Polska w Estonii

Główne obchody Dnia Polskiej Flagi w Tartu 7 maja

Główne uroczystości (7-9 maja br.) zorganizowano w związku z dorocznymi obchodami Dnia Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, Polonii i Polaków za Granicą w gronie rodaków i polonofilów z Estonii, których placówka zaprosiła do współtworzenia polskiej edycji Międzynarodowego Festiwalu Literackiego Prima Vista w programie głównym Tartu Europejskiej Stolicy Kultury 2024 oraz wspólnych obchodów jubileuszu 20 lat Polski i Estonii w UE. Lokalna społeczność polska brała licznie udział w wydarzeniach, przyczyniła się do dystrybucji informacji o przedsięwzięciach w mediach społecznościowych oraz do samej ich realizacji.

Biało-czerwone chorągiewki, przygotowane przez Ambasadę dla uczestników wydarzeń, powiewały w rękach Polaków oraz estońskich gości i współgospodarzy obchodów DPF. Wśród partnerów po stronie estońskiej znaleźli się: Urząd Miasta Tartu, Uniwersytet w Tartu (Muzeum, Biblioteka, Ogród Botaniczny, Instytut Politologii im. J. Skyttego), Międzynarodowy Festiwal Literacki Prima Vista, Biblioteka Miejska im. O. Lutsa, Muzeum Zabawek, Estońskie Muzeum Narodowe [ERM], Elektriteater, Państwowa Szkoła Muzyczna i i II st. im. H. Ellera – Sala Koncertowa im. E. Tubina, Estońskie Centrum Literatury dla Dzieci w Tallinnie, Katedra św. apostołów Piotra i Pawła w Tallinnie, Estońska Akademia Muzyczna i Teatralna w Tallinnie, Biuro Tartu - Europejskiej Stolicy Kultury 2024, Biuro Tartu – Miasta Literatury UNESCO oraz patroni medialni: dziennik Postimees i Estońska Rozgłośnia Radiowa i Telewizyjna ERR. Polski program specjalny na Międzynarodowym Festiwalu Literackim Prima Vista w Tartu (6-12.05.2024), z obchodami DPF (7.05)  i Dnia Europy (9.05) ze strony polskiej współorganizowany i współfinansowany był przez Ambasadę RP w Tallinnie, Instytut Adama Mickiewicza i Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

7 maja br. odbył się historyczno-literacki spacer „Polskim szlakiem przez Tartu” pod przewodnictwem kustosza Muzeum Miejskiego Antsa Siima i dyrektora Biblioteki Miejskiej Ülo Treikeldera. Program rozpoczął się przy ruinach katedry – głównej siedzibie Muzeum Uniwersyteckiego i zakończył majówkowym piknikiem przy wierzbie Bolesława Hryniewieckiego w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu w Tartu. Ambasada wyposażyła uczestników w publikacje wydane nakładem MSZ RP „About Polska” i „Ślady polskie w Estonii. Polish Traces in Estonia”. Dedykowany Tartu rozdział z książki Grzegorza Kozłowskiego, przetłumaczony został specjalnie na potrzeby danego wydarzenia na język estoński i załączony do egzemplarzy promocyjnych. Staraniem placówki, z myślą o jednolitej identyfikacji wizualnej uczestników Spaceru oraz względach praktycznych, przygotowano plecaki-torby na książki z logo 440 lat polskiej flagi w Tartu. Rekordowa liczba uczestników, którzy stawili się na miejsce zbiórki (164 osoby) znacznie przerosła prognozowaną (25-40 uczestników). Powodzenie, jakim cieszył się projekt pilotażowy, sprawiło, że spacer został włączony do oferty edukacyjnej Biblioteki i Muzeum. Z inicjatywy Ambasady powtórzono go (w nieco zmodyfikowanej wersji) 9 i 16 maja br.

