Ministerstwo Inwestycji
i Rozwoju - archiwum

Definicja

Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw (ang. corporate social responsibility, CSR) zgodnie z definicją Komisji Europejskiej jest „odpowiedzialnością przedsiębiorstw za ich wpływ na społeczeństwo”. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) nie stosuje pojęcia społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw (CSR), lecz odpowiedzialne prowadzenie biznesu (ang. responsible business conduct, RBC) podkreślając kontekst inwestycyjny prowadzenia biznesu.

Wpływ przedsiębiorstw na otaczającą nas rzeczywistość ma wielowymiarowy charakter i przejawia się nie tylko w dbałości firm o środowisko naturalne, pracowników i warunki pracy. Rola jaką przypisujemy CSR/RBC we współczesnej gospodarce, to prowadzenie działalności w oparciu o podobne wartości, dostrzeganie ludzi w procesach produkcji, dystrybucji i konsumpcji oraz wdrażanie zasad społecznej odpowiedzialności we wszystkich obszarach funkcjonowania firmy.

Obszary

Obszary z zakresu społecznej odpowiedzialności realizowane przez firmy można podzielić m.in. na cztery kategorie: ład organizacyjny, pracownicy, środowisko i produkt. Działaniami prowadzonymi w ramach tych kategorii mogą być:

1. Ład organizacyjny: kształtowanie etycznej kultury organizacyjnej, kodeksu etycznego postępowania, zarządzanie ryzykiem, komunikowanie działań CSR poprzez ujawnianie danych pozafinansowych (raportowanie społeczne), przeciwdziałanie korupcji, itp. 
2. Pracownicy: dialog z pracownikami, troska o bezpieczeństwo w miejscu pracy, zapewnianie optymalnych warunków pracy, poszanowanie praw człowieka, dostrzeganie znaczenia różnorodności w miejscu pracy, troska o zdrowie pracowników, godzenie życia zawodowego z rodzinnym, itp.  
3. Środowisko: ograniczanie emisji gazów, ograniczanie zużycia energii i wody, odpowiedzialne zarządzanie odpadami i ściakami, itp.
4. Produkt: odpowiedzialne podejście do łańcucha dostaw, w tym do wydobycia i transportu surowców, tworzenia półproduktów i ich transportu, odpowiedzialne inwestowanie, itp.  

W koncepcji społecznej odpowiedzialności spotkamy się z pojęciem interesariuszy (ang. stakeholders). Są nimi wszelkie osoby, społeczności, instytucje, organizacje, urzędy, które mogą wpływać na przedsiębiorstwo oraz pozostają pod wpływem jego działalności. Interesariuszami wewnątrz firmy mogą być zatem pracownicy, właściciele, akcjonariusze, związki zawodowe, inwestorzy. Z kolei interesariuszami spoza firmy będą klienci, dostawcy, władze lokalne, władze centralne, społeczność lokalna, organizacje pozarządowe, media i inne podmioty z jakimi dana firma ma relacje w prowadzeniu swojej działalności.      

Wdrażanie

Wdrażanie zasad CSR/RBC może być realizowane na wiele różnych sposobów. Funkcjonuje dziś szereg programów, inicjatyw, wytycznych, które wyznaczają kierunki odpowiedzialnego działania podmiotów biznesowych na rzecz społeczeństwa, w tym m.in.: 

• Wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych,
  stanowią zbiór zasad z różnych obszarów, poczynając od stosunków pracowniczych, kwestii środowiskowych, poszanowania praw człowieka oraz bezpieczeństwa pracy, przez kwestie dostępu do informacji, opodatkowania, ochrony środowiska i należytej staranności w działalności firm. Wytyczne zostały wydane przez OECD w 1976 r., kilkakrotnie były aktualizowane. Najnowsza wersja pochodzi z 2011 r.
• Norma ISO 26000
  wskazuje narzędzia wdrażania koncepcji CSR o charakterze uniwersalnym, jakie mogą być zastosowane w wielu typach organizacji – publicznych, prywatnych i non profit – niezależnie od ich wielkości i lokalizacji.
• Norma SA8000
  jest międzynarodową normą stworzoną z myślą o przedsiębiorstwach dowolnej branży. Norma formułuje osiem szczegółowych warunków w odniesieniu do poszanowania praw człowieka i praw pracowniczych.
• Standardy serii AA1000
  które dotyczą interesariuszy i wspomagają organizację w procesach zarządzania, w tym: AA1000APS, Zasady Odpowiedzialności, AA1000AS, Weryfikacja, AA1000SES, Zaangażowanie Interesariuszy.
• Norma ISO 14001,
  obejmuje systemy zarządzania środowiskowego, a najnowsza wersja dotyczy także kwestii długości cyklu życia produktów, komunikacji oraz skutecznego przywództwa. Od września 2015 r. znowelizowana wersja normy dostępna w języku angielskim jako PN-EN ISO 14001:2015-09. Publikacja polskiej wersji językowej odbyła się w sierpniu 2016 r.
• GRI G4, GRI Standards – Global Reporting Initiative (GRI)
  standard z zakresu sprawozdawczości. Najbardziej popularne wytyczne w zakresie raportowania społecznego. Zawierają ogólne zasady raportowania oraz szczegółowe zalecenia odnośnie zawartości raportu. Najnowszy standard oznaczony jest symbolem GRI Standards, wersja GRI G4 obowiązywała tylko do lipca 2018 r.
• 10 Zasad ONZ Global Compact
  Działająca od 2000 roku Inicjatywa Sekretarza Generalnego ONZ. Idea Global Compact wyraża się w  zasadach, wynikających z  Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, fundamentalnych zasad prawa pracy Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz ustaleń Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro. Przyłączając się do programu Global Compact firmy zobowiązują się do przestrzegania 10 zasad Global Compact, które dotyczą praw człowieka, standardów pracy, ochrony środowiska naturalnego i przeciwdziałania korupcji. Więcej informacji na stronie ONZ.
• Wytyczne ONZ dot. Biznesu i praw człowieka
  Przyjęte przez Komisję Praw Człowieka ONZ w 2011 r. Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka mają zastosowanie do wszystkich państw i wszystkich przedsiębiorstw, niezależnie od ich wielkości, branży, lokalizacji, własności i struktury. Wytyczne nie tworzą nowego prawa – są zbiorem przepisów już obecnych w konwencjach i innych przepisach prawa międzynarodowego z zakresu praw człowieka.
• Konwencje Międzynarodowej Organizacji Pracy
  Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP) jest jedną z najdłużej działających organizacji międzyrządowych zajmującą się sprawami społecznymi. Powstała w 1919 r. w wyniku rosnącej troski o reformy społeczne po I Wojnie Światowej. Wśród członków - założycieli znalazły się: Belgia, Kuba, Czechosłowacja, Francja, Japonia, USA, Wielka Brytania oraz Polska. MOP jest jedyną organizacją międzynarodową, w której przedstawiciele pracodawców i pracowników - "partnerzy społeczni" - mają równe prawo z przedstawicielami rządów do kształtowania jej polityki i programów. Podstawą istnienia MOP jest jej Konstytucja. Obecnie członkami Organizacji jest 187 państw.Najważniejszym dorobkiem MOP jest jej działalność normotwórcza zawierająca się w 189 konwencjach i 205 zaleceniach obejmujących m. in. takie obszary jak wolność zrzeszania się i rokowań zbiorowych, praca przymusowa, praca dzieci, równość szans i traktowania, administracja pracy, inspekcja pracy, polityka zatrudnienia, czas pracy, wynagrodzenia, bhp, zabezpieczenie socjalne.   W 1998 r. przyjęta została Deklaracja dotycząca fundamentalnych zasad i praw w pracy. Definiuje ona cztery obszary fundamentalnych praw przysługujących człowiekowi w świecie pracy. Prawa te zawarte są w ośmiu fundamentalnych Konwencjach MOP. Są to:- wolność zrzeszania się i prawo do rokowań zbiorowych (Konwencje nr 87 i 98), - zakaz wszelkich form pracy przymusowej i obowiązkowej  (Konwencje nr 29 i 105), - skuteczna likwidacja pracy dzieci (Konwencje nr 138 i 182), - likwidacja dyskryminacji w dziedzinie zatrudnienia i wykonywania zawodu (Konwencje nr 100 i 111). Polska ratyfikowała 91 konwencji (z czego 66 pozostaje w mocy) i 1 protokół. Więcej informacji na stronach:  http://dialog.gov.pl/dialog-miedzynarodowy/miedzynarodowa-organizacja-pracy/ oraz www.ilo.org. Więcej informacji na stronie MOP.
• Strategia Komisji Europejskiej dotycząca CSR pt. Odnowiona strategia Unii Europejskiej na lata 2011-2014 dotycząca Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw. Przyjęta przez Komisje Europejską w 2011 r. strategia dotycząca CSR formułuje nową definicję, zgodnie z którą CSR to „odpowiedzialność przedsiębiorstw za ich wpływ na społeczeństwo”.
• Dyrektywa 2014/95/UE zmieniająca dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności przez niektóre duże spółki oraz grupy.

Do pobrania: