Polska w ChRL

1. System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Od 1978 roku, kiedy rozpoczęto reformy gospodarcze, chińska gospodarka rozwijała się w średnim tempie ponad 10% rocznie. W 2010 r. Chiny wyprzedziły Japonię i stały się drugą największą gospodarką na świecie pod względem nominalnej wartości PKB. Jednocześnie był to ostatni rok, w którym Chiny odnotowały dwucyfrowy wzrost PKB - 10,6%. Według oficjalnych chińskich danych powielanych przez Bank Światowy i Międzynarodowy Fundusz Walutowy w 2023 r. wzrost PKB osiągnął poziom 5,2%. Dane te budzą jednak szereg wątpliwości. Część niezależnych ośrodków analitycznych wskazuje (m.in. Rhodium Group), że wskaźnik wzrostu nie przekroczył 1%.

Niższe tempo wzrostu PKB wpisuje się w zapowiadane przez chińskie władze procesy związane z transformacją gospodarczą i stopniowe odejście od rozwoju opartego na inwestycjach infrastrukturalnych, produkcji przemysłowej i eksporcie. Kluczowymi czynnikami pobudzania wzrostu gospodarczego (tzw. wzrostu wysokiej jakości) miały stać się innowacje, nowe technologie, rozwój sektora usług, konsumpcja wewnętrzna oraz prywatna przedsiębiorczość. Transformacja ta została jednak zaburzona przez pandemię COVID-19 i trwające niemal trzy lata ograniczenia gospodarcze i społeczne oraz utrudnienia w przekraczaniu granic, a także – w ocenie Chin – pogorszenie sytuacji międzynarodowej. W efekcie powrócono do starych sprawdzonych metod pobudzania wzrostu gospodarczego takich jak finansowane przez państwo inwestycje oraz wsparcie dla przedsiębiorstw państwowych (SOE). Nie podjęto też de facto nowej rundy kluczowych reform gospodarczych, w tym dotyczących realnego otwarcia gospodarki (mimo ciągłego podkreślania przez władze Chin dalszego otwierania się na świat w każdym wystąpieniu skierowanym do zagranicznego odbiorcy) i jej faktycznego urynkowienia. Chiny pozostają tym samym gospodarką centralnie planowaną z przywódczą rolą Komunistycznej Partii Chin, która kluczową rolę przywiązuje obecnie do bezpieczeństwa narodowego. W efekcie gospodarka chińska zmaga się obecnie z szeregiem problemów strukturalnych, w tym m.in. rosnącym bezrobociem wśród młodych osób, deflacją na rynku produkcji przemysłowej, zadłużeniem prowincji oraz stagnacją na rynku mieszkaniowym.

Ogólne kierunki polityki gospodarczej wyznaczane są przez Partię i następnie ujmowane w szczegółowych dokumentach takich jak:

• XIV Plan Pięcioletni na lata 2021-2025;
• postanowienia XIX Zjazdu Komunistycznej Partii Chin (KPCh) z 2022 roku, postanowienia posiedzeń plenarnych Komitetu Centralnego KPCh, postanowienia i opinie Rady Państwowej oraz roczne programy pracy rządu przyjmowane na odbywających się w marcu corocznych sesjach Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych
• polityka wzrostu wysokiej jakości.

W ramach stosowanych strategii ekonomicznych priorytetem dla Chin jest obecnie ograniczenie zależności od importu, w tym kluczowych surowców i komponentów takich jak mikroprocesory, poprzez wzrost krajowej produkcji, zabezpieczenie własnego rynku przed konkurencją z zewnątrz przy jednoczesnym utrzymania otwartości rynków zewnętrznych na chiński eksport (neomerkantylizm), a także internacjonalizacja juana jako podstawowego środka płatniczego w handlu międzynarodowym (dedolaryzacja). 
 

2. Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB

Produkcja przemysłowa

Chiny są największym wytwórca produktów na świecie – odpowiadają za ok. 28% globalnej produkcji przemysłowej. W sektorze tym w Chinach zatrudnionych jest ok. 28,8% ogółu zatrudnionych, a jego udział w PKB wynosi ok. 38,3%. Chiny są preferowaną bazą produkcyjną dla wielu korporacji międzynarodowych, ze względu na konkurencyjny i zorientowany na eksport sektor przetwórstwa przemysłowego. Ponad połowa towarów przemysłowych eksportowanych z Chin jest produkowana przez przedsiębiorstwa z kapitałem zagranicznym. Wśród wiodących gałęzi przemysłu chińskiej gospodarki można wskazać: przemysł elektroniczny i telekomunikacyjny, motoryzacyjny oraz chemiczny. Chiny dominują również na rynku produktów gospodarstwa domowego oraz w sektorze włókienniczym. Okres pandemii COVID-19 doprowadził jednak do zaburzeń w sektorze produkcyjnym i transportowym, tendencja ta została wzmocniona wraz z rosyjską nielegalną inwazją na Ukrainę oraz wzrost napięć na Morzu Czerwonym i na Bliskim Wschodzie.

