Polska w Egipcie

1.1. Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, języki urzędowe.

Egipt (oficjalna nazwa Arabska Republika Egiptu) położony jest w północno-wschodniej części Afryki (strefa czasowa: GMT+2) na powierzchni 1 mln km², z czego jedynie 5% terytorium jest zamieszkałe i nadaje się pod uprawy. Poza deltą i doliną Nilu przeważają tereny pustynne. Najwyżej położony punkt to góra Św. Katarzyny – 2629 m n.p.m. na Synaju, natomiast najniżej zlokalizowana jest depresja Qattara 133 m p.p.m. Całkowita linia wybrzeża Egiptu to 2450 km, z czego wybrzeże Morza Śródziemnego rozciąga się pomiędzy Libią a Strefą Gazy, a Morze Czerwone pomiędzy Sudanem a Kanałem Sueskim.

Stolicą Egiptu jest Kair, którego liczba mieszkańców wynosi szacunkowo 20-22 mln. Ważniejsze miasta to: Aleksandria (6 mln mieszkańców), Aswan, Asyut, Port Said, Suez, Ismailia.

Egipt podzielony jest na następujące obszary geograficzne: Górny (Upper) Egypt (południowa część kraju), Central Egypt, North Upper Egypt, Greater Cairo, The Central Zone, Delta, Aleksandria i Matrouh. Administracyjnie dzieli się na 27 gubernatorstw.

Populacja Egiptu to około 110 mln mieszkańców. Przyrost naturalny wynosi ponad 2,5% rocznie. Największe grupy etniczne zamieszkujące kraj: Egipcjanie, Beduini (Arabowie), Nubijczycy.

Arabski jest językiem oficjalnym. Kolokwialny arabski (tzw. ‘amija) znacznie różni się od literackiego arabskiego (tzw. fuskha albo Modern Standard Arabic, MSA), ale w odróżnieniu od innych krajów arabskich, jest powszechnie używany także w telewizji i życiu politycznym.  Języki angielski i francuski są powszechnie używane w biznesie.

1.2. Warunki klimatyczne.

W przeważającej części kraju klimat pustynny, suchy. Gorące, suche lata, umiarkowane zimy. W Kairze (116 m n.p.m.) najgorętszy miesiąc to czerwiec (21-36 st. C, minimalna i maksymalna średnia dobowa temperatura), natomiast najchłodniejszy jest styczeń (8-18 st. C). Opady deszczu występują głównie w grudniu i styczniu, średnio w wielkości 5 mm/m².

1.3. Główne bogactwa naturalne.

Gaz ziemny i ropa naftowa są najważniejszymi surowcami naturalnymi jakimi dysponuje Egipt.
W dalszej kolejności wymienia się również złoża fosforanów, manganu, wapienia, gipsu, ołowiu, cynku.

1.4. System walutowy, kurs i wymiana.

Funt egipski wymienialny jest bez ograniczeń w bankach oraz kantorach na wszystkie główne waluty świata.

Waluta – funt egipski (Egyptian Pound – EGP, £E).

1 EGP = 100 piastrów

Kursy walut:

· 47,63 EGP/USD

· 51,41 EGP/EUR

(Egipski Bank Centralny, 19 czerwca 2024 r.)

1.5. Religia.

90% ludności to muzułmanie sunnici. Chrześcijańscy Koptowie stanowią około 9% ludności. Chrześcijanie innych obrządków to około 1% mieszkańców Egiptu.

1.6. Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy.

Piątek i sobota to dni weekendowe. Sklepy oraz punkty usługowe, z wyjątkiem wszystkich banków, otwarte są w weekendy (poza piątkami w godzinach przedpołudniowych).

Godziny urzędowania to: sektor prywatny 8:00 – 18:00

sektor państwowy 8:00 – 16:00

Święta państwowe w 2024 r.

Boże Narodzenie Koptyjskie – 7 stycznia 2024 r.

Dzień Rewolucji z 2011 r. – 25 stycznia 2024 r.

Eid al-Fitr (po Ramadanie) – 9-14 kwietnia 2024 r.

Dzień Wyzwolenia Synaju – 25 kwietnia 2024 r.

Święto Pracy – 1 maja 2024 r.

Koptyjski Poniedziałek Wielkanocny (Sham El Nessim) – 6 maja 2024 r.

Święto Ofiarowania (Eid al-Adha) – 15-20 czerwca 2024 r.

Dzień Rewolucji z 2013 r. – 30 czerwca 2024 r.

Muzułmański Nowy Rok – 8 lipca 2024 r.

Święto Narodowe (rewolucja 1952 r.) – 23 lipca 2024 r.

Urodziny Proroka – 16 września 2024 r.

Święto Egipskich Sił Zbrojnych – 6 października 2024 r.

