Informator ekonomiczny

Informacje ogólne

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Azerbejdżan ze stolicą Baku położony jest we wschodniej części Kaukazu Południowego, na zachodnim wybrzeżu Morza Kaspijskiego. Zajmuje powierzchnię 86,6 tys. km2 i jest największą z trzech kaukaskich republik. Na północy graniczy z Federacją Rosyjską (338 km), na północnym zachodzie z Gruzją (428 km), na zachodzie z Armenią (996 km), zaś na południu z Iranem (689 km) oraz Turcją (17 km). Łączna długość granic wynosi 2468 kilometrów, zaś linii brzegowej Morza Kaspijskiego – 713 kilometrów. Połowę powierzchni Azerbejdżanu zajmują góry, 24% stanowią łąki i pastwiska, 18% grunty orne, a 11% lasy. Do głównych łańcuchów górskich należą Wielki Kaukaz, Mały Kaukaz, Góry Tałyskie, Góry Karabachskie. Najwyższy szczyt to Bazarduzu Dagi (4466 metrów n.p.m.) w Wielkim Kaukazie.

Azerbejdżan zamieszkuje 10 mln osób. Średnia gęstość zaludnienia wynosi około 115 osób na km2. Najgęściej zaludniony jest Półwysep Abszeroński. Średni roczny przyrost ludności wynosi 0,77%, zaś mediana wieku mieszkańców 33 lata. Prawie 23% populacji Azerbejdżanu nie ukończyło 14 roku życia, 70% mieści się w przedziale 15 - 64 lat, a około 7% ludności ma powyżej 65 lat. Średnia długość życia mężczyzn wynosi 71 lat, a kobiet 77 lat. Wskaźnik analfabetyzmu wynosi 0,2%. W miastach mieszka 56% ludności.

Społeczeństwo Azerbejdżanu jest niejednorodne pod względem etnicznym. Spośród 10 milionów mieszkańców kraju 92% stanowią Azerowie, 1,3% – Rosjanie, zamieszkujący głównie większe miasta i ok. 1,3% Ormianie znajdujący się przede wszystkim w Górskim Karabachu. Ponadto w kraju tym żyją Lezgini (2%), Tałysze, Dagestańczycy, Awarowie Kaukascy i Tatarzy.

Azerowie posługują się językiem należącym do tureckiej rodziny językowej, który od 1939 do 2000 roku zapisywany był cyrylicą.

Warunki klimatyczne

W Azerbejdżanie występuje 9 stref klimatycznych spośród 13 istniejących na świecie. Pasma Wielkiego Kaukazu służą jako naturalna bariera uniemożliwiająca masom zimnego powietrza napływ na terytorium Azerbejdżanu z zachodu. Z kolei góry Małego Kaukazu stanowią barierę dla mas gorącego, tropikalnego powietrza z południa, co sprawia, że klimat kraju pozostaje ciepły i łagodny. Klimat wilgotny subtropikalny występuje głównie na terenie Gór Tałyskich oraz w górskich częściach Niziny Lenkorańskiej, podczas gdy umiarkowany dominuje na zalesionych zboczach Wielkiego i Małego Kaukazu. Charakterystyczne dla tego regionu są stosunkowo chłodne lata, mroźne zimy i obfite opady. Z kolei strefa klimatu chłodnego występuje w wyższych partiach Wielkiego i Małego Kaukazu. Tam zima jest mroźna, trwa kilka miesięcy, a opady śniegu są bardzo obfite.

Główne bogactwa naturalne

Podstawową gałęzią gospodarki Azerbejdżanu jest wydobycie i przetwórstwo ropy naftowej oraz gazu ziemnego. Największe złoża znajdują się na Półwyspie Abszerońskim i w szelfie Morza Kaspijskiego. Większość azerbejdżańskiej ropy pochodzi z morskiego bloku Azeri-Czirag-Guneszli, natomiast gazu ze złoża Szach-Deniz.

Azerbejdżan posiada także złoża rud żelaza, ałunitu, pirytu, molibdenu, arszeniku, kobaltu, cynku i miedzi. Znaczące pokłady rud żelaza znajdują się przede wszystkim w górach Małego Kaukazu, w rejonie Daszkesan (tu zlokalizowane są największe na świecie złoża ałunitu). W tym regionie odkryto również złoża złota szacowane na 100 - 150 ton.

Na terytorium Nachiczewańskiej Republiki Autonomicznej wydobywa się sól kamienną, której złoża szacuje się na 2 - 2,5 miliarda ton. Terytorium Azerbejdżanu bogate jest również w materiały wykorzystywane w budownictwie takie jak marmur, żwir, piasek, wapno, glina ceglarska i tuf wulkaniczny. W rejonach Gjuzdeck, Daszkesan, Szakbulak, Naftalan i Dasz Salaky zlokalizowano około 300 miliardów ton kamienia budowlanego.

Ponadto na terytorium Azerbejdżanu znajduje się ponad tysiąc źródeł termicznych i mineralnych. Do najbardziej znanych należą źródła Istisu, Turszsy, Badamli, Galalty, Szikburnu, Surakany.

System walutowy, kurs i wymiana

Jednostką monetarną w Azerbejdżanie jest manat (1 manat = 100 gapików). Zasady wymiany walut w kraju ustala Narodowy Bank Azerbejdżanu (NBA).

W 2011 r. azerbejdżański manat został powiązany z dolarem amerykańskim. W 2015 r., w wyniku spadku cen ropy dokonano dwóch dewaluacji azerbejdżańskiej waluty, a jej wartość wobec dolara spadła niemal dwukrotnie. Od 2015 r. kurs azerbejdżańskiego manata wobec dolara pozostaje powiązany na poziomie 1 USD=1,7 AZN i uzależniony od sytuacji na światowych rynkach ropy. Kurs manata i inne wskaźniki rynku finansowego dostępne są na stronie Banku Centralnego. Wymiany waluty można dokonać w bankach.

Wszystkie operacje bankowe lub gotówkowe powinny być przeprowadzane w manatach, choć po uzyskaniu odpowiednich zezwoleń możliwe jest prowadzenie rachunków bankowych w obcej walucie.

Nie ma ograniczeń we wwożeniu gotówki do sumy stanowiącej równowartość 10.000 USD, konieczne jest natomiast jej zadeklarowanie (można nie deklarować sum mniejszych niż 1.000 USD). Przy wwozie ponad 10.000 USD w gotówce na przejściach granicznych, poza deklaracją celną, wypełnia się dodatkowe zaświadczenie.

Religia

Wśród wyznań religijnych dominują muzułmanie – 93 % (w tym szyici ok. 75 %, sunnici ok. 25 %), odsetek praktykujących muzułman jest niższy. Pozostały część społeczeństwa stanowią wyznawcy innych religii (w tym: prawosławni, katolicy wyznawcy judaizmu) oraz ateiści. Państwo deklaruje swoją świeckość, politykę multikulturalizmu i promocji tolerancji wobec wyznawców różnych religii.

