nr 48/21/P-VIII Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej z dnia 15 kwietnia 2021 r. w sprawie uprawnień do wykonywania procedur wchodzących w skład zabiegów z zakresu medycyny estetycznej.

Najważniejszą rzeczą, na którą musimy zwrócić uwagę podczas wizyty w salonie kosmetycznym są narzędzia i urządzenia używane do wykonywania poszczególnych zabiegów. Ważne jest, aby były sprawne technicznie, czyste, zdezynfekowane, a jeżeli zachodzi taka konieczność poddane procesowi sterylizacji lub jeśli to możliwe jednorazowe.

 

Niedopuszczalne jest wykonywanie zabiegów brudnym i niesprawnym technicznie sprzętem.

 

 

Narzędzia mające kontakt ze skórą klienta mogą stanowić wektor dla bakterii i wirusów podczas wykonywania usług.

 

Z uwagi na to, że podczas usług i zabiegów wykonywanych w salonach kosmetycznych może dojść do naruszania ciągłości tkanek do wykonywania zabiegów personel powinien używać przede wszystkim narzędzi jednorazowych. Jeśli nie ma takiej możliwości to czystych i zdezynfekowanych, a jeśli zachodzi taka konieczność wysterylizowanych. Narzędzia wielokrotnego użycia, które nie uszkadzają skóry, ale mogą mieć kontakt z materiałem biologicznym (m.in. pilniczki, pistolet do przekłuwania uszu lub ciała, brodziki do manicure i pedicure, pasy do masażu, ścinacze do zrogowaciałego naskórka), po każdym kliencie powinny być poddane działaniu preparatu myjąco-dezynfekcyjnego. Aby zapobiec przenoszeniu infekcji i przeciąć drogi ich szerzenia, narzędzia wielokrotnego użycia, których stosowanie narusza lub może naruszyć ciągłość tkanek lub wiąże się z kontaktem z błoną śluzową (nożyczki, pęsety, cążki, radełka do skórek itp.), muszą być przed ponownym użyciem poddane zabiegom dezynfekcji i mycia, a następnie sterylizacji. Do sterylizacji takich narzędzi używa się autoklawu, który powinien posiadać certyfikat. Autoklaw jest to urządzenie wykorzystujące wysokie ciśnienie i temperaturę do sterylizacji narzędzi kosmetycznych, chirurgicznych czy dentystycznych.

 

Należy jednak pamiętać, że skuteczność sterylizacji uzależniona jest od poprzedzających ją procedur dezynfekcji i mycia. Niewłaściwie umyte narzędzia, nawet przy prawidłowo przyprowadzonej sterylizacji mogą nie być sterylne. Narzędzia sterylizuje się w opakowaniu papierowo-foliowym (torebka, rękaw), które stanowi barierę dla mikroorganizmów, umożliwia przenikanie czynnika sterylizującego oraz aseptyczne użycie narzędzi. Ważne jest właściwe oznakowanie sterylnego pakietu, które powinno zawierać daty: sterylizacji i ważności pakietu oraz dane identyfikujące osobę przeprowadzającą proces sterylizacji. Otwieranie sterylnych pakietów i wyjmowanie z nich narzędzi powinno odbywać się bezpośrednio przed wykonaniem usługi najlepiej w naszej obecności. Nasze podejrzenia powinny wzbudzić narzędzia przygotowane do naszego zabiegu w otwartych pojemnikach niezabezpieczone przed wtórnym skażeniem. Nie bójmy się pytać, zwracajmy uwagę, aby kosmetyczka/kosmetolog otwierali sterylne pakiety narzędzi tuż przed wykonaniem usługi, w naszej obecności. Pytajmy również o datę ważności sterylnego pakietu narzędzi. Właściciele takich lokali muszą stanąć na wysokości zadania i zadbać o czystość gabinetów i sterylność przyrządów, których używają. Nie wolno oszczędzać na zdrowiu i bezpieczeństwie klientów. Pamiętajmy, że wizyta w salonie kosmetycznym ma być przyjemnością. Powinniśmy czuć się tam komfortowo.

Mówiąc o upiększaniu mamy na myśli przede wszystkim skórę. Należy mieć na uwadze, że podczas wykonywania zabiegów może dojść do naruszenia jej ciągłości na skutek np. przecięcia ostrym narzędziem, takim jak nożyczki, skalpel, igła, cążki, brzytwa czy dłuto podologiczne. Zatem zabiegi przerywające ciągłość skóry to wszelkie czynności związane z zastrzykami, nakłuwaniem czy nacinaniem skóry. Zalicza się do nich również procedury upiększające wykonywane w salonie kosmetycznym, gdzie do przerwania ciągłości skóry dochodzi w trakcie klasycznych zabiegów kosmetycznych, które są wykonywane od lat, między innymi podczas przekłuwania uszu, manualnego oczyszczania twarzy, regulacji brwi, depilacji oraz wykonywania makijażu permanentnego. Przed zabiegami, w przebiegu których może dojść do uszkodzenia skóry lub błon śluzowych, kosmetyczka/kosmetolog zawsze powinien zdezynfekować naszą skórę w miejscu samej ingerencji i jego okolicach, aby uniknąć potencjalnego zakażenia.