1.7. Infrastruktura transportowa (przejścia graniczne, lotniska, porty).

Egipt dysponuje 73 portami lotniczymi z asfaltowymi pasami startowymi oraz 13 bez asfaltowej nawierzchni. Najważniejsze lotniska to: Kair, Aleksandria, Luksor, Aswan, Asjut, Port Said, Hurghada, Sharm El-Sheik, Taba, Marsa Alam, Al Alamain, St. Catherine. W kraju znajduje się 7 heliportów.

Egipt posiada rozwinięty system drogowy liczący ok. 65 000 km, z czego ok. 48 000 km to drogi asfaltowe, pozostałe to drogi utwardzone i gruntowe. W ostatnich latach zrealizowano wiele projektów infrastrukturalnych, które zmodernizowały lokalną sieć drogową. Ze względu na kulturę jazdy i nieprzestrzeganie przez kierowców podstawowych zasad ruchu drogowego drogi w Egipcie należą do jednych z najbardziej niebezpiecznych w świecie. Długość linii kolejowych to 5 500 km.

Komunikacja wodna opiera się na 3 500 km Nilu, kanałów w delcie Nilu i jeziorze Nasera oraz 193,5 km Kanału Sueskiego poszerzonego i pogłębionego na odcinku 72 km w 2015 r. W Egipcie znajduje się 66 portów morskich, z których główne to Aleksandria, Ain Sochna, Suez, Damietta, El Dekheila, Sidi Kurayr. 

1.8. Obowiązek wizowy.

Między Polską a Egiptem obowiązuje ruch wizowy. Obywatel RP może przed przyjazdem do Egiptu ubiegać się o wizę w egipskim przedstawicielstwie dyplomatycznym lub otrzymać ją na lotnisku w Egipcie po opłaceniu 25 USD. Na lotniskach wydawane są obecnie tylko wizy turystyczne, wyłącznie posiadaczom paszportów zwykłych (turyści indywidualni, uczestnicy zorganizowanych wyjazdów turystycznych). Wizy turystyczne wystawiane są na pobyt 30-dniowy. Paszport powinien być ważny przynajmniej 6 miesięcy dłużej niż wiza.

Zgodnie z konstytucją kraj został podzielony na 27 gubernatorstw, które dzielą się na okręgi, wsie i miasta. Gubernatorstwem kieruje gubernator, który jest wyznaczany i odwoływany na to stanowisko przez prezydenta.  

2.1. Ustrój polityczny.

Po odsunięciu od władzy prezydenta M. Mursiego w 2013 r., władzę w Egipcie od 2014 r. sprawuje prezydent Abdel Fattah Sisi. Zgodnie z konstytucją, Egipt jest republiką prezydencką, z zachowanym trójpodziałem władzy, ale z wyraźną dominacją władzy wykonawczej.

2.2. Władza ustawodawcza.

Parlament Egiptu składa się z dwóch izb: górnej – Senatu (300 senatorów) i dolnej – Izby Reprezentantów (596 posłów). Największymi partiami posiadającymi swoją reprezentację w parlamencie są: Przyszłość Narodu, Republikańska Partia Ludowa, Nowy Wafd, Partia Obrońców Ojczyzny. Kolejne wybory parlamentarne przewidziane są w 2025 r.

2.3. Władza wykonawcza.

Prezydent Sisi mianował 07.06.2018 r. na stanowisko premiera Mustafę Kemala Madbouliego. Gabinet tworzy 33 ministrów (www.egypt.gov.eg). W grudniu 2019 r. doszło do przetasowań w składzie gabinetu. Za kwestie gospodarcze w obecnym rządzie odpowiadają następujące resorty: Ministerstwo Planowania i Rozwoju Gospodarczego (wyznaczanie głównych kierunków rozwoju), Ministerstwo Handlu i Przemysłu (określanie zasad prowadzenia działalności gospodarczej), Ministerstwo Współpracy Międzynarodowej (kooperacja z partnerami zagranicznymi) oraz Ministerstwo Zaopatrzenia i Handlu Wewnętrznego (gospodarowanie rezerwami strategicznymi). Kwestie inwestycyjne, za które dotychczas odpowiadało zlikwidowane Ministerstwo Inwestycji i Współpracy Międzynarodowej, podlegają bezpośrednio premierowi.

2.4. Struktura administracji gospodarczej.

Podstawowymi podmiotami administracji gospodarczej w Egipcie są ministerstwa oraz agendy rządowe ds. gospodarczych. Funkcjonują również izby handlowe oraz izby przemysłowe, w których uczestnictwo jest nieobligatoryjne (najbardziej prężne to: Alexandria Business Association www.aba.org.eg, Egyptian Exporters Association www.expolink.org  Egyptian Businessmen Association www.eba.org.eg , American Chamber of Commerce www.amcham.org.eg , German-Arab Chamber of Commerce www.gerarcham.com , British Egyptian Business Association www.beba.com , Italian-Arab Chamber of Commerce www.cci-egypt.org , Egyptian Business Development Association www.ebda-egypt.org. Podmioty zrzeszające podstawowe jednostki samorządowej administracji gospodarczej to Federation of Egyptian Industries www.fei.org.eg i Federation of Egyptian Chambers of Commerce www.fedcoc.org.eg. W Egipcie funkcjonuje egipsko-polskie stowarzyszenie biznesu pod nazwą: Egyptian-Polish Businessmen Association http://www.epba-egy.com/.

