Zespół Państwowych Szkół Muzycznych im. F. Chopina w Jarosławiu

RYS HISTORYCZNY JAROSŁAWSKIEJ SZKOŁY MUZYCZNEJ

Historia Państwowej Szkoły Muzycznej I st. im. F. Chopina w Jarosławiu wpisuje się w bogate dzieje szkolnictwa muzycznego Jarosławia, które sięgają roku 1868, kiedy to zorganizowano pierwszą w historii miasta prywatną szkołę muzyczną. Uczono w niej gry na skrzypcach i fortepianie, a także śpiewu solowego. Nauczali w niej muzycy wykształceni głównie w Wiedniu lub Pradze. Szkoła istniała do I wojny światowej, wywarła duży i korzystny wpływ na rozwój ruchu muzycznego w mieście. W 1904 roku powołano Towarzystwo Muzyczne im. Fryderyka Chopina, skupiające w swych szeregach miłośników muzyki, nauczycieli, muzyków zawodowych i wojskowych. Do roku 1939 było organizatorem życia muzycznego w mieście. Pod egidą Towarzystwa działała Koncesjonowana Szkoła Muzyczna, której założycielką i dyrektorem była znakomita pianistka, uczennica Teodora Leszetyckiego - Maria Turzańska. Przedwojenna szkoła prowadziła klasę fortepianu, skrzypiec, wiolonczeli, trąbki, śpiewu solowego i innych instrumentów. Uczniowie stanowili trzon zespołów chóralnych i orkiestr działających w obu jarosławskich gimnazjach. Repertuar orkiestr stanowiły nie tylko popularne marsze, lecz również utwory Moniuszki, Kurpińskiego, Elsnera, Straussa, Offenbacha i Lehara. Towarzystwo Muzyczne im. Fryderyka Chopina prowadziło własny chór, zespół kameralny i orkiestrę. Kierownictwo artystyczne tych zespołów spoczywało w rękach kapitana Pawła Kuczery, profesora ówczesnego gimnazjum– Tadeusza Bojarskiego oraz Henryka Paraniaka.

Wybuch II wojny światowej zniszczył rozkwitające życie muzyczne miasta i całkowicie sparaliżował działalność chórów i orkiestr. Miejscowi muzycy - teraz żołnierze - walczyli na różnych frontach, brali udział w walkach pod Monte Cassino (Józef Magdziarz, Michał Zieliński – autor piosenki „Serce w plecaku”), inni zdobywali Berlin (Józef Kryński). W dniu 7 lipca 1944 r. wojska niemieckie opuściły Jarosław i, choć wojna jeszcze trwała, grupa muzyków poznańskich, przesiedlonych tu przez Niemców na początku wojny oraz garstka miejscowych entuzjastów już dnia 5 września (40 dni po wyzwoleniu) otworzyła szkołę muzyczną. Mieściła się ona przez kilka miesięcy w zabudowaniach klasztornych OO. Reformatów, a następnie przeniesiona została do kamienicy Attavantich (Rynek 5). Doskonała kadra pedagogiczna, którą tworzyli m.in.: Zofia Martynowicz (dyrektor szkoły), Jan Lityński, Julia Dziedzina uzyskiwali - mimo bardzo trudnych warunków pracy - znakomite wyniki. Trzyletni średni kurs gry na fortepianie pod kierunkiem Zofii Martynowicz ukończył w Jarosławiu chociażby Romuald Sroczyński - późniejszy organista, wirtuoz i profesor PWSM w Poznaniu i Wrocławiu. Niestety szkoła działała zaledwie przez trzy lata.

Z uwagi na brak odpowiednio licznej kadry nauczycielskiej w środowisku lokalnych muzyków, szkoła jarosławska przemianowana została na filię szkoły przemyskiej. W roku 1946, korzystając z powrotów wielu jarosławskich muzyków, postanowiono założyć małą orkiestrę symfoniczną Związku Nauczycielstwa Polskiego, której dyrygentem został Henryk Paraniak. Członkowie orkiestry reaktywowali działalność Towarzystwa Muzycznego, którego patronem został Karol Szymanowski. Najbardziej czynnymi działaczami Towarzystwa byli: Alfons Brzozowski, Władysław Hnatow, Henryk Kozubal, Henryk Paraniak. Ministerstwo Kultury i Sztuki zarządzeniem z dnia 1 listopada 1947 roku powołało do życia Szkołę Muzyczną I st. w Jarosławiu. W 1949 r. szkole nadano imię Fryderyka Chopina, a w 1950 roku placówkę upaństwowiono. Od tego czasu szkoła zaczęła działać w budynku przy ul Słowackiego. Od początku powstania aż do 1960 roku przy szkole działała mała orkiestra symfoniczna, które współpracowała z Ogniskiem Choreograficznym prowadzonym przez Lidię Nartowską. W tym okresie Ognisko nie miało swojego lokum więc za zgodą ówczesnego dyrektora szkoły, Henryka Paraniaka, młodym tancerzom udostępniono salę do ćwiczeń.

