Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Rzeszowie

Wśród wielu bogatych ofert, które proponuje nam branża beauty znajdziemy kąpiele saunowe. Stanowią one specyficzną formę rekreacji, która wiąże się z krótką ekspozycją naszego ciała na wysoką temperaturę. Ta wywodząca się rodem ze Skandynawii praktyka, posiada także działania wodolecznicze. Regularne poddawanie się tego typu zabiegom, korzystnie wpływa na termoregulację organizmu, układ krwionośny i oddechowy oraz wydolność fizyczną człowieka. Dodatkowo zażywanie takich kąpieli redukuje stres, napięcia mięśniowe, podnosi odporność organizmu, ujędrnia i poprawia koloryt skóry, łagodzi bóle stawów oraz pomaga w usunięciu toksyn z organizmu i przyspiesza metabolizm. Powstaje coraz większa liczba tego typu miejsc i nasze społeczeństwo bardzo chętnie korzysta z oferowanych przez nie usług. Aby w pełni cieszyć się z efektów stosowanych zabiegów, muszą one odbywać się w miejscu, gdzie stan sanitarno-techniczny nie budzi żadnych wątpliwości.

Wejście do sauny powinno być analogiczne jak w przypadku basenu kąpielowego tzn. z rozdziałem dróg na strefę stopy suchej oraz mokrej.

Strefa stopy suchej obejmuje: szatnię na pozostawienie odzieży wierzchniej (np. wieszak, szafka) i przebrania się, zaplecze sanitarne z toaletą i umywalką (woda ciepła i zimna, mydło, ręczniki, kosz na odpadki) oraz minimum 2 czyste ręczniki (ręczniki własne lub zapewnione w obiekcie). Warto zaznaczyć, że w szatni pozostawiamy wszystkie ubrania wraz z biżuterią i okularami/szkłami kontaktowymi. Pamiętajmy, aby na powierzchnię skóry nie nakładać żadnych kosmetyków czy balsamów nie przeznaczonych do stosowania w saunach, gdyż w wysokiej temperaturze mogą wywołać reakcje niepożądane lub ograniczać wydzielanie potu tym samym zaburzać właściwą termoregulację. Zasadnym jest także zmycie całego makijażu.

Stefa stopy mokrej obejmuje wyłącznie natrysk, gdzie po dokładnym umyciu całego ciała mydłem i wytarciu do sucha można skorzystać z sauny. Istotne jest, aby kolejność pomieszczeń była zachowana tak, aby natrysk był ostatnim pomieszczeniem jakie napotyka osoba zmierzająca w stronę sauny. Wątpliwość wśród korzystających powinny budzić: zagrzybienia i zacieki na ścianach czy suficie, brudne pomieszczenia szatniowe oraz natryski czy nieestetyczny wygląd bielizny (ręcznika). Zabiegi myjąco-dezynfekujące powinny być wykonywane minimum 2 razy dziennie.

Sauna to pomieszczenie wykładane drewnianymi panelami, które tworzą ławy do siedzenia, znajdujące się ponad poziomem podłogi. Temperatura wewnątrz pomieszczenia powinna oscylować w granicach 70-110°C przy wilgotności powietrza sięgającej 30%. W zależności od typu będą stosowane różne źródła emisji ciepła. Zaliczymy do nich: piece opalane węglem lub drewnem, emitory promieniowania podczerwonego, piece elektryczne bądź rozgrzane kamienie. Do sauny wchodzimy bez ubrania ze względu na możliwość reakcji kostiumu/bielizny z materiału syntetycznego na wysoką temperaturę, co może doprowadzić do poparzenia bądź podrażnienia skóry przez roztopiony materiał. Przed wejściem do pomieszczenia sauny należy zdjąć klapki i pozostawić je na zewnątrz. Podczas korzystania z sauny suchej, powinno się owinąć w ręcznik bądź usiąść na ręczniku. Istotną rolę odgrywa czas, który spędzamy w kabinie. Kąpiel w saunie należy zacząć od krótkich sesji 5-10 min, a z czasem je wydłużać do 20 min. Dłuższe przebywanie w saunie może prowadzić do odwodnienia. Warto pamiętać, aby w saunie nie przebywać samemu ze względu na możliwość zasłabnięcia bądź wystąpienia innych zdarzeń losowych wymagających pomocy. Ważne jest, aby wewnątrz sauny jak i w jej obrębie odbywała się właściwa wymiana i krążenie powietrza, a całe pomieszczenie było właściwie wentylowane. Wewnątrz sauny powinny znajdować się zegar, termometr, przycisk alarmowy (w razie zasłabnięcia) zaś drzwi nie powinny być zamykane na żadne zamki czy zapadki, powinny być wykonane z przeźroczystego materiału lub posiadać przeszklony otwór. Drzwi muszą łatwo się otwierać i umożliwić szybkie opuszczenie sauny, w związku z tym muszą otwierać się na zewnątrz. Gdy w trakcie korzystania z sauny zauważymy zniszczone ławki, zabrudzenia czy zagrzybienia świadczyć to będzie o niewłaściwym stanie sanitarno-technicznym pomieszczenia. Po każdym dniu użytkowania pomieszczenie powinno być dokładnie umyte, zdezynfekowane oraz dobrze wywietrzone.

