Polska w Estonii

Oficjalna nazwa kraju: Republika Estońska

Stolica: Tallinn

Położenie geograficzne: Estonia leży w Europie Wschodniej. Od południa graniczy z Łotwą (343 km granicy), od wschodu z Rosją (338,6 km), część północna i zachodnia są położone nad Zatoką Fińską Morza Bałtyckiego. Linia brzegowa wynosi 3,794 km.

Odległości z Tallinna do: Helsinki – 85 km, Ryga – 307 km, St. Petersburg – 395 km, Sztokholm – 405 km, Warszawa – 970 km.

Lasy pokrywają 51,3% kraju, Estonia posiada ponad 2000 wysp.

Ludność: 1 369 285 (01.01.2025 wg Estonia Statistics)

https://www.stat.ee/en/find-statistics/statistics-theme/population/population-figure

Powierzchnia: 45.339 km2

Główne miasta: Tallinn, Tartu, Pärnu, Narwa

Podział administracyjny: 15 prowincji, 15 miast, 64 obszary wiejskie

Język urzędowy: estoński; w powszechnym użyciu występuje język rosyjski, możliwość porozumienia się w języku angielskim i fińskim.

Klimat: umiarkowany, łagodny

Średnie temperatury: -2ᵒC zimą, +19ᵒC latem, bywają mroźne zimy poniżej -20ᵒC i ciepłe lata powyżej +25ᵒC

Główne bogactwa naturalne: drewno, łupki bitumiczne, fosforany, piaskowiec, torf

System walutowy: euro (od 1 stycznia 2011 r.)

Religia: Estonia to jeden z najmniej religijnych krajów na świecie. Tylko około 29% mieszkańców Estonii deklaruje przynależność wyznaniową, natomiast około 54% nie identyfikuje się z żadną religią.

Według danych Estońskiej Rady Kościołów ok. 14% ludności należy do Estońskiego Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego, ok. 13% do Estońskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego, ok. 2% do Estońskiego Apostolskiego Kościoła Prawosławnego Kościół, ok. 1% do Unii Wolnych Kościołów Ewangelickich i Baptystów Estonii oraz do Kościoła Rzymskokatolickiego w Estonii, ok. 1% to inne grupy chrześcijańskie, w tym Świadkowie Jehowy, zielonoświątkowcy, metodyści, adwentyści dnia siódmego i rosyjscy staroobrzędowcy, społeczność żydowska liczy ok. 2,5 tys. osób, społeczność muzułmańska ok. 1,5 osób.

Infrastruktura transportowa: krajowa sieć dróg w Estonii jest na dobrym poziomie, niektóre drogi lokalne są poniżej standardu europejskiego. Całkowita długość dróg wynosi 59 008 km: krajowe – 16 608 km (w tym 1 609 km dróg głównych), lokalne – 24 002 km (w tym 18 237 dróg szybkiego ruchu), prywatne i leśne – 18 398 km.

Główne lotniska: Tallin, Tartu, Pärnu, Kuressaare, Kärdla.

Porty: 4 w Tallinnie (Muuga, Kopli, Paldiski, Miejski), po 1 w , Pärnu ,Kunda i Sillamae.

Obowiązek wizowy: Estonia należy do strefy Schengen, co oznacza swobodny przepływ dla obywateli UE. Obowiązek wizowy dotyczy obywateli państw trzecich (więcej informacji można zaleźć na stronie estońskiego MSZ).

Święta narodowe:                             

Święta narodowe będące dniami wolnymi od pracy:

• Dzień Niepodległości, rocznica Republiki Estońskiej - 24 lutego,

• Dzień Zwycięstwa – 23 czerwca,

• Dzień Odzyskania Niepodległości – 20 sierpnia.

Pozostałe dni wolne od pracy:

• 1 stycznia – Nowy Rok,

• Wielki Piątek, Niedziela Wielkanocna,

• 1 maja – Dzień Wiosny,

• Zielone Świątki,

• 24 czerwca – Święto Przesilenia Letniego,

• 24-26 grudnia – Wigilia, Boże Narodzenie.

Dzień roboczy bezpośrednio poprzedzający Nowy Rok, Rocznicę Republiki Estońskiej, Dzień Zwycięstwa i Wigilię skraca się o trzy godziny.

Ustrój polityczny:                             Demokracja parlamentarna

Głowa państwa:                                Prezydent wybierany przez parlament

Władza ustawodawcza:                   Jednoizbowy parlament Riigikogu (101 posłów)

Władza wykonawcza:                       Rada Ministrów

Struktura administracji gospodarczej:

Ministerstwa (13):

• Ministerstwo Edukacji i Badań Naukowych
• Ministerstwo Sprawiedliwości i Cyfryzacji
• Ministerstwo Obrony
• Ministerstwo Klimatu
• Ministerstwo Kultury
• Ministerstwo Gospodarki i Przemysłu
• Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i Rolnictwa
• Ministerstwo Finansów
• Ministerstwo Spraw Wewnętrznych
• Ministerstwo Spraw Społecznych
• Ministerstwo Spraw Zagranicznych
• Ministerstwo Zdrowia
• Ministerstwo Infrastruktury

