Zespół Szkół Muzycznych im. M. J. Żebrowskiego w Częstochowie

Początki
Muzyka rozbrzmiewała w Częstochowie od czasów średniowiecza, co poświadczają archiwa Zakonu Paulinów założonego w 1382 r. na Jasnej Górze, uważanej za kolebkę częstochowskiej kultury muzycznej.

Tam tworzył też dzisiejszy patron Szkoły – Marcin Józef Żebrowski, który należy do czołowych twórców muzyki polskiej XVIII wieku. Był członkiem kapeli oo. paulinów na Jasnej Górze, w której w latach 1784-1765 i około 1780 działał jako kompozytor, dyrygent, instrumentalista, wokalista – bas i pedagog.

Z zachowanej twórczości kompozytora największa część jest w posiadaniu archiwum oo. paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie (31 pozycji); ponadto fragmenty dzieł Żebrowskiego znajdują się w zbiorach kapel: parafialnej w Szalowej oraz oo. dominikanów w Gidlach. Żebrowski znany jest jedynie wąskiemu gronu specjalistów dopiero od około pół wieku, kiedy na szerszą skalę rozpoczęto w Polsce badania nad muzyką dawnych wieków.

1904-1945

Prywatna Szkoła Muzyczna Ludwika Wawrzynowicza

Pierwsza szkoła muzyczna w Częstochowie powstała w 1904 roku. Jej założycielem był pochodzący z Warszawy Ludwik Wawrzynowicz, absolwent Konserwatorium Warszawskiegow klasie Zygmunta Noskowskiego, pianista organista i kompozytor, który dwa lata wcześniej przyjechał do Częstochowy, aby objąć funkcję dyrektora Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia”.

Do grona nauczycieli należeli m.in. Marian Aubrecht, Leon Bałabanow, Antoni Błasikiewicz, Stefania Borkowska, Adam Czerbak, Marta Czyżowska, Aleksander Drob, Maria Ginter-Tisserant, Ignacy Godlewski, Ludwik Golmer, Józef Jaśkowski, Jan Kowalski, ks. Stanisław Kopeć, Zofia Kubisztal, Antoni Łęgosz, Andrzej Łuciuk, Henryk Makowski, Zofia Mączkowska, Henryk Miłek, Marceli Paydowski, Władysław Powiadowski, Władysław Sawicki, Feliks Starczewski, Jadwiga Szafnicka, Wincenty Szczepański, Stanisław Taube, o. Piotr Trocha, Ludwik Wawrzynowicz, Tadeusz Wawrzynowicz, Karol Wopaleński, ks. Zygmunt Zaborski

Już w pierwszych latach swego istnienia Szkoła Wawrzynowiczastała się ważnym ośrodkiem życia muzycznego w Częstochowie, znanym z organizacji koncertów odbywających się m. in. w Sali Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia”. Szkołę co roku opuszczali liczni absolwenci, często podejmujący pracę w zawodzie muzyka na terenie Częstochowy.

Działalność Szkoły funkcjonującej w warunkach zaboru rosyjskiego podlegała znacznym ograniczeniom. Popisy szkolne, zredukowane do dwóch rocznie, mogły się odbywać wyłącznie za zgodą policji, a podręczniki i nuty musiały być opatrzone zgodą cenzury. Ograniczeń narzuconych przez carską cenzurę jednak nie przestrzegano, na przykład w zakresie wykonywania polskich pieśni patriotycznych, czy dzieł polskich kompozytorów. Ludwik Wawrzynowicz opracował śpiewnik przeznaczony dla chórów szkolnych, zawierający pieśni do słów polskich poetów, m.in. Wincentego Pola i Teofila Lenartowicza, który stosował we własnej szkole oraz podczas zajęć chóru w innych placówkach na terenie miasta. Z tego powodu został zadenuncjowany i poddany dochodzeniu carskiej komisji z Piotrkowa. Drobiazgowa kontrola, która obejmowała obserwację lekcji, kontrolę dzienników i zeszytów oraz przesłuchania uczniów, trwała niemal rok. Zakończyła się nagle, wraz z wybuchem I Wojny Światowej i ucieczką wojsk rosyjskich przed wkraczającymi wojskami niemieckimi.

Założoną przez siebie Szkołą Ludwik Wawrzynowicz kierował nieprzerwanie przez 42 lata, także podczas obu wojen światowych. W czasie II Wojny Światowej naukę prowadzono w konspiracji. Oficjalną działalność Szkoła podjęła w 1945 roku, po zakończeniu działań wojennych i samodzielnie kontynuowała ją jeszcze przez rok.