Po wyjściu z sauny w jej bezpośrednim sąsiedztwie powinny znajdować się prysznice lub baseny do schłodzenia ciała. Baseny powinny posiadać łagodne zejście (schodki) pokryte matą antypoślizgową. Woda w prysznicu i w basenie powinna być zimna i odpowiadać wymaganiom, które stawiają przepisy dotyczące jakości wody do spożycia i jakości wody basenowej. Dodatkowo mogą znajdować się naczynia służące do polewania się bądź chłodzenia/mycia stóp. W przypadku chłodzenia ciała nie powinniśmy stosować mydła ani innych preparatów kąpielowych. Schładzanie ciała powinno odbywać się stopniowo od wody ciepłej przez letnią, kończąc na zimnej. W pierwszej kolejności schładzamy kończyny kierując się w stronę tułowia kończąc w okolicy serca. Nasz niepokój powinny budzić niewłaściwy stan techniczny ścian, sufitu, podłogi oraz niecki basenowej (ubytki, zacieki, zagrzybienia, pęknięcia) ogólny nieporządek bądź brak wody. Pomieszczenie do schładzania powinno być myte i sprzątane na bieżąco zaś woda w basenie podlegać właściwemu uzdatnianiu, aby spełniała wymagania obowiązującego rozporządzenia.

Po schłodzeniu zasadnym jest odczekanie 20-30 min w pomieszczeniu do odpoczynku. Uzasadnione jest to stopniowym powrotem naszego organizmu do stanu równowagi poprzez unormowanie ciśnienia krwi oraz oddechu. Zalecane jest także spożycie 0,5 – 1 litra wody celem uzupełnienia minerałów, a w szczególności magnezu. Pomieszczenie wyposażone jest w ławkę bądź leżak, a jego wielkość nie powinna być mniejsza niż 2 m². To pomieszczenie także powinno być utrzymane w należytym porządku, zgodnie z podstawowymi zasadami utrzymania czystości na terenie obiektu.

Przed samym skorzystaniem z kąpieli saunowej powinniśmy się upewnić czy nasz stan zdrowia na to pozwala. Opinii lekarskiej szczególnie powinny zasięgnąć osoby z chorobami przewlekłymi. Tego typu zabiegi nie są wskazane dla osób mających problemy kardiologiczne, dla kobiet w ciąży, cukrzyków czy astmatyków. Ostrożność powinny też zachować osoby z chorobami skórnymi. Sauny unikajmy także bezpośrednio po wcześniej spożytym posiłku, skończonych ćwiczeniach fizycznych bądź spożytym alkoholu lub innych używkach odurzających. Do sauny, zarówno suchej, jak i parowej, nie powinno się także wchodzić z mokrymi, przed chwilą umytymi włosami. W przypadku mokrych włosów ich łuski się otwierają, wówczas można łatwo je uszkodzić.  Pamiętajmy, że po skorzystaniu z sauny nie należy podejmować jakiegokolwiek wysiłku fizycznego, a rozluźnione ciało idealnie nadaje się na poddanie zabiegowi masażu.

Ciepło panujące w łaźni otwiera pory skórne. Skóra lepiej wchłania składniki odżywcze i nawilżające zawarte w kosmetykach. Kosmetyki stosowane do saunowania to najczęściej peelingi, odżywki oraz maseczki do ciała i włosów. Wchodząc do sauny nie należy stosować balsamów i kremów do ciała, gdyż mogą one zatykać pory skóry, co przy wysokiej temperaturze może powodować podrażnienia.

Bez względu na rodzaj saunowania, używane kosmetyki powinny być bezpieczne dla naszej skóry, włosów czy paznokci. Dla ich użytkownika ważne są informacje zawarte na ich opakowaniu, szczególnie określające ich funkcję (przeznaczenie) oraz właściwy sposób użycia, miejsce aplikacji oraz ewentualne ostrzeżenia. Używamy kosmetyków oznakowanych w języku polskim, bo oprócz wymogu prawnego, zrozumiałe informacje umieszczone na etykiecie pozwolą na właściwą ocenę funkcji kosmetycznej określonej przez producenta.