 

W związku z powyższym osoby świadczące usługi kosmetyczne powinny posiadać i postępować zgodnie z opracowanymi procedurami higienicznymi obejmującymi m.in.: zasady stosowania sprzętu poddawanego sterylizacji; sposoby przeprowadzania dezynfekcji skóry i błon śluzowych, dezynfekcji narzędzi, pomieszczeń i urządzeń, dezynfekcji i sterylizacji narzędzi, co stanowi istotny element zapobiegania i profilaktyki zakażeń. Świadomość możliwych dróg transmisji zakażeń jest pierwszym krokiem do właściwego postępowania w celu uniknięcia infekcji.

 

 

W zakładzie kosmetycznym drobnoustroje mogą być przenoszone różnymi drogami: kontaktową (bezpośrednią, pośrednią) oraz powietrzną (powietrzno-kropelkową, powietrzno-pyłową). Z uwagi na charakter przeprowadzanych zabiegów najcięższa drogą szerzenia się drobnoustrojów w środowisku zakładu kosmetycznego jest droga kontaktowa. Wrota zakażenia stanowi przerwanie ciągłości skóry, przede wszystkim mikrourazy i drobne mechaniczne uszkodzenia. Bezpośredni kontakt z drobnoustrojem, materiałem biologicznym lub wodą zawierającą chorobotwórcze drobnoustroje może prowadzić do rozwoju zakażenia.

 

W przypadku wirusów szczególna uwagę należy zwrócić na:

• Wirusy przenoszone przez krew i płyny ustrojowe,
• Wirusy przenoszone drogą kropelkową,
• Wirusy wywołujące choroby skóry.

 

Przerwanie ciągłości skóry lub zanieczyszczenia błon śluzowych materiałem zawierającym cząstki HBV, HCV, HIV to główna droga szerzenia się tych wirusów w zakładzie kosmetycznym.

 

Nośnikami wirusów będą: niesterylne zanieczyszczone ostre narzędzia wykorzystywane do zabiegów manicure, pedicure, kolczykowania, tatuażu, depilacji, golenia i nakłuwania skóry.

 

Do najczęstszych wirusów wywołujących zmiany skórne należą:

• Wirus opryszczki pospolitej, wirus ospy wietrznej i wirus półpaśca, wirus cytomegalii – częste występowanie w ogólnej populacji oraz zdolność do przetrwania w organizmie człowieka w formie utajonej.
• Wirus ospy prawdziwej – duże głębokie wykwity zwykle zapadnięte w środku, szybko przekształcają się w pęcherzyki, które ulegają zropieniu.
• Wirus mięsaka zakaźnego MCV- wywołuje przewlekłą chorobę zakaźną skóry i błon śluzowych.
• Wirus brodawczaka ludzkiego – do zakażenia dochodzi w wyniku kontaktu bezpośredniego lub pośredniego, w wyniku którego wirus zajmuje warstwę podstawową naskórka. Zmiany w formie brodawki o wyniosłej, nierównej powierzchni barwy różowej lub szarej najczęściej występuje na skórze rąk i w okolicy wałów paznokciowych.
• Parawirus B19 – to czynnik etiologiczny rumienia zakaźnego – choroby wieku dziecięcego, ograniczone zmiany wybroczynowe, zlewające się w rumień występują w obrębie dłoni i stóp. Szerzy się przez kontakt bezpośredni, drogą kropelkową lub pokarmową.

 

Zakażenia układu oddechowego są jedynymi z najczęstszych postaci zakażeń:

• Wirusy grypy
• Wirusy paragrypy i grypy rzekomej
• RSV
• Wirus Sars-Cov
• Adenowirusy

 

Bakterie – znaczenie w kosmetologii

• Zakażenia ropne: gronkowcowe, paciorkowcowe, mieszane gronkowcowo-paciorkowcowe
• Zakażenia nieropne: różyca, łupież rumieniowy, borelioza, gruźlica, promienica oraz rumień przewlekły pełzający

• Kontaktowa – najczęstsze wrota zakażenia to przerwanie ciągłości skóry
• Bezpośrednia – kontakt z drobnoustrojem,
• Pośrednia: ręce personelu zakładu, zanieczyszczenia mikrobiologiczne pochodzące z wody np. hydromasaż, manicure, pedicure, zanieczyszczenia mikrobiologiczne pochodzące ze sprzętu np. nożyczki, cążki, itp., aparatura, wyposażenia zanieczyszczone, źle przechowywane kosmetyki.
• Powietrzna:
  1. Powietrzno-kropelkowa
  2. Powietrzno-pyłowa

 

Wrota zakażenia to błony śluzowe górnych dróg oddechowych personelu i klientów przez bliski kontakt z osobą zakażoną.