3.1. Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej.  

Gospodarka EG odnotowała w 2023 r. znaczący zastój. Rządowi nie udało się zrealizować ambitnych planów osiągnięcia co najmniej 5% wzrostu. W roku budżetowym 2022-2023 gospodarka rozwinęła się na poziomie 3,8%. Deficyt handlowy wyniósł 33,16 mld USD (rok wcześniej 43,39 mld USD). Znacząco zmalał import (o 18,9% r/r) do – 70,78 mld USD. Jednocześnie eksport skurczył się o 9,7% wynosząc zaledwie 39,62 mld USD.

Władzom nie udało się opanować gwałtownego wzrostu cen i rozwiązać kwestii niedoboru walut zagranicznych na lokalnym rynku. Przez cały 2023 rok szalała inflacja, która w styczniu wyniosła 25,8%. W szczytowym momencie osiągnęła 40,3% (wrzesień), by w grudniu spaść do 35,2%. Był to najwyższy poziom od 2017 r. Czynnikami, które doprowadziły do tak gwałtownego wzrostu cen były: ogólnoświatowe trudności gospodarcze, ograniczenia importowe (formalnie zniesione, ale zachwiania między popytem i podażą występowały przez cały rok), oraz postępująca dewaluacja EGP (spadek z 24 do 30,90 za 1 USD).

Największym wyzwaniem, stojącym przed rządem, pozostaje spłata zobowiązań finansowych, które na koniec grudnia wynosiły ponad 168 mld USD. Według CBE w 2024 r. kraj będzie musiał przeznaczyć co najmniej 32 mld USD na spłatę długu. Olbrzymie zadłużenie wobec PKB, które w całym roku fiskalnym 2022-2023 wyniosło 95,8% było jednym z głównych powodów obniżenia ratingu kredytowego przez wszystkie najważniejsze agencje światowe.

W trosce o złagodzenie wpływu kryzysu ekonomicznego na gospodarstwa domowe znajdujące się w trudnej sytuacji rząd wprowadził dodatkowe środki osłony socjalnej. Polegały one m. in. na zwiększeniu wydatków na dotacje i programy zabezpieczenia społecznego w budżecie na 2023-24 o prawie 50%, zwiększeniu progu zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych sektora publicznego i prywatnego, podwyższeniu płacy minimalnej dla pracowników publicznych i sektora prywatnego z 4000 EGP do 6000 EGP (ok. 125 USD) oraz podwyższeniu o średnio 15% zasiłków dla emerytów. Była to trzecia podwyżka w ciągu niecałego roku i oznaczała wzrost o 100% w stosunku do płacy minimalnej w lutym 2023 r. Według związków zawodowych 48% przedsiębiorstw prywatnych reprezentujących m.in. takie branże jak tekstylia, produkcja żywności, bezpieczeństwo, produkcja elektroniki nie wprowadziło zarządzonej podwyżki płacy minimalnej i utrzymuje ją na poziomie 3500 EGP (ok. 73 USD).

W ciągu całego 2023 r. nie uruchomiono kolejnych transzy pomocy finansowej w ramach umowy z Międzynarodowym Funduszem Walutowym podpisanej w grudniu 2022 r. Do przełomu doszło dopiero w pierwszym kwartale 2024 r. Pod koniec lutego 2024 r. rząd podpisał umowę z funduszem majątkowym z Abu Zabi (ADQ) o wartości 35 mld USD na zagospodarowanie okolicy miejscowości Ras al-Hikma na północnym wybrzeżu Egiptu i zbudowanie obiektów i turystycznych, dzielnic mieszkaniowych, międzynarodowego lotniska, a także strefy wolnocłowej i inwestycyjnej.

Następnie na początku marca 2024 r. CBE podniósł stopy procentowe o 600 punktów bazowych do poziomu 27,25%. Jednocześnie upłynnił kurs funta egipskiego, który w ciągu kilku godzin stracił ok. 60% wartości. Przez ostatni rok kurs lokalnego funta utrzymywany był na poziomie około 30,90 za 1 USD, natomiast po jego uwolnieniu spadł do 49,54. Po kilku dniach ustabilizował się jednak wynosząc średnio 46-47. Głównymi celami decyzji CBE było zahamowanie inflacji oraz wyeliminowanie równoległego rynku walutowego. To ostatnie udało się osiągnąć niemal natychmiast. W ciągu kilku dni zdołano zniwelować różnicę między oficjalnym kursem bankowym, a czarnorynkowym, co w praktyce doprowadziło do zmniejszenia znaczenia rynku równoległego.

