Historia szkoły
Muzyka rozbrzmiewała w Częstochowie od czasów średniowiecza, co poświadczają archiwa Zakonu Paulinów założonego w 1382 r. na Jasnej Górze, która jest kolebką częstochowskiej kultury muzycznej.
Częstochowskie szkolnictwo muzyczne sięga swymi korzeniami roku 1904, kiedy to kompozytor, dyrygent, organista Ludwik Wawrzynowicz (wychowanek Zygmunta Noskowskiego w Konserwatorium Warszawskim) założył w Częstochowie pierwszą prywatną szkołę muzyczną, która prowadziła zajęcia dydaktyczne nieprzerwanie aż do roku 1946 (również podczas działań wojennych). W swej wieloletniej działalności szkoła wykształciła wielu muzyków oraz przyczyniła się do rozwoju życia artystycznego w Częstochowie. Z inspiracji niestrudzonego propagatora muzyki Ludwika Wawrzynowicza odbywały się cykle koncertów umuzykalniających przeznaczone dla szkół, koncerty z udziałem wybitnych instrumentalistów.
Istniejące do chwili obecnej częstochowskie szkoły muzyczne rozpoczęły swoją działalność w 1945 r. Powstał wówczas – z inicjatywy muzyków warszawskich Stanisława Jarzębskiego i Romana Kuklewicza (którzy po powstaniu warszawskim znaleźli schronienie w naszym mieście) oraz częstochowskich muzyków Tadeusza Wawrzynowicza i Edwarda Mąkoszy – Instytut Muzyczny, kierowany początkowo przez Romana Kuklewicza, a następnie od września roku szkolnego 1945/46 przez Tadeusza Wawrzynowicza. W ówczesnej prasie odnotowano:
„Instytut Muzyczny w Częstochowie (Głos Narodu nr 51 z 13.04.1945 r.)
Zarząd Związku Muzyków w Częstochowie w porozumieniu z Wydziałem Oświaty i Kultury powołał Komitet do zorganizowania Instytutu Muzycznego. Wydział Oświaty i Kultury Oddział Kultury i Sztuki (Dąbrowskiego 7, pokój 105) od dnia 14-go kwietnia przyjmuje zgłoszenia uczniów. O terminie egzaminów wstępnych zawiadomi osobno sekretariat Instytutu Muzycznego. Ta lakoniczna wiadomość powinna zelektryzować społeczeństwo częstochowskie. Po raz pierwszy Częstochowa będzie miała uczelnię muzyczną obejmującą całokształt nauki w tej dziedzinie. Czas najwyższy. Nasze miasto jest dostatecznie duże i nie ma powodów, żebyśmy w wyścigu kulturalnym miast uplasowali się na szarym końcu. Mamy obecnie znakomite siły pedagogiczne z konserwatorium Poznańskiego i Warszawskiego, które łącznie z najlepszymi pedagogami częstochowskimi stworzą taki zespół nauczycielski, który zapewni wysoki poziom nowo powstającej uczelni.
Program Instytutu przewiduje naukę śpiewu solowego, gry na fortepianie, skrzypcach, wiolonczeli, kontrabasie oraz na wszystkich instrumentach dętych. Poza tym każdy ze słuchaczy obowiązany będzie uczęszczać na wykłady teoretyczne takie jak: solfeż, zasady muzyki, historia muzyki, instrumentoznawstwo, akustyka, chóry itd. Zespół nauczycieli opracowuje obecnie szczegółowy program nauki, a w dniach najbliższych przystąpi już do pracy z uczniami.
Witamy z radością powstanie tak potrzebnego Częstochowie Instytutu i życzymy wielkiego rozwoju.”
W 1946 r. Instytut Muzyczny został przekształcony w Szkołę Niższą i Średnie Kolegium Nauczycieli. W tym też roku do Instytutu dołączyła prywatna Szkoła Muzyczna Ludwika Wawrzynowicza.
W styczniu 1952 r. Kolegium stało się instytucją państwową, otrzymując miano Państwowej Szkoły Muzycznej (z działami dziecięcym i młodzieżowym) oraz Państwowej Średniej Szkoły Muzycznej. W wyniku reformy szkolnictwa artystycznego od września 1966 roku szkoła otrzymała nazwę Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia. W 1980 roku na wniosek wojewody częstochowskiego Minister Kultury i Sztuki otworzył w Częstochowie Państwowe Liceum Muzyczne. Od tego momentu szkoła nosi nazwę Zespołu Szkół Muzycznych, w skład którego wchodzą: Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia z cyklem 4-letnim i 6-letnim, Państwowa Szkoła Muzyczna II stopnia i Państwowe Liceum Muzyczne, a od roku 1999 Państwowa Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna.
