Kto decyduje jaką formę kształcenia ma mieć uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi?

Uczeń na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego wydanego przez zespół orzekający w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, ma otrzymać wsparcie w szkole. To gwarantuje mu prawo oświatowe. Rodzice ucznia powinni zgłosić się z orzeczeniem do szkoły. Dyrektor szkoły wraz z nauczycielami ma obowiązek dostosować sposób organizacji zajęć szkolnych do wskazań zawartych w tym dokumencie oraz potrzeb ucznia, które zostaną rozpoznane podczas wielospecjalistycznej oceny funkcjonowania ucznia, która musi zostać dokonana po dostarczeniu do szkoły orzeczenia. Rodzice mogą wziąć udział w tej ocenie i powinni zostać poinformowani przez dyrektora szkoły o takiej możliwości. Szkoła ma obowiązek opracować dla ucznia indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny. W tym programie ma być określone jakimi zajęciami uczeń będzie objęty i w jakiej formie będą one realizowane. Może się zdarzyć, że część zajęć będzie miał z rówieśnikami w klasie lub mniejszej grupie, a część zajęć będzie prowadzona w formie indywidualnej w ramach kształcenia specjalnego. Wszystko zależy od indywidualnych potrzeb ucznia. Co istotne dyrektor szkoły ma obowiązek poinformować rodziców i opiekunów dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi o spotkaniach zespołu nauczycieli i specjalistów opracowujących indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny. To rodzic najlepiej zna swoje dziecko i musi mieć wpływ na ustalenie organizacji kształcenia.

Czy uczniowi z niepełnosprawnościami można odmówić nauki w szkole?

Nie można odmówić. Uczeń z niepełnosprawnościami ma takie same prawo do edukacji w szkole jak uczeń pełnosprawny. Prawo ucznia jest jednocześnie zobowiązaniem dla szkoły. Uczeń z niepełnosprawnościami ma mieć w ramach swoich możliwości zajęcia w szkole. Tylko stan zdrowia ucznia może powodować, że zajęcia muszą być organizowane w domu. Szkoła musi nie tylko dostosować formę zajęć do zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego i wskazać ją w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym, ale wykorzystać wszystkie możliwości wsparcia ucznia i nauczycieli prowadzących zajęcia z uczniem, jakie wynikają z przepisów prawa, by umożliwić uczniowi z niepełnosprawnością bezpieczny pobyt w szkole, opiekę i dostosowanie metod pracy do jego potrzeb i możliwości (np. zapewnić pomoc dodatkowego nauczyciela lub personelu pomocniczego, zapewnić odpowiedni sprzęt specjalistyczny, dostosowane podręczniki i materiały edukacyjne, dostosowane metody pracy). Celem wszystkich działań powinno być wspieranie funkcjonowania dziecka w grupie rówieśników. Przepisy prawa dają szereg możliwości dyrektorowi szkoły, jak i nauczycielom w tym zakresie, którzy powinni z nich korzystać. Są na ten cel również środki, które na kształcenie ucznia z niepełnosprawnością są przekazywane w zwiększonej wysokości.

Czy szkoła może uzyskać pomoc w ustaleniu jak wspierać ucznia z niepełnosprawnością?

Jeśli jest taka potrzeba, szkoła może zwrócić się po pomoc do publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, placówki doskonalenia nauczycieli. Informację o przepisach prawa można pozyskać z poradników opracowanych przez ORE oraz zasięgnąć informacji w kuratorium oświaty. Pomocy w znalezieniu informacji dotyczących metod i form wsparcia ucznia z niepełnosprawnością mogą także udzielić biblioteki pedagogiczne.

Czym jest indywidualne nauczanie w szkołach zgodnie z obowiązującymi przepisami?

Indywidualne nauczanie jest formą kształcenia przeznaczoną tylko dla uczniów chorych, którym stan zdrowia czasowo uniemożliwia chodzenie do szkoły. Chodzi o uczniów, którzy są po wypadkach, z urazami, z ciężkimi chorobami, np. nowotworowymi. To do tych uczniów kierowane są przepisy, które gwarantują im możliwości realizacji obowiązku szkolnego w czasie, kiedy nie mogą uczęszczać do szkoły i dlatego realizują zajęcia edukacyjne w domu. Uczeń wraca do szkoły, jeśli jego stan zdrowia poprawi się. Niepełnosprawność nie jest wskazaniem do kierowania ucznia na indywidualne nauczanie. Uczeń z uwagi na swoją niepełnosprawność ma mieć w miarę możliwości i swoich potrzeb odpowiednio zorganizowane zajęcia w szkole w ramach indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego (IPET).