Rolnictwo
W gospodarce chińskiej rolnictwo odgrywa wciąż ważną rolę, W rolnictwie zatrudnionych jest ok. 24,1% osób aktywnych zawodowo, zaś produkcja rolna odpowiada za 7,1% PKB. W 2023 r. całkowita powierzchnia upraw w Chinach wynosiła 1,28 mln km², z czego Głównymi uprawami były: kukurydza, ryż, pszenica, rzepak, soja, bawełna. Chiny są największym producentem na świecie. Pozostałe uprawy, w produkcji których Chiny zajmują pierwsze miejsce (wg. danych FAO) ryżu ziemniaków, jabłek, herbaty, tytoniu, pszenicy, truskawek, gruszek, winogron, czosnek i warzywa. Chiny są również jednym z największych na świecie producentem produktów pochodzenia zwierzęcego. Kwestie bezpieczeństwa żywnościowego stanowią jeden z kluczowych elementów chińskiej polityki zagranicznej i gospodarczej.

Sektor wydobywczy

W Chinach znajdują się bogate zasoby surowców mineralnych, wydobywanych w kilkunastu tysiącach kopalń. W sektorze wydobywczym pracuje ok. 2,7% ogółu zatrudnionych (ujętych w statystykach jako pracownicy przemysłowi), a udział sektora w PKB wynosi ok. 2,5%.  Na terenie ChRL potwierdzono występowanie 173 surowców, w tym 13 energetycznych, 59 metalicznych, 95 niemetalicznych oraz 6 gazowych lub wodnych. Większość surowców występuje w ilościach, które zaspokajają popyt wewnętrzny i mogą być również eksportowane. Niemniej niektóre z surowców, zwłaszcza ropa naftowa, gaz, wysokiej jakości rudy żelaza, potas, czy rudy miedzi muszą być importowane w celu zaspokojenia popytu wewnętrznego.

Sektor usług 

Usługi są najważniejszym sektorem chińskiej gospodarki. W 2023  r. sektor usług zatrudniał ok. 47,1 ogółu zatrudnionych, a jego udział w tworzeniu PKB wyniósł 54,6%. Wśród głównych podsektorów sektora usług największe znaczenie odgrywają: handel detaliczny i hurtowy, usługi finansowe, sprzedaż i wynajem nieruchomości, transport, magazynowanie, usługi kurierskie i pocztowe, usługi telekomunikacyjne i informatyczne oraz tworzenie oprogramowania, leasing i usługi dla biznesu, hotele i gastronomia.

3. Polityka kursowa

Politykę kursową prowadzi Ludowy Bank Chin w ramach tzw. płynnego kursu regulowanego, z dopuszczalnym dziennym zakresem wahań +/- 2%. Średni kurs wymiany RMB w stosunku do złotego polskiego z dnia 29 listopada  2024 r. wyniósł 1 CNY = 0,56 PLN. Średni kurs Ludowego Banku Chin głównych walut (stan na 29.11.2024. r.) wynosi:

• USD/CNY – 7,26;
• EUR/CNY – 7,60;
• JPY/CNY – 4,77;
• GBP/CNY – 9,14.

4. Surowce i technologie krytyczne

Do najważniejszych bogactw naturalnych ChRL należą: antymon, aluminium, boksyty, cyna, cynk, diamenty, fosforyty, gaz ziemny, grafit, kaolin, łupki bitumiczne, magnetyt, mangan, miedź, molibden, ołów, ropa naftowa, rtęć, ruda uranu, ruda żelaza, sól kamienna, wanad, wolfram, węgiel kamienny, złoto. Chiny są największym na świecie producentem węgla (4,61 mld ton w 2023 r.), szóstym na świecie producentem ropy naftowej (208 mln ton) i czwartym na świecie producentem gazu ziemnego (230 mld m³ przy konsumpcji 394 mld m³). Chiny są największym na świecie producentem niektórych surowców mineralnych i niemineralnych oraz metali m.in. stali, żelaza, złota, aluminium, cynku, magnezytu, ołowiu, cementu oraz metali ziem rzadkich. Chiny od trzydziestu lat są światowym liderem przetwarzania metali ziem rzadkich oraz istotnym producentem towarów wytarzanych na ich bazie m.in. magnesów neodymowych (turbiny wiatrowe, elektronika, sektor zbrojeniowy), ogniw baterii, w tym do samochodów elektrycznych. Chiny są także głównym światowym producentem ogniw fotowoltaicznych, paneli słonecznych, inwerterów, elektrolizerów, magazynów energii, aktywnych składników leków.

5. Stan infrastruktury

Lotniska

Na terytorium ChRL znajduje się 258 cywilnych portów lotniczych, a liczba chińskich miast mających regularne połączenia lotnicze wynosi 239. Chińskie porty lotnicze obsłużyły w 2023 r. 619 mln pasażerów (590 mln loty krajowe, 29 mln loty międzynarodowe) przy czym 38 lotnisk obsłużyło ponad 10 mln pasażerów – ostatnie dane za pandemiczny 2022 r. wskazywały przewiezienie 440 mln pasażerów. Największymi portami lotniczymi w Chinach są lotniska: Beijing Capital, Shanghai Pudong, Guangzhou Baiyun, Chengdu Shuangliu, Shenzhen Bao’an.

Koleje

W roku 2023/23 r. sieć kolejowa ChRL liczyła 159 tys. km (+5 tysięcy km w rok), w tym ponad 45 tys. km stanowiły koleje dużych prędkości. Do 2035 r. planowane jest połączenie kolejowe wszystkich miast do 200 tys. mieszkańców, a do 500 tys. koleją wysokich prędkości – będzie to oznaczało rozbudowę istniejącej sieci do 200 tys. km.

