– Cieszę się, że dane z najnowszej edycji systemu ELA potwierdzają to, co już od dawna wiemy. Po prostu opłaca się studiować! Mam nadzieję, że tegoroczni maturzyści, którzy wczoraj poznali wyniki swoich egzaminów dojrzałości, doskonale zdają sobie z tego sprawę. Wybierając kierunek studiów, przede wszystkim należy kierować się własnymi zainteresowaniami. Pasja i zaangażowanie zawsze ułatwiają naukę, a później również wykonywanie swoich obowiązków służbowych – mówi Przemysław Czarnek, Minister Edukacji i Nauki. 

– Jeżeli ktoś jeszcze nie wie, jaki kierunek studiów lub uczelnię wybrać, pomóc może mu system ELA. Maturzyści, i nie tylko, szybko znajdą tutaj informacje, na jakie zarobki mogą liczyć po ukończeniu określonych studiów. Dowiedzą się, jak szybko znajdą pracę po określonym kierunku oraz uzyskają informację, jaki procent absolwentów danej uczelni dostaje od razu umowę o pracę. Dane te są wiarygodne i z pewnością pomogą podjąć maturzystom właściwą decyzję – dodaje szef MEiN.

ELA – jeden z najlepszych systemów w UE

Ogólnopolski system monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów szkół wyższych (ELA) bada aktywność zawodową absolwentów przez pięć lat od ukończenia przez nich studiów. W ubiegłym roku po raz pierwszy można było objąć monitoringiem pełnych pięć lat po dyplomie – dotyczyło to absolwentów z rocznika 2014. W tym roku do tego grona dołączyli również absolwenci z rocznika 2015. Oznacza to, że po raz pierwszy mamy możliwość porównania sytuacji absolwentów z różnych roczników przez cały pięcioletni okres objęty monitoringiem.

  – Co roku dodajemy do ELA nowe funkcje. Nasz system uważany jest za jeden z najlepszych w Unii Europejskiej. Do tej pory ogólnopolski system monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów szkół wyższych opisywał kariery zawodowe osobno dla poszczególnych roczników absolwentów. Od najnowszej, szóstej edycji ELA, eksperci Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego (OPI PIB) wprowadzili rozwiązania, które umożliwiają także łatwe i szybkie porównywanie sytuacji absolwentów z różnych roczników, na tych samych etapach kariery zawodowej. Nowa funkcja dostępna jest dla wszystkich od 6 lipca 2021 r. – mówi dr inż. Jarosław Protasiewicz, dyrektor Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego (OPI PIB). 

– Nowe rozwiązania umożliwią poznanie trendów w funkcjonowaniu kolejnych roczników absolwentów na rynku pracy, w tym np. ustalenie zmiany ich sytuacji zaraz po ukończeniu studiów – w momencie „wejścia” na rynek pracy. Pozwala ona także na zilustrowanie pozycji „przeciętnego” absolwenta na rynku pracy – dodaje dyrektor OPI PIB.

Zarobki absolwentów rosną

Dane systemu ELA pokazują, że niezależnie od roku ukończenia studiów zarobki absolwentów w kolejnych latach po dyplomie rosną, a ich wzrost jest szybszy niż wzrost płac w ich miejscach zamieszkania.

– Dla każdego roku po ukończeniu studiów można mówić o charakterystycznych wartościach Względnego Wskaźnika Zarobków w tym okresie, bardzo podobnych dla różnych roczników absolwentów. Przykładowo, przeciętny absolwent jednolitych studiów magisterskich w pierwszym roku po dyplomie zarabia między 0,6 a 0,65 lokalnych średnich zarobków, zaś w drugim roku – między 0,7 a 0,8 średniej lokalnej, aby w piątym roku osiągnąć wartość 1,06 średnich zarobków w swoim miejscu zamieszkania. Nieznaczna tendencja wzrostowa Względnego Wskaźnika Zarobków dla kolejnych roczników da się częściowo wyjaśnić poprzez rosnący udział absolwentów zdobywających doświadczenie na rynku pracy jeszcze przed ukończeniem studiów. Zgodnie z wcześniejszymi analizami dostępnymi w ramach systemu ELA, osoby posiadające takie doświadczenie osiągają wyższe zarobki niż pozostali – mówi dr hab. Mikołaj Jasiński, ekspert Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego (OPI PIB).