 

Droga powietrzno-kropelkowa:

• Wirusy grypy, adenowirusy
• Pałeczka krztuśca
• Dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i dwoinka zapalenia płuc.

 

Droga powietrzno-pyłowa:

• Wirus odry
• Wirus ospy wietrznej
• Prątki gruźlicy

 

Do czynników zwiększających liczbę i różnorodność drobnoustrojów obecnych na powierzchni skóry należy:

• Nadmierna potliwość rąk
• Przesuszona skóra
• Noszenie biżuterii
• Długie paznokcie
• Sztuczne powłoki na płytce paznokciowej (tipsy, lakiery)

 

Drobnoustroje obecne w wodzie mogą bezpośrednio kolonizować skórę człowieka w czasie wykonywania takich zabiegów: hydromasaże, manicure, pedicure, a pośrednio – w tracie zabiegów, w których woda jest wykorzystywana do przygotowania preparatów kosmetycznych

 

Źródłem drobnoustrojów w zakładzie kosmetycznym może być także sprzęt np. cążki, pęsety, nożyczki.

Aparatura – urządzenie do masażu stóp, frezarka do pedicure, wyposażenie np. fotel kosmetyczny, lampa i kosmetyki.

Grzyby dzieli się na:

• Powierzchniowe – dotyczące błon śluzowych, skóry, paznokci, włosów
• Głębokie (narządowe, układowe) – dotyczące narządów wewnętrznych

 

Grzyby mogą wykazywać wobec człowieka działanie:

• Alergizujące
• Toksyczne
• Wywołujące zakażenia – grzybice

 

W zakładach kosmetycznych istnieje zwiększone ryzyko szerzenia się powierzchniowych zakażeń grzybiczych.

---

 

Grzybice powierzchniowe charakterystyczne dla sektora beauty:

W Polsce najczęściej występującą postacią kliniczną jest grzybica stóp.

 

W zakładzie kosmetycznym zakażenie patogenów grzybiczych zachodzi drogą:

• Bezpośrednią- przez kontakt z osobą zakażoną, w relacji personel-klient, klient-personel.
• Pośrednia- przez kontakt z zarodkami grzybów znajdującymi się na powierzchni przedmiotów lub rąk personelu, klientów
• Powietrzną- przez przenoszenie zarodników grzybów z cząstkami kurzu.

---

 

Grzybice skóry i jej przydatków dzieli się również w zależności od czynnika etiologicznego:

• Dermatofitozy – najczęściej grzybica stóp, grzybica paznokci, grzybica dłoni, grzybica pachwin, grzybica skóry gładkiej, zakażenie skóry owłosionej – najczęściej droga zakażenia to kontakt pośredni,
• Drożdżyce – zmiany chorobowe najczęściej dotyczą miejsc narażonych na działanie ciepła i wilgoci oraz miejsc poddanych nadmiernej maceracji i mikro razom,
• Pleśnie – występują na zdrowej ludzkiej skórze, głównie na owłosionej skórze głowy i w przestrzeniach międzypalcowych stóp. Dotyczą głownie paznokci, rzadziej skóry. Zakażają zwykle skórę zmienioną chorobowo, w miejscach oparzeń, owrzodzeń, odparzeń, nadmiernej maceracji, mikrourazów.

 

Dermatofity są odpowiedzialne za ponad połowę zakażeń skóry o etiologii grzybiczej.

Najrzadziej zakażenia są wywoływane przez grzyby pleśniowe.

---

 

Rezerwuary grzybów w zakładach kosmetycznych:

• Ręce personelu,
• Nieprawidłowo zdezynfekowany sprzęt,
• Nieprawidłowo zdezynfekowane powierzchnie – blaty stolików, fotele, łóżka na których przeprowadza się zabiegi kosmetyczne,
• Łóżko opalające,
• Ręczniki, prześcieradła, opaski, czepki,
• Podłogi, ściany.

---

 

Działania profilaktyczne mające na celu zapobieganie szerzeniu się zakażeń grzybiczych w zakładzie kosmetycznym to przede wszystkim:

• Właściwa higiena rąk personelu,
• Używanie przez personel odzieży ochronnej,
• Właściwa dezynfekcja i sterylizacja sprzętu,
• Zmiana ręczników, prześcieradeł, opasek czepków po każdym kliencie,
• Stosowanie sprzętu jednorazowego użytku np. igieł, pilników do paznokci,
• Używanie wyłącznie sterylnego sprzętu, kontaktującego się z nieuszkodzoną skórą i błonami śluzowymi,
• Nienoszenie biżuterii podczas pracy.

 

 

Pasożyty to organizmy żyjące wewnątrz (pasożyty wewnętrzne) lub na zewnątrz (pasożyty zewnętrzne) innego organizmu (żywiciela) i czerpiące z niego korzyści.