Drogi

W 2023 r. spośród 6 mln km dróg, 177,3 tys. km stanowiły drogi ekspresowe i autostrady. 
Sieć drogową kraju tworzą różne kategorie dróg, a mianowicie drogi krajowe, prowincjonalne, powiatowe i gminne.

Porty i szlaki wodne

ChRL posiada około 2 tys. portów morskich, z czego 132 jest dostępnych dla obcych bander. Chiny posiadają rozwiniętą, liczącą ok. 128  tys. km sieć szlaków żeglugi śródlądowej, na którą składają się rzeki oraz liczne systemy kanałów. W 2023 r. wolumen towarów obsługiwanych w przez porty w ciągu roku wyniósł 14,2 mld ton (dane za okres styczeń-październik 2023).

Główne porty morskie w ChRL w 2023 r.:

6. Kalendarz dni wolnych od pracy (w 2025)

• 1 stycznia: Nowy Rok

• 28 stycznia - 4 lutego: Księżycowy Nowy Rok

• 4 kwietnia: Święto Qingming (Święto Sprzątania Grobów)

• 1-5 maja: Święto Pracy

• 31 maja – 2 czerwca: Święto Smoczych Łodzi

• 1-8 października: Święto Środka Jesieni i Święto Narodowe

1. Najważniejsi partnerzy handlowi

Według danych Generalnej Administracji Celnej ChRL w 2023 r. największym partnerem handlowym Chin było ASEAN z łącznymi obrotami handlowymi na poziomie 911,7 mld USD (eksport wyniósł 523,6 mld USD, a import – 388 mld USD), na drugim miejscu znajdowała się UE z obrotami 782,9 mld USD (. eksport do UE - 501,2 mld USD, a import z UE – 281,7 mld USD), a trzecim partnerem handlowym pozostają Stany Zjednoczone 664,4 mld USD (eksport 500,2 mld USD, a import – 164,1 mld USD). Na kolejnych miejscach plasują się Rep. Korei, Japonia i Tajwan.

2. Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe

W strukturze towarowej eksportu z Chin dominują wyroby przemysłowe (ok. 94%), przy niewielkim udziale artykułów rolno-spożywczych oraz surowców. Najważniejszymi towarami eksportowymi są: maszyny i urządzenia mechaniczne i elektroniczne, tekstylia, odzież i obuwie oraz produkty przemysłu chemicznego metale i wyroby z metali. Jednym z nowych silników eksportowych chińskiej gospodarki w 2023 r. stały się pojazdy elektryczne, których eksport osiągnął poziom 5,4 mln egzemplarzy. Najważniejsze towary importowane przez Chiny to ropa naftowa, maszyny i urządzenia mechaniczne, układy scalone, ruda żelaza, gaz ziemny, ruda miedzi oraz artykuły rolno spożywcze.

3. Główni inwestorzy

Według danych Państwowego Biura Statystycznego ChRL, w 2023 r. napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Chin wyniósł zaledwie 33 mld USD (spadek o 82%w porównaniu z 189,1 mld USD w 2022 r.) Najwięcej zagranicznych inwestycji bezpośrednich ulokowano w sektorach produkcji przemysłowej w tym chemicznej, branży automotive oraz w sektorze usług biznesowych. Według danych Państwowego Biura Statystycznego ChRL, w 2023 r. szacunkowa wartość chińskich inwestycji za granicą (w sektorze niefinansowym) wyniosła 140,1 mld USD. Główne kierunku inwestycji zagranicznych to Hong Kong, Wyspy Dziewicze, Japonia, Singapur i USA.

4. Główne kierunki inwestycji zagranicznych

Wg Ministerstwa Handlu ChRL w 2023 r., chińskie bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) osiągnęły łącznie wartość 177,29 mld USD, co oznacza wzrost o 8,7% r./r. (11,4% udziału w całości globalnych BIZ). BIZ realizowane były przede wszystkim w sektorach leasingu i usług biznesowych, handlu hurtowego i detalicznego, produkcji oraz finansów (78% zrealizowanych inwestycji w ub.r.). 80% chińskich inwestycji bezpośrednich zostało zrealizowanych w Azji (wzrost o 13,9% r./r.), z czego 25,12 mld USD było alokowanych w krajach ASEAN, co stanowi wzrost o 34,7%.  Inwestycje w Afryce osiągnęły poziom 3,96 mld USD, co oznacza wzrost o 220% r./r. Bezpośrednie inwestycje w krajach uczestniczących w Inicjatywie Pasa i Szlaku (BRI) osiągnęły poziom 40 mld USD. Łączna wartość wszystkich chińskich BIZ wynosi obecnie 2,96 bln USD. Do końca 2023 r. chińscy inwestorzy założyli łącznie 48 000 zagranicznych przedsiębiorstw w 189 krajach i regionach na całym świecie. Spośród nich 60,8% znajduje się w Azji, 11,8% w Ameryce Północnej, 9,8% w Europie, 8,4% w Ameryce Łacińskiej, 6,8% w Afryce i 2,4% w Oceanii. 17 000 przedsiębiorstw powstało w brajach BRI. Łączne chińskie aktywa zagraniczne (inwestycje bezpośrednie, inwestycje w papiery wartościowe, depozyty i pożyczki, finansowanie handlu i inne inwestycje) wynoszą łącznie 9,6 bln USD.

