Dialog Społeczny

Przepisy art. 12 i art. 59 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej zapewniają wolność zrzeszania się w związkach zawodowych oraz wolność ich tworzenia i działania. Wyodrębnienie związków zawodowych spośród innych form zrzeszania się oraz przyznanie im szczególnych uprawnień wynika ze szczególnej roli, jaką pełnią związki zawodowe. Ich celem jest, zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, reprezentowanie i obrona praw i interesów zawodowych i socjalnych ludzi pracy. Charakter spraw, w których związki zawodowe wykonują swoje funkcje określa przepis art. 4 ustawy o związkach zawodowych. Należą do nich: obrona godności, praw oraz interesów materialnych i moralnych, zarówno zbiorowych, jak i indywidualnych. Formy i zasady wykonywania przez związki zawodowe swoich funkcji konkretyzują m.in. przepisy ustawy o związkach zawodowych oraz Kodeksu pracy.

Dowiedz się więcej

W myśl ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców, pracodawcy mają prawo tworzyć, bez uzyskania uprzedniego zezwolenia, związki według swego uznania, jak też przystępować do tych organizacji, z zastrzeżeniem stosowania się do ich statutów. Związki pracodawców mają prawo tworzenia federacji i konfederacji, jak też przystępowania do nich. a każdy związek, federacja i konfederacja mogą przystępować do międzynarodowych organizacji pracodawców. 

Podstawowym zadaniem związków pracodawców, ich federacji i konfederacji jest ochrona praw i reprezentowanie interesów, w tym gospodarczych, zrzeszonych członków wobec związków zawodowych, organów władzy i administracji rządowej oraz organów samorządu terytorialnego. 

Ponadto reprezentatywne związki pracodawców mogą występować z wnioskami o wydanie lub zmianę ustawy albo innego aktu prawnego w zakresie spraw objętych zadaniami organizacji pracodawców. Związki pracodawców na poziomie ogólnokrajowym mogą również uczestniczyć w sporach zbiorowych i zawierać układy zbiorowe pracy.

 
Związek pracodawców powstaje z mocy uchwały o jego założeniu, podjętej na zgromadzeniu założycielskim przez co najmniej 10 pracodawców. Zgromadzenie założycielskie uchwala statut i wybiera komitet założycielski w liczbie co najmniej 3 osób. Związek pracodawców podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Wniosek w tej sprawie komitet założycielski powinien złożyć  w terminie 30 dni od dnia podjęcia uchwały o utworzeniu związku. W przeciwnym wypadku uchwała o utworzeniu związku traci moc. 

Organizacje pracodawców, reprezentatywne w rozumieniu ustawy o Radzie Dialogu Społecznego, mają prawo opiniowania założeń i projektów aktów prawnych w zakresie praw i interesów związków pracodawców (nie dotyczy to założeń projektu budżetu państwa oraz projektu ustawy budżetowej). Przysługuje im też prawo opiniowania dokumentów konsultacyjnych Unii Europejskiej, w szczególności białych ksiąg, zielonych ksiąg i komunikatów, oraz projektów aktów prawnych Unii Europejskiej w zakresie objętym zadaniami związków pracodawców. Mają również prawo występowania z wnioskami o wydanie lub zmianę ustawy albo innego aktu prawnego w zakresie spraw objętych zadaniami organizacji pracodawców. Wnioski dotyczące ustaw organizacje kierują do posłów lub organów mających prawo inicjatywy ustawodawczej, a wnioski dotyczące innych aktów prawnych – do organów uprawnionych do ich wydania. Organ państwowy, do którego został skierowany wniosek, jest obowiązany, w terminie 30 dni, przedstawić organizacji pracodawców swoje stanowisko, a w razie negatywnego stanowiska - także jego uzasadnienie. 

Związki pracodawców uczestniczą w prowadzeniu rokowań zbiorowych, w zawieraniu układów zbiorowych pracy oraz innych porozumień w zakresie objętym ich zadaniami statutowymi. 

Ogólnokrajowym władzom organizacji pracodawców przysługuje też prawo do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych i umów międzynarodowych, pod warunkiem jednakże, iż kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania danej organizacji. 