Mimo że w zakładzie kosmetycznym istnieje niewielkie prawdopodobieństwo zarażenia chorobami pasożytniczymi, umiejętność rozpoznawania tych chorób może zapobiec ich przenoszeniu w trakcie wykonywania zawodu kosmetologa.

 

Podstawowe choroby pasożytnicze skóry to:

• Nużyca – to przebiegająca dość często bezobjawowo choroba skóry wywołana przez stawonoga zaliczonego do roztoczy tzw. nużeńca ludzkiego pasożytującego w mieszkach włosowych lub występującego w gruczołach łojotokowych.
• Wszawica – to choroba wywoływana przez wesz głowową w okolicy skroni i potylicy na owłosionej skórze głowy.
• Świerzb- to choroba skóry, której czynnikiem etiologicznym jest świerzbowiec ludki. Pasożyt umiejscawia się w naskórku, tworząc przeczosy, zmiany wypryskowe lub obrzękowe grudki, a także korytarze, w których samica składa jaja. Zmiany występują najczęściej w okolicy palców rak, dłoni, nadgarstków, łokci, stóp, pępka, pośladków, sutków narządów płciowych.

 

Zakażenie pasożytem następuje przez: bezpośredni kontakt, używanie wspólnych grzebieni, nakryć głowy, gumek lub opasek do włosów.

Miejscami na które należy zwrócić uwagę przy dezynfekcji powierzchni w zakładzie fryzjerskim, czy salonie kosmetycznym są te, z którymi klienci mają najczęściej kontakt. Wykorzystując płyny antybakteryjne, należy każdego dnia dokładnie czyścić poczekalnię i znajdujące się tam meble oraz stanowiska fryzjerskie (oparcia foteli, myjki oraz blaty) oraz stoły (leżanki) zabiegowe. Pamiętamy też o podłodze, z której na bieżąco powinny być usuwane włosy, a po zakończonym dniu pracy jest myta przy pomocy środka dezynfekującego.

 

Jeśli w zakładzie/salonie jest ogólnodostępna toaleta, powinna być regularnie dezynfekowana.

 

Nie można zapomnieć także o bieżącym dezynfekowaniu klamek, włącznikach świateł, terminalach płatniczych oraz innych powierzchniach, z którymi klient miał kontakt, na których pozostaje mnóstwo drobnoustrojów.

 

 

To, czy należy dane narzędzie sterylizować, uzależnione jest od jego funkcji (przeznaczenia) oraz materiału, z którego je wykonano. Narzędzia nie powodujące naruszenia ciągłości tkanek, po każdym użyciu czyści się, myje i dezynfekuje (np. pędzle), a te które naruszają ciągłość tkanek (wielorazowego użytku), po każdym użyciu myje się, dezynfekuje, a następnie sterylizuje (np. nożyczki, cążki, igły, elementy pistoletów do przekłuwania ciała).

 

Narzędzia wykonane z materiałów uniemożliwiających poddanie ich sterylizacji, dezynfekuje się przy użyciu dopuszczonych do obrotu odpowiednich produktów biobójczych.

 

Dla właściwej skuteczności prowadzonych zabiegów dezynfekcji powierzchni i użytkowanych narzędzi (niewymagających sterylizacji) należy stosować produkty biobójcze o szerokim spektrum działania: antybakteryjnym, wirusobójczym, prątkobójczym oraz grzybobójczym. Nie należy też zapominać, że produkty biobójcze powinny mieć także zastosowanie w dezynfekcji rąk personelu oraz klientów korzystających z tych świadczeń.

 

Dobór stosowanego produktu biobójczego powinien także uwzględniać materiał z jakiego wykonano dezynfekowane powierzchnie robocze oraz stosowane w świadczonych usługach urządzenia, tj. narzędzia wykonane z metalu, szkła, porcelany, tworzyw sztucznych i gumy. Produkt biobójczy (lub jego roztwór użytkowy) nie powinien powodować ich korozji i uszkodzeń.

 

O skutecznej dezynfekcji decydować będzie także właściwe użycie stosowanych preparatów dezynfekujących, wskazane przez ich producenta/importera na etykiecie lub dołączonej do produktu instrukcji ich użycia, m. in. miejsce i sposób zastosowania oraz czas użycia niezbędny z neutralizacji patogenów chorobotwórczych.

 

Stanowisko sterylizacji gabinetowej stanowi zespół urządzeń do przeprowadzania dekontaminacji narzędzi i wyrobów medycznych, w tym sterylizacji, usytuowanych w pomieszczeniu, w którym udzielane są świadczenia zdrowotne lub w pomieszczeniu, w którym wykonywane są usługi, w trakcie wykonywania których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich, a które wykorzystują wyroby medyczne, przedmioty lub wyroby wielorazowego użytku wymagające sterylizacji.