1. Udział w inicjatywach i organizacjach wielostronnych o charakterze gospodarczym

Chińska Republika Ludowa jest członkiem następujących organizacji: Azjatycki Bank Inwestycji Infrastrukturalnych (AIIB), Azjatycki Bank Rozwoju, Nowy Bank Rozwoju BRICS, Afrykański Bank Rozwoju (jako członek spoza regionu), Organizacja Współpracy Gospodarczej Azja-Pacyfik (APEC), Rada Antarktyczna (jako obserwator), ASEAN (ChRL jest tzw. partnerem dialogowym ASEAN oraz uczestniczy w spotkaniach grup ASEAN+1 oraz ASEAN+3), Bank Rozliczeń Międzynarodowych (BIS), Karaibski Bank Rozwoju, Organizacji ds. Rolnictwa i Żywności (FAO), Grupa G-24 (jako obserwator) oraz G-77, Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej, Bank Światowy (wraz z IFC, IDA oraz MIGA), Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOiR), Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego, Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa (IFAD), Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO), Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO), Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO), Południowoazjatycki Związek Współpracy Regionalnej (SAARC jako obserwator), Szanghajska Organizacja Współpracy (SCO), Organizacja Narodów Zjednoczonych, Światowa Organizacja Celna (WCO), Światowa Organizacja ds. Praw Własności Intelektualnej (WIPO), Światowa Organizacja Handlu (WTO). Ponadto Chiny uczestniczą w pracach G20, APEC oraz ASEM.

Chiny mają zawarte 22 porozumienia o wolnym handlu: z ASEAN, Hongkongiem, Makao, Tajwanem (Economic Cooperation Framework Agreement), Pakistanem, Chile, Nową Zelandią, Singapurem, Peru, Kostaryką, Islandią, Szwajcarią, Republiką Korei, Australią, Gruzją i Malediwami, Mauritiusem, Kambodżą, Nikaraguą, Ekwadorem, Republiką Serbską oraz Regionalnego Wszechstronnego Partnerstwa Gospodarczego (RCEP z państwami ASEAN, Australią, Indiami, Republiką Korei, Japonią i Nową Zelandią). W trakcie negocjacji są umowy o wolnym handlu z Radą Współpracy Państw Zatoki Perskiej, Norwegią, Sri Lanką, Izraelem, Mołdową, Hondurasem, Panamą, Autonomią Palestyńską, trójstronnej umowy o wolnym handlu Chiny-Japonia-Korea oraz umowy Ponadto Chiny są w trakcie negocjacji dwustronnej umowy inwestycyjnej z Unią Europejską i Stanami Zjednoczonymi.

Chińska Republika Ludowa jest członkiem następujących organizacji: Azjatycki Bank Inwestycji Infrastrukturalnych (AIIB), Azjatycki Bank Rozwoju, Nowy Bank Rozwoju BRICS, Afrykański Bank Rozwoju (jako członek spoza regionu), Organizacja Współpracy Gospodarczej Azja-Pacyfik (APEC), Rada Antarktyczna (jako obserwator), ASEAN (ChRL jest tzw. partnerem dialogowym ASEAN oraz uczestniczy w spotkaniach grup ASEAN+1 oraz ASEAN+3), Bank Rozliczeń Międzynarodowych (BIS), Karaibski Bank Rozwoju, Organizacji ds. Rolnictwa i Żywności (FAO), Grupa G-24 (jako obserwator) oraz G-77, Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej, Bank Światowy (wraz z IFC, IDA oraz MIGA), Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOiR), Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego, Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa (IFAD), Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO), Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO), Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO), Południowoazjatycki Związek Współpracy Regionalnej (SAARC jako obserwator), Szanghajska Organizacja Współpracy (SCO), Organizacja Narodów Zjednoczonych, Światowa Organizacja Celna (WCO), Światowa Organizacja ds. Praw Własności Intelektualnej (WIPO), Światowa Organizacja Handlu (WTO). Ponadto Chiny uczestniczą w pracach G20, APEC oraz ASEM.

Chiny mają zawarte 22 porozumienia o wolnym handlu: z ASEAN, Hongkongiem, Makao, Tajwanem (Economic Cooperation Framework Agreement), Pakistanem, Chile, Nową Zelandią, Singapurem, Peru, Kostaryką, Islandią, Szwajcarią, Republiką Korei, Australią, Gruzją i Malediwami, Mauritiusem, Kambodżą, Nikaraguą, Ekwadorem, Republiką Serbską oraz Regionalnego Wszechstronnego Partnerstwa Gospodarczego (RCEP z państwami ASEAN, Australią, Indiami, Republiką Korei, Japonią i Nową Zelandią). W trakcie negocjacji są umowy o wolnym handlu z Radą Współpracy Państw Zatoki Perskiej, Norwegią, Sri Lanką, Izraelem, Mołdową, Hondurasem, Panamą, Autonomią Palestyńską, trójstronnej umowy o wolnym handlu Chiny-Japonia-Korea oraz umowy Ponadto Chiny są w trakcie negocjacji dwustronnej umowy inwestycyjnej z Unią Europejską i Stanami Zjednoczonymi.