 

 

W saunie należy zwrócić szczególną uwagę na:

- produkty pochodzące z krajów trzecich (innych niż Unii Europejskiej),

- oznaczenia na opakowaniu osoby odpowiedzialnej, który musi mieć siedzibę na terenie UE,

- funkcję kosmetyku, a więc jego przeznaczenie i miejsca aplikacji oraz

- środki ostrożności (w języku polskim) określające bezpieczny sposób ich użycia.

Zwracamy także uwagę na stosowanie na opakowaniach niedopuszczalnych oświadczeń marketingowych wprowadzających konsumenta w błąd.

Często prócz świadczenia zabiegów z użyciem kosmetyków w saunach dochodzi do ich sprzedaży klientom zakładu. Wówczas prowadzący saunę, staje się dystrybutorem produktów kosmetycznych! Obowiązki nałożone na dystrybutora określa art. 6 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dot. produktów kosmetycznych!

 

Dystrybutor przed udostępnieniem (odpłatnym lub nieodpłatnym) produktu kosmetycznego musi zweryfikować, czy nie upłynęła data minimalnej trwałości produktu kosmetycznego, nie zawiera on substancji zakazanych, czy dane w oznakowaniu nie wprowadzają w błąd, ostrzeżenia im towarzyszące dotyczące bezpiecznego ich użycia (w tym profesjonalnego) i miejsca aplikacji są czytelne (język polski) i zrozumiałe dla konsumenta.

Obowiązkiem dystrybutora jest też zapewnienie, aby określone informacje zostały podane w języku wymaganym przez prawo państwa członkowskiego, w którym dany produkt jest udostępniany użytkownikowi końcowemu (a więc w języku polskim).

 

Ocena tego, czy nabyte na rynku kosmetyki spełniają te wymogi spoczywa przede wszystkim na personelu salonu, który stosuje je w świadczonych usługach. Podstawowe informacje o stosowanych kosmetykach może to również zweryfikować sam klient zanim kosmetyk zostanie użyty.

Kosmetyki stosowane w ramach świadczonych zabiegów powinny być w oryginalnych i prawidłowo oznakowanych opakowaniach, a informacje tam zawarte powinny być zrozumiałe i czytelne (język polski)!

Opakowania nie powinny być uszkodzone mechanicznie ani zniekształcone (wydęcie wieczka lub denka może świadczyć o bombażu mikrobiologicznych lub chemicznym masy kosmetycznej).

 

Przedsiębiorca (personel) prowadzący saunę powinien:

- kupować na rynku i stosować jedynie kosmetyki spełniające wymogi europejskiego prawa kosmetycznego,

- przechowywać je w warunkach określonych przez ich producenta na opakowaniu oraz wg środków ostrożności określonych w postaci dodatkowej ulotki/instrukcji dołączonej do kosmetyku (np. poza środowiskiem wilgotnym, wysokimi temperaturami oraz światłem słonecznym (UV), tj. czynnikami sprzyjającymi rozwarstwieniu masy kosmetycznej i rozwojowi drobnoustrojów chorobotwórczych),

- stosować kosmetyk zgodnie z jego funkcją, we wskazanych miejscach aplikacji, w terminie trwałości określonych przez producenta (informacje w oznakowaniu oraz dołączonych instrukcjach bezpiecznego oraz profesjonalnego ich użycia),

- w przypadku używania danego kosmetyku u więcej niż jednego klienta należy pobierać oraz aplikować go w higieniczny sposób, uniemożliwiający zanieczyszczenie pozostałej masy kosmetycznej przez patogeny chorobotwórcze obecne na skórze i włosach poprzednich klientów, np. grzybicę skóry gładkiej (wywoływanej np. przez drożdżaki), bakterie ropotwórcze (np. gronkowcem złocistym, paciorkowcem), łupieżem czy wirusami (np. HPV).

