Zespół Szkół Muzycznych im. M. J. Żebrowskiego w Częstochowie

Ks​​​​ztałcenie słuchu

CZĘŚĆ PISEMNA

1. Dyktando pamięciowe 1-głosowe – (w tonacji do 2 znaków przykluczowych, metrum 2/4, 3/4, 4/4, 3/8, 6/8).
2. Dyktando 2-głosowe polifoniczne – dopisywanie dolnego głosu do podanego górnego głosu (w tonacji do 2 znaków przykluczowych, metrum 2/4, 3/4, 4/4, 3/8, 6/8).
3. Dyktando rytmiczne 1-głosowe (metrum 2/4, 3/4, 4/4, 3/8, 6/8, wartości rytmiczne do szesnastki włącznie, rytm punktowany, synkopa, triola).
4. Rozpoznawanie ze słuchu:

a) gamy (durowa naturalna, harmoniczna i miękka oraz molowa eolska, harmoniczna, dorycka, melodyczna) – wykonywane w górę i w dół,

b) interwały proste (od prymy do oktawy) – wykonywane harmonicznie, lub melodycznie w górę lub w dół,

c) trójdźwięki: durowy, molowy, zmniejszony – we wszystkich postaciach, zwiększony bez przewrotu, wykonywane harmonicznie, lub melodycznie w górę lub w dół,

d) dominanta septymowa we wszystkich postaciach wykonywana harmonicznie, lub melodycznie w górę lub w dół.

CZĘŚĆ USTNA

1. Gamy do 2 znaków przykluczowych:

   a) określić ilość i rodzaj znaków przykluczowych we wskazanej gamie,

   b) określić rodzaj pokrewieństwa dwóch gam (równoległe, kwintowe, jednoimienne),

   c) wymienić cechy poszczególnych odmian gamy molowej,

   d) nazywać literowo kolejne dźwięki gamy durowej lub molowej w określonej odmianie,

   e) zaśpiewać określoną gamę nazwami literowymi: rozpoczynając od pierwszego stopnia (w górę i w dół),  rozpoczynając od innego stopnia, niż pierwszy (w górę i w dół), 2-głosowo, grając drugi głos na fortepianie (w kanonie z opóźnieniem tercji lub w przeciwnych kierunkach),

   f) rozpoznać ze słuchu gamę durową lub gamę molową w określonej odmianie, wykonywaną od I do VIII stopnia w obydwu kierunkach.

2. Śpiewanie trójdźwięków triady harmonicznej w tonacjach durowych i molowych do 2 znaków przykluczowych włącznie.
3. Śpiewanie dominanty septymowej we wszystkich postaciach z rozwiązaniem na tonikę w tonacjach durowych i molowych do 2 znaków przykluczowych włącznie.
4. Czytanie nut głosem solmizacją, z taktowaniem (ćwiczenia melodyczne do 2 znaków przykluczowych włącznie, metrum 2/4, 3/4, 4/4, 3/8, 4/8, 6/8.
5. Czytanie głosem łatwych melodii atonalnych, nazwami solmizacyjnymi lub literowymi.
6. Ćwiczenia rytmiczne wykonywanie tataizacją lub stukaniem, z taktowaniem, metrum 2/4, 3/4, 4/4, 3/8, 4/8, 6/8.
7. Interwały proste (od prymy do oktawy):

   a) zbudować określony interwał od podanego dźwięku w górę lub w dół,

   b) zaśpiewać określony interwał od podanego dźwięku na sylabie „la” w górę lub w dół

   c) rozpoznać interwał melodyczny (wykonany w górę lub w dół), lub harmoniczny.

8. Trójdźwięki we wszystkich postaciach:

   a) zbudować określony trójdźwięk od podanego dźwięku w górę lub w dół,

   b) zaśpiewać określony trójdźwięk od podanego dźwięku na sylabie „la” w górę lub w dół,

   c) rozpoznać trójdźwięk melodyczny (wykonany w górę lub w dół), lub harmoniczny.

9. Dominanta septymowa we wszystkich postaciach:

a) zbudować i zaśpiewać nazwami literowymi dominantę septymową bez przewrotu w określonej tonacji durowej lub molowej oraz rozwiązać ją na tonikę tej tonacji,

b) zbudować i zaśpiewać nazwami literowymi dominantę septymową w określonej postaci, od podanego dźwięku w górę lub w dół oraz rozwiązać ją na tonikę tonacji durowej lub molowej,

c) rozpoznać postać dominanty septymowej wykonanej melodycznie (w górę lub w dół), lub harmonicznie.