1. Handel

Chiny pozostają 2-gim największym partnerem importowym Polski, lecz dopiero 22-gim rynkiem pod względem wartości polskiego eksportu (spadek o 3 pozycje w 2023 r.). Polskie towary eksportowane do Chin to m.in.: miedź rafinowana, suszarki włókiennicze, przekształtniki, maszyny górnicze, drewno, mleko, śmietana, serwatka, aparatura do analizy gazu lub dymu. Import to przede wszystkim szeroko rozumiana elektronika: części do kamer telewizyjnych oraz aparatury, smartfony i telefony komórkowe, części i akcesoria do laptopów, laptopy i notebooki, maszyny do odbioru, konwersji i transmisji lub regeneracji głosu, obrazu bądź innych danych.

1. Inwestycje

Wśród największych polskich firm działających w Chinach można wymienić: Selena (zakłady produkcyjne produktów chemii budowlanej, Foshan, Guangdong oraz Nantong, Jiangsu), Davis International (produkcja materiałów obiciowych do mebli, Haining, Zhejiang), Aiut sp. z. o.o. (produkcja części samochodowych i doradztwo techniczne, Shenyang, Liaoning), Maflow Poland (produkcja przewodów klimatyzacyjnych i przewodów gumowych, Dalian, Liaoning), Grenevia S.A. dawniej Famur (serwis maszyn górniczych sprowadzanych z Polski, Taian, Shandong), Fasing (zakład produkujący łańcuchy górnicze, Shandong). Większość polskich firm prowadzi działalność w Chinach poprzez spółki joint venture z partnerem chińskim. Najstarszą spółką tego typu, utworzoną w 1951 roku, jest Chińsko-Polskie Towarzystwo Okrętowe Chipolbrok.

Wśród dużych chińskich inwestorów można wymienić: Everbright International (przejęcie spółki Novago, zajmującej się m.in. przetwarzaniem odpadów komunalnych, recyklingiem, produkcją paliw alternatywnych), Tri-Ring Group Co. (przejęcie Fabryki Łożysk Tocznych w Kraśniku), Haoneng Packaging (zakład produkcji naklejek na napoje i produkty żywnościowe w Skawinie), TCL Corporation (produkcja telewizorów i monitorów LCD w Żyrardowie, centrum B+R w Warszawie), TPV Technology (produkcja telewizorów i monitorów LCD w Gorzowie Wielkopolskim), Hongbo (budowa fabryki oświetlenia w Opolu), Nuctech (zakład produkcji skanerów bezpieczeństwa w Kobyłce), Ningbo Tuopo Group (firma planuje budowę w okolicach Poznania fabryki podzespołów do samochodów elektrycznych). Poprzez przejęcia dokonane za granicą niektóre chińskie firmy nabyły aktywa w Polsce. Wśród najważniejszych z takich transakcji można wskazać: nabycie przez firmę WH Group (od amerykańskiej firmy Smithfield Foods) zakładów mięsnych Animex Foods czy nabycie przez China Three Gorges Corporation (od portugalskiego koncernu EDRP) udziałów w farmach wiatrowych w Polsce W Polsce działają również chińskie banki: Bank of China, Industrial and Commercial Bank of China, China Construction Bank, Haitong.

Pandemia COVID-19 w latach 2019-22 doprowadziła do zmian w strukturze relacji między ChRL a Unią Europejską. UE przestała w 2022 r. być największym partnerem handlowym Chin. Jednocześnie w 2020 r. Chiny po raz pierwszy wyprzedziły Stany Zjednoczone zostając największym partnerem handlowym UE. Wartość wzajemnego handlu towarami w 2023 r. wyniosła 782,9 mld USD. Chiński eksport do Unii w 2023 r. wart był 501,2 mld USD, a import – 281,7 mld USD.

Od czasu pandemii następuje też istotne pogorszenie relacji z Chinami w wyniku działań UE zmierzających do ochrony własnego rynku zarówno pod kątem bezpieczeństwa strategicznego, konkurencyjności jak i ochrony klimatu a także nakładania szeregu wzajemnych sankcji. W 2019 r. UE opisała Chiny jako „partnera współpracy” i „partnera negocjacyjnego”, a także „konkurenta gospodarczego” i „rywala systemowego”. W relacjach UE-Chiny pojawiła się równolegle koncepcja de-riskingu i de-couplingu. Zgodnie z raportem dla Parlamentu Europejskiego “EU-China relations: De-risking or de-coupling − the future of the EU strategy towards China” od 2019 r. konkurencja gospodarcza i rywalizacja systemowa nasiliły się, podczas gdy UE i Chiny nie odniosły znaczących sukcesów negocjacyjnych.

W 2020 r. uległy zakończeniu negocjacje w sprawie Wszechstronne Porozumienie Inwestycyjne (CAI, Comprehensive Agreement on Investment), która miała  uregulować wzajemne zasady inwestowania. Jednakże w marcu 2021 r. po raz pierwszy od wydarzeń na placu Tienanmen UE nałożyła sankcje na chińskich urzędników i jedną z firm w związku z łamaniem praw człowieka w Xinjiangu. W odwecie Chiny nałożyły sankcje personalne na pięcioro europosłów, think tank i europejskich naukowców zajmujących się Chinami. W efekcie w maju 2021 r. Parlament Europejski wstrzymał procedurę ratyfikacyjną CAI.

