Patronka szkoły
GRAŻYNA BACEWICZ
Wybitna polska kompozytorka i skrzypaczka,
urodziła się 5 lutego 1909 w Łodzi, zmarła 17 stycznia 1969 w Warszawie.
Edukację muzyczną rozpoczęła w domu rodzinnym, gdzie początkowo ojciec – Wincenty Bacewicz uczył ją gry na fortepianie i skrzypcach. Dalszą naukę, od roku 1919, kontynuowała w Konserwatorium Muzycznym Heleny Kijeńskiej-Dobkiewiczowej w Łodzi, gdzie oprócz nauki gry na tych dwóch instrumentach kształciła się w zakresie teorii muzyki, a w roku 1924 rozpoczęła studia muzyczne w Konserwatorium Warszawskim, gdyż cała jej rodzina przeniosła się rok wcześniej do Warszawy.
W Konserwatorium Warszawskim studiowała kompozycję u Kazimierza Sikorskiego, grę na skrzypcach u Józefa Jarzębskiego i grę na fortepianie u Józefa Turczyńskiego.
Równolegle, niestety tylko na przeciąg półtora roku, podjęła studia filozoficzne w Uniwersytecie Warszawskim, wkrótce także zrezygnowała z dalszej nauki gry na fortepianie w Konserwatorium.
Studia muzyczne ukończyła w 1932 roku uzyskując dwa dyplomy – z kompozycji i gry na skrzypcach i bezpośrednio potem podjęła dwuletnie studia kompozytorskie u Nadii Boulanger w Ecole Normale de Musique w Paryżu (1932-33). Uzyskanie stypendium na te studia było możliwe dzięki hojności Ignacego Jana Paderewskiego. Nadia Boulanger, u której zresztą kształciło się wielu Polaków, potrafiła w znakomity sposób przekazywać wiedzę w zakresie warsztatu kompozytorskiego, co okazało się niezwykle pomocne w późniejszej karierze artystycznej Grażyny Bacewicz. Korzystając z pobytu we Francji doskonaliła ona umiejętność gry na skrzypcach u Henri Toureta. Do Paryża powróciła raz jeszcze w 1934 roku, by kontynuować zgłębianie tajników gry na skrzypcach, tym razem u węgierskiego wirtuoza i pedagoga - Carla Flescha.
Uzyskanie wielostronnego wykształcenia w grze na tym instrumencie pozwoliło Grażynie Bacewicz odnosić pierwsze sukcesy już w 1935 roku, kiedy udział w I Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Henryka Wieniawskiego w Warszawie przyniósł jej pierwsze wyróżnienie, a to z kolei zaowocowało w latach 1936-38 współpracą z warszawską Orkiestrą Polskiego Radia, zorganizowaną przez Grzegorza Fitelberga. Koncertowała też często, wspólnie z bratem Kiejstutem, doskonałym pianistą, jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, w wielu krajach europejskich.
W czasie okupacji niemieckiej występowała na koncertach konspiracyjnych i koncertach Rady Głównej Opiekuńczej. Po wojnie znana była z licznych występów, także specjalnych recitali, na estradach koncertowych w Polsce, a także poza jej granicami. Działalność koncertową, wykonawczą prowadziła do roku 1953, ale równolegle do niej pracowała jako pedagog gry na skrzypcach i przedmiotów teorii muzyki w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Łodzi. Dzisiejsza Akademia Muzyczna w Łodzi nosi imiona Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów.
Od wczesnych lat 50-ych, a po przerwaniu działalności koncertowej jeszcze intensywniej, poświęciła się prawie wyłącznie kompozycji i nauczaniu. Od 1966 (a od 1967 roku już jako profesor zwyczajny) aż do śmierci pracowała w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, prowadząc klasę kompozycji. Zapraszano ją również do prac w jury konkursów skrzypcowych i kompozytorskich, m.in. w Liège, Paryżu, Moskwie, Neapolu, Budapeszcie, Poznaniu i Warszawie. W latach 1955-57 i 1960-69 pełniła również funkcję wiceprezesa zarządu Związku Kompozytorów Polskich.