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

1-2 stycznia - Nowy Rok
8 marca - Międzynarodowy Dzień Kobiet
20-21 marca - Novruz Bajram
9 maja - Dzień Zwycięstwa nad Faszyzmem
28 maja - Dzień Republiki
15 czerwca - Dzień Ocalenia Narodowego
26 czerwca - Dzień Sił Zbrojnych
18 października - Dzień Niepodległości
12 listopada - Dzień Konstytucji
17 listopada - Święto Odrodzenia Narodowego
31 grudnia - Dzień Solidarności

Infrastruktura transportowa

Azerbejdżan położony jest na ważnym szlaku komunikacyjnym, łączącym region kaspijski z Europą.

Najważniejsze drogowe przejścia graniczne to: Balakan i Krasnyj Most (z Gruzją), Astara, Julfa (z Iranem), Samur (z Rosją). Granica z Armenią jest zablokowana, Górski Karabach znajdujący się faktycznie pod kontrolą Armenii jest niedostępny z terytorium Azerbejdżanu.

Oprócz międzynarodowego portu lotniczego w Baku istnieje kilka lokalnych lotnisk: w Gandży, Szeki, Zakatale, Lenkoranie, Nachiczewaniu.

Głównym portem morskim jest Baku-Alat. Funkcjonują połączenia morskie z Kazachstanem, Turkmenistanem, Iranem i Rosją. Zapowiadane jest utworzenie strefy wolnocłowej w modernizowanym porcie w Alat. Najważniejszym zrealizowanym przedsięwzięciem z zakresu infrastruktury transportowej ostatnich lat jest kolejowa magistrala łącząca port Baku-Alat z Tbilisi i tureckim Kars. Z uwagi na położenie geograficzne Azerbejdżan ma ambicje by rozwijać przebiegające przez jego terytorium korytarze transportowe w układzie Zachód-Wschód (Europa – Azja Centralna - Chiny) i Północ-Południe (Rosja – Iran – Indie).

Obowiązek wizowy

W styczniu 2017 roku Azerbejdżan wprowadził dla obywateli szeregu państw, w tym Polski usługę wizy elektronicznej. Wizy tego typu wydawane są przez państwową agencję ASAN za pośrednictwem portalu internetowego ASAN VISA. Korzystając z portalu można wnioskować o wizy jednokrotnego wjazdu, z maksymalnym terminem ważności 30 dni w okresie 90 dni. Na wymienionej stronie internetowej należy wypełnić krótki wniosek, dołączyć kopię zeskanowanego paszportu w formacie JPG oraz wnieść opłatę. System przyjmuje karty kredytowe lub debetowe (MasterCard lub Visa). Opłata za wizę wynosi 23 USD. Decyzja wizowa podejmowana jest w ciągu 3 dni roboczych, następnie przesyłana drogą elektroniczną do aplikującego, na podany we wniosku adres poczty elektronicznej. Otrzymany dokument należy wydrukować i zachować do kontroli granicznej.

Od 30 sierpnia 2017 r. za pośrednictwem tego samego portalu można wnioskować o wizy w trybie przyspieszonym. Przed wypełnieniem wniosku należy wybrać opcję ekspresowego rozpatrzenia wniosku wizowego. Po jego wypełnieniu, dołączeniu kopii paszportu w formacie JPG i dokonaniu opłaty w wysokości 53 USD w ciągu 3 godzin zostanie przesłana na wskazany we wniosku adres poczty elektronicznej decyzja wizowa. Podobnie, jak w trybie normalnym można wnioskować o wizy jednokrotnego wjazdu, z maksymalnym terminem ważności 30 dni w okresie 90 dni.

Należy pamiętać, że w Azerbejdżanie przy pobytach przekraczających 15 dni istnieje wymóg rejestrowania pobytu (obowiązek meldunkowy). Rejestracji można dokonać drogą elektroniczną na stronie Służby Migracyjnej lub osobiście we właściwym ze względu na miejsce pobytu biurze Państwowej Służby Migracyjnej. Rejestracja jest bezpłatna. W przypadku, gdy cudzoziemcy naruszają zasady rejestracji w miejscu pobytu lub w miejscu zamieszkania podczas zmiany miejsca pobytu, są karani grzywną od 300 do 400 AZN, mogą być również wydaleni z terytorium Republiki Azerbejdżanu.

Uwaga: w związku z pandemią koronawirusa z dniem 13.03.2020 r. Azerbejdżan wstrzymał na 45 dni wydawanie wiz elektronicznych w systemie ASAN-Visa. Wizy wydają tylko azerbejdżańskie placówki dyplomatyczne (w przypadku Polski – Ambasada Republiki Azerbejdżanu w Warszawie), osoby podróżujące do Azerbejdżanu mogą zostać objęte dwutygodniową kwarantanną w zamkniętym ośrodku. W marcu 2020 r. czasowo zamknięto granice pomiędzy Azerbejdżanem i sąsiednimi krajami: Iranem, Gruzją, Turcją i Federacją Rosyjską.

System administracyjny

Ustrój polityczny

Azerbejdżan jest republiką prezydencką. Przywództwo kraju pozostaje w rękach rodziny Alijewów odkąd Heydar Alijew został prezydentem w 1993 r. W 2003 r. prezydentem został syn Heydara – Ilham Alijew. W wyniku referendów przeprowadzonych w ostatnich latach zniesiono m.in. ograniczenie liczby kadencji prezydenta sprawowanej przez jedną osobę, kadencję prezydenta wydłużono też z 5 do 7 lat. Prezydent I. Alijew zapewnił sobie czwartą kadencję prezydencką w kwietniowych wyborach 2018 r., które międzynarodowi obserwatorzy uznali za odbiegające od demokratycznych standardów. Funkcję I wiceprezydent – drugiej osoby w państwie - pełni małżonka obecnego prezydenta Mehriban Alijewa.

Opozycja jest zmarginalizowana, a jej przedstawiciele poddawani represjom.

Władza ustawodawcza

Jednoizbowy parlament (Zgromadzenie Narodowe - Milli Medżlis), wybierany jest na pięcioletnią kadencję. W parlamencie zasiada 125 deputowanych. Ostatnie – przedterminowe, rozpisane na wniosek prezydenta – wybory przeprowadzono w lutym 2020 r. Ich przebieg stosownie ocenili międzynarodowi obserwatorzy. Obecnie w parlamencie zasiada 72 przedstawicieli rządzącej, prezydenckiej Partii Nowego Azerbejdżanu. Większość z pozostałych deputowanych to tzw. parlamentarzyście niezależni.