Bezpośrednio po decyzji CBE o uwolnieniu kursu funta egipskiego i podniesieniu stóp procentowych Egipt podpisał porozumienie z MFW o zwiększeniu umowy z 2022 r. z 3 mld USD do 8 mld USD. Natomiast 17 marca 2024 r. szefowa KE Ursula von der Leyen, w czasie wizyty w Kairze, zadeklarowała wsparcie o łącznej wartości 7,4 mld EUR dla gospodarki Egiptu. Środki zostaną przyznane w postaci grantów, inwestycji i kredytów. Z kolei 18 marca 2024 r. Bank Światowy poinformował o udzieleniu Egiptowi dodatkowego wsparcia finansowego o wartości 6 mld USD. Połowę przyznanych środków rząd otrzyma na wsparcie reform gospodarczych, realizację programów ochrony socjalnej oraz przejścia na zieloną gospodarkę. Pozostałe 3 mld USD zostaną rozdzielone za pośrednictwem Międzynarodowej Korporacji Finansowej (IFC) i trafią do sektora prywatnego. Pakiet będzie zrealizowany w ciągu najbliższych trzech lat.

W wyniku podpisanych w pierwszym kwartale 2024 r. porozumień z partnerami zagranicznymi Egipt pozyskał 57 mld USD wsparcia finansowego. Środki te powinny czasowo uzupełnić lukę finansową kraju. Ekonomiści podkreślają jednak, że państwo chcąc uchronić się przed kolejnymi potencjalnymi wstrząsami gospodarczymi zamiast polegać wyłącznie na kolejnych pakietach kredytowych od partnerów zagranicznych powinno podejmować działania obejmujące m.in. dalszą prywatyzację przedsiębiorstw publicznych i zmniejszenie roli armii w gospodarce, trwałe utrzymanie elastycznego kursu walutowego i zmniejszenie deficytu handlowego. 

3.2. Główne sektory gospodarki

Rolnictwo

Rolnictwo jest kluczowym sektorem egipskiej gospodarki. Sektor zatrudnia około 28% siły roboczej kraju. Odpowiada za ok. 14% dochodu krajowego. Rolnictwo skoncentrowane jest w obszarze żyznej delty Nilu. Według rządowych planów, w ciągu najbliższych lat Egipt ma stać się w 75% samowystarczalny w produkcji pszenicy. Innym ambitnym przedsięwzięciem jest projekt zwiększenie obszaru gruntów rolnych o 6 mln hektarów w zachodniej, pustynnej części kraju. Rolnictwo Egiptu jest zdominowane przez małe gospodarstwa, niejednokrotnie korzystające z tradycyjnych i mniej efektywnych technologii uprawnych. 

Przemysł wydobywczy i energetyka

Baza surowców mineralnych i energetycznych Egiptu składa się w większości z ropy naftowej i gazu ziemnego, rudy żelaza, fosforanów i złota. Nowe odkrycia złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, których dokonano kilka lat temu na dnie Morza Śródziemnego, przyczyniły się do dynamicznego rozwoju tego sektora gospodarki, który przyciąga najwięcej inwestycji zagranicznych. Na rynku egipskim obecne są najważniejsze międzynarodowe koncerny naftowe, m.in. Apache, BP, Eni, ExxonMobil, Halliburton, Noble Energy, Shell, Schlumberger. Najwięcej projektów wydobywczych realizowanych jest na Morzu Śródziemnym, Morzu Czerwonym i w Delcie Nilu. W 2023 r. doszło do zmniejszenia wydobycia surowców energetycznych. W rezultacie Egipt został zmuszony do zakontraktowania dodatkowych dostaw gazu ziemnego z zagranicy, które będą uruchomione w drugiej połowie 2024 r.

90,5% energii wytwarzanej w Egipcie pochodzi z gazu ziemnego i ropy naftowej, 7,3% z elektrowni wodnych, a 2,2% ze źródeł odnawialnych. Pomimo obecnie niewielkiego udziału źródeł odnawialnych w generowaniu energii, Egipt posiada duży potencjał rozwoju tego sektora. Władze kraju zapowiedziały, że do 2035 r. wyniesie on 42%. Opóźnione, ze względu na pandemię koronawirusa, prace związane z budową elektrowni jądrowej w el-Dabaa, zostały wznowione w 2022 r. Przedsięwzięcie jest realizowane przy wsparciu technologicznym i finansowym ze strony Rosji. W przypadku realizacji projektu, udział energii nuklearnej do 2030 r. powinien wynieść 4% w miksie energetycznym. Egipt, ze względu na wysokie nasłonecznienie i korzystne wiatry, szczególnie nad Morzem Czerwonym, cieszy się dużym zainteresowaniem zagranicznych inwestorów rozwijających energetykę ze źródeł odnawialnych.

Usługi

Sektor usług jest zdecydowanie największym i dynamicznie rozwijającym się w gospodarce egipskiej, wytwarza około 50% PKB. Turystyka, handel, usługi bankowe i żeglugowe na Kanale Sueskim stanowią główne źródła dochodów w tym sektorze.