Składki członkowskie wnoszone do międzynarodowych organizacji pracodawców, reprezentujących interesy pracodawców wobec instytucji Unii Europejskiej, przez organizacje pracodawców reprezentatywne w rozumieniu ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego, wchodzące w skład Rady Dialogu Społecznego, mogą być dofinansowane z budżetu państwa w formie dotacji celowej, której udziela minister właściwy do spraw pracy – na wniosek zainteresowanej organizacji pracodawców i na podstawie umowy zwartej z tą organizacją. O dofinansowanie składek może ubiegać się organizacja pracodawców, spełniająca wymienione wyżej warunki, która na dzień złożenia wniosku jest członkiem międzynarodowej organizacji pracodawców od co najmniej 12 miesięcy. Kwota dotacji celowej na dofinansowanie składek z budżetu państwa w danym roku, dla każdej organizacji pracodawców, nie może być wyższa niż 300 000 zł i stanowić więcej niż 95% wysokości tych składek. Szczegółowy tryb składania wniosków, ich wzór oraz niezbędne dokumenty określa w rozporządzeniu minister właściwy do spraw pracy.

Sąd skreśla związek pracodawców z Krajowego Rejestru Sądowego, gdy: 
•    wskazany w statucie organ podjął uchwałę o rozwiązaniu związku
•    liczba członków związku utrzymuje się poniżej 10 pracodawców przez okres dłuższy niż 3 miesiące.

Reprezentatywne organizacje pracodawców wchodzące w skład Rady Dialogu Społecznego:

Pracodawcy RP – jest organizacją politycznie niezależną i niedochodową, grupuje związki i federacje pracodawców, jak również przedsiębiorstwa będące pracodawcami o ogólnokrajowym znaczeniu. Pracodawcy RP skupiają około 40 regionalnych i branżowych związków pracodawców, jak również przedsiębiorstwa o ogólnokrajowym znaczeniu. Celem działania Pracodawców RP jest reprezentowanie interesów pracodawców wobec rządu, władz publicznych wszystkich szczebli oraz partnerów społecznych - zarówno na szczeblu ogólnopolskim, jak i regionalnym. Prezesem zarządu Pracodawców RP jest Rafał Dutkiewicz. ​​​​

Konfederacja Lewiatan – jest organizacją dobrowolną, samorządną, niezależną, o charakterze gospodarczym oraz społecznym, zrzeszającą związki pracodawców, federacje związków pracodawców oraz pracodawców posiadających szczególną pozycję gospodarczą i znaczenie w stosunkach pracy. Głównym zadaniem PKPP „Lewiatan” jest reprezentowanie prywatnych pracodawców z całej Polski z różnych gałęzi gospodarki oraz budowanie ładu gospodarczego przez gwarantowany ustawowo udział w tworzeniu prawa i w dialogu społecznym. Maciej Witucki jest Prezydentem Konfederacji Lewiatan. 

Związek Rzemiosła Polskiego (ZRP) –  jest ogólnopolską społeczno-zawodową i gospodarczą organizacją samorządu rzemiosła, zrzeszającą 490 cechów, 271 spółdzielni rzemieślniczych, 27 izb rzemiosła i przedsiębiorczości. Podstawowym zadaniem ZRP jest zapewnienie zrzeszonym w nim organizacjom, pomocy w realizacji zadań statutowych, rozwijanie działalności gospodarczej i społeczno-kulturalnej rzemiosła i małej przedsiębiorczości, udzielanie wszechstronnego wsparcia i ochrony prawnej, reprezentowanie interesów rzemiosła i małej przedsiębiorczości w kraju i za granicą. Prezesem ZRP jest Jan Gogolewski. 

Związek Pracodawców  Business Centre Club (BCC-ZP) –  jest związkiem pracodawców, którego działania koordynowane są przez Instytut Lobbingu BCC. Podstawowe zadania BCC to: realizacja usług klubowych na rzecz członków Klubu, reprezentowanie interesów środowiska przedsiębiorców, tworzenie lobby przedsiębiorców oraz tworzenie więzi środowiskowej i towarzyskiej. Marek Goliszewski jest Prezesem Business Centre Club. 

Związek Przedsiębiorców i Pracodawców (ZPP) -   jest reprezentatywną organizacją pracodawców działającą na rzecz poprawy warunków funkcjonowania przedsiębiorstw w Polsce. Cezary Kaźmierczak jest Prezesem ZPP. 

Federacja Przedsiębiorców Polskich (FPP) -   jest reprezentatywną organizacją pracodawców, której podstawowym celem i zadaniem jest ochrona praw oraz reprezentowanie interesów pracodawców zrzeszonych w Federacji. Przewodniczącym FPP jest Marek Kowalski. 

Informacje o orgnizacjach pracodawców zostały zaczerpnięte z ich stron internetowych.