7 maja br. odbyło się także oficjalne otwarcie DPF na scenie festiwalowej przed Ratuszem w Tartu. Po symbolicznym uczczeniu polskiej flagi, krótkie wystąpienia wygłosili: wiceburmistrz Tartu Raimond Tamm i przedstawicielka Ambasady Anna Pełka, która wręczyła także „Żabot Marii” –  symboliczną nagrodę placówki  – mieszkance Tartu, Lindzie Jahilo, kierującej Działem Współpracy Międzynarodowej w Bibliotece Miejskiej im. Oskara Lutsa w Tartu i odpowiadającej za polski blok programowy w ramach MFL Prima Vista od 20 lat. Estońskie Ministerstwo Kultury reprezentowała Tiina Tarkus, która odczytała list Minister Kultury H. Purgi. Minister Purga podkreśliła istotny wkład społeczności polskiej w obchody Estońskiego Roku Różnorodności Kulturowej 2024 oraz w rozwój współpracy kulturalnej pomiędzy PL i EE.

Minister Purga powiedziała: „Pragnę z całego serca podziękować Ambasadzie RP w Estonii. Wasz wkład we współpracę kulturalną między krajami jest nieoceniony. Dzięki Wam udało nam się pogłębić komunikację i współpracę pomiędzy naszymi krajami oraz zorganizować kilka ważnych wydarzeń kulturalnych, które potwierdzają, że „razem wszystko jest możliwe”. Świetnym tego przykładem są obchody Dnia Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, odbywające się w ramach Międzynarodowego Festiwalu Literackiego Prima Vista, które stanowią okazję lepszego poznania polskiej literatury, teatru, muzyki i historii. Jesteśmy bardzo wdzięczni, że wzbogacacie naszą przestrzeń kulturową poprzez swoją kulturę.”[tłum. całości dokumentu w załączeniu]

Po oficjalnym otwarciu odbyło się wspólne przejście z placu Ratuszowego pod gmach główny Uniwersytetu i złożenie przez reprezentantów UM Tartu, Ambasady RP w Tallinnie i MK EE kwiatów pod tablicą upamiętniającą m.in. fakt nadania polskich barw miastu przez króla Stefana Batorego Natomiast po południu na scenie Festiwalowych Targów Książki miała miejsce premierowa prezentacja estońskiej edycji „Zgubionej duszy” Olgi Tokarczuk i Joanny Concejo, wydanej nakładem Instytutu Adama Mickiewicza i Estońskiego Muzeum Narodowego. Zachęcano do zwiedzania trzech festiwalowych odsłon wystawy ilustracji Joanny Concejo (w Muzeum Zabawek, Bibliotece Uniwersyteckiej i Bibliotece Miejskiej 26.04 – 10.06.2024). Wieczorem na placu Ratuszowym odbył się spektakl uliczny „Echa” krakowskiego teatru Migro w reżyserii Moniki Kozłowskiej i z choreografią Natalii Iwaniec, zakończony przejściem aktorów i publiczności na most Kaarsild i akcją upamiętnienia nieżyjących, związanych z Tartu/ hist. Dorpatem Polaków i polonofilów.

Wydarzenia satelitarne:

W związku z tym, że rocznica 440 lat nadania polskiej flagi miastu wypadła dokładnie w Dniu Europy 9 maja, Instytut Adama Mickiewicza zorganizował główny koncert jubileuszowy w Europejskiej Stolicy Kultury. Wydarzenie zrealizowano we współpracy z Ambasadą RP w Tallinnie, Estońskim Przedstawicielstwem Komisji Europejskiej oraz Instytutem Politologii im. Johanna Skyttego UT w ramach MFL Prima Vista i bloku programowego ESK 2024 Tartu with Europe W Sali Koncertowej im. E. Tubina odbyła się światowa premiera związanego z obchodami Roku Czesława Miłosza 2024 zamówienia kompozytorskiego IAM. W programie „Przypowieść o maku” wiersze Miłosza zaśpiewał twórca muzyki do nich – Adam Strug  – z towarzyszącym mu zespołem instrumentalistów. Z 12 wykonywanych wierszy tylko 6 było dotychczas dostępnych w przekładzie Hendrika Lindepuu. Koncert przyczynił się do powstania tłumaczeń dodatkowych 6 tekstów polskiego poety na język estoński.