Egipt nadal jest gospodarką opartą na gotówce, niemniej widoczny jest szybki rozwój bankowości mobilnej. Rząd od kilku lat dąży do upowszechnienia zasięgu usług bankowych i popularyzowania transakcji bezgotówkowych. Dzięki temu Egipt jest obecnie drugim co do wielkości rynkiem w zakresie wydawania kart kredytowych i debetowych na Bliskim Wschodzie. Dynamiczny wzrost liczby posiadaczy kart płatniczych doprowadził do nawiązania współpracy między rządem a firmą MasterCard oraz realizacji programu Digital National ID, łączącym krajowe karty identyfikacyjne z systemem płatności mobilnych. Ma on na celu rozszerzenie zakresu integracji finansowej dla kilkudziesięciu milionów obywateli. Zdaniem banku centralnego w 2023 r. blisko 70% dorosłych Egipcjan posiada konto bankowe. 

3.3. Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych.

3.4. Handel zagraniczny.

W roku fiskalnym 2022-2023 eksport Egiptu wyniósł 39,62 mld USD, rok wcześniej – 43,9 mld USD. Z danych UN COMTRADE (Baza Danych Statystycznych dot. Handlu Towarami) wynika, że głównymi odbiorcami egipskich produktów w 2023 r. byli: Turcja (3,77 mld USD), Włochy (3,14 mld USD), ZEA (2,21 mld USD), USA (1,95 mld USD), Libia (1,82 mld USD). Struktura towarowa: produkty naftowe, urządzenia elektroniczne, nawozy sztuczne, produkty ze stali i żelaza, tworzywa sztuczne, warzywa i owoce.

Wartość importu w roku 2022-2023 wyniosła 70,78 mld USD, rok wcześniej – 87,3 mld USD. Główne kraje importu w 2023 r.: Chiny (12,94 mld USD), USA (5,4 mld USD), Arabia Saudyjska (5,21 mld USD), Rosja (4,96 mld USD), Niemcy (4,1 mld USD), Włochy (3,23 mld USD). Struktura towarowa: paliwa, maszyny i urządzenia, zboża, urządzenia elektryczne, tworzywa sztuczne,  produkty ze stali i żelaza.

3.5. Inwestycje zagraniczne.  

W 2023 r. wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI) w Egipcie wyniosła 10 mld USD, rok wcześniej – 8,9 mld USD. Zdaniem Konferencji NZ ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD) Egipt utrzymuje się w czołówce państw, które są największymi odbiorcami FDI w Afryce. Sektorami, które przyciągają najwięcej inwestycji pozostają energetyka i przemysł wydobywczy.

3.6. Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym.  

Egipt jest członkiem: OAPEC (Organizacja Krajów Arabskich Eksporterów Ropy Naftowej, AfDB (Afrykański Bank Rozwoju), IDB (Islamski Bank Rozwoju), EBRD (Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju), IBRD (Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju), agend ONZ: FAO, UNCTAD, UNIDO, UNESCO, UNRWA.

Ponadto Egipt jest stroną następujących porozumień: GAFTA (Greater Arab Free Trade Agreement – 1998 r.), COMESA (Common Market for East & South Africa – 1999 r.), Agadir Agreement (Egipt, Maroko, Tunezja, Jordania – 2007 r.), AfCFTA (Afrykański Obszar Wolnego Handlu – 2019) oraz umów dwustronnych o wolnym handlu z Libanem, Marokiem, Tunezją, Jordanią (wszystkie 1999 r.), Libią (1991), Irakiem (2001) i Turcją (2007).

3.7. Stosunki gospodarcze z Unią Europejską.

Współpraca między Unią Europejską i Egiptem jest prowadzona w oparciu o Umowę Stowarzyszeniową, która weszła w życie 01.06.2004 r. Ustanowienie między stronami obszaru wolnego handlu oraz zniesienie opłat celnych spowodowało, iż UE jest największym partnerem handlowym Egiptu. W 2023 r. wymiana handlowa między UE a Egiptem wyniosła 32,7 mld EUR. Eksport Egiptu do UE przekroczył 11,53 mld EUR. Głównymi produktami importowanymi z tego kraju były produkty mineralne (3,06 mld EUR), chemikalia (1,73 mld EUR), metale nieszlachetne (1,55 mld EUR), produkty pochodzenia roślinnego (1,39 mld EUR). Jednocześnie eksport z UE do Egiptu wyniósł 21,17 mld EUR. Głównymi produktami eksportowymi były maszyny i urządzenia (4,73 mld EUR), chemikalia (3,03 mld EUR), sprzęt transportowy (2,87 mld EUR),  produkty mineralne (2,21 mld EUR) i metale nieszlachetne (1,81 mld EUR).

Wartość wszystkich programów wsparcia dla Egiptu, finansowanych wyłącznie ze środków UE,  przekracza 1,4 mld EUR. Natomiast wartość wszystkich grantów i pożyczek udzielonych przez państwa członkowskie i europejskie instytucje finansowe wynosi ponad 11 mld EUR. UE jest największym donatorem Egiptu.