Władza wykonawcza

Azerbejdżan jest republiką prezydencką. Prezydentem nieprzerwanie od 2003 r. jest Ilham Alijew, syn Heydara Alijewa, wieloletniego przywódcy Partii Komunistycznej Azerbejdżańskiej SRS i prezydenta Azerbejdżanu w latach 1993-2003. I. Alijew sprawuje swój urząd czwartą kadencję (w wyniku nowelizacji konstytucji po referendum 18 marca 2009 r. wprowadzono poprawkę, umożliwiającą sprawowanie urzędu prezydenta bez limitu kadencji). Ostatnie, przedterminowe wybory prezydenckie odbyły się w kwietniu 2018 r. i urzędujący prezydent wygrał je zdobywając 86% głosów (w 2013 r. uzyskał 85% głosów). Przebieg wyborów stosownie ocenili międzynarodowi obserwatorzy. Obecna prezydencka kadencja, na mocy zmienionej wcześniej konstytucji, potrwa 7 lat.

Konstytucyjnym zastępcą I. Alijewa i druga osoba w państwie jest jego małżonka - pełniąca funkcję I wiceprezydenta Mehriban Alijewa. Funkcję premiera, trzeciej osoby w państwie pełni od listopada 2019 r. Ali Asadow. Premier i rząd powoływani są przez prezydenta i zatwierdzani przez parlament.

Struktura administracji gospodarczej

Kwestie gospodarcze wchodzą w zakres kompetencji następujących ministerstw oraz urzędów administracji centralnej: Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Energetyki, Ministerstwo Rolnictwa (oraz podległe mu służby), Ministerstwo Transportu, Łączności i Wysokich Technologii, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo ds. Sytuacji Nadzwyczajnych, Ministerstwo Przemysłu Obronnego, Ministerstwo Ekologii i Zasobów Naturalnych, Komitet ds. Budownictwa i Architektury, Urząd Celny. Polityka gospodarcza jest ponadto realizowana poprzez szereg instytucji, które formalnie podlegają odpowiednim resortom lub też prezydentowi. Wspomnieć tu należy o azerbejdżańskim państwowym funduszu majątkowym (SOFAZ – State Oil Fund of the Azerbaijan Republic), który jest zarządcą kapitału pochodzącego z sektora naftowego. Za promocję azerbejdżańskiej gospodarki zagranicą i przyciąganie inwestycji odpowiada agencja promocji inwestycji AZPROMO.

Sądownictwo gospodarcze

Należy do kompetencji Sądu Apelacyjnego, który w 2002 r. zastąpił Sąd Gospodarczy w systemie sądowniczym Azerbejdżanu. Ostateczną instancją dla spraw cywilnych, karnych, administracyjnych oraz innych jest Sąd Najwyższy. Azerbejdżan nie jest członkiem Światowej Organizacji Handlu.

Gospodarka

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Rozwój gospodarki Azerbejdżanu jest ściśle powiązany z koniunkturą na światowych rynkach surowcowych. Sektor naftowy, jako kluczowa gałąź gospodarki, wytwarza ponad 30 % PKB oraz generuje ok. 60 % wpływów budżetowych. Ponad 90 % wpływów z eksportu jest wygospodarowywana dzięki sprzedaży surowców energetycznych i produktów pochodnych (80 % - ze sprzedaży ropy naftowej). Jednocześnie znaczna część rozwoju pozostałych sektorów finansowana jest z wpływów ze sprzedaży ropy i gazu. Pomimo aktywnej roli państwa skala wpływu branży pozanaftowej na całościowe wyniki gospodarki pozostaje relatywnie niewielka, co potwierdza głęboką zależność azerbejdżańskiej gospodarki od wydajności sektora wydobywczego i koniunktury na światowych rynkach ropy.

Spadające ceny ropy przełożyły się na spadek PKB Azerbejdżanu w 2016 r. o 3,1% i w kolejnym roku – o 0,8 %. Spadek cen ropy naftowej na światowych rynkach (od 2014 r.) doprowadził także do dwukrotnej dewaluacji waluty narodowej - manata w 2015 r., którego wartość w odniesieniu do amerykańskiego dolara spadła dwukrotnie. Rezerwy walutowe banku centralnego Azerbejdżanu zmniejszyły się natomiast z ok. 16 mld USD w 2015 r. do poniżej 4 mld USD w 2017 r. Od 2015 r. kurs azerbejdżańskiego manata wobec dolara pozostaje de facto sztywno powiązany na poziomie 1USD=1,7AZN.

Głównym czynnikiem stale kształtującym sytuację gospodarczą Azerbejdżanu jest cena baryłki ropy na światowych rynkach. W 2018 roku budżet Azerbejdżanu zakładał średnią cenę baryłki na poziomie 45 USD, w 2019 r. - 60 USD. W 2018 r. stopa wzrostu PKB wyniosła 1,4 %, w 2019 r. PKB kraju wzrósł o 2,2 %.

Budżet kraju na 2020 r. oparto założenie średniorocznej ceny ropy na poziomie 55 USD/baryłkę, założono wzrost wydatków klasyfikowanych jako socjalne i wysoki poziom deficytu budżetowego (3,3 % PKB). Dochody budżetowe w 2020 r. założono na poziomie 24,1 mld AZN (tj. 14,2 mld USD), wydatki – 26,9 mld AZN (15,8 mld USD). Spadek cen ropy na światowych rynkach w marcu 2020 r., brak porozumienia w kwestii ograniczenia produkcji w gronie OPEC+, globalne spowolnienie gospodarcze związane z pandemią koronawirusa będą miały przełożenie na sytuację gospodarczą Azerbejdżanu. Ich implikacje dla azerbejdżańskiej gospodarki uzależnione są od tego jak głębokie i długotrwałe będą to procesy.

W strukturze PKB Azerbejdżanu udział przemysłu stanowi ok. 44 %, budownictwo – 8 %, usługi - 10 %, rolnictwo – 6 %, transport - 6 %, turystyka - 2%. W 2019 r. czwarty rok z rzędu spadek wartości dodanej (o blisko 6%) odnotowano w sektorze budowlanym. Ponadprzeciętne tempo wzrostu odnotowano natomiast w sektorze rolnym (dzięki korzystnym warunkom pogodowym odnotowano dziesięcioprocentowy wzrost produkcji roślinnej), turystycznym i IT. Wzrost produkcji przemysłowej to w dużej mierze wynik zakładów Socar Polymer w Sumgayit oraz sfery produkcji i dystrybucji energii elektrycznej, gazu i pary. Poziom inwestycji w miejscową gospodarkę (17,2 mld AZN w 2019 r.) był niższy o 2,3% niż w roku poprzednim.

W ciągu 2019 r. miały miejsce dwie podwyżki płacy minimalnej – do poziomu 250 AZN (niecałe 150 USD). Przeciętne wynagrodzenie w gospodarce – wg oficjalnych statystyk – przekroczyło 620 AZN (ok. 365 USD). Nie zmieniło to stale rosnącej tendencji do zagranicznych migracji zarobkowych obywateli Azerbejdżanu.