Wiedza ogólnomuzyczna

• Głosy ludzkie i zespoły wokalne;
• Polskie tańce narodowe: polonez, ​​​​​krakowiak​​​​​​, kujawiak, mazur​​​​​​, oberek;
• Zasady kształtowania: budowa okresowa, formy oparte na budowie okresowej, ewolucyjna zasada kształtowania;
• Małe formy instrumentalne: rondo, tańce, tańce polskie, tańce obce, fuga, wariacje, forma sonatowa, rondo sonatowe;
• Instrumentalne formy cykliczne: suita i  sonata;
• Jednoczęściowe formy orkiestrowe: uwertura i poemat symfoniczny;
• Formy muzyki wokalnej: pieśń solowa, pieśń chóralna, msza, opera i dramat muzyczny, oratorium,  pasja, pantata, balet.​​​​​​

Lista literatury obowiązkowej

1. Hymn Pange lingua (Sław języku)
2. Sekwencja Dies irae
3. Wacłąw z Szamotuł – Już się zmierzcha
4. Antonio Vivaldi – Cztery Pory Roku: Wiosna, Lato, Jesień, Zima
5. Jan Sebastian Bach – Suita orkiestrowa D-dur, Aria
6. Jan Sebastian Bach – V Koncert brandenburski D-dur, cz. I
7. Jerzy Fryderyk Haendel – Aria Ombra mai fù z opery Xerxes
8. Jerzy Fryderyk Haendel – Chór Alleluja z oratorium Mesjasz
9. Józef Haydn – Symfonia G-dur nr 94 „Z uderzeniem w kocioł”, cz. II
10. Wolfgang Amadeusz Mozart – Symfonia g-moll nr 40, cz. I
11. Gioacchino Rossini – Uwertura do opery Cyrulik sewilski
12. Wolfgang Amadeusz Mozart – Requiem d-moll: Kyrie, Lacrimosa
13. Saverio Mercadante – Rondo russo z Koncertu fletowego a-moll
14. Felix Mendelssohn – Uwertura koncertowa Hebrydy
15. Franciszek Schubert – Pstrąg (Die Forelle), Król elfów (Erlkönig)
16. Franciszek Schubert – VIII Symfonia h-moll „Niedokończona”, cz. I
17. Fryderyk Chopin – Mazurek D-dur op. 33 nr 2
18. Fryderyk Chopin – Ballada g-moll op. 23 nr 1, Scherzo h-moll op. 20, Nokturn c-moll op. 48 nr 1
19. Henryk Wieniawski – Legenda
20. Henryk Wieniawski – Obertas na skrzypce i fortepian
21. Stanisław Moniuszko – Aria z kurantem – aria Stefana z opery Straszny dwór
22. Zygmunt Noskowski – Step
23. Niccolò Paganini – Kaprys a-moll op. 1 nr 24
24. Johannes Brahms – IV Symfonia e-moll, cz. IV
25. Bedřich Smetana – Poemat symfoniczny Wełtawa
26. Nikołaj Rimski-Korsakow – Suita symfoniczna Szeherezada, cz. I, II
27. Piotr Czajkowski – Koncert fortepianowy b-moll, cz. I
28. Edvard Grieg – Suita programowa Peer Gynt: Poranek, W grocie króla gór,
29. Franciszek Liszt – II Rapsodia węgierska
30. Claude Debussy – Preludia: Światło księżyca,  Dziewczę o włosach jak len
31. Igor Strawiński – Święto wiosny (początek)
32. Karol Szymanowski – Mity: Driady i Pan na skrzypce i fortepian

Zasady muzyki z elementami edycji nut

Metrotytmika:

• Grupowanie wartości w taktach prostych, złożonych regularnie, nieregularnie;
• Dopisywanie brakujących pauz;
• Określanie oznaczenia metrycznego;
• Przekształcanie taktów (np.: 3/4 na 6/8 i odwrotnie);
• Znajomość i zapisywanie grup niemiarowych.

Klucze i transpozycja:

• Znajomość wszystkich kluczy z grupy C, F, G;
• Określanie dźwięków, zapisywanie dźwięków, interwałów, trójdźwięków i trójdźwięków w kluczu altowym i tenorowym​​​​​​;
• Transponowanie melodii o półton chromatyczny, za pomocą klucza, za pomocą stopni.