Dowiedz się więcej

Dowiedz się więcej

Opiniowanie założeń i projektów aktów prawnych

Organizacje pracodawców (na podstawie art. 16 ust.1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców) oraz organizacje związkowe (na podstawie art. 19 ust.1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych), reprezentatywne w rozumieniu ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego, mają prawo do opiniowania założeń i projektów aktów prawnych w zakresie objętym zadaniami odpowiednio związków zawodowych i związków pracodawców. Nie dotyczy to jednak założeń i projektu budżetu państwa, które są opiniowane w innym trybie.

Skierowanie założeń lub projektu aktu prawnego do konsultacji z innymi organizacjami związkowymi lub organizacjami pracodawców nie będzie wykonaniem ustawowego obowiązku, lecz jedynie przejawem polityki prowadzonej przez organ ze względu na uznanie znaczenia danej organizacji np. na szczeblu lokalnym, w danej branży lub sektorze.

Obowiązek zasięgania opinii dotyczy założeń i projektów aktów prawnych wszelkiego rodzaju, a więc nawet tych, które są wydawane na podstawie ustaw, ale nie w celu ich wykonania (np. aktów wydawanych na podstawie art. 93 Konstytucji RP).

Wykonując ten obowiązek organ władzy może, według swojego wyboru – skierować do organizacji partnerów społecznych założenia albo projekt aktu prawnego.

Wobec częstych w praktyce wątpliwości, czy skonsultowanie założeń aktu prawnego wymaga konsultowania również projektu, gdy w toku prac legislacyjnych wniesiono do projektu poprawki, Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z dnia 19 listopada 1996 r. (sygn. akt K 7/95), stwierdził, że dopóki projekt jest wynikiem wykonania tych samych założeń, które były konsultowane, dopóty nie musi po wprowadzeniu doń poprawek i uzupełnień być ponownie konsultowany.

Organy władzy obowiązane są kierować założenia lub projekty aktów prawnych do odpowiednich władz organizacji partnerów społecznych, wskazanych w statutach tych organizacji.

Kierując założenia lub projekt aktu prawnego do konsultacji, organ władzy obowiązany jest określić termin przedstawienia opinii, nie krótszy niż 30 dni. Organizacja nie ma jednak obowiązku przedstawienia opinii, nieprzedstawienie jej w wyznaczonym terminie oznacza rezygnację z jej wyrażenia.

Projekt aktu powinien być konsultowany na ostatnim etapie prac projektowych, tzn. po przyjęciu przez organ władzy posiadający inicjatywę ustawodawczą, np. Radę Ministrów. Negatywna opinia do założeń lub projektu aktu prawnego zgłoszona w trakcie konsultacji nie wstrzymuje procesu prawodawczego.

Opiniowanie dokumentów europejskich

Dla zapewnienia udziału partnerów społecznych w opracowywaniu stanowisk prezentowanych przez Polskę w negocjacjach na forum wspólnotowym opracowany został  mechanizm konsultacji wzorowany na obowiązującym od 1991 r. prawie opiniowania krajowych projektów ustaw oraz aktów wykonawczych do tych ustaw przez związki zawodowe i organizacje pracodawców.

Zgodnie z art. 19¹ ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, organizacja związkowa, reprezentatywna w rozumieniu ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego, ma prawo opiniowania dokumentów konsultacyjnych Unii Europejskiej, w szczególności białych ksiąg, zielonych ksiąg i    komunikatów, oraz projektów aktów prawnych Unii Europejskiej w zakresie zadań objętych zadaniami związków zawodowych. Organy władzy i administracji państwowej kierują dokumenty konsultacyjne Unii Europejskiej oraz projekty wyżej wymienionych aktów prawnych do odpowiednich władz statutowych związku, określając termin przedstawienia opinii. Analogicznie, prawo opiniowania dokumentów konsultacyjnych Unii Europejskiej posiadają także organizacje pracodawców, zgodnie z art. 16¹ustawy o organizacjach pracodawców.

Organizacje wskazały następujące adresy poczty elektronicznej do opiniowania zarówno założeń oraz projektów aktów prawnych (krajowych), jak i dokumentów europejskich:

• NSZZ „Solidarność”- legislacja@solidarnosc.org.pl
• Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych – opzz@opzz.org.pl
• Forum Związków Zawodowych – biuro@fzz.org.pl  
• Konfederacja Lewiatan – recepcja@konfederacjalewiatan.pl
• Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej - sekretariat@pracodawcyrp.pl
• Związek Rzemiosła Polskiego – zrp@zrp.pl
• Związek Pracodawców Business Centre Club – instytut@bcc.org.pl
• Związek Przedsiębiorców i Pracodawców - biuro@zpp.net.pl
• Federacja Przedsiębiorców Polskich – biuro@federacjaprzedsiebiorcow.pl 
• Polskie Towarzystwo Gospodarcze - legislacja@iptg.pl