 

Stanowisko w ustawieniu szeregowym stanowiące ciąg technologiczny obejmuje:

• Odcinek (blat) wyrobów skażonych, ze stanowiskiem na co najmniej jeden pojemnik do dezynfekcji z wkładem perforowanym i szczelną pokrywą. Odcinek (blat) wyrobów skażonych nie może kontaktować się bezpośrednio z szafami zawierającymi wyroby czyste i sterylne,
• Odcinek (blat) maszynowego lub ręcznego mycia i dezynfekcji obejmujący urządzenie myjąco-dezynfekcyjne (myjnię-dezynfektor) lub zlew 2-komorowy,
• Odcinek (blat) wyrobów czystych, na którym wyroby przeznaczone do sterylizacji są oceniane pod względem wykrycia ewentualnych uszkodzeń a następnie pakietowane,
• Sterylizator parowy lub niskotemperaturowy z wyłączeniem urządzeń (tlenek etylenu)
• Stanowisko higieny rąk poza blatem roboczym

 

Warunkiem organizacji stanowiska Sterylizacji Gabinetowej jest zapewnienie rozdziału czasowego między wykonywaniem czynności związanych z myciem i dezynfekcją, suszeniem, przeglądem, pakietowaniem i sterylizacją wyrobów medycznych oraz innych przedmiotów i wyrobów, a udzielaniem świadczeń zdrowotnych lub innych usług nie medycznych w trakcie wykonywania których może dojść do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich (np. tatuaż, manicure, pedicure, zabiegi akupunktury).

 

 

Produkty biobójcze to mieszaniny chemiczne, których bezpieczeństwo i skuteczność użycia określają przepisy prawa unijnego. Do ich produkcji powinny być używane znane i zbadane substancje aktywne, które w odpowiednim stężeniu i właściwie aplikowane (czas i miejsce) gwarantują pożądane spektrum działania. Zgodnie z przepisami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są udostępniane na rynku i stosowane produkty biobójcze, na które zostało wydane pozwolenie albo zezwolenie na handel równoległy albo pozwolenie na ich obrót.

 

O tym, czy mamy do czynienia ze skutecznym produktem biobójczym świadczy m. in. nr pozwolenia umieszczony na jego opakowaniu, nadawany przede wszystkim przez Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych oraz Produktów Biobójczych. Mamy wówczas pewność – jako ich użytkownicy – że produkt biobójczy na którym widnieje nr pozwolenia jest zweryfikowany co do zastosowanych substancji czynnych, skuteczności deklarowanych właściwości biobójczych, zakresu i celowości ich działania i co bardzo ważne bezpieczeństwa jego użycia.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o produktach biobójczych, produkty biobójcze udostępniane na rynku i stosowane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podlegają wpisowi do Wykazu Produktów Biobójczych. Wykaz Produktów Biobójczych zawiera:

1. nazwę produktu biobójczego;
2. imię i nazwisko oraz adres albo nazwę (firmę) oraz adres siedziby podmiotu odpowiedzialnego lub posiadacza pozwolenia albo zezwolenia na handel równoległy;
3. imię i nazwisko oraz adres albo nazwę (firmę) oraz adres siedziby wytwórcy produktu biobójczego;
4. nazwę chemiczną substancji czynnej lub substancji czynnych lub inną pozwalającą na ustalenie tożsamości substancji czynnej oraz jeżeli są dostępne, jej numer WE i numer CAS oraz określenie jej zawartości w produkcie biobójczym w jednostkach metrycznych;
5. grupę produktową;
6. postać użytkową produktu biobójczego i jego przeznaczenie;
7. zakres i warunki obrotu produktem biobójczym lub opis jego zastosowania;
8. rodzaj opakowania;
9. treść oznakowania opakowania produktu biobójczego w języku polskim;
10. okres ważności produktu biobójczego;
11. numer pozwolenia, zezwolenia na handel równoległy albo pozwolenia na obrót oraz datę ich wydania i termin ważności.

Wykaz Produktów Biobójczych prowadzi Prezes Urzędu, który dokonuje wpisów i zmian wpisów w Wykazie na podstawie ostatecznych decyzji administracyjnych. Obecnie Wykaz Produktów Biobójczych, który jest prowadzony w Urzędzie obejmuje produkty, które otrzymały pozwolenie na obrót zgodnie z art. 16 ustawy o produktach biobójczych (czyli wg procedury narodowej) oraz produkty, na które wydano pozwolenie na udostępnianie na rynku i stosowanie zgodnie z procedurami ujętymi w rozporządzeniu nr 528/2012, tzw. procedurami europejskimi.

 

Wykaz Produktów Biobójczych publikowany jest na stronie Urzędu w Biuletynie Informacji Publicznej. Prezes Urzędu aktualizuje Wykaz Produktów Biobójczych, co najmniej raz w miesiącu.