Celem polityki gospodarczej Azerbejdżanu niezmiennie jest zwiększenie konkurencyjności kraju, poprzez rozwój innych sektorów gospodarki, niż sektor paliwowo-energetyczny. W reakcji na kryzys gospodarczy w 2015 r. rozpoczęto działania ukierunkowane na poprawę klimatu biznesowego w kraju. Strategia rozwoju sektora pozaenergetycznego opiera się na 3 filarach: transport i logistyka (otwarcie linii kolejowej Baku-Tbilisi-Kars, budowa magistrali transportowej Północ-Południe, utworzenie strefy wolnocłowej w Porcie w Alat, ambicje wykorzystania położenia geograficznego poprzez rozwój transportowych korytarzy przebiegających przez Azerbejdżan), rolnictwo oraz turystyka.

Główne sektory gospodarki

Sektor naftowo-gazowy - generuje ponad 30 % PKB kraju.

Eksploatacja bogactw naturalnych w Azerbejdżanie objęta jest państwowym monopolem. Wydobycie surowców przy udziale zagranicznych firm realizowane jest poprzez utworzenie spółek joint venture lub w oparciu o Porozumienia o Podziale Produkcji (PSA – Production Sharing Agreement), które są ratyfikowane przez parlament. W Azerbejdżanie głównymi producentami ropy naftowej i gazu są państwowy azerbejdżański koncern naftowy SOCAR, międzynarodowe konsorcjum AIOC (Azerbaijan International Operating Company), którego udziałowcami są m.in.: BP (operator), SOCAR, MOL, Inpex i Statoil. Konsorcjum AIOC zarządza pracami na morskim bloku Azeri-Czirag-Guneszli (ACG), z którego pochodzi około 75% wydobywanej w Azerbejdżanie ropy naftowej. Dodatkowo w Azerbejdżanie pracami wydobywczymi zajmuje się szereg mniejszych kompanii operacyjnych i spółek joint venture z udziałem SOCAR.

Ropa naftowa wyprodukowana w ramach konsorcjum AIOC jest w całości eksportowana rurociągiem Baku-Tbilisi-Ceyhan (BTC). Ponadto SOCAR przesyła część swojej ropy rurociągiem Baku-Noworosyjsk (SOCAR jest operatorem azerbejdżańskiego odcinka tego rurociągu) oraz ropociągiem do gruzińskiego portu w Supsa, zaś resztę przekazuje jedynej działającej w kraju rafinerii: im. Heydara Alijewa.

Rezerwy ropy naftowej Azerbejdżanu szacowane są na ok. 0,96 mld ton (ok. 7 mld baryłek). Azerbejdżan odpowiada za ok. 1 % światowej produkcji ropy. Wydobycie i eksport ropy naftowej od 2010 r. systematycznie spada. O ile w 2010 r. wydobyto nieco ponad 50 mln ton surowca, o tyle już w 2018 r. wynik ten osiągnął poziom jedynie 38,8 mln ton, a w 2019 r. – 37,4 mln ton. W 2019 r. Azerbejdżan eksportował 30,8 mln ton ropy naftowej o wartości 14,8 mld USD. Azerbejdżan produkuje łącznie trzy typy ropy: 1) produkowana przez SOCAR o niskiej jakości, przerabiana w Rosji i sprzedawana jako tzw. Ural Blend, 2) AZERI BTC i 3) AZERI Light przypominająca jakością ropę typu Nigeria’s Bonny Light. Te dwa ostatnie typy są głównymi produktami eksportowymi. Większość azerbejdżańskiej ropy znajduje się pod dnem Morza Kaspijskiego, w szczególności na złożu Azeri-Chirag-Guneshli (ACG), skąd pochodzi ok. 75 % wydobywanego surowca. Rezerwy złoża ACG szacuje się na ok. 5 mld baryłek. Stanowią podstawę miejscowego dobrobytu będącego wynikiem podpisania w 1994 r. z zachodnimi koncernami tzw. kontaktu stulecia na okres 30 lat, który został przedłużony do 2050 r. Ich operatorem jest BP.

Azerbejdżan prowadzi politykę dywersyfikacji tras dostaw ropy naftowej. Jednym z priorytetowych kierunków są kraje Europy Zachodniej. Azerbejdżan aktywizuje swoje działania m.in. na rynku rumuńskim, szwajcarskim, gruzińskim i ukraińskim, gdzie zainwestowano m.in. w rafinerie, w budowę sieć stacji benzynowych czy sieci przesyłowe. SOCAR podpisał także kontakt na przeprowadzenie gazyfikacji Bułgarii. Z kolei z Rumunii Azerbejdżan importuje większość benzyny typu PB 95 i PB 98, która w kraju nie jest wytwarzana.

Działania w ramach strategii rozwoju sektora naftowo-gazowego przebiegają dwutorowo poprzez rozwijanie geografii sprzedaży surowców energetycznych (szczególnie w odniesieniu do gazu ziemnego) oraz realizację programu wertykalnej integracji branży na rynku azerbejdżańskim poprzez podporządkowanie koncernowi SOCAR. SOCAR poprzez utworzenie spółki SOCAR Trading stał się także aktywny na rynkach zagranicznych. Ponadto koncern inwestuje w terminale LNG – zakup na Malcie oraz w Wybrzeżu Kości Słoniowej, czy budowę jednostek przetwarzających ropę naftową – vide rafineria STAR w tureckim Izmirze. Na rynku krajowym rozwijana jest produkcja polimerów oraz karbamidów. Jednocześnie choć zauważalna jest rosnąca samodzielność SOCAR w realizacji morskich projektów wydobywczych to wciąż nie jest on w stanie obejść się bez współpracy z zachodnimi koncernami (Shah Deniz – BP, Abszeron – Total). Państwo w dalszym ciągu zachowuje silny wpływ zarówno na strategiczną jak i operacyjną działalność spółek energetycznych.

Udokumentowane rezerwy gazu ziemnego w Azerbejdżanie wg szacunków wykonanych na koniec 2018 r. wynoszą ok. 2,1 tcm, co daje udział w zasobach światowych w wysokości ok. 0,6%. W 2020 r. produkcja gazu ziemnego w Azerbejdżanie osiągnęła poziom 35,6 bcm, z czego na cele komercyjne przeznaczono 24,5 bcm. Według danych azerbejdżańskiego Komitetu Służby Celnej eksport surowca w 2019 r. wyniósł 12,5 bcm generując dochód w wysokości 2,36 mld USD.

Większość rezerw azerbejdżańskiego gazu położona jest na złożu Shah Deniz (ok. 1 tcm), którego głównym operatorem jest BP. SOCAR posiada kolejną część udziałów, zaś pozostałymi udziałowcami są Petronas, Lukoil, NIOC oraz TPAO.