Wzrosło ryzyko bezrobocia absolwentów w okresie pandemii COVID-19

Przestój zatrudnienia, a także zamknięcie części branż będące rezultatem wprowadzanych ograniczeń skutkowały trudniejszymi warunkami wejścia na rynek pracy. Absolwenci studiów I i II stopnia z 2019 r. cechowali się większym ryzykiem bezrobocia niż ich starsi koledzy. Zauważono, że Względny Wskaźnik Bezrobocia zaczyna rosnąć od maja 2020 r. i pozostaje wyższy od obserwowanego dla starszych roczników w analogicznym okresie (w kolejnych miesiącach roku kalendarzowego po roku zdobycia tytułu zawodowego). Odmiennie kształtuje się natomiast sytuacja absolwentów studiów jednolitych. O ile w lipcu i sierpniu 2020 r. ryzyko bezrobocia nieznacznie wzrosło, to w listopadzie i grudniu ubiegłego roku – było niższe niż w przypadku wcześniejszych roczników w analogicznych okresach. Wynika to z odmiennej sytuacji lekarzy, którzy po uzyskaniu dyplomu zostali skierowani do pracy przy zwalczaniu epidemii na podstawie decyzji wojewodów lub Ministra Zdrowia. Takie skierowanie mogły dostać również osoby, które nie zdały egzaminu zawodowego i były uznawane za lekarzy odbywających staż podyplomowy na podstawie tymczasowego prawa do wykonywania zawodu. 

Różne losy ekonomiczne absolwentów widoczne są także w kształtowaniu Względnych Wskaźników Zarobków. W ciągu pierwszych kilku miesięcy 2020 r. absolwenci z 2019 r. osiągali zarobki zbliżone do osób, które ukończyły studia w poprzednich latach. Jednak po wybuchu pandemii ich relatywne zarobki zaczęły maleć. Ten spadek jest najwyższy dla absolwentów studiów pierwszego stopnia. W najmniejszym zakresie zmiany zarobków odnotowali absolwenci jednolitych studiów magisterskich, w tym przede wszystkim lekarze. Można to przypisać specjalnym warunkom zatrudnienia medyków, w tym otrzymywaniu przez nich dodatku covidowego.

Informatycy wciąż zarabiają najlepiej

W każdej edycji ELA bardzo wyraźnie widać, że absolwenci studiów informatycznych najlepiej sobie radzą na rynku pracy. Mają najwyższe zarobki i niskie ryzyko bezrobocia. Dane systemu ELA pokazują jednak, że są różnice pomiędzy absolwentami tego kierunku, zarówno jeżeli popatrzymy na osiągane zarobki, jak i uwzględniając ryzyko bezrobocia. Średnie zarobki absolwentów informatyki po uzyskaniu dyplomów są wyższe wśród osób mających doświadczenie na rynku pracy, a także wśród tych, którzy ukończyli studia w dziedzinie nauk technicznych. W przypadku kolejnych roczników absolwentów nominalne zarobki rosną, ale w porównaniu do średniego wynagrodzenia widać bardzo stabilną sytuację. Przykładowo, absolwent informatyki z doświadczeniem zawodowym zarabia przeciętnie około 1,5-krotności przeciętnego wynagrodzenia w swoim miejscu zamieszkania, a wskaźnik ten jest jeszcze nieco wyższy dla informatyków z tytułem magistra inżyniera.

Już jesienią w ELA całkiem nowe dane

System ELA bardzo dynamicznie się rozwija. Już jesienią tego roku każdy będzie mógł sprawdzić, jakie są zawodowe i naukowe losy doktorantów i osób z tytułem doktora. Będzie to zupełnie nowa funkcja. Każdy będzie mógł uzyskać dane, z których m.in. wynika, że najczęściej wyboru ścieżki naukowej dokonują absolwenci kierunków ścisłych i przyrodniczych, a najrzadziej – absolwenci kierunków z dziedziny nauk społecznych. Już teraz możemy zdradzić, że w ciągu ostatnich 5 lat, kierunki, po których najczęściej absolwenci mają aspiracje naukowe to: fizyka, biologia molekularna, inżynieria nanostruktur, zastosowanie fizyki w biologii i medycynie, fizyka techniczna, filozofia, a także prawo kanoniczne.

Ogólnopolski system monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów szkół wyższych (ELA)

System ELA został stworzony i jest prowadzony przez Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy (OPI PIB) na zlecenie Ministerstwa Edukacji i Nauki (MEiN). System jest stale rozwijany. Planowane jest m.in. rozszerzenie zakresu informacji zbieranych w ramach systemu o dane dotyczące aktywności zawodowej studentów. Prowadzony będzie także monitoring losów zawodowych oraz naukowych doktorantów i osób ze stopniem doktora. System jest bardzo nowoczesny i przyjazny dla użytkownika. Posiada narzędzia pozwalające m.in. na generowanie raportów, rankingów i infografik, zgodnie z potrzebami użytkownika. Dostępna jest także darmowa aplikacja na urządzenia mobilne. W lipcu 2021 roku opublikowano już 6. edycję ELA.

System dostępny jest dla każdego na stronie: www.ela.nauka.gov.pl.