Czym się różni nauczanie indywidualne od indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego?

Indywidualne nauczanie jest przeznaczone dla dzieci chorych, które ze względu na chorobę nie mogą chodzić do szkoły i zajęcia odbywają się w domu. Nic nie stoi na przeszkodzie by uczeń, który realizuje indywidualne nauczanie uczestniczył w życiu szkoły. Mimo zajęć w domu może brać udział w różnych zajęciach, np. uroczystościach szkolnych. Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny jest opracowywany dla uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.

Czy przepisy o indywidualnym nauczaniu wprowadzone od września 2017 r. mogą być nadużywane wobec dzieci z niepełnosprawnościami?

Szkoły nie mogą sugerować rodzicom kierowania ucznia na indywidualne nauczanie tylko dlatego, że wsparcie, którego udzielają nie jest wystarczająco skuteczne w oparciu o indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny np. nauczyciel nie potrafi odpowiednio dostosować metod i form pracy z uczniem. Ważne jest żeby zrozumieć na czym polega problem z funkcjonowania ucznia, z czego wynika, po to by podjąć odpowiednie działania wspierające. Inne działania powinny być podjęte w sytuacji, gdy problemy z funkcjonowaniem ucznia wynikają z niewłaściwych metod pracy nauczyciela, inne gdy czy trudności spowodowane są np. niewłaściwymi postawami wobec niepełnosprawności rówieśników, inne jeśli wynikają ze specyfiki niepełnosprawności dziecka. Objęcie dziecka indywidualnymi zajęciami w sytuacji, gdy problem leży po stronie barier w środowisku nie tylko nie doprowadza do usunięcia tej bariery, utrwalając niewłaściwe praktyki, ale naraża ucznia na społeczną izolację, a w konsekwencji trudności w rozwoju emocjonalno-społecznym. Ministerstwo Edukacji Narodowej zapewniło takie rozwiązania prawne, które gwarantują uczniom z niepełnosprawnościami naukę w szkole dostosowaną do indywidualnych potrzeb dziecka z których szkoły powinny korzystać, dostosowując działania do indywidualnych potrzeb dziecka.

Czy nauczyciel musi współpracować z rodzicem dziecka z niepełnosprawnością? Obowiązkiem nauczycieli jest bliska współpraca z rodzicami dzieci z niepełnosprawnościami. Rodzice uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi muszą mieć bezpośredni dostęp do nauczyciela swojego dziecka oraz możliwość uzyskiwania na bieżąco informacji na temat postępów edukacyjnych i funkcjonowania dziecka w szkole.

Co ma zrobić rodzic, jeśli uczeń z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego nie otrzymuje wsparcia w szkole? Gdzie i do kogo powinien zwrócić się o pomoc?

Jeśli w danej szkole pojawi się taka sytuacja, należy natychmiast zgłosić się do właściwego terytorialnie kuratora oświaty. Kurator oświaty w ramach nadzoru pedagogicznego ma obowiązek zainterweniować, aby dyrektor szkoły realizował nałożone na niego obowiązki. Dodatkowo do dyspozycji rodziców i opiekunów uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi pozostaje również adres mailowy udostępniony przez Ministerstwo Edukacji Narodowej: edukacjawlaczajaca@men.gov.pl

Kto może skorzystać ze zindywidualizowanej ścieżki kształcenia?

Może skorzystać z niej uczeń, który ma problemy z funkcjonowaniem w szkole również ze względu na stan zdrowia. Zindywidualizowana ścieżka kształcenia to forma pomocy psychologiczno-pedagogicznej realizowana na podstawie opinii poradni psychologiczno- pedagogicznej. Uczeń może mieć zorganizowane zajęcia z klasą, bądź indywidualnie na terenie szkoły, w zależności od jego potrzeb. Nie jest to forma przewidziana dla uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, bowiem ich formy wsparcia – w tym również w postaci organizacji indywidulanych zajęcia na terenie szkoły – są zapewniane na podstawie indywidulanego programu edukacyjno-terapeutycznego.