Jako wykształcona i koncertująca skrzypaczka, Grażyna Bacewicz w sposób naturalny poświęciła szczególną uwagę muzyce na skrzypce oraz inne instrumenty smyczkowe.
Jest autorką siedmiu koncertów skrzypcowych, dwóch koncertów wiolonczelowych i koncertu altówkowego. Skomponowała także siedem kwartetów smyczkowych, pięć sonat na skrzypce i fortepian oraz dwie sonaty na skrzypce solo. Utwory te znajdują się w repertuarze wielu znakomitych wykonawców, wielokrotnie je nagrywano i wykonywane są na estradach całego świata do dziś.
Twórczość kompozytorska przyniosła Grażynie Bacewicz szereg znaczących nagród
i wyróżnień. Wśród nagród poczesne miejsce zajmują nagrody przyznane za całokształt twórczości kompozytorskiej, m.in. Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich za wybitne osiągnięcia w dziedzinie twórczości kompozytorskiej, Nagrodę II stopnia Ministra Kultury i Sztuki.
Została również odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Spuścizna kompozytorska Grażyny Bacewicz jest niezwykle bogata i różnorodna, począwszy od miniatur solowych, poprzez pieśni, kantaty, muzykę do baletów, utwory kameralne, dzieła symfoniczne po muzykę filmową czy muzykę do spektakli teatralnych. Jest też autorką opery radiowej. Twórczość Bacewicz jest określana często jako neoklasyczna i jest zapowiedzią awangardy lat 50-ych. Istotne jest to, iż zauważalne są w niej elementy narodowe, których źródłem była muzyka ludowa, podobnie jak działo się to w muzyce G. Enescu, B. Bartoka czy
I. Strawińskiego. W początkowym okresie twórczości muzyka Grażyny Bacewicz jest przede wszystkim wynikiem fascynacji kompozycjami Karola Szymanowskiego, impresjonizmem i bez wątpienia muzyką francuską. Dzięki tym cechom, a także konsekwencji w konstrukcji formalnej, muzyka Grażyny Bacewicz jest autentyczna, pełna witalności, soczystości i specyficznej dynamiki, a spotykany tam liryzm jest – w myśl jej zasad – nieodzownym w sztuce elementem piękna, pozwalającym na prawdziwe przeżycie dzieła muzycznego. W pewnym okresie kompozytorka odchodzi od zasad neoklasycznych skłaniając się do komponowania w stylu postromantycznym, choć niekiedy pojawiają się w niej cechy, które niesie muzyka prokofiewowska, a więc jest energiczna, monumentalna, z akcentami dramatyzmu. Znakomite poczucie humoru, skłonność do ironii, chroni tę muzykę przed zbędnym patosem i dodaje jej walor wyrazistości. Bez wątpienia dorobek Grażyny Bacewicz to wspaniałe dzieła muzyki połowy XX wieku.
Grażyna Bacewicz jest również autorką zbioru opowiadań „Znak szczególny” (Wyd. Czytelnik, Warszawa 1970), powieści kryminalnej „Sidła” (PWM, Kraków 2018) oraz kilku pozostających w rękopisie powieści i opowiadań.
Patronką Szkoły Grażyna Bacewicz została decyzją Ministra Kultury i Sztuki, a nadanie imienia miało miejsce podczas uroczystej inauguracji nowego roku szkolnego 3 września 1979 roku. W uroczystości tej udział wzięły m.in. siostra kompozytorki, Wanda, a także córka Grażyny Bacewicz – Alina Biernacka. Tym samym szkoła muzyczna na warszawskiej Woli stała się szóstą (po Gdańsku, Wrocławiu, Koszalinie, Nowej Soli i Jaworznie) szkołą noszącą imię tej znakomitej polskiej twórczyni.
Kompozytorka pochowana została w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.