W latach 2017–2020 przeznaczono 756 mln euro na pomoc dwustronną dla Egiptu w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa (ENI). Środki wykorzystano na realizację uzgodnionych priorytetów współpracy: modernizację gospodarczą, zrównoważenie energetyczne i ochronę środowiska; rozwój społeczny i ochronę socjalną; wzmacnianie stabilności i nowoczesnego państwa demokratycznego.

W ramach wieloletnich ram finansowych UE na lata 2021–2027 UE przyjmie nowy szeroko zakrojony instrument współpracy finansowej: Instrument Sąsiedztwa, Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej (NDICI). NDICI będzie podstawą przyszłej współpracy UE-Egipt.

4.1. Gospodarcze umowy dwustronne.

Między Polską i Egiptem obowiązują następujące dwustronne porozumienia gospodarcze:

• w/s wzajemnego popierania i ochrony inwestycji (podpisana w Kairze w 1995 r., weszła w życie w 1998 r.);
• w sprawie unikania podwójnego opodatkowania (Warszawa 1996 r., weszła w życie 2001 r.);
• o współpracy w dziedzinie turystyki (Kair 2011 r., weszła w życie w 2011 r.);
• o współpracy w dziedzinie nauki i techniki (Kair 2000 r., weszła w życie w 2001 r.);
• w sprawie ustanowienia regularnej komunikacji lotniczej (1956 r.);
• w sprawie transportu morskiego (1977 r.);
• MoU o wzajemnej współpracy miedzy Ministrem Rozwoju i Finansów RP a Ministrem Handlu i Przemysłu ARE (Warszawa, 17.03.2017 r.);
• w sprawie współpracy gospodarczej między Rządem RP a Rządem ARE (Kair, 30 maja 2022 r.).

4.2. Dwustronna wymiana handlowa

Pomimo dużego zainteresowania polskich przedsiębiorstw egipskim rynkiem rok 2023 był bardzo trudny dla polskich eksporterów. Głównym powodem tego stanu była skomplikowana sytuacja finansowa Egiptu objawiająca się niedoborem walut zagranicznych. Z danych GUS wynika, że import egipskich towarów w 2023 r. wyniósł 395,69 mln USD, zaś polski eksport do Egiptu – 349,62 mln USD. Obroty wyniosły 745,32 mln USD, a w 2022 r. (903,96 mln USD).  Deficyt handlowy zmniejszył się do 46,07 mln USD (zamiast 137,81 mln USD).

Wśród sprowadzanych produktów największą część stanowiły: tworzywa sztuczne, tkaniny i artykuły włókiennicze, produkty pochodzenia roślinnego, metale nieszlachetne. Z kolei eksport obejmował głównie: maszyny i urządzenia mechaniczne, produkty pochodzenia roślinnego, gotowe artykuły spożywcze, produkty przemysłu chemicznego, metale nieszlachetne, części samochodowe, produkty pochodzenia zwierzęcego oraz artykuły z papieru i tektury.

4.3. Wzajemne inwestycje.

Od kilku lat obserwuje się stosunkowo duże zainteresowanie polskich podmiotów gospodarczych podejmowaniem współpracy inwestycyjno-kooperacyjnej na rynku egipskim. Dotyczy ona głównie działalności w sektorze usług turystycznych, pośrednictwa handlowego, budownictwa, informatyki, eksploracji i eksploatacji złóż surowców naturalnych (ropa naftowa, gaz ziemny), modernizacji i rozbudowy infrastruktury kolejowej.

W Egipcie prowadzą działalność firmy świadczące usługi w sektorze ropy i gazu – Geofizyka Toruń (badania geologiczne i sejsmiczne) i Geofizyka International oraz transportu morskiego (Polski Rejestr Statków).

Poza tymi sektorami polskie firmy sondują możliwości współpracy w sektorze produkcji przemysłowej, elektro-energetycznym i przetwórstwie rolno-spożywczym.

5.1. Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług.

Uwarunkowania w dostępie do rynku Egiptu – taryfowe i pozataryfowe – dla polskich produktów są identyczne jak stosowane wobec produktów innych państw Unii Europejskiej. Dostęp do rynku Egiptu dla towarów produkowanych w krajach UE jest uwarunkowany zapisami Umowy Stowarzyszeniowej Unii Europejskiej z Egiptem z 2001 roku, obowiązującej od 2004 roku. Na mocy Umowy Stowarzyszeniowej wszystkie egipskie towary przemysłowe uzyskały bezcłowy dostęp do rynku unijnego. Ostatnia kategoria unijnych produktów (samochodów i części samochodowych) została zwolniona z cła 1 stycznia 2019 r.

Import towarowy do Egiptu podlega podatkowi od wartości dodanej (VAT) w wysokości 14%.