Skale spoza systemu dur-moll:

• Znajomość skal kościelnych, góralskiej, cygańskiej, pentatoniki bezpółtonowej i półtonowej, skali całotonowej i dodekafonicznej;
• Budowanie ww. skal od danego dźwięku;
• Określanie skali na podstawie przykładu z literatury muzycznej.

 Określenia agogiczne, wykonawcze, skróty notacji muzycznej, ozdobniki:

• Znajomość określeń agogicznych;
• Znajomość określeń wykonawczych;
• Znajomość skrótów notacji muzycznych;
• Znajomość ozdobników i sposobu ich zapisu i wykonania.

Skrzypce i altówka

1. Etiuda (do wyboru) jednogłosowa lub dwudźwiękowa
2. Utwór dowolny
3. Koncert 1 część lub 2 i 3 część

Program w całości wykonany z pamięci

Wiolonczela

1. Jedna część Sonaty lub I cz. Koncertu
2. Etiuda
3. Utwór dowolny lub jedna część z Suity wiolonczelowej J.S.Bacha

Gitara

1. Temat z wariacjami lub forma cykliczna,
2. Etiuda
3. Utwór dowolny

Program w całości wykonany z pamięci

Kontrabas

1. Gama
2. Etiuda
3. Utwór dowolny

Program w całości wykonany z pamięci

Harfa

1. Repertuar o zróżnicowanym charakterze i czasie trwania od 10 do 15 minut

Instrumenty dęte

1. Dwie etiudy o zróżnicowanym charakterze
2. Utwór dowolny z akompaniamentem

Perkusja

1. Etiuda rudymentowa na werbel
2. Dowolny utwór na ksylofon z akompaniamentem - obowiązkowo wykonany z pamięci
3. Dowolny utwór wykonany techniką czteropałkową na dowolny instrument melodyczny

Fortepian

1. Gama​​​​​​
2. J. S. Bach – do wyboru: Inwencja trzygłosowa, Preludium i fuga lub 2 części Suity francuskiej  
3. Etiuda
4. Allegro sonatowe
5. Utwór dowolny

Program w całości wykonany z pamięci

Akordeon

1. Repertuar o zróżnicowanym charakterze i czasie trwania od 10 do 15 minut

     Program w całości wykonany z pamięci

Organy

1. Repertuar o zróżnicowanym charakterze i czasie trwania od 10 do 15 minut                                                    

     Program w całości wykonany z pamięci – jeżeli jest wykonywany na fortepianie

Śpiew

1. Utwór w języku polskim (pieśń, aria, kolęda, piosenka ludowa).
2. Utwór dowolny (ćwiczenie wokalne np. N. Vaccai, G. Concone, pieśń, aria).
3. Wiersz lub fragment prozy.
4. Badanie skali głosu kandydata.

Warunkiem przyjęcia kandydata do szkoły II stopnia w specjalności wokalistyka jest zakończony proces mutacji, ponieważ nauka śpiewu związana jest z wzmożonym wysiłkiem głosowym. Przeciążenie aparatu podczas procesu mutacyjnego może doprowadzić do trwałych uszkodzeń głosu.

Wiedza ogólnomuzyczna

Zagadnienia przykładowe (obowiązuje materiał audycji muzycznych W CAŁOŚCI):

Określanie, w oparciu o prezentowane przykłady muzyczne (test wyboru)

1. rodzaju muzyki (np. ludowa, religijna, rozrywkowa itp.)
2. rodzaju obsady (np. wokalna, wokalno-instrumentalna, instrumentalna)
3. rodzaju obsady wykonawczej (np. symfoniczna, kameralna, solowa itp.)
4. rodzaju melodyki (np. kantylenowa, ornamentalna, figuracyjna, deklamacyjna)
5. kompozytora wiedząc, że jest to kompozytor np. epoki klasycyzmu (wybrać spośród podanych, np. Fryderyk Chopin, Jan Sebastian Bach, Józef Haydn)
6. instrumentu wykonującego partię solową
7. grupy, do której należy określony instrument, (np. dęte drewniane, dęte blaszane, strunowe szarpane, idiofony)
8. formy muzycznej (np. opera, koncert solowy, pieśń, symfonia itp.)
9. epoki, w której został skomponowany prezentowany utwór wiedząc, że jego kompozytorem jest np. Stanisław Moniuszko.
10. rodzaju chóru (np. dziecięcy, żeński, mieszany, męski)
11. rodzaju artykulacji (np. glissando, legato, tremolo, pizzicato)
12. polskiego tańca narodowego (np. kujawiak, polonez, krakowiak, mazur, oberek)
13. metrum (np. 3/4, 2/4, 6/8, 12/8).