Dużym krokiem naprzód w realizacji strategii dywersyfikacji dróg eksportu gazu było zawarcie porozumienia tranzytowego z Turcją oraz podjęcie decyzji o budowie gazowego rurociągu TANAP. W 2013 r. konsorcjum Shah Deniz poinformowalo, że przedłużeniem TANAP na terytorium UE będzie prowadzący przez Grecję i Albanię do Włoch gazociąg TAP (Trans-Adriatic Pipeline). Łącznie projekty te wraz z azerbejdżańsko-gruzińskim odcinkiem magistrali SGCx stanowią Południowy Korytarz Gazowy (SGC). W czerwcu 2019 r. uruchomiono pierwsze dostawy tą drogą, a docelowo do obiorców zewnętrznych powinno rocznie trafiać ok. 16 bcm gazu wydobywanego ze złoża Shah Deniz.

W kontekście współpracy krajów kaspijskich wartym odnotowania jest stagnacja relacji Azerbejdżanu z Turkmenistanem co utrudnia włączenie tego ostatniego do SGC.

Zamrożeniu uległy prace nad projektem AGRI z udziałem Azerbejdżanu, Rumunii, Gruzji i Węgier w zakresie oceny możliwości eksportu LNG z gruzińskiego wybrzeża M. Czarnego.

Pozostałe ważne sektory gospodarki: budownictwo – generujące ok. 8 % PKB, usługi - 10 % PKB, rolnictwo – 6 % PKB, transport - 6 % PKB, turystyka – 2 % PKB.

Koniunktura w sektorze budowlanym jest w dużej mierze zależna od realizacji projektów infrastrukturalnych finansowanych z budżetu państwa. Pomimo relatywnie dużych nakładów i ambicji państwa odnośnie rozbudowy infrastruktury sektor budowlany w 2019 r. czwarty rok z rzędu odnotował spadek wartości dodanej (o 5,6%), co jest efektem niepewnej koniunktury gospodarczej po kryzysie 2016 r.

37% pracujących zatrudnionych jest w rolnictwie. Produkcja roślinna stanowi ok. 47 % wartości całej produkcji rolnej. W 2019 r. dzięki korzystnym warunkom pogodowym odnotowano 10 % wzrost produkcji roślinnej. Najważniejsze uprawy to pszenica, ziemniaki, jęczmień, pomidory, ogórki, arbuzy, granaty, orzechy, cebula, bakłażany, jabłka i owoce hurmy. Powierzchnia zasiewów zbóż to ok. 1 mln ha, powierzchnia upraw warzyw – 150 tys. ha, owoców – 190 tys. ha.

Rolnictwo ma największe znaczenie w azerbejdżańskim eksporcie pozanaftowym – ponad 3% wartości sprzedaży zagranicznej stanowi eksport owoców i warzyw. Średnioroczna wartość eksportu rolno-spożywczego Azerbejdżanu to ok. 900 mln USD, importu – 1,6 mld USD. Jedynie 5% azerbejdżańskiego eksportu towarów rolno-spożywczych trafia na rynki UE. Owoce i warzywa są (po surowcach energetycznych) drugą pozycją eksportową Azerbejdżanu, towary te mają przewagę komparatywną. Najważniejsze pozycje eksportowe to pomidory (sprzedawane głównie do Rosji), granaty, owoce hurmy/kaki (persymona), orzechy (głowni odbiorcy: Włochy, Niemcy, Rosja, Holandia), jabłka, ziemniaki (a z przetworzonych: cukier, olej słonecznikowy i szafranowy). Nasiona ziemniaka Azerbejdżan importuje, głównie z Rosji.

Najważniejsze pozycje w imporcie rolnym Azerbejdżanu to: pszenica (sprowadza się ok. 1 mln t rocznie za ok. 200 mln USD), cukier, kakao, oleje roślinne (130 tys. t za 110 mln USD w ub.r.), masło i mleko (12 tys. t za 70 mln USD), herbata.

Większość towarów rolno-spożywczych eksportowanych z Azerbejdżanu trafia na rynki Rosji i Turcji. Najważniejsi dostawcy towarów rolno-spożywczych do Azerbejdżanu: Rosja (zboże, produkty przetwórstwa mlecznego), Ukraina, Kazachstan (zboże), Brazylia (cukier, kawa).

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych

Wyszczególnienie	2019	2018
PKB	48	47
PKB na jednego mieszkańca	4800	4700
Tempo wzrostu PKB w procentach	2,2	1,4
Relacja deficytu/nadwyżki finansów publicznych do PKB w procentach	-0,3	-0,4
Relacja całkowitego długu publicznego do PKB w procentach	bd.	48*
Stopa inflacji (indeks cen konsumpcyjnych CPI) w procentach	2,6	2,3
Stopa bezrobocia w procentach	5	5
Wartość obrotów handlu zagranicznego (w Euro lub USD)	33,3	31
Wartość eksportu (w Euro lub USD)	19,6	19,5
Wartość importu (w Euro lub USD)	13,7	11,5
Relacja deficytu/nadwyżki na rachunku obrotów bieżących bilansu płatniczego do PKB w procentach	bd.	+13
Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich w kraju urzędowania (w Euro lub USD)	bd.	31**
Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich kraju urzędowania za granicą (w Euro lub USD)	bd.	bd.

Źródła: Bank Centralny Republiki Azerbejdżanu, Państwowy Komitet Celny Republiki Azerbejdżanu, Państwowy Komitet Statystyki Republiki Azerbejdżanu

*tradingeconomics.com

**UCTAD World Investment Report 2019

Handel zagraniczny

Dodatnie saldo azerbejdżańskiego handlu zagranicznego w 2019 roku wyniosło blisko 6 mld USD.

Azerbejdżański eksport towarowy 2019 r. pozostał na poziomie z roku poprzedniego - osiągając wartość 19,6 mld USD. Udział ropy, produktów pochodnych i gazu w azerbejdżańskim eksporcie wyniósł ponad 90%. W ub.r. wyeksportowano 31 mln t ropy naftowej o wartości 14,8 mld USD (tj. ponad 75% wartości azerbejdżańskiego eksportu ogółem), kolejne 2,5% azerbejdżańskiego eksportu to produkty pochodne z ropy. Odnotowano wzrost eksportu gazu – z 8 mld m3 w 2018 r. do 12,5 mld m3 w 2019 r. (głównie do Turcji i Gruzji). W efekcie udział gazu w sprzedaży zagranicznej Azerbejdżanu wzrósł do 12%. Wpływy ze sprzedaży owoców i warzyw stanowiły 3,5% dochodów eksportowych Azerbejdżanu.