W latach 1953 - 1967 przy szkole powstała orkiestra dęta kierowana kolejno przez Józefa Homika, dyrektora Henryka Paraniaka i Mariana Trzeciaka. O prężnej działalności jarosławskiej szkoły w tamtym okresie świadczą prowadzone w ramach kształcenia chóry, różnego rodzaju zespoły wokalne, kameralne oraz rozrywkowe. W dniu 24 listopada 1957 roku uroczyście obchodzono 10-lecie działalności szkoły. Z tej okazji odsłonięto pomnik Fryderyka Chopina, który stanął obok ówczesnej siedziby szkoły. Tak wyjątkową uroczystość uświetnił recital fortepianowy Ryszarda Baksta.

W latach 1969 - 1977 r. dyrektorem szkoły był Marian Trzeciak, który rozszerzył działalność placówki powołując (w latach 1973-1976) w Lubaczowie filię jarosławskiej szkoły muzycznej. Szkolne zespoły kameralne i zespoły rozrywkowe osiągały liczne sukcesy na ogólnopolskich konkursach, przeglądach i festiwalach (Jelenia Góra, Wejherowo, Kraśnik). Zespół wokalny „Marty’ prowadzony przez Andrzeja Supersona występował w Ogólnopolskim Festiwalu Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu.

Od 1 stycznia 1978 roku do 31 sierpnia 2016 roku dyrektorem jarosławskiej szkoły muzycznej była Elżbieta Dąbrowska. W tym okresie w szkole następują duże zmiany, rozwijają się różne formy pracy z uczniem pod okiem wielu wybitnych pedagogów, uczniowie zaczynają koncertować na lokalnych, ogólnopolskich i międzynarodowych scenach, biorą udział w wielu konkursach i przeglądach. Chór prowadzony przez Jadwigę Nowosiad, 2 czerwca 1991, bierze udział w liturgii podczas wizyty papieża Jana Pawła II w Rzeszowie. Państwowa Szkoła Muzyczna I Stopnia im. Fryderyka Chopina w Jarosławiu jest placówką o bardzo dobrej renomie. W latach osiemdziesiątych XX wieku dyr. Elżbieta Dąbrowska podjęła starania o poprawę infrastruktury szkoły i rozpoczęła proces remontu i rozbudowy ówczesnego budynku szkoły przy ul. Słowackiego .

W latach 1986-1991 budynek z 1933 roku został zmodernizowany i rozbudowany. Szkoła wzbogaciła się dodatkowe sale lekcyjne i małą salę koncertową, w której organizowano przesłuchania, konkursy oraz regionalne i ogólnopolskie warsztaty. Z inicjatywy Elżbiety Dąbrowskiej i Jacka Ścibora w grudniu 1993 roku odbyła się adresowana do dzieci z Jarosławia i okolic pierwsza edycja cyklu „Poranek muzyczny”, (od 1996 roku - „Muzyczne spotkania z Wiolinkiem”).

W roku 1995 w nawiązaniu do wspaniałych przedwojennych tradycji kulturalnych w Jarosławiu powołane zostało Towarzystwo Muzyczne, które we współpracy z Państwową Szkołą Muzyczną I Stopnia zainicjowało różne działania artystyczne (grupa poetycka, Młodzieżowa Orkiestra Dęta, recitale wielu wspaniałych artystów). Oprócz działalności kulturalnej, przy Towarzystwie prowadzono działalność dydaktyczną: Przedszkole Muzyczne, Ognisko Artystyczne i Szkołę Muzyczną II st. (od 2007 roku posiadająca uprawnienia szkoły publicznej).

Wyróżnieniem dla jarosławskiej szkoły muzycznej było przyznanie jej w 1997 oraz 2011 roku honorowej Nagrody Burmistrza Jarosławia „JAROSŁAWA” za działalność kulturalną i całokształt osiągnięć.

Dnia 16 października 2001 r. Rada Rodziców ufundowała dla szkoły sztandar, w obecności którego uczniowie składają uroczyste ślubowanie.