WARUNKI LOKALOWE SZKOŁY
W 1945 roku szkoła rozpoczęła pracę w zdewastowanym i nie przystosowanym do swych potrzeb budynku przy ul. Jasnogórskiej 33/35, w którym działała do 1966 roku. Dyrektor szkoły Tadeusz Wawrzynowicz w latach 1960-62 wystąpił do władz z propozycją budowy nowego obiektu. Jego starania zostały uwieńczone poprawą warunków lokalowych szkoły, która została przeniesiona na zasadzie współlokatora do obiektu mieszczącego się przy ul. Jasnogórskiej 30.
Nowa siedziba, choć posiadała większą od dotychczasowej ilość pomieszczeń, nie była lokalem właściwym dla działalności szkoły. W 1968 roku Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Częstochowie podjęło decyzję o konieczności przeprowadzenia remontu kapitalnego budynku szkoły oraz poleciło podjęcie starań o budowę nowego obiektu. W latach 1972-1977 trwała batalia o poprawę dramatycznych wręcz warunków lokalowych szkoły, którą prowadził kolejny dyrektor Wojciech Łukaszewski. Starał się on równocześnie o budowę nowego obiektu, kapitalny remont i modernizację oraz przekazanie w wyłączne użytkowanie szkole zajmowanego pomieszczenia. W wyniku tych starań w 1972 r. Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Częstochowie podjęło decyzję o budowie nowego obiektu. W 1975 r. Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach poinformował o włączeniu do planu na rok 1977 budowy Szkoły Muzycznej w Częstochowie. Z chwilą powstania województwa częstochowskiego opracowano i przyjęto w 1976 r. koncepcję budowy Zespołu Szkół Artystycznych w latach 1979-81. Pogłębiający się kryzys gospodarczy kraju spowodował wstrzymanie wszelkich inwestycji. Na wniosek dyrektora Wojciecha Łukaszewskiego powołano zespół, który w 1977 r. opracował propozycję rozwiązania trudnej sytuacji lokalowej placówki. Krytyczny stan budynku zmusił władze do podjęcia decyzji o częściowym wyłączeniu obiektu z eksploatacji i przeniesieniu szkoły II st. do LO im. Jarosława Dąbrowskiego na Rakowie. W 1979 r. Kurator Oświaty i Wychowania przydzielił szkole do wyłącznej dyspozycji budynek przy ul. Jasnogórskiej 17, który po adaptacji stał się nową jej siedzibą. W wyniku usilnych starań dyrektora Adama Mroczka rozpoczęto w roku szkolnym 1983/84 kapitalny remont budynku przy ul. Jasnogórskiej 30. W 1988 roku nastąpiło otwarcie internatu i stołówki, rok później zaś został udostępniony cały budynek, w którym znalazły się następujące pomieszczenia: 24 sale lekcyjne, nowa aula, biblioteka, czytelnia, sala rytmiki, sala gimnastyczna.
STRUKTURA SZKOŁY
Mimo nieustannych trudności lokalowych szkoła rozwijała swoją działalność, rozpoczynając w roku szkolnym 1945/46 od klas fortepianu, skrzypiec i śpiewu solowego. W następnych latach wprowadzono klasy instrumentalne i organów (1947), kontrabasu, wiolonczeli, trąbki (1954), puzonu, rogu (1956), oboju, klarnetu, fletu (1962). W roku szkolnym 1957/58 powstał Wydział Pedagogiczny, który przekształcony w roku 1964/65 w Wydział Wychowania Muzycznego prowadził kształcenie młodzieży do roku szkolnego 1983/84.
Po kilkuletniej przerwie (spowodowanej reorganizacją szkolnictwa artystycznego) wznowił działalność w roku szkolnym 1990/91 pod nazwą Wydziału Teoretyczno-Pedagogicznego. Od 1969 roku do dziś funkcjonuje Wydział Rytmiki. Klasy fagotu, altówki oraz gitary klasycznej w PSM II st. powstały w roku szkolnym 1972/73, natomiast klasa perkusji – w roku 1975/76. Wraz z tworzeniem nowych klas instrumentalnych wzbogacało się instrumentarium szkolne – często o wysokiej klasy instrumenty, pochodzące z pracowni lutniczych bądź znanych firm, jak np. fortepian koncertowy Petroff (zakupiony w 1976 r.), flet Yamaha (zakupiony w 1989 r.). W roku szkolnym 1987/88 dyrektor Adam Mroczek reaktywował klasę organów. Niemiecka firma Schuke zbudowała wówczas organy 8-głosowe, zaś w 1989 r. organy 2O-głosowe.
Do dnia dzisiejszego instrumentarium szkoły rozbudowywane jest systematycznie o wysokiej klasy instrumenty, m.in.: akordeon koncertowy, klarnet, kotły, marimbę, skrzypce, fortepiany.
Mimo niesprzyjających warunków lokalowych, liczba uczniów szkoły systematycznie wzrastała. W latach siedemdziesiątych rozbudowywana była zwłaszcza szkoła I stopnia – stanowiąca bazę dla szkoły II stopnia