Ponad połowa eksportu Azerbejdżanu trafiła na rynki UE. Szczegółowa struktura geograficzna azerbejdżańskiego eksportu w 2019 r. wyglądała następująco: Włochy – 29% udziału (wartość eksportu: 5,6 mld USD), Turcja – 14,6% (2,9 mld USD), Izrael – 6,8% (1,3 mld USD), Indie – 4,9% (960 mln USD), Niemcy – 4,8% (930 mln USD), Chiny – 3,8%, Rosja – 3,7%, Hiszpania – 3,6%, Czechy – 3,3% (650 mln USD; ropa trafiająca do orlenowskiej rafinerii w Kralupach), Gruzja – 3%, Francja – 2,7%, Wlk. Brytania – 2,4%, pozostałe kraje – 15,7%.

Wartość importu towarowego do Azerbejdżanu w 2019 r. wyniosła 13,7 mld USD, tj. o 2,2 mld USD więcej niż w roku poprzednim. Za tym – blisko dwudziestoprocentowym - wzrostem importu stały jednak zakupy złota o wartości ponad 2,1 mld USD realizowane w 2019 roku przez państwowy fundusz inwestycyjny SOFAZ. Poza tym odnotować można 13-procentowy wzrost importu towarów rolno-spożywczych – wartość sprowadzonych towarów w sekcjach I-IV azerbejdżańskiej taryfy celnej wyniosła 1,9 mld USD (ich udział w dostawach towarowych do Azerbejdżanu - 14%). Poza wymienionymi wyżej najważniejsze pozycje azerbejdżańskiego importu to wyroby przemysłu maszynowego, metale, środki transportu i części, produkty przemysłu chemicznego. Dostępne statystki hz. Azerbejdżanu nie zawierają informacji o transakcjach zakupu uzbrojenia - w pozycjach 88 i 93 tutejszej nomenklatury celnej (statki, powietrzne, kosmiczne/ broń i amunicja).

Struktura geograficzna azerbejdżańskiego importu: Rosja – 16,8% (2,3 mld USD), Turcja – 12% (1,6 mld USD), Chiny – 10,5% (1,4 mld USD), Szwajcaria 8,9% (1,2 mld USD), Stany Zjednoczone – 5,6% (770 mln USD), Niemcy – 5,2% (710 mln USD), Ukraina – 3,4% (470 mln USD), Iran – 3,3% (450 mln USD), Kanada – 2,9% (400 mln USD), Włochy – 2,7% (370 mln USD), Australia – 2,2% (295 mln USD), Francja – 1,8% (250 mln USD), pozostałe kraje – 24,6%.

Paleta produktów sprowadzanych z Rosji do Azerbejdżanu jest szeroka, obejmuje m.in.: gaz, pszenicę, produkty stalowe (rury, stal walcowana), chemiczne, drewno i produkty z drewna, towary spożywcze. Z Turcji importowano do Azerbejdżanu m.in.: artykuły budowlane, konstrukcje metalowe, art. przemysłu chemicznego, meble, odzież i obuwie, sprzęt AGD, owoce cytrusowe.

Udział dostaw z krajów UE w azerbejdżańskim imporcie towarowym w 2019 r. wyniósł 18%, unijny eksport do AZ o wartości 2,4 mld USD odnotował jedynie czteroprocentową dynamikę wzrostu.

Wg azerbejdżańskich statystyk wartość towarowych dostaw z Polski w 2019 r. wyniosła 92 mln USD (0,7% udziału w azerbejdżańskim imporcie i 6 miejsce wśród unijnych dostawców na ten rynek – po Niemczech, Włoszech, Francji, Wlk. Brytanii i Holandii).

Inwestycje zagraniczne

Zdecydowana większość bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Azerbejdżanie ulokowana jest w sektorze wydobycia ropy i gazu. Udziałowcami międzynarodowego konsorcjum AIOC (Azerbaijan International Operating Company), zarządzającego pracami na morskim bloku Azeri-Czirag-Guneszli (ACG, z którego pochodzi około 75% wydobywanej w Azerbejdżanie ropy naftowej) są m.in.: BP, MOL, Statoil, Itochu. Udziałowcami konsorcjum wydobywającego gaz ziemny ze złoża Shah Deniz są m.in. BP, Petronas, Lukoil. Norweski Equinor ma 50% udziałów w konsorcjum operującym na roponośnych złożach Karabakh i Dan Ulduzu, a francuski Total połowę udziałów w konsorcjum operującym na gazonośnym złożu Absheron. Skala zagranicznych inwestycji w innych gałęziach jest symboliczna – z uwagi na brak zasad rynkowej konkurencyjności, korupcję, pozostawanie Azerbejdżanu poza WTO. W dorocznym „EU Business Climate Report” ankietowani przedstawiciele biznesu z UE podnoszą m.in. pilną potrzebę reformy służb celnych, systemu podatkowego i systemu edukacji. Wśród pozytywów wymieniane jest wprowadzenie elektronicznego systemu wizowego.

Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Azerbejdżan jest członkiem GUAM (Organizacja na Rzecz Demokracji i Rozwoju, w której skład wchodzą Gruzja, Ukraina, Azerbejdżan i Mołdowa) i Czarnomorskiej Organizacji Współpracy Gospodarczej (Black Sea Economic Cooperation - BSEC).

Azerbejdżan realizuje swoją politykę gospodarczą również w ramach Wspólnoty Niepodległych Państw, ma podpisane umowy o strefie wolnego handlu z Rosją, Kirgistanem, Tadżykistanem, Uzbekistanem, Mołdową i Białorusią. Bilateralne porozumienia o strefie wolnego handlu Azerbejdżan posiada również z Ukrainą i Gruzją.

Azerbejdżan przyłączył się do Ruchu Państw Niezaangażowanych w 2011 r. W 2019 r. gościł 18-ty Szczyt głów państw i szefów rządów państw Ruchu Państw Niezaangażowanych, Azerbejdżan objął przewodnictwo w tym gremium na trzy lata.

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

UE jest ważnym partnerem Azerbejdżanu zarówno w obszarze wymiany handlowej, jak też jako inicjator procesu transformacji politycznej i gospodarczej Azerbejdżanu. Ponad połowa eksportu Azerbejdżanu (głównie ropy) trafia na rynki UE. Wraz z rozwojem projektu Południowego Korytarza Gazowego na rynki krajów członkowskich UE trafi też 10 mld m3 azerbejdżańskiego gazu. Włochy są największym partnerem gospodarczym Azerbejdżanu i odbiorcą azerbejdżańskiej ropy (wkrótce – także gazu). Udział dostaw z krajów UE w azerbejdżańskim imporcie towarowym w 2019 r. wyniósł 18%, unijny eksport do Azerbejdżanu o wartości 2,4 mld USD odnotował czteroprocentową dynamikę wzrostu.