Ograniczenia pozataryfowe w dostępie do rynku towarowego

Każdy towar może być przedmiotem importu do Egiptu pod warunkiem, że nie jest on objęty zakazem importowym lub jego przywóz do Egiptu nie jest regulowany dodatkowo przepisami sanitarnymi, zdrowotnymi lub innymi ograniczeniami. W imporcie do Egiptu wiele pozycji towarowych jest objętych obowiązkiem kontroli jakości przed zezwoleniem na ich wwóz na egipski obszar celny. Dla dokonania importu towarowego do Egiptu wymagane są: list przewozowy – konosament, świadectwo pochodzenia, faktura handlowa, deklaracja celna importowa, specyfikacja towarowa – lista załadowcza, certyfikat techniczny lub zdrowotny/sanitarny dla eksportu lub raport inspekcji importowej. Przykładem towarów objętych ograniczeniami pozataryfowymi są specjalistyczne i dietetyczne produkty żywnościowe, witaminy oraz farmaceutyki i pasze zwierzęce, które muszą być poddane procedurze uzyskania specjalnego zezwolenia wydawanego przez Ministerstw Zdrowia lub National Food Safety Authority, ważnego zazwyczaj do 5 lat.

Import towarowy do Egiptu może być dokonywany wyłącznie przez firmę egipską, zarejestrowaną w Generalnej Organizacji Kontroli Importu i Eksportu (General Organization for Import and Export Controls – GOIEC).

Ograniczenia w pozostałych obszarach współpracy

Nowe zasady certyfikacji halal

Od 01.08.2021 r. władze Egiptu wprowadziły obowiązek certyfikacji wszystkich produktów mięsnych, drobiowych, suplementów żywności i lekarstw z udziałem komponentów zwierzęcych. Ten sam wymóg od dnia 01.10.2021 r. obowiązuje również dla wszystkich produktów mlecznych i nabiału.

Firma IS EG Halal jest jedynym podmiotem uprawnionym przez władze Egiptu do wydawania certyfikatów halal. Wszelkie firmy/instytucje funkcjonujące do tej pory za granicą wydające tego typu certyfikaty tracą na ważności.

Certyfikaty halal są wydawane w oparciu o to, co jedzą/piją ubite zwierzęta lub co jedzą/piją krowy produkujące mleko – dla przykładu mięso pochodzące od krowy karmionej mięsem wieprzowym nie otrzyma certyfikatu halal.

Produkty, które co do zasady nie mogą być halal (np. wieprzowina, alkohol), nie będą objęte certyfikacją.

Podmioty zainteresowane uzyskaniem certyfikatów halal powinny skontaktować się mailowo z firmą IS EG Halal (za pośrednictwem formularza kontaktowego dostępnego na stronie https://www.iseghalal.com/#section-five). Po dostarczeniu niezbędnych dokumentów IS EG przeprowadzi kontrolę przedsiębiorstwa. Certyfikaty udzielone na podstawie inspekcji terenowej będą ważne 3 lata.

Kwestii wprowadzenia nowych zasad nadawania certyfikatów halal od początku towarzyszy wiele kontrowersji. Dostawcy zagraniczni zarzucają stronie egipskiej brak uprzedniej notyfikacji w WTO oraz sporządzenia pisemnej informacji dotyczącej procedury przyznawania certyfikatów. Formalnie Egipt zgłosił nowe wymogi w zakresie certyfikatów halal dopiero 01.12.2021 r.

O wielu zasadach operatorzy zagraniczni dowiadują się indywidualnie po skontaktowaniu się z firmą IS EG Halal.

W 2024 r. Egipt przedłużył zwolnienie produktów nabiałowych z obowiązku certyfikacji. Nowe regulacje w tym zakresie należy uznać za bardzo poważną barierę w dostępie do rynku. Koszty ich wprowadzenia uderzają z jednej strony w zagranicznych dostawców (ceny ich produktów rosną, na czym korzystają lokalni producenci) i egipskich konsumentów, którzy preferują importowane produkty.

Niedopuszczanie produktów, które są śladowo zanieczyszczone pierwiastkami radioaktywnymi.

W 2021 r. i 2024 r. jeden z polskich produktów (serwatka w proszku) został niedopuszczony do egipskiego rynku z powodu śladowego zanieczyszczenia pierwiastkiem radioaktywnym Cs-137. Instytucja odpowiedzialna za podjęcie decyzji w tej sprawie, Egyptian Nuclear and Radiological Regulatory Authority (ENRRA) tłumaczy, że jej działanie podjęto na podstawie własnej regulacji prawnej wprowadzonej w 2014 r. dotyczącej sporządzenia listy i kryteriów dopuszczalnego poziomu promieniowania radioaktywnego przy imporcie, produkcji, eksporcie lub sprzedaży jakiegokolwiek produktu spożywczego. Powyższy dokument wyznacza dozwolone poziomy zanieczyszczenia naturalnymi izotopami promieniotwórczymi. Natomiast w przypadku sztucznych izotopów promieniotwórczych (tj. Cs-137) ENRRA dopuszcza możliwość zanieczyszczenia nimi tylko w sytuacjach nadzwyczajnych, np. w postaci awarii lub wypadku w elektrowni atomowej. Jednocześnie podkreślono, że katastrofa w Czarnobylu, z uwagi na upływ czasu, nie może stanowić podstawy dopuszczenia towaru na rynek egipski. Warto podkreślić, że przedmiotowa regulacja nie porusza kwestii dopuszczalnego poziomu zanieczyszczenia sztucznymi izotopami promieniotwórczymi w sytuacjach naturalnych. Niemniej jednak ENRRA uważa, że ma podstawy do egzekwowania zasady, zgodnie z którą w normalnej sytuacji żaden produkt spożywczy nie może być zanieczyszczony radionuklidami.