 

Jedną z rodzajów europejskich procedur rejestracyjnych jest procedura prowadząca do wydania pozwolenia unijnego, ważnego we wszystkich państwach EU. Informacji o produktach biobójczych, które uzyskały taki rodzaj pozwolenia należy szukać jedynie w wyszukiwarce pozwoleń zamieszczonej na stronie Europejskiej Agencji Chemikaliów (https://echa.europa.eu/pl/information-on-chemicals/biocidal-products), która umożliwia uzyskanie informacji o pozwoleniach wydanych zgodnie z tzw. procedurami europejskim opisanymi w rozporządzeniu nr 528/2012.

Szczególną uwagę zwracajmy na usługi świadczone na tzw. wyspie w galerii handlowej np. w ramach usług manicure oraz na gabinety mobilne. W tych przypadkach usługi powinny być prowadzone w taki sam sposób jak usługi stacjonarne, natomiast osoby świadczące usługi powinny posiadać opracowane procedury zapewniające ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi. Wyspa powinna posiadać bezpośredni dostęp do sieci wodociągowej (zainstalowana umywalka z bieżącą ciepłą i zimną wodą). Ponadto osoba świadcząca usługi mobilne powinna posiadać wyznaczone pomieszczenia/miejsca do właściwego przygotowania sprzętu do wykonywanych usług oraz zapewniony dostęp do zaplecza sanitarnego.

Do usług świadczonych w salonie kosmetycznym stosowane są produkty kosmetyczne, mające kontakt z włosami, paznokciami oraz skórą klientów.

Najczęstszymi zabiegami z udziałem kosmetyków o działaniu pielęgnacyjnym i poprawiającym urodę będą m. in.: manicure i pedicure paznokci, regeneracja i rewitalizacja skóry i włosów, nawilżenie i wygładzanie cery, lifting twarzy i szyi, peelingi, maseczki czy masaże ujędrniające. Do każdego zabiegu kosmetycznego dobierane są kosmetyki o określonych właściwościach i zakresie działania, a sposób ich aplikacji powinien być zgodny z zaleceniami i ostrzeżeniami ich producenta lub importera.

 

Klient salonu kosmetycznego powinien wiedzieć jakie kosmetyki będą używane podczas danego zabiegu! Stosowane kosmetyki mogą być jednorazowe lub wielokrotnego użycia.

 

 

Ocena tego, czy nabyte na rynku kosmetyki spełniają te wymogi spoczywa przede wszystkim na personelu salonu, który stosuje je w świadczonych usługach. Podstawowe informacje o stosowanych kosmetykach może to również zweryfikować sam klient zanim kosmetyk zostanie użyty.

Kosmetyki stosowane w ramach świadczonych zabiegów powinny być w oryginalnych i prawidłowo oznakowanych opakowaniach, a informacje tam zawarte powinny być zrozumiałe i czytelne (język polski)!

 

Opakowania nie powinny być uszkodzone mechanicznie ani zniekształcone (wydęcie wieczka lub denka może świadczyć o bombażu mikrobiologicznych lub chemicznym masy kosmetycznej).

 

Przedsiębiorca (personel) prowadzący salon kosmetyczny powinien:

• kupować na rynku i stosować jedynie kosmetyki spełniające wymogi europejskiego prawa kosmetycznego,
• przechowywać je w warunkach określonych przez ich producenta na opakowaniu oraz wg środków ostrożności określonych w postaci dodatkowej ulotki/instrukcji dołączonej do kosmetyku (np. poza środowiskiem wilgotnym, wysokimi temperaturami oraz światłem słonecznym (UV), tj. czynnikami sprzyjającymi rozwarstwieniu masy kosmetycznej i rozwojowi drobnoustrojów chorobotwórczych),
• stosować kosmetyk zgodnie z jego funkcją, we wskazanych miejscach aplikacji, w terminie trwałości określonych przez producenta (informacje w oznakowaniu oraz dołączonych instrukcjach bezpiecznego i profesjonalnego użycia),
• w przypadku używania danego kosmetyku u więcej niż jednego klienta należy pobierać oraz aplikować go w higieniczny sposób, uniemożliwiający zanieczyszczenie pozostałej masy kosmetycznej przez patogeny chorobotwórcze obecne na skórze i włosach poprzednich klientów, np. grzybicę skóry gładkiej (wywoływanej np. przez drożdżaki), bakterie ropotwórcze (np. gronkowcem złocistym, paciorkowcem), łupież czy wirusy (np. HPV).