Od dłuższego czasu trwa proces negocjacyjny pomiędzy Azerbejdżanem a UE w sprawie podpisania umowy o partnerstwie i współpracy, która ma zastąpić dotychczasowe PCA. Wbrew oczekiwaniom dokument nie został podpisany w 2019 r. Od lat negocjowana jest umowa o wspólnej przestrzeni lotniczej pomiędzy UE i Azerbejdżanem (EU-Azerbaijan Common Aviation Area Agreement - CAA). Azerbejdżan jest objęty programem Partnerstwa Wschodniego oraz Europejską Polityką Sąsiedztwa. Finansowanie pomocy dla Azerbejdżanu odbywa się w ramach ENPI (European Neighbourhood and Partnership Instrument). UE prowadzi w Azerbejdżanie programy twinningowe m.in. z zakresu wsparcia i rozwoju rolnictwa, kontroli i audytu jednostek sektora publicznego oraz projekty TAIEX dot. m.in. współpracy w dziedzinie polityki migracyjnej (projekt Mobilaze).

Co roku (z reguły w maju) ma miejsce Forum Biznesowe UE - Azerbejdżan, którego organizatorem oprócz EUDEL w Baku jest zazwyczaj Niemiecko-Azerbejdżańska Izba Gospodarcza. Jest to jedno z największych wydarzeń biznesowych w Azerbejdżanie.

Dwustronna współpraca gospodarcza

Gospodarcze umowy dwustronne

UE - Azerbejdżan

Od 1 maja 2004. stosunki gospodarcze Polski z Azerbejdżanem reguluje Umowa o Partnerstwie i Współpracy zawarta pomiędzy UE i Azerbejdżanem, podpisana w Luksemburgu 22 kwietnia 1996 r. (weszła w życie 22 czerwca 1999 r.), której postanowieniami objęte zostały nowe państwa członkowskie UE.

Aktualnie Azerbejdżan prowadzi rozmowy z UE dotyczące zawarcia nowej umowy.

Stosunki dwustronne

Bazę prawno-traktatową współpracy gospodarczej Polski i Azerbejdżanu tworzą m.in. następujące umowy:

umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania i zapobieganiu uchylania się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku podpisana 26.08.1997 r.;
umowa o współpracy w dziedzinie turystyki podpisana 26.08.1997 r.;
umowa o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji podpisana 26.08.1997 r. (Dz. U. z 1999 r Nr 61 poz. 656.);
umowa o współpracy gospodarczej podpisana 30 marca 2005 r. (Monitor Polski z 2006 r Nr 10 poz. 128.).

Ponadto w czerwcu 2017 r. prezydenci Polski i Azerbejdżanu podpisali Mapę Drogową na Rzecz Partnerstwa Strategicznego w dziedzinie gospodarki, która reguluje obszary priorytetowe współpracy dwustronnej oraz tworzy ramy instytucjonalne i mechanizmy służące jej wsparciu.

Na podstawie umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Azerbejdżanu o współpracy gospodarczej podpisanej w marcu 2005 r. powołana została Polsko-Azerbejdżańska Międzyrządowa Komisja ds. Współpracy Gospodarczej. Komisja odbyła dotychczas siedem posiedzeń. Ostatnie odbyło się w Warszawie w dniu 20 grudnia 2016 r. W ramach Komisji podjęte zostały zagadnienia współpracy m.in. w sektorze ropy i gazu, w dziedzinie rolnictwa, transportu, finansowo-bankowej, ochrony środowiska itp. Obradom Komisji zwyczajowo towarzyszy Forum Biznesu z udziałem polskich i azerbejdżańskich firm. Ostatnie dwustronne Forum Biznesu zorganizowano w maju 2019 r. przy okazji wizyty w Baku prezydenta A. Dudy.

Dwustronna wymiana handlowa

Tabela 1. Obroty handlu towarowego Polski z Azerbejdżanem w latach 2014-2019

	2014	2015	2016	2017	2018	2019
Eksport	140,2	120,8	60,5	72	80,7	83,4
Import	31,4	14,2	41,6	13	13,9	5,3
Obroty	171,6	135,0	102,1	85	94,6	88,7
Saldo	+108,8	+106,6	+18,9	+59	+66,8	+78,1

Dane w mln USD; źródło: GUS

Wg danych GUS polski eksport do Azerbejdżanu odnotował w 2019 r. trzyprocentowy wzrost. Około 37% polskiego eksportu do Azerbejdżanu stanowi sprzedaż maszyn i urządzeń (kombajny zbożowe i części do maszyn rolniczych, urządzenia chłodnicze, lodówki, aparatura do filtrowania, aparatura do transmisji głosu, podnośniki, części do pieców, przekaźniki elektryczne, wirówki), 15% - towary rolno-spożywcze (sery, ziemniaki konserwowe, wyroby czekoladowe, cukiernicze, przetwory spożywcze, przetwory spożywcze dla niemowląt, syropy cukrowe), 12% - przypada na produkty przemysłu chemicznego (leki, produkty witaminowe, kosmetyki, pasty do zębów, detergenty), 12% - metale nieszlachetne i art. z nich (drzwi stalowe, konstrukcje metalowe, maszynki i ostrza do golenia, rury, pokrywki), 5% - tworzywa sztuczne, kauczuk i art. z nich (folie, polietylen), 5% - środki transportu (ciągniki drogowe i naczepy, wózki dziecięce).

Azerbejdżańskie statystyki nieznacznie różnią się od danych GUS. Wg danych azerbejdżańskiego komitetu celnego wartość towarowych dostaw z Polski w 2019 r. wyniosła 92 mln USD (0,7% udziału w azerbejdżańskim imporcie i 6 miejsce wśród unijnych dostawców na ten rynek – po Niemczech, Włoszech, Francji, Wlk. Brytanii i Holandii). Nie importująca azerbejdżańskiej ropy Polska odnotowała w 2019 r. najwyższe saldo dodatnie (88 mln USD) w handlu towarowym z Azerbejdżanem spośród krajów unijnych.

Wzrostowi wymiany handlowej powinno sprzyjać otworzenie w Baku Zagranicznego Biura Handlowego PAIH S.A., a także otwarcie w Warszawie azerbejdżańskiego Przedstawicielstwa Handlowego oraz komercyjnego Azerbejdżańskiego Domu Handlowego. Wyżej wymienione instytucje funkcjonują od 2018 r.

Wzajemne inwestycje

Zaangażowanie kapitałowe we wzajemnych stosunkach gospodarczych jest nieznaczne. Wynika to ze specyfiki prowadzenia działalności biznesowej w Azerbejdżanie, a także faktu, iż kraj ten nie należy do WTO. Należy odnotować, iż podstawa prawna jaką stanowi umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Azerbejdżanu o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji, a także realizowane przez rząd obu krajów programy prywatyzacyjne stanowią sprzyjające okoliczności dla podejmowania przez zainteresowane firmy działalności inwestycyjnej.