W 2023 r. UE przyjęła Critical Raw Materials Act, którego celem jest zmniejszenie zależności od zewnętrznych dostawców surowców krytycznych, w tym Chin. W lipcu 2024 r. weszła w życie unijna dyrektywa Corporate sustainability due diligence, która nakazuje unijnym firmom usunięcie z listy dostawców firmy, które wykorzystują przymusową siłę roboczą. W 2023 r. przyjęto EU Deforestation Regulation, które nakładają na producentów m.in. kauczuku i gum, nie korzystanie z dostawców, którzy realizują proces wylesiania. W 2026 ma wejść w życie Carbon Market Adjustmet Mechanism (CBAM), który ma na celu nałożenie taryf za emisję dwutlenku węgla emitowanego podczas produkcji towarów wysokoemisyjnych, które są importowane do UE.  

W 2020 r. Komisja Europejska wprowadzała cła antydumpingowe na włókna szklane importowane z Chin. W 2021 r. nałożono dodatkowe cła na import światłowodów z Chin. W 2024 r. Komisja Europejska uzyskała mandat do nałożenia ceł wyrównawczych na import chińskich samochodów elektrycznych. W odwecie Chiny nałożyły cła na import brandy w pojemnikach do 200 litrów. W 2024 r. Komisja Europejska rozpoczęła dochodzenia antydumpingowe w sprawie importu wyrobów ze stali ocynkowanej z Chin. Obecnie UE prowadzi dochodzenie w sprawie sybsydiów na chińską stal aluminium i produkty przemysłu chemicznego. Z kolei strona chińska w 2023 r. wydała decyzję o wprowadzeniu kontroli eksportu galu i germanu oraz ich pochodnych i związków chemicznych (fluorki, arsenki, tlenki).

Podstawowym dokumentem prawnym określającym wzajemną współpracę jest „EU-China Trade and Cooperation Agreement” z 1985 roku. Rozpoczęto również negocjacje nowej umowy Partnership and Cooperation Agrement (PCA). W październiku 2006 roku mając na uwadze kwestie handlowe oraz inwestycyjne przygotowano strategię „EU-China Trade and Investment Competition and Partnership”, której celem jest osiągnięcie wzajemnie korzystnych warunków wymiany. W strategii położono nacisk na korzyści płynące z otwarcia rynków, czy zwiększania konkurencyjności, jak również potrzeby wsparcia dla podmiotów z UE prowadzących działalność w Chinach oraz działania na rzecz zwiększenia znajomości specyfiki rynku chińskiego. W listopadzie 2013 r. podczas szczytu Unia Europejska – Chiny przyjęto dokument „EU-China 2020 Strategic Agenda of Cooperation”, która wyznacza cele i program współpracy do 2020 r. Również w listopadzie 2013 r. rozpoczęto negocjacje dwustronnej umowy inwestycyjnej, która ma obejmować nie tylko ochronę wzajemnych inwestycji, ale również zwiększać dostęp do rynku. W czerwcu 2016 r. Komisja Europejska przedstawiła dokument prezentujący elementy nowej strategii UE wobec Chin. Jej aktualizacja miała miejsce w marcu 2019 r., kiedy to Komisja Europejska opublikowała dokument pt. EU-China: A Strategic Outlook.

Unia Europejska i Chiny prowadzą szereg dialogów sektorowych obejmujących ponad 20 dziedzin współpracy (m.in. ochrona środowiska, nauka i technika, polityka przemysłowa, konkurencja, kultura i edukacja).

Wśród najważniejszych formatów spotkań należy wymienić:

• Szczyt UE-Chiny: spotkanie na szczeblu prezydenckim na temat wzmocnienia koordynacji polityki w wielu kwestiach, w tym w handlu;
• Dialog wysokiego szczebla UE-Chiny na temat gospodarki i handlu:
• Wspólny Komitet ds. Handlu: coroczne spotkanie na szczeblu ministerialnym oraz;
• Dialog w sprawie polityki handlowej i inwestycyjnej: spotkanie dyrektorów generalnych;
• Grupa Robocza ds. Gospodarki i Handlu: dyskusje między ekspertami.

W dziewięciu chińskich miastach (Pekin, Nankin, Shanghai, Shenyang, Kanton, Shenzhen, Chengdu, Chongqing, Tianjin) ma swoje biura Izba Handlowa Unii Europejskiej w Chinach.

Na podstawie danych Rhodium Group chińskie inwestycje w Europie (UE+GB) w 2023 r. spadły do najniższego poziomu od 2010 r. i osiągnęły wartość 6,8 mld EUR (7,1 mld EUR w 2022 r.). Wartość fuzji i przejęć spadła o 58% do 1,5 mld EUR. 78% zrealizowanych inwestycji stanowiły inwestycje typu greenfield. Największe projekty typu greenfield w 2023 r. pochodziły od prywatnych firm CATL, AESC i Huayou Cobalt, które zainwestowały budowę fabryk akumulatorów na Węgrzech, w Niemczech i we Francji. W 2023 r. Węgry otrzymały 44 proc. wszystkich chińskich BIZ w Europie. Niemal 70% chińskich BIZ zostało zrealizowanych w sektorze EV, co stanowi element dążeń do pionowej integracji sektora EV w Europie.