O bezpieczeństwie kosmetyków decyduje ich właściwe oznakowanie. Zgodnie z przepisami obowiązkowymi elementami, jakie powinny się znaleźć się na pojemnikach i opakowaniach zewnętrznych kosmetyków, w postaci informacji nieusuwalnych, łatwych do odczytania i widocznych, są:

1) dane osoby odpowiedzialnej za jego bezpieczeństwo (w tym jej nazwa i adres, np. producenta, importera lub dystrybutora mających swoją siedzibę na terenie Unii Europejskiej); w przypadku kosmetyków importowanych podaje się też nazwę kraju pochodzenia;

 

2) nominalna zawartość w momencie pakownia wyrażona w jednostkach masy lub objętości;

 

3) data jego minimalnej trwałości, do której zachowuje w pełni swoje pierwotne właściwości, poprzez jednoznaczne i trwałe wskazanie na pakowaniu/etykiecie:

 

• miesiąca i roku lub dnia, miesiąc i roku, do których można bezpiecznie go używać (datę lub informacje o jej umiejscowieniu na opakowaniu poprzedza symbol  lub zwrot „najlepiej zużyć przed końcem”),

• w przypadku kosmetyków o minimalnej trwałości powyżej 30 miesięcy, wskazanie daty nie jest obowiązkowe (choć możliwe) i wówczas na opakowaniu umieszczany jest symbol  (tzw. znak PAO - Period After Opening) z podaniem okresu (w miesiącach lub latach)
  w jakim po otwarciu opakowania (pojemnika) produkt może być bezpiecznie użyty przez konsumenta (stosowany), np. 6  lub 12  miesięcy.

W przypadku stosowania kosmetyków, na opakowaniach których umieszczono znak PAO, personel salonu powinien w trwały, jednoznaczny i widoczny sposób oznaczyć opakowanie takiego kosmetyku datą jego pierwszego otwarcia (np. niezmywalnym markerem), co pozwoli określić maksymalny czas jego użycia.

 

UWAGA! Są kosmetyki (bez oznaczenia daty trwałości oraz znaku PAO), w przypadku których pojęcie trwałości po ich otwarciu nie ma zastosowania, tj. produktów jednorazowego użytku, produktów, dla których nie istnieje ryzyko zepsucia (wody toaletowe. perfumy - wysoka zawartość alkoholu) lub produktów, których się nie otwiera (pojemniki ciśnieniowe dezodorantów).

 

4) szczególne środki ostrożności (w języku polskim), jakich należy przestrzegać podczas ich stosowania, w tym ich profesjonalnego użycia, np. jakie substancje mogą być zawarte w kosmetyku tylko z zachowaniem określonego ostrzeżenia lub pochodzące od producenta instrukcje ich bezpiecznego użycia lub zalecenia stosowania środków ochrony skóry lub oczu w związku z możliwym niekorzystnym oddziaływaniem konkretnych substancji chemicznych (np. zalecenie użycia dołączonych rękawiczek przy użyciu);

Informacje te podaje się w języku polskim w celu właściwego i bezpiecznego użycia danego kosmetyku (tak przez użytkownika końcowego, jak i dla produktów kosmetycznych do stosowania profesjonalnego, np. używanych przez personel salonu kosmetycznego).

 

Jeżeli ze względów praktycznych (zbyt mało miejsca na opakowaniu kosmetyku) nie jest możliwe zamieszczenie informacji dot. szczególnych środków ostrożności:

• informacje te umieszcza się na załączonej lub doczepionej ulotce (np. instrukcja użycia maseczki), etykiecie, taśmie, metce lub karcie;

• jeżeli to możliwe odniesienie (odesłanie) do ww. informacji podaje się na pojemniku lub opakowaniu zewnętrznym w postaci informacji skróconej lub symbolu

 

5) numer partii produktu lub oznaczenia pozwalające na identyfikację produktu kosmetycznego (np. informacje zakodowane w kodzie EAN, m. in. o przeznaczeniu na rynek danego kraju, oznaczenie podmiotu wprowadzającego do obrotu, data produkcji, nr partii);

 

6) funkcja produktu w języku polskim (np. krem pod oczy, olejek do skóry pod oczy i na dekolt, peeling do twarzy), o ile jednoznacznie nie wynika ona z jego prezentacji (zdjęcia, grafiki i symbole umieszczone na opakowaniu kosmetyku mogą wskazywać na jego przeznaczenie, sposób i miejsce aplikacji);

 

7)  wykaz składników, jakie kosmetyk zawiera (substancje chemiczne), poprzedzony jest określeniem ingredients; nazwy składników podaje się w porządku malejącym wg masy w momencie ich dodawania do produktu kosmetycznego, składniki mają nazwy zgodne z Międzynarodowym Nazewnictwie Składników Kosmetycznych (Internatoinal Nomenclature of Cosmetic Ingredients – INCI), dzięki czemu w całej Unii Europejskiej wszystkie surowce kosmetyczne nazywają się dokładnie tak samo).

 

Znajomość składników zawartych w danym kosmetyku jest istotna dla użytkowników (klientów sauny), którzy mogą być uczuleni na daną substancję chemiczną, a w przypadku działania niepożądanego pozwoli to wytypować czynnik alergizujący i przyspieszy leczenie osoby poszkodowanej.