O bezpieczeństwie kosmetyków decyduje ich właściwe oznakowanie. Zgodnie z przepisami obowiązkowymi elementami, jakie powinny się znaleźć się na pojemnikach i opakowaniach zewnętrznych kosmetyków, w postaci informacji nieusuwalnych, łatwych do odczytania i widocznych, są:

 

1. dane osoby odpowiedzialnej za jego bezpieczeństwo (w tym jej nazwa i adres, np. producenta, importera lub dystrybutora mających swoją siedzibę na terenie Unii Europejskiej); w przypadku kosmetyków importowanych podaje się też nazwę kraju pochodzenia;

 

2. nominalna zawartość w momencie pakownia wyrażona w jednostkach masy lub objętości;

 

3. data jego minimalnej trwałości, do której zachowuje w pełni swoje pierwotne właściwości, poprzez jednoznaczne i trwałe wskazanie na pakowaniu/etykiecie:
   • miesiąca i roku lub dnia, miesiąc i roku, do których można bezpiecznie go używać (datę lub informacje o jej umiejscowieniu na opakowaniu poprzedza symbol   lub zwrot „najlepiej zużyć przed końcem”),
   • w przypadku kosmetyków o minimalnej trwałości powyżej 30 miesięcy, wskazanie daty nie jest obowiązkowe (choć możliwe) i wówczas na opakowaniu umieszczany jest symbol  (tzw. znak PAO - Period After Opening) z podaniem okresu (w miesiącach lub latach) w jakim po otwarciu opakowania (pojemnika) produkt może być bezpiecznie użyty przez konsumenta (stosowany), np. 6  lub 12  miesięcy.

 

 

4. szczególne środki ostrożności (w języku polskim), jakich należy przestrzegać podczas ich stosowania, w tym ich profesjonalnego użycia, np. jakie substancje mogą być zawarte w kosmetyku tylko z zachowaniem określonego ostrzeżenia lub pochodzące od producenta instrukcje ich bezpiecznego użycia lub zalecenia stosowania środków ochrony skóry lub oczu w związku z możliwym niekorzystnym oddziaływaniem konkretnych substancji chemicznych (np. zalecenie użycia dołączonych rękawiczek przy użyciu farb do włosów);

Informacje te podaje się w języku polskim w celu właściwego i bezpiecznego użycia danego kosmetyku (tak przez użytkownika końcowego, jak i dla produktów kosmetycznych do stosowania profesjonalnego, np. używanych przez personel salonu kosmetycznego).

 

Jeżeli ze względów praktycznych (za mało miejsca na opakowaniu kosmetyku) nie jest możliwe zamieszczenie informacji dot. szczególnych środków ostrożności:

• informacje te umieszcza się na załączonej lub doczepionej ulotce (np. instrukcja użycia maseczki), etykiecie, taśmie, metce lub karcie;
• jeżeli to możliwe odniesienie (odesłanie) do ww. informacji podaje się na pojemniku lub opakowaniu zewnętrznym w postaci informacji skróconej lub symbolu

 

5. numer partii produktu lub oznaczenia pozwalające na identyfikację produktu kosmetycznego (np. informacje zakodowane w kodzie EAN, m. in. o przeznaczeniu na rynek danego kraju, oznaczenie podmiotu wprowadzającego do obrotu, data produkcji, nr partii);

 

6. funkcja produktu w języku polskim (np. krem pod oczy, olejek do skóry pod oczy i na dekolt, peeling do twarzy), o ile jednoznacznie nie wynika ona z jego prezentacji (zdjęcia, grafiki i symbole umieszczone na opakowaniu kosmetyku mogą wskazywać na jego przeznaczenie i miejsce aplikacji);

 

7. wykaz składników, jakie kosmetyk zawiera (substancje chemiczne), poprzedzony jest określeniem ingredients; nazwy składników podaje się w porządku malejącym wg masy w momencie ich dodawania do produktu kosmetycznego, składniki mają nazwy zgodne z Międzynarodowym Nazewnictwie Składników Kosmetycznych (Internatoinal Nomenclature of Cosmetic Ingredients – INCI), dzięki czemu w całej Unii Europejskiej wszystkie surowce kosmetyczne nazywają się dokładnie tak samo);

 

Farby (pigmenty) stosowane w salonie do makijażu permanentnego, czy mikroblandingu (metoda piórkowa) są aplikowanymi pod skórę mieszaninami chemicznymi, które powinny spełniać wymagania przepisów prawa unijnego, co do ich właściwego oznakowania, ale przede wszystkim ograniczeń obecności w ich składzie substancji chemicznych (głównie metali), niebezpiecznych dla zdrowia ludzi.

 

Niezależnie od wprowadzenia tuszu do skóry lub błony śluzowej, rozpuszczalne składniki mieszaniny mogą migrować do krwi, wywołując skutki ogólnoustrojowe. Metabolizm barwników w skórze oraz ich rozkład z powodu narażenia na promieniowanie słoneczne i promieniowanie laserowe mogą prowadzić do uwalniania w organizmie niebezpiecznych związków.

 

Od 5 stycznia 2022 r. na mocy rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) w UE ograniczono stosowanie tysięcy niebezpiecznych chemikaliów używanych w tuszach do tatuażu i makijażu permanentnego. Przepisy te określają rodzaj i maksymalny próg stężenia substancji szkodliwych (kancerogennych, mutagennych, teratogennych, alergizujących), które po jego przekroczeniu nie mogą być wprowadzane do obrotu w mieszaninach przeznaczonych do tatuażu oraz makijażu permanentnego.

