Przygotowanie zawodowe młodocianych pracowników w formie nauki zawodu
Przyjmowanie młodocianych do klasy I publicznej branżowej szkoły I stopnia
Do klasy I publicznej branżowej szkoły I stopnia młodocianych pracowników przyjmuje się na podstawie świadectwa ukończenia szkoły podstawowej i umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie nauki zawodu.
Umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu pracodawca zawiera z młodocianym w terminie przyjęć kandydatów do branżowych szkół I stopnia.
Badania lekarskie młodocianych pracowników
Zgodnie z art. 201 § 1 ustawy – Kodeks pracy[1], młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy oraz badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia. Oznacza to, że w odniesieniu do młodocianego pracownika, który będzie przyjęty do klasy I branżowej szkoły I stopnia, szkoła nie kieruje na badania lekarskie do lekarza medycyny pracy.
Czas pracy młodocianego pracownika
Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę. Czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę.
Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy.
Urlop wypoczynkowy młodocianego pracownika
Po upływie 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy młodociany ma prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych. Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak w roku kalendarzowym, w którym młodociany kończy 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat.
Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły w okresie ferii szkolnych (jeżeli młodociany nie ma jeszcze prawa do urlopu, pracodawca na wniosek młodocianego pracownika może zaliczkowo udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych).
Na wniosek młodocianego – ucznia szkoły pracodawca ma obowiązek udzielić w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy. Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Ustalenie zakresu kształcenia młodocianego pracownika
Odpowiedzialność za kształcenie ucznia – młodocianego pracownika spoczywa zarówno na dyrektorze szkoły jak też na pracodawcy, dlatego niezbędne jest podjęcie współpracy pracodawcy ze szkołą, w której ten młodociany pracownik realizuje kształcenie zawodowe teoretyczne oraz kształcenie ogólne. Konieczna staje się zatem współpraca dyrektora szkoły i pracodawcy w zakresie realizacji szkolnego programu nauczania zawodu. Mając na celu osiągnięcie założonych w programie nauczania zawodu efektów kształcenia, szczególnie istotne jest, by pracodawca zatrudniający młodocianych w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie nauki zawodu, kierujący ich na dokształcanie teoretyczne do branżowej szkoły I stopnia, ustalił z dyrektorem szkoły:
- zakres kształcenia zawodowego zapewnianego przez szkołę i pracodawcę, wynikający z programu nauczania zawodu,
- liczbę dni w tygodniu, w których zajęcia praktyczne odbywają się u pracodawcy,
- sposób monitorowania przez każdą ze stron realizacji programu nauczania zawodu.
Ustalenia te stanowią załącznik do umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie nauki zawodu, zawieranej z młodocianym pracownikiem, zgodnie z przepisami ustawy – Kodeks pracy[2].
Kwalifikacje instruktora praktycznej nauki zawodu
Przygotowanie zawodowe młodocianych może prowadzić pracodawca, osoba prowadząca zakład pracy w imieniu pracodawcy, osoba zatrudniona u pracodawcy pod warunkiem posiadania kwalifikacji wymaganych od instruktorów praktycznej nauki zawodu. Kwalifikacje te określone zostały w przepisach w sprawie praktycznej nauki zawodu[3].
Potwierdzanie umiejętności
Wiedza i umiejętności nabyte przez młodocianego podczas nauki zawodu są sprawdzane w trakcie egzaminu.
Młodociany zatrudniony u pracodawcy będącego rzemieślnikiem zdaje egzamin kwalifikacyjny na tytuł czeladnika przeprowadzany przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych, zgodnie z przepisami w sprawie egzaminu czeladniczego, egzaminu mistrzowskiego oraz egzaminu sprawdzającego, przeprowadzanych przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych.
Młodociany zatrudniony u pracodawcy niebędącego rzemieślnikiem zdaje egzamin zawodowy przeprowadzany przez okręgową komisje egzaminacyjną.
Pracodawca zatrudniający młodocianych pokrywa koszty egzaminu czeladniczego lub egzaminu zawodowego. Może również pokryć koszty egzaminu poprawkowego.
Przystąpienie do właściwego rodzaju egzaminu (czeladniczego lub zawodowego) jest jednym z warunków ukończenia branżowej szkoły I stopnia[4].
[1] Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 z późn. zm.)
[2] Art. 120a ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2023 r. poz. 900 z późn.zm.
[3] Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz.U. poz. 391).
[4] Art. 44q ustawy z dnia 7 września 1991 r o systemie oświaty (Dz.U. z 2022 r. poz. 2230).