Dzięki ogromnemu zaangażowaniu i determinacji w działaniach dyrektor Elżbiety Dąbrowskiej na rzecz szkoły, Ministerstwo Kultury i Sztuki sfinansowało budowę nowoczesnej siedziby PSM I St. w Jarosławiu przy ul. Czesławy Puzon, ps. „Baśka”. Koncepcja inwestycji narodziła się jeszcze w sierpniu 1991 roku, gdy dyrektor E. Dąbrowska wystąpiła do Urzędu Miasta Jarosławia z wnioskiem o przekazanie działki miejskiej pod budowę nowej siedziby szkoły. Równocześnie rozpoczęła także starania w Ministerstwie Kultury i Sztuki o zaplanowanie inwestycji do realizacji. W 1992 roku rozpoczęła się budowa nowej szkoły z własną salą koncertową. W dniu 8 grudnia 2005 roku uroczyście rozpoczęto nowy rozdział działalności szkoły. Sześć lat później otwarto salę koncertową wyposażoną w fortepian koncertowy firmy Steinway i organy Ahlborn.

W 2007 r. rozpoczęto współpracę z Klubem Melomana Uniwersytetem Trzeciego Wieku, działającym przy PWSTE w Jarosławiu. W ramach działalności Klubu odbywały się wykłady, prelekcje, pokazy i prezentacje o szeroko pojętej tematyce muzycznej. Działalność Klubu zainaugurowana została 1 lutego 2007 r. i trwała do maja 2014 r. W tym czasie odbyło się ponad sto spotkań.

Od 1 września 2016 roku dyrektorem jarosławskiej szkoły muzycznej zostaje Grażyna Sereda. To kolejny rozdział w historii szkolnictwa muzycznego; dzięki staraniom dyrektor szkoły oraz współpracy ze środowiskiem lokalnym, w tym dzięki znaczącemu wsparciu posłanki Prawa i Sprawiedliwości Anny Schmidt, w dniu 1 września 2017 roku zostaje powołana przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Państwowa Szkoła Muzyczna II Stopnia. Od tego momentu w Jarosławiu funkcjonuje Zespół Państwowych Szkół Muzycznych prowadzący kształcenie muzyczne na poziomie I i II stopnia.

Od 2017 roku placówka szczyci się wieloma osiągnięciami swoich uczniów, którzy zdobywają wysokie pozycje w licznych regioalnych, ogólnopolskich i międzynarodowych konkursach. Wśród najbardziej zdolnych uczniów jest pięciu stypendystów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ośmiu stypendystów Marszałka Województwa Podkarpackiego, ośmiu stypendystów Fundacji Pomocy Edukacyjnej dla Młodzieży im. Heleny i Tadeusza Zielińskich, czy pięciu uczniów objętych patronatem Rotary Club Jarosław. W latach 2019 i 2022 trzej uczniowie otrzymali stypendium „Młoda Polska”, dzięki czemu kupili wysokiej klasy instrumenty koncertowe.

Do najbardziej znaczących sukcesów w ostatnich latach należą międzynarodowe i ogólnopolskie osiągnięcia uczniów sekcji gitary (Robert Polański), fletu (Jolanta Antonik), perkusji (Henryk Przytocki), trąbki (Franciszek Lotycz), akordeonu (Krzysztof Bury). Nie sposób pominąć w tych sukcesach roli znakomitych akompaniatorów: Wojciecha Majchrowicza, Jakuba Międlara, Agnieszki Antosiewicz i Aleksandra Kozińskiego.

Największą wizytówką szkoły w środowisku lokalnym i regionalnym jest chór, prowadzony nieprzerwanie od 1984 roku przez Jadwigę Nowosiad. Chór wielokrotnie reprezentował szkołę i miasto Jarosław w międzynarodowych festiwalach i przeglądach w Vyskovie (Czechy), Jaworowie i Lwowie (Ukraina). Jest laureatem prestiżowych konkursów i przeglądów ogólnopolskich i międzynarodowych. Otrzymał pierwsze miejsce w Międzynarodowym Turnieju Chórów Kameralnych w Rzeszowie i Ogólnopolskim Konkursie Muzyki Polskiej w Jarosławiu.

W trosce o jak najlepsze efekty kształcenia w szkole organizowane są warsztaty metodyczne we wszystkich specjalnościach i sekcjach prowadzonych w szkole. W 2020 r. we współpracy z Konsulatem Generalnym USA w Krakowie zorganizowane zostały wyjątkowe warsztaty prowadzone przez muzyków z zespołu The Ambassadors Rock Band.