Regulacje unijne i międzynarodowe nie rozróżniają zanieczyszczenia w warunkach naturalnych, bądź awaryjnych i przyjmują jako dozwolony poziom skażenia produktu do 1000 Bq/kg.

Strona polska zgłosiła działanie ENRRA do Komisji Europejskiej jako przykład niedozwolonej bariery w dostępie do rynku. Obecnie UE prowadzi z Egiptem rozmowy na poziomie zespołów technicznych w sprawie poluzowania polityki w zakresie śladowego zanieczyszczenia importowanych produktów pierwiastkami radioaktywnymi.

Z podobnymi utrudnieniami spotkały się inne przedsiębiorstwa pochodzące z krajów UE tj. Szwecja, Litwa, Czechy, Austria reprezentujące sektory drzewny i spożywczy.

Nowy system informacji celnej

Od 01.10.2021 r. wszystkie dokumenty przewozowe i celne dotyczące produktów eksportowanych do Egiptu są obsługiwane jedynie za pośrednictwem nowego systemu elektronicznego – Advance Cargo Information (ACI). Administratorem systemu jest egipska firma Misr Technology Services (MTS), a twórcą oprogramowania słoweńska firma CargoX.

Osoby zainteresowane uzyskaniem szczegółowych informacji dotyczących obsługi systemu ACI zachęcamy do zapoznania się z poradnikiem przygotowanym przez firmę CargoX:

https://help.cargox.digital/en/user-manual/

 lub informatorem dostępnym na rządowym portalu Nafeza (National Single Window for Foreign Trade):

https://www.nafeza.gov.eg/en/faq/list

W przypadku braku uzyskania poszukiwanych informacji pod wskazanymi linkami prosimy o kontakt z Ambasadą RP w Kairze: cairo.secretariat@msz.gov.pl  

Specjalne ułatwienia w dostępie do rynku

W Egipcie utworzone zostały specjalne strefy ekonomiczne (SEZ) oferujące ułatwienia podatkowe dla podmiotów zagranicznych podejmujących działalność gospodarczą w SEZ. Utworzone zostały także strefy bezcłowe (Free Zones), najczęściej w pobliżu lotnisk i portów, wobec których nie mają zastosowania ograniczenia w zakresie importu pod warunkiem eksportu ponad 50% produkcji firm. 

5.2. Dostęp do rynku pracy.

Zgodnie z Kodeksem Pracy zagraniczni pracownicy mogą pracować w Egipcie tylko na zasadzie wzajemności. Ponadto cudzoziemcy muszą otrzymać pozwolenie na pobyt i pracę, a wiza wjazdowa do Egiptu musi być wizą otrzymaną w celach pracy.

Prawo pracy stanowi, że liczba pracowników zagranicznych (nie-Egipcjan) nie może przekraczać 10% całkowitej siły roboczej pracowników niewykwalifikowanych lub pół-wykwalifikowanych. Limit zagranicznej siły roboczej dla pracowników wykwalifikowanych wynosi 25%. Suma wynagrodzeń pracowników zagranicznych nie może przekroczyć 35% całości wynagrodzeń danego przedsiębiorstwa.

W przygotowaniu.

• Egyptian Polish Businessmen Association, 13, el-Bostan Street, Kair

      http://www.epba-egy.com/

• Alexandria Business Association, 2, El Horreya Avenue, Aleksandria

      https://aba.org.eg/

• Ministry of Investment and International Cooperation, 8 Adly St., Downtown, Kair

      http://www.miic.gov.eg

• Ministry of Trade and Industry, 2 Latin America, Garden City, Kair

      www.mfti.gov.eg ​

• GAFI, General Authority for Investment and Free Zones, No. 3, Salah Salem st., Nasr City, Kair

      https://gafi.gov.eg/English/Pages/default.aspx

• GOIEC, General Organization for Export and Import Control, 1 Sheikh Maarouf St. intersection of Ramsis Street, Kair

      https://www.goeic.gov.eg/en

• Egyptian Business Association, 21 Giza St., Nile Tower, Giza

      http://www.eba.org.eg

• Federation of Egyptian Industries, 1195, Cornish el-Nile, Kair

      http://www.fei.org.eg/

• Egyptian Commercial Service, Ministry of Finance Towers no. 6 , Ramses St., Nasr City, Kair

      http://www.ecs.gov.eg/

• Egyptian Customs Authority,  4 El Tayaran st. - Nasr City,

      http://www.customs.gov.eg/