• 24 czerwca 2024 r. w Pekinie podpisano  Porozumienie między Ministrem Rozwoju i Technologii Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Handlu Chińskiej Republiki Ludowej w sprawie promowania dwustronnej współpracy w handlu.
• 24 czerwca 2024 r. w Pekinie podpisano Porozumienie między Ministrem Rozwoju i Technologii  Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Handlu Chińskiej Republiki Ludowej w sprawie promowania dwukierunkowej współpracy inwestycyjnej.
• 24 czerwca 2024 r. w Pekinie podpisano o Memorandum o porozumieniu Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi Rzeczypospolitej Polskiej a Generalną Administracją Celną Chińskiej Republiki Ludowej w sprawie planu pracy w zakresie wyznaczania stref i regionalizacji w odniesieniu do wysoce zjadliwej grypy ptaków.
• 21. czerwca 2023 r. podpisano Protokół określający warunki kontroli i kwarantanny oraz fitosanitarne dla wołowiny bez kości do 30 miesiąca.
• 21. czerwca 2023 r. podpisano Protokół określający warunki kontroli i kwarantanny oraz fitosanitarne dla karmy dla zwierząt domowych - 3 lipca 2018 r. zaktualizowany został Protokół drobiowy o lotki, łapki i podroby.
• 21. czerwca 2023 r. podpisany został Protokół określający warunki kontroli i kwarantanny oraz fitosanitarne dla świeżej borówki.
• 22.11.2021 ukazało się ogłoszenie GACC nr 96 dot. warunków kontroli i kwarantanny oraz fitosanitarnych dla owoców mrożonych.
• 5. lipca 2021 r. podpisano protokoły określające warunki kontroli i kwarantanny oraz fitosanitarne dla 3 rodzajów mąki: pszennej, żytniej i orkiszowej.
• W lipcu 2018 r. w trakcie 7. Szczytu EŚW-Chiny w Sofii podpisany został Protokół określający warunki kontroli i kwarantanny oraz fitosanitarne dla koni rekreacyjnych.
• 3. lipca 2018 r. umowa podpisana przez Ministra Rolnictwa Jana Ardanowskiego i chińskiego Ministra Generalnej Administracji Celnej Chin Ni Yeufeng o eksporcie polskiego drobiu, ikry pstrąga i łososia.
• 12 lipca 2017 r. w Pekinie podpisano Memorandum o współpracy pomiędzy Ministrem Energii Rzeczpospolitej Polskiej a Państwowym Urzędem Energii Chińskiej Republiki Ludowej w dziedzinie pokojowego wykorzystania energii jądrowej.
• 12 maja 2017 r. w Pekinie podpisano Umowę między Rządem Rzeczpospolitej Polskie a Rządem Chińskiej Republiki Ludowej o współpracy w dziedzinie turystyki.
• 12 maja 2017 r. w Pekinie podpisano Memorandum o porozumieniu między Ministrem Środowiska Rzeczpospolitej Polskiej a Ministerstwem Zasobów Wodnych Chińskiej Republiki Ludowej w sprawie współpracy w dziedzinie gospodarki wodnej.
• 12 kwietnia 2017 r. w Warszawie podpisano Memorandum o współpracy w dziedzinie elektromobilności (pojazdy elektryczne) pomiędzy Ministrem Energii Rzeczpospolitej Polskiej i Ministerstwem Przemysłu i Technologii Informacyjnych Chińskiej Republiki Ludowej.
• 13 grudnia 2016 r. w Pekinie podpisano Memorandum o porozumieniu między Ministerstwem Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej Rzeczpospolitej Polskiej a Ministerstwem Transportu Chińskiej Republiki Ludowej w sprawie  ustanowienia sekretariatu koordynującego współpracę morską pomiędzy Chinami i krajami Europy Środkowej i Wschodniej.
• 24 października 2016 r. w Gdańsku podpisano Memorandum o współpracy w dziedzinie gospodarki morskiej pomiędzy Ministerstwem Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej Rzeczpospolitej Polskiej a Ministerstwem Transportu Chińskiej Republiki Ludowej.
• 20 czerwca 2016 r. w Warszawie podpisano Memorandum o porozumieniu między Polską Agencją Kosmiczną a Chińską Narodową Agencją Kosmiczną dotyczące współpracy w zakresie eksploracji kosmosu i wykorzystania przestrzeni kosmicznej w celach pokojowych.
• 20 czerwca 2016 r. w Warszawie podpisano Memorandum o współpracy w zakresie ułatwień odpraw celnych między Służbą Celną Rzeczypospolitej Polskiej a Generalną Administracją Celną Chińskiej Republiki Ludowej.
• 20 czerwca 2016 r. w Warszawie podpisano Wspólne oświadczenie w sprawie ustanowienia wszechstronnego strategicznego partnerstwa między Rzecząpospolitą Polską a Chińską Republiką Ludową.
• 20 czerwca 2016 r. w Warszawie podpisano Memorandum o porozumieniu w sprawie planu współpracy dwustronnej między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Chińskiej Republiki Ludowej.
• 20 czerwca 2016 r. w Warszawie podpisano Memorandum o porozumieniu między Ministerstwem Rozwoju Rzeczypospolitej Polskiej a Państwową Komisją Rozwoju i Reform Chińskiej Republiki Ludowej  w sprawie utworzenia Komitetu Sterującego do spraw Współpracy Przemysłowej.
• 20 czerwca 2016 r. w Warszawie podpisano Umowę między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Chińskiej Republiki Ludowej w sprawie wzajemnego zwolnienia usług międzynarodowego przewozu lotniczego z opodatkowania podatkiem od wartości dodanej lub podatkiem o podobnym charakterze.
• 20 czerwca 2016 r. w Warszawie podpisano Protokół w sprawie wymagań fitosanitarnych dla eksportu jabłek z Polski do Chin.
• 20 czerwca 2016 r. w Warszawie podpisano Memorandum o porozumieniu o współpracy w zakresie kontroli poziomu substancji szkodliwych w mięsie drobiowym eksportowanym z Polski do Chin
• 26 listopada 2015 r. w Pekinie podpisano Memorandum o porozumieniu pomiędzy Rządem Chińskiej Republiki Ludowej a Rządem Rzeczypospolitej Polskiej dotyczące wspólnego wspierania inicjatywy „Jeden Pas i Jeden Szlak”.
• 25 listopada 2015 r. w Pekinie podpisano Memorandum o porozumieniu pomiędzy Ministrem Sportu i Turystyki Rzeczypospolitej Polskiej  a Narodowym Urzędem ds. Turystyki Chińskiej Republiki Ludowej o współpracy w dziedzinie turystyki.
• 25 listopada 2015 r. w Pekinie podpisano Memorandum o porozumieniu pomiędzy Industrial and Commercial Bank of China i Bankiem Gospodarstwa Krajowego.
• 21 października 2015 r. w Tianjin podpisano porozumienie między Ministrem Środowiska Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Ziemi i Zasobów Naturalnych Chińskiej Republiki Ludowej w sprawie współpracy w dziedzinach geologii i górnictwa.
• 21 września 2015 r. w Warszawie podpisano porozumienie między Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi RP a Ministerstwem Rolnictwa Chińskiej Republiki Ludowej o współpracy w ramach Polsko-Chińskiego Centrum Nauki i Technologii Rolnej.
• 25 kwietnia 2012 r. w Warszawie podpisano umowę o współpracy w zakresie zrównoważonej infrastruktury.
• 25 kwietnia 2012 r. w Warszawie podpisano memorandum w sprawie promocji wymiany i współpracy małych i średnich przedsiębiorstw oraz memorandum o współpracy pomiędzy Polską Agencją Informacji i Inwestycji Zagranicznych oraz Biurem Rozwoju Przemysłu Ministerstwa Handlu Chin.
• 20 grudnia 2011 r w Pekinie podpisano oświadczenie o strategicznym partnerstwie między Polską i Chinami.
• W listopadzie 2004 r. zawarto porozumienie o współpracy w ramach Polsko-Chińskiego Centrum Nauki i Technologii Rolnej.
• W czerwcu 2004 r. w Warszawie podpisano umowę o współpracy gospodarczej.
• 29 września 2000 r. w Warszawie podpisano umowę o współpracy finansowej.
• W listopadzie 1997 r. w Pekinie podpisano umowę o współpracy w zakresie zapewnienia warunków zdrowotnych produktom pochodzenia zwierzęcego.
• W październiku 1996 r. w Warszawie podpisano umowę o współpracy w transporcie morskim.
• 15 grudnia 1995 r. w Pekinie zawarto porozumienie o współpracy w zakresie wzajemnego uznawania badań, certyfikatów i znaków zgodności wyrobów.
• 13 kwietnia 1995 r. w Pekinie podpisano umowę o współpracy naukowo-technicznej.
• 22 września 1994 r. w Pekinie podpisano umowę fitosanitarną.
• 13 września 1993 r. w Warszawie podpisano umowę o stosunkach handlowych i gospodarczych.
• 7 czerwca 1988 r. w Pekinie podpisano umowę w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu oraz umowę w sprawie wzajemnego popierania i ochrony inwestycji.
• 20 czerwca 1986 r. w Pekinie podpisano umowę o cywilnej komunikacji lotniczej.
• 20 lipca 1954 r. podpisano umowę między rządem PRL i Centralnym Rządem Ludowym ChRL o współpracy technicznej i naukowo-technicznej. Na mocy umowy powołano Wspólną Stałą Komisję Współpracy Technicznej i Naukowo-Technicznej między PRL i ChRL. Komisja spotykała się na corocznych sesjach na przemian w stolicach obu krajów w celu zakreślenia podmiotów wymiany.
• 29 stycznia 1951 r. w Pekinie podpisano pierwszą umowę o wymianie towarowej i płatnościach pomiędzy dwoma krajami. W następnych latach rokrocznie podpisywano takie umowy na rok bieżący, na zmianę w obydwu stolicach. Tego samego dnia podpisano pierwsze porozumienie pocztowe i komunikacyjne, które unormowało połączenia telegraficzne, telefoniczne, pocztowe i komunikację radiową pomiędzy dwoma krajami oraz umowę międzyrządową o utworzeniu Polsko-Chińskiego Towarzystwa Maklerów Okrętowych „Chipolbrok”.