 

Barwniki zawierają w swoim składzie pigmentujące metale ciężkie, takie jak ołów, cynk, tytan (biały), kadm (żółty, pomarańczowy), rtęć, arsen, żelazo, nikiel (czarny), mangan (fiolet), kobalt, glin, chrom, miedź (zielony) i inne. Wśród substancji wywołujących nadwrażliwość czy alergie, mogą znajdować się także inne substancje niż pigmenty (rozpuszczalniki, regulatory pH, czy substancje konserwujące).

 

Przedsiębiorca, w salonie którego wykonuje się zabiegi makijażu permanentnego przed ich zastosowaniem ma obowiązek sprawdzenia etykiety opakowań lub kart charakterystyki nabytych pigmentów (farb), aby substancje uznane za szkodliwe w nich zawarte nie przekraczały dopuszczalnych przepisami stężeń.

 

Przed użyciem mieszaniny do makijażu permanentnego osoba wykorzystująca taki tusz jest zobowiązana do przekazania osobie poddawanej zabiegowi informacji umieszczonych na opakowaniu lub umieszczonych w instrukcji użytkowania.

 

Mieszaniny, które nie zawierają na opakowaniu zwrotu: Mieszanina do stosowania w tatuażach lub makijażu permanentnym nie mogą być używane do makijażu permanentnego.

 

Mieszanin ta powinna mieć na opakowaniu/etykiecie:

• numer referencyjny w celu jednoznacznej identyfikacji partii,
• wykaz wszystkich składników mieszaniny w kolejności malejącej,

 oraz dodatkowo informacje o obecności jakichkolwiek związków Ni i Cr - zwroty:

• Zawiera nikiel. Może powodować reakcje alergiczne (jeżeli mieszanina zawiera nikiel poniżej stężenia granicznego określonego w dodatku 13 rozporządzenia Komisji (UE) 2020/2081;
• Zawiera chrom (VI). Może powodować reakcje alergiczne (jeżeli mieszanina zawiera chrom (VI) poniżej stężenia granicznego określonego w dodatku 13 ww. rozporządzenia;
• regulator pH,

• dodatkowe informacje dot. bezpiecznego użycia (na opakowaniu lub w dołączonej instrukcji użytkowania).

 

Informacje muszą być wyraźnie widoczne, czytelne, w języku polskim i oznakowane w nieusuwalny sposób.

 

W przypadku tuszy do tatuażu oraz makijażu permanentnego, zakupionych w 2021 r., a które są niezgodne z rozporządzeniem REACH, nie mogą być już używane do tatuowania (makijażu permanentnego) w krajach UE.

Powyżej przedstawione praktyki, prezentują właściwy i bezpieczny sposób świadczenia usług kosmetycznych. Każdego klienta powinno traktować się jako osobę potencjalnie zakażoną chorobą zakaźną, wobec czego zachowanie szczególnych środków ostrożności w tym przypadku jest jak najbardziej wskazane. Wszelkiego rodzaju wydzieliny ludzkie bądź płyny ustrojowe stanowią potencjalne ryzyko zakażenia chorobą zakaźną. Wobec zaistniałej sytuacji zasadnym jest zachowanie bezpieczeństwa i podstawowych zasad higieny. Główną zasadą, jaką powinni kierować się specjaliści z branży kosmetycznej, powinno być indywidualne podejście do klienta oraz dokładny wywiad przed przystąpieniem do wybranych zabiegów kosmetycznych. Na jego podstawie można poznać ewentualne przeciwskazania do przeprowadzenia usługi np. przebyte choroby. Odmowy wykonania danego zabiegu przez kosmetyczkę/kosmetologa mogą być różne i decyzję w tej sprawie osoba wykonująca usługę powinna wytłumaczyć w sposób zrozumiały i zaproponować alternatywne rozwiązanie.

 

Często mamy obawy przed wizytą w salonie kosmetycznym. Nie mamy gwarancji, że personel w danym salonie należycie dba o czystość – obawiamy się po prostu o nasze zdrowie. Obawy są jak najbardziej zasadne, ponieważ nikt nie chce wyjść z salonu kosmetycznego z infekcją lub zakażeniem. Przed wizytą w salonie kosmetycznym warto poszukać opinii na temat tego zakładu i jego personelu. Takie lokale jak salony kosmetyczne powinny bezwzględnie przestrzegać zasad BHP, ponieważ w grę wchodzi zdrowie, a czasem nawet życie klientów.

 

Zatem wybierajmy sprawdzone salony, które przestrzegają podstawowych zaleceń odnośnie do higieny i bezpieczeństwa. Podczas najbliższej wizyty w salonie kosmetycznym zwróćmy uwagę na to czy zostały spełnione podstawowe wymagania odnośnie do czystości i dbałości o nasze bezpieczeństwo.