Dialog Społeczny

Informowanie pracowników i przeprowadzanie z nimi konsultacji

Przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji stosuje się do pracodawców wykonujących działalność gospodarczą zatrudniających co najmniej 50 pracowników. 

Jednakże nie znajdą one zastosowania do:

• przedsiębiorstw państwowych, w których tworzony jest samorząd załogi przedsiębiorstwa,
• przedsiębiorstw mieszanych zatrudniających co najmniej 50 pracowników,
• państwowych instytucji filmowych.

W tych podmiotach prawo do uzyskiwania informacji i przeprowadzania konsultacji przysługuje bowiem radzie pracowniczej.

Skład i kadencja rad pracowników

Liczebność rady pracowników u danego pracodawcy zależy od liczby zatrudnianych pracowników. Wobec tego w skład rady pracowników wchodzi u pracodawcy zatrudniającego:

• od 50 do 250 pracowników - 3 pracowników,
• od 251 do 500 pracowników - 5 pracowników,
• powyżej 500 pracowników - 7 pracowników.

Rada pracowników może jednak ustalić z pracodawcą, że liczba jej członków będzie inna, ale nie mniejsza niż 3 (art. 5 ust 2 pkt 1 ustawy).

Rada pracowników wybiera ze swojego grona przewodniczącego i uchwala swój regulamin.

Kadencja rady pracowników trwa 4 lata od dnia jej wyboru, nawet wtedy, gdy stan załogi spadnie poniżej 50 pracowników.

Pierwsze zebranie rady pracodawca powinien zwołać w terminie 30 dni od dnia wyboru. Natomiast co najmniej na 60 dni przed upływem kadencji musi zawiadomić pracowników o wyborach do kolejnej rady.

Zasady wyborów rad pracowników

Wybory rady pracowników organizuje pracodawca na pisemny wniosek grupy co najmniej 10% pracowników. Na zasadach funkcjonujących w zakładzie, pracodawca powiadamia, kiedy odbędą się wybory oraz o terminie zgłaszania kandydatów. Informację tę należy przekazać nie później niż na 30 dni przed dniem wyborów. Zaś termin zgłoszenia kandydatów na członków rady pracowników wynosi 21 dni.

Czynne prawo wyborcze to prawo do głosowania, z którego może skorzystać każdy pracownik, z wyjątkiem pracowników młodocianych.

Bierne prawo wyborcze to prawo do bycia wybranym. Przysługuje pracownikowi, który przepracował u pracodawcy nieprzerwanie co najmniej rok, chyba że pracodawca działa krócej.

Warto podkreślić, że bierne prawo wyborcze nie przysługuje pracownikowi kierującemu jednoosobowo zakładem pracy, jego zastępcy, pracownikowi wchodzącemu w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy, głównemu księgowemu, radcy prawnemu oraz pracownikowi młodocianemu.

Do okresu pracy, koniecznego dla ustalenia biernego prawa wyborczego, wlicza się okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 231 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, oraz w innych przypadkach, gdy na podstawie odrębnych przepisów nowy pracodawca stał się z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy.

Procedura wyborcza

Wybory członków rady pracowników przeprowadza komisja wyborcza, której skład, zasady powoływania oraz tryb działania określa regulamin ustalony przez pracodawcę i uzgodniony z pracownikami wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy. W przypadku nieuzgodnienia regulaminu w terminie 30 dni od dnia jego przekazania regulamin ustala pracodawca, uwzględniając ustalenia dokonane w trakcie jego uzgadniania.

Wybory przeprowadza się w dniu roboczym, jeżeli jest to możliwe, na ogólnym zebraniu pracowników lub w inny sposób przewidziany w regulaminie wyborów, nie później niż w terminie 30 dni od dnia jego ustalenia. Są bezpośrednie i tajne.

Wybory są ważne, jeżeli wzięło w nich udział co najmniej 50% pracowników zatrudnionych u pracodawcy. Jeżeli głosowało mniej pracowników, po upływie 30 dni od dnia tych wyborów przeprowadza się ponowne wybory. Są one ważne bez względu na liczbę głosujących.