Przy okazji wydarzenia prezentowano książki Miłosza w języku estońskim, m.in. „Rodzinną Europę”, „Wiersze zebrane” i wydaną w pierwszych dniach maja przez HLK kirjastus „Dolinę Issy”, która stanowiła inspirację dwóch utworów instrumentalnych, włączonych do programu przez Adama Struga. Ambasada tradycyjnie częstowała publiczność polskimi jabłkami i łakociami. Koncert wpisany był w ramy. Program powtórzony został w ramach Tygodnia Europejskiego i MFL Prima Vista w Tallinnie na scenie w Theatrum 10 maja br.

Obchody Dnia Polskiej Flagi Polonii i Polaków za Granicą zakończyły koncerty zespołu wokalnego pół.chór z Wrocławia pod dyrekcją Karola Knapińskiego (31 maja br. w Katedrze św. apostołów Piotra i Pawła oraz 2 czerwca br. w Estońskiej Akademii Muzycznej i Teatralnej w Tallinie). Koncerty finałowe DPF, podobnie jak „Przypowieść o maku”, publikację „Zgubionej duszy” i spektakl „Echa” zrealizowano dzięki Instytutowi Adama Mickiewicza i Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wszystkie elementy programu polskiego cieszyły się zainteresowaniem publiczności i były dobrze eksponowane w przestrzeni miejskiej i w mediach.

Wybór informacji o wydarzeniach:

18.04.2024:KULTURA, artykuł [Kaspar Viilup, red. nacz. portalu ERR.Kultura]: Festiwal Literacki Prima Vista ma w tym roku polski program specjalny https://kultuur.err.ee/1609316034/kirjandusfestivalil-prima-vista-on-sel-aastal-poola-eriprogramm

7.04.2024 Postimees/ artykuł [Raimu Hanson, Sille Annuk]: Dzień Polskiej Flagi dołączył do festiwalu Literackiego Prima Vista https://tartu.postimees.ee/8015857/galerii-kirjandusfestivaliga-prima-vista-liitus-poola-lipu-paev

Festiwal Prima Vista: Festiwal Literacki ma w tym roku polską edycję specjalną.https://www.luts.ee/et/uudised/kirjandusfestivalil-prima-vista-sel-aastal-poola-eriprogramm

9 maja Dzień Europy – koncert „Przypowieść o maku” – Adam Strug śpiewa wiersze Miłosza https://kirjandusfestival.tartu.ee/en/program/concert-parable-of-the-moon/

10 i 11 maja polskie filmy SF w programie Prima Vista Stalking East Europe w Elektriteater: 10.05 „Test pilota Pirxa” w reż. Marka Piestraka https://elektriteater.ee/filmid/navigaator-pirx/ (projekcję zapowiadał i komentował Jędrzej Burszta), 11.05 „Na srebrnym globie” w reż A. Żuławskiego https://elektriteater.ee/filmid/hobedasel-planeedil/ (projekcję zapowiadali i komentowali Paweł Frelik i Jaak Toomberg) https://www.luts.ee/et/sundmused/kirjandusfestival-prima-vista-2024-paremad-ja-halvemad-tulevikud

Ekspozycje „To jest mój świat – ilustracje Joanny Concejo I, II, III” prezentowane przez czas trwania festiwalu Prima Vista w Bibliotece Miejskiej, Bibliotece Uniwersyteckiej i Muzeum Zabawek w Tartu https://www.mm.ee/naitused/naitus-prints-maiuste-kohvikus-alates-7-05-2024 ;  https://kirjandusfestival.tartu.ee/en/exhibitions-a-walk-and-an-educational-program-related-to-the-illustrator-joanna-concejo/ ; https://ringfm.treraadio.ee/uudised/42822/poola-illustraatori-joanna-concejo-autoriringkaik-tartus