Dostęp do rynku

Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Azerbejdżan nie jest członkiem WTO. Taryfowe ograniczenia wymiany handlowej z Azerbejdżanem obejmują kilka stawek ceł importowych, przy czym największa grupa towarów objęta jest 15-procentową stawką. Wartość towarów podlegających ocleniu ustalana jest na podstawie wartości podanej na fakturze. Jedynie niewielka grupa towarów zwolniona jest z cła w imporcie. Aktualne informacje na temat stawek celnych dostępne są na stronie Azerbejdżańskiej Służby Celnej.

Przy imporcie do Azerbejdżanu większości towarów obowiązują 15-procentowe cła. Natomiast na importowane do Azerbejdżanu świeże owoce i warzywa nakładane jest cło specyficzne o równowartości 0,2-0,8 USD (najwyższa stawka na importowane pomidory i ogórki, 0,6 USD/kg przy imporcie cebuli, 0,3 USD/kg przy imporcie jabłek). Import ziemniaków obłożony jest 30-procentowym cłem.

Handel zagraniczny pozostającego poza WTO Azerbejdżanu prowadzony jest (z wyjątkami) na zasadach strefy wolnego handlu z Rosja, Mołdawią, Turkmenistanem, Uzbekistanem, Kazachstanem i Tadżykistanem oraz Gruzją i Ukrainą.

Z kolei w handlowych relacjach z UE Azerbejdżan korzysta z preferencji celnych w ramach Generalnego Systemu Preferencji Celnych UE (GSP+). Oznacza to, że towary niewrażliwe można sprowadzać z Azerbejdżanu na obszar celny UE z zastosowaniem stawki celnej 0% (z wyłączeniem składnika rolnego). Z kolei towary wrażliwe sprowadzane są po stawce obniżonej o 3,5 punktu procentowego w stosunku do stawki KNU.

Dostęp do rynku pracy

Kwestie związane z zatrudnieniem obcokrajowców znajdują się w kompetencjach Służby Migracyjnej. Z uwagi na nikłe zainteresowanie obywateli polskich podjęciem zatrudnienia w Azerbejdżanie temat ten można uznać za pozbawiony znaczenia w polsko-azerbejdżańskich stosunkach dwustronnych.

Nabywanie i wynajem nieruchomości

Wyłącznie obywatele Azerbejdżanu oraz azerbejdżańskie podmioty prawne (w tym przedsiębiorstwa z kapitałem zagranicznym) mogą być właścicielami ziemi w Azerbejdżanie. Organizacje międzynarodowe, zagraniczne podmioty prawne oraz obcokrajowcy są uprawnieni wyłącznie do dzierżawy ziemi.

Prawa własności nieruchomości podlegają obowiązkowej rejestracji w Państwowym Rejestrze Nieruchomości (Rejestrze Ksiąg Wieczystych). Informacje zawarte w rejestrze są publicznie dostępne.

Najpopularniejszy portal pośrednictwa Bina, umożliwiający rozeznanie się w cenach nieruchomości, również komercyjnych i ziemskich.

System zamówień publicznych

Kwestie zamówień publicznych nadzoruje Państwowa Służba ds. Polityki Antymonopolowej i Ochrony Praw Konsumentów przy Ministerstwie Rozwoju Gospodarczego Republiki Azerbejdżanu. Prawne, organizacyjne i ekonomiczne zasady systemu zamówień publicznych w Azerbejdżanie regulują ustawa o zamówieniach rządowych z 27.12.2001 r., ustawa o zamówieniach publicznych z 29.01.2002 r. i szereg rządowych rozporządzeń.

Na stronie internetowej www.e-tender.gov.az funkcjonuje system elektronicznych zamówień publicznych. Informacje o wybranych przetargach zamieszczane są również na stronie Zagranicznego Biura Handlowego PAIH w Baku.

Różnice kulturowe w kontaktach biznesowych

Azerbejdżan pozostaje poza systemem Światowej Organizacji Handlu, co należy mieć na uwadze w relacjach handlowych, planach inwestycyjnych czy przy udziale w systemie zamówień publicznych.

Zapowiadane są reformy mające na celu dywersyfikację, uzależnionej od wydobycia i eksportu węglowodorów gospodarki kraju oraz w wymagających zmian sektorze edukacji, opieki zdrowotnej, ochrony środowiska czy systemie sądownictwa. Oficjalnie celem władz pozostaje poprawa warunków środowiska biznesowego. Postępy w dziedzinie faktycznej liberalizacji poszczególnych segmentów rynku pozostają jednak ograniczone.

Azerbejdżan jest krajem o jednym z wyższych wskaźników korupcji (wg Transparency International Corruption Perceptions Index 2018 - 152 miejsce na 180) na świecie co przekłada się na zniekształcanie obrazu gospodarki w oficjalnych publikatorach. Przedsiębiorcy planujący rozpoczęcie działalności gospodarczej bądź inwestycjami na terenie Azerbejdżanu muszą liczyć się z koniecznością zawiązania spółki z lokalnym partnerem. Jednocześnie należy przygotować się na sytuacje wykraczające poza ramy ustalonych norm prawnych. Z ostrożnością należy też podchodzić do wybranych rankingów. Charakterystyczne, że zajmujący stosunkową wysoką – 34-tą - pozycję w rankingu Banku Światowego „Doing Business 2020” Azerbejdżan, w kategorii „ochrona mniejszościowych inwestorów” spadł w przeciągu roku z miejsca 2 na pozycję 105. Uzależnienie gospodarki od koniunktury na światowych rynkach ropy, brak korporacyjnej transparentności, nieukończona transformacja do reguł gospodarki rynkowej, charakterystyczne dla systemów klanowych otoczenie i reguły biznesowe, brak niezależnego sprawnego systemu sądownictwa, uregulowanych zasad konkurencji, rynku kapitałowego, słaba ochrona praw własności (w tym intelektualnej), struktura i kondycja sektora finansowego, utrzymujący się konflikt o Górski Karabach i wreszcie ogromne rozwarstwienie społeczne powodują, że jest to bardzo specyficzny rynek, odbiegający od europejskich uwarunkowań. Ze względu na zmieniającą się sytuację w Azerbejdżanie, mającą związek z zapowiedzianym szeregiem reform przez prezydenta Ilhama Aliyeva, należy stale monitorować przepisy zarówno celne jak i podatkowe (www.customs.gov.az, www.taxes.gov.az).

Przydatne kontakty i linki

Zagraniczne Biuro Handlowe PAIH S.A.

Przedstawicielstwo UE w Azerbejdżanie

Ministerstwo Gospodarki

Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Państwowa Służba Podatkowa

Ministerstwo Finansów

Ministerstwo Rolnictwa

Ministerstwo Sprawiedliwości

Ambasada Republiki Azerbejdżanu w Warszawie

Państwowy Komitet Celny

Państwowy Komitet Statystyczny