Członkami rady pracowników zostają kandydaci, którzy otrzymają kolejno największą liczbę głosów. Jeżeli głosy rozłożyły się po równo i nie wystarczy miejsc w radzie, odbywają się ponowne wybory spośród tych kandydatów.

W przypadku gdy kandydaci na członków rady pracowników otrzymają równą liczbę głosów, a liczba miejsc pozostających do obsadzenia jest mniejsza od liczby tych kandydatów, wyboru członków rady pracowników dokonują ponownie pracownicy spośród tych kandydatów.

Zakres informacji i konsultacji przekazywanych do kompetencji rad pracowników

Zasady współdziałania pracodawcy z radą pracowników zawiera porozumienie, o którym mowa w art. 5 ustawy. Nie jest ono jednak obowiązkowe. W razie jego braku, np. ze względu na fiasko negocjacji, stosuje się ustawowe standardy współpracy, zawarte głównie w  art. 13-16 ustawy.

Zgodnie z nimi pracodawca powiadamia radę pracowników o:

• działalności i sytuacji ekonomicznej pracodawcy oraz przewidywanych w tym zakresie zmian,
• stanu, struktury i przewidywanych zmian zatrudnienia oraz działań mających na celu utrzymanie poziomu zatrudnienia,
• działań, które mogą powodować istotne zmiany w organizacji pracy lub podstawach zatrudnienia.

Pracodawca przekazuje informacje w terminie, formie i zakresie umożliwiającym radzie pracowników zapoznanie się ze sprawą oraz jej analizę. W tych sprawach rada pracowników może przedstawić opinię. Należy zaznaczyć, że przyjęcie opinii wymaga zgody większości członków rady pracowników. Ponadto każda osoba z rady może wyrazić zdanie odrębne, które należy przedstawić pracodawcy. 

Wymaga podkreślenia, że pracodawca przekazuje informacje w razie przewidywanych zmian lub zamierzonych działań oraz na pisemny wniosek rady pracowników.

Natomiast przedmiotem konsultacji (art. 14 ustawy) są prowadzone przez pracodawcę z radą pracowników są sprawy dotyczące:

• stanu, struktury i przewidywanych zmian zatrudnienia oraz działań mających na celu utrzymanie poziomu zatrudnienia,
• działań, które mogą powodować istotne zmiany w organizacji pracy lub podstawach zatrudnienia.

Konsultacje powinny być prowadzone:

• w terminie, formie i zakresie umożliwiającym pracodawcy podjęcie działań w sprawach objętych konsultacjami,
• w zależności od przedmiotu dyskusji, na odpowiednim poziomie kierowniczym,
• na podstawie informacji przekazanej przez pracodawcę oraz opinii przedstawionej przez radę pracowników i zdania odrębnego członka rady pracowników,
• w sposób umożliwiający radzie pracowników odbycie spotkania z pracodawcą w celu uzyskania jego stanowiska wraz z uzasadnieniem odnoszącym się do jej opinii,
• w celu osiągnięcia porozumienia pomiędzy radą pracowników a pracodawcą.

Warto także podkreślić, że rada pracowników oraz pracodawca prowadzą konsultacje w dobrej wierze oraz z poszanowaniem interesów stron.

Obowiązek informacyjny

Stosownie do art. 18 ustawy pracodawca w terminie 30 dni od dnia wyboru członków rady pracowników jest zobowiązany przekazać ministrowi właściwemu do spraw pracy informacje dotyczące wyborów rad pracowników wg wzoru stanowiącego załącznik do ustawy.
Obowiązek przekazywania informacji o wyborze rad pracowników dotyczy zarówno pierwszej, jak i kolejnych kadencji rad pracowników.

W razie pytań prosimy o kontakt:
Departament Dialogu i Partnerstwa Społecznego 
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
ul. Żurawia 4a
00-503 Warszawa
tel. +48 538 117 090
e-mail: Sekretariat.DDP@mrips.gov.pl