Kształcenie słuchu

1. Dyktando melodyczne 1-głosowe w tonacji do 2 znaków przykluczowych włącznie (melodia 8-taktowa o łatwym przebiegu melodycznym i rytmicznym)
2. Dyktando rytmiczne (zapisywanie schematu rytmicznego, na którym oparta jest melodia. Schemat może być 1,2-taktowy lub kilkutaktowy, wartości rytmiczne do szesnastek włącznie, grupy szesnastkowe, rytm punktowany, synkopa, triola; metrum 2/4, 3/4, 4/4, 3/8, 6/8 – metrum jest podane)
3. Rozpoznawanie ze słuchu:
4. Gam – wykonywanych w górę i w dół (durowa oraz molowa w odmianach: eolska, harmoniczna, dorycka, melodyczna)
5. Interwałów prostych harmonicznych
6. Trójdźwięków harmonicznych (durowy i molowy bez przewrotu i w przewrotach, zmniejszony i zwiększony bez przewrotu)

4. Budowanie (zapisywanie) określonej gamy w odmianie, w kluczu wiolinowym (do 4 znaków włącznie)
5. Zapisywanie znaków przykluczowych w określonych tonacjach w kluczu wiolinowym i basowym (do 4 znaków włącznie).
6. Określanie tonacji i odmiany gamy, na której oparta jest zapisana melodia.
7. Budowanie (zapisywanie) interwałów prostych od podanych dźwięków w górę lub w dół.
8. Określanie zapisanych interwałów melodycznych lub harmonicznych
9. Budowanie trójdźwięków w określonej postaci od podanych dźwięków w górę lub w dół.
10. Określanie zapisanych trójdźwięków melodycznych lub harmonicznych.

Skrzypce i altówka

1. Etiuda (do wyboru) jednogłosowa lub dwudźwiękowa
2. Utwór dowolny
3. Koncert 1 część lub 2 i 3 część

Program w całości wykonany z pamięci

Wiolonczela

1. Jedna część Sonaty lub I cz. Koncertu
2. Etiuda
3. Utwór dowolny lub jedna część z Suity wiolonczelowej J.S.Bacha

Gitara

1. Temat z wariacjami lub forma cykliczna,
2. Etiuda
3. Utwór dowolny

Program w całości wykonany z pamięci

Kontrabas

1. Gama
2. Etiuda
3. Utwór dowolny

Program w całości wykonany z pamięci

Harfa

1. Repertuar o zróżnicowanym charakterze i czasie trwania od 10 do 15 minut

Instrumenty dęte

1. Dwie etiudy o zróżnicowanym charakterze
2. Utwór dowolny z akompaniamentem

Perkusja

1. Etiuda rudymentowa na werbel
2. Dowolny utwór na ksylofon z akompaniamentem - obowiązkowo wykonany z pamięci
3. Dowolny utwór wykonany techniką czteropałkową na dowolny instrument melodyczny

Fortepian

1. J. S. Bach – do wyboru: Inwencja dwugłosowa, Inwecja trzygłosowa, Preludium i fuga lub 2 części Suity francuskiej  
2. Etiuda
3. Allegro sonatowe
4. Utwór dowolny

Program w całości wykonany z pamięci

Akordeon

1. Repertuar o zróżnicowanym charakterze i czasie trwania od 10 do 15 minut

     Program w całości wykonany z pamięci

Organy

1. Repertuar o zróżnicowanym charakterze i czasie trwania od 10 do 15 minut                                                    Program w całości wykonany z pamięci – jeżeli jest wykonywany na fortepianie

Śpiew

1. Utwór w języku polskim (pieśń, aria, kolęda, piosenka ludowa).
2. Utwór dowolny (ćwiczenie wokalne np. N. Vaccai, G. Concone, pieśń, aria).
3. Wiersz lub fragment prozy.
4. Badanie skali głosu kandydata.

Warunkiem przyjęcia kandydata do szkoły II stopnia w specjalności wokalistyka jest zakończony proces mutacji, ponieważ nauka śpiewu związana jest z wzmożonym wysiłkiem głosowym. Przeciążenie aparatu podczas procesu mutacyjnego może doprowadzić do trwałych uszkodzeń głosu