Historia szkoły muzycznej zawarta jest w niezwykłej na dzisiejsze czasy kronice szkolnej, która jest odzwierciedleniem wieloletniej tradycji szkolnictwa muzycznego w Jarosławiu. To nieoceniona skarbnica wiedzy historycznej. Poniżej prezentujemy ostatnie wybrane, najistotniejsze sukcesy uczniów i nauczycieli w konkursach organizowanych pod patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Centrum Edukacji Artystycznej.

• Felice Guitar Quartet - I miejsce w Międzynarodowym Konkursie Gitarowym w Fullerton w USA - lipiec 2018 (zespół delegowany przez MKiDN reprezentujący Polskę);
• GRAND PRIX i I miejsce gr. II w kat. „Flet” dla flecistki w XII Ogólnopolskim Konkursie Instrumentów Dętych „Jupiter”, Kraków 2018;
• Dwa II miejsca w XXI Międzynarodowych Spotkaniach Akordeonowych „Sanok 2021”;
• I i II miejsce dla akordeonistów w X Konkursie Współczesnej Muzyki Dziecięcej i Młodzieżowej „Srebrna szybka” Kraków 2022;
• II i III miejsce dla dwóch trębaczy w Ogólnopolskim Konkursie CEA Młodego Solisty Instrumentów Dętych Blaszanych, Jaworzno 2021.


Szkoła utrzymuje bardzo dobrą współpracę z władzami samorządowymi Miasta Jarosławia i Powiatu Jarosławskiego, co skutkuje organizacją wielu interesujących koncertów i imprez artystycznych. Festiwal im. Marii Turzańskiej organizowany we współpracy z Centrum Kultury i Promocji pod patronatem Burmistrza Miasta Jarosławia, to impreza ciesząca się ogromnym zainteresowaniem społeczności szkoły i miasta, w ramach której organizowane są recitale znakomitych artystów (m.in. Piotr Paleczny, Stanisław Sojka, Włodek Pawlik, orkiestra Fresco Sonare). Współpraca ze Starostwem Jarosławskim skutkuje organizacją dwóch ważnych imprez muzycznych: koncertów w ramach Forum Pianistycznego „Bieszczady bez granic” oraz Festiwalu im. Jana Kusiewicza promującego muzykę wokalną. Jarosławska sala koncertowa gości także muzyków Filharmonii Podkarpackiej. W roku 2017 ZPSM w Jarosławiu jest organizatorem Ogólnopolskiego Konkursu Muzyki Polskiej, któremu dotychczas patronował Instytut Muzyki i Tańca instytucja działająca przy MKiDN. Założeniem konkursu jest popularyzacja twórczości polskich kompozytorów wśród uczniów szkół muzycznych ze szczególnym uwzględnieniem mało znanych polskich kompozytorów tworzących w XIX i XX w.

Uczniowie ZPSM w Jarosławiu uświetniają ważne miejskie wydarzenia, jak np.
• 100. rocznica odzyskania niepodległości Polski „Piosenki WOLNEJ Polski” 2018;
• 100. rocznica odzyskania niepodległości Polski: koncerty „Piosenki WOLNEJ Polski”, Koncert muzyki Ignacego Jana Paderewskiego , Koncert religijno-patriotyczny „Królowo Polski módl się za nami”;
• Premiera filmu dokumentalnego pt. „Kidałowice - Zapomniana Historia” - udział ze „Stowarzyszeniem Ocalić przeszłość dla przyszłości” oraz TVP3;
• Koncert Muzyki Polskiej w 188. rocznicę wybuchu Powstania Listopadowego;
• Koncerty cykliczne w ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Ofiar Holokaustu;
• Koncert dla Stowarzyszenie Przyjaźni Polsko - Węgierskiej Oddział w Jarosławiu;
• Koncerty muzyki religijnej chóru, orkiestry i solistów w jarosławskich parafiach;
• Współpraca z Ambasadą USA w Krakowie - 18 października 2022 r. szkoła gościła U.S Air Forces In Europe Band – Zespół Amerykańskich Sił Powietrznych w Europie.

Wysoki poziom kształcenia, dobra atmosfera pracy w szkole motywują nauczycieli do podnoszenia kompetencji zawodowych i powodują, że jarosławska szkoła muzyczna cieszy się w środowisku lokalnym dużym uznaniem. Szkoła stale się rozwija, liczebność uczniów wzrosła ze 190 do 270 w ostatnich 5 latach. W dniu 1 września 2022 roku na wniosek Rady Pedagogicznej, Rady Rodziców i Samorządu Uczniowskiego, decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego , Zespół Państwowych Szkół Muzycznych otrzymał imię Fryderyka Chopina. Rada Rodziców przy wsparciu sponsorów ufundowała nowy sztandar szkoły.