Urzędy i Rady:

• Rada ds. Edukacji i Młodzieży
• Estońska Służba Bezpieczeństwa Wewnętrznego
• Agencja Zasobów Obronnych
• Rada Ochrony Środowiska
• Estoński Urząd ds. Konkurencji
• Estońska Rada ds. Podatków i Ceł
• Narodowa Rada Dziedzictwa
• Estoński Urząd Patentowy
• Zarząd Policji i Straży Granicznej
• Rada ds. Rolnictwa i Żywności
• Rada ds. Rejestrów i Informacji Rolnictwa
• Estońska Rada Ratownicza
• Państwowa Agencja Leków
• Estoński Urząd ds. Systemu Informatycznego
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych
• Urząd Statystyczny
• Urząd Ochrony Konsumentów i Dozoru Technicznego
• Rada ds. Zdrowia
• Zarząd Transportu
• Estońska Służba Wywiadu Zagranicznego

Sądownictwo:  

• I poziom: sądy wojewódzkie, miejskie i administracyjne
• II poziom: sądy apelacyjne
• III poziom: sąd najwyższy

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA

Podstawami gospodarki estońskiej jest jej otwartość, liberalna polityka gospodarcza, sprzyjający przedsiębiorczości i inwestycjom system podatkowy oraz bankowy, a także digitalizacja usług sektora rządowego (ok. 99% usług).

W strukturze gospodarki Estonii dominują usługi, które są głównym składnikiem PKB (ok. 73%). Przemysł i  budownictwo stanowią około 25% PKB, a rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo ok. 2% PKB (dane za 2023 r.). Ważnymi sektorami są przemysł przetwórczy (ok. 12,4% całkowitej produkcji), transport, magazynowanie i naprawa samochodów (17%) oraz handel nieruchomościami (10,9%). Rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo stanowią 3,1% ogólnej produkcji, budownictwo około 7%, natomiast administracja rządowa, edukacja i ochrona zdrowia – ponad 20% (trzeci kwartał 2024 r, dane: Statistics Estonia) .

Gospodarka Estonii w dużej mierze korzysta z zasobów własnych, jakimi są lasy i łupki bitumiczne. Coraz większa ilość energii produkowana jest ze źródeł odnawialnych.

Sektory publiczny i prywatny podejmują intensywne działania w kierunku innowacji, rozwoju infrastruktury, automatyzacji i cyfryzacji. Estonia jest w czołówce państw UE pod względem stosowania nowoczesnych rozwiązań informatycznych tj. podpis elektroniczny, e-podatki, e-recepty, e-ID, m-parking, system X-road łączący cyfrowo instytucje publiczne oraz ich rejestry czy e-voting. 99% transakcji bankowych przeprowadza się elektronicznie. Estończycy dysponują cyfrowymi dowodami osobistymi, za pomocą których mogą m.in. podpisywać dokumenty, płacić podatki, dokonywać zapytań w rejestrach oraz wysyłać szyfrowane e-maile.

Estonia jest jednym z wiodących krajów w Europie Środkowej i Wschodniej w zakresie bezpośrednich inwestycji zagranicznych w przeliczeniu na mieszkańca. Na końcu września 2024 r. poziom DIP (Direct Investment Position) w Estonii wynosił 35,05 mld EUR (dane: Bank of Estonia). 

W skutek agresji Rosji na Ukrainę, gospodarka Estonii borykała się w ostatnich latach z problemami, związanymi m.in. z odcięciem się od dostaw produktów i usług pochodzenia rosyjskiego. W 2023 r. PKB Estonii spadło o 3%, natomiast w 2024 r. o dalsze 0,9%. Ekonomiści dostrzegają jednak stopniowy powrót na ścieżkę wzrostu. Według danych IMF, PKB Estonii wzrośnie o 1,6% w 2025 r. i 2,3% w 2026 r. Bezrobocie od 2024 r. utrzymuje się na poziomie około 7%, przewiduje się jednak, że w następnych latach poziom ten będzie nieznacznie spadał. Poziom ubóstwa jest mniejszy niż w latach 2022-2023, aczkolwiek nadal wysoki (w 2024 r. 20,2% społeczeństwa było zagrożone ubóstwem). 

Według danych Banku Estonii inflacja w Estonii w 2024 r. wyniosła 3,5%, natomiast w 2025 r. Bank Estonii przewiduje wzrost inflacji do poziomu 4,3%. Miesięczna płaca minimalna w Estonii wynosi 886 EUR (2025 r.).

W 2024 r. eksport Estonii wyniósł 17,4 mld EUR. Najwięksi partnerzy eksportowi Estonii: Finlandia, Łotwa, Szwecja, Litwa i Niemcy. Import natomiast wyniósł 20,7 mld EUR, a największymi parterami były: Finlandia, Niemcy, Łotwa, Litwa oraz Polska.

Wyzwania, przed jakimi stoi gospodarka Estonii, to przede wszystkim wysoki poziom ubóstwa, zaopatrzenie się w wysokiej klasy wojskowy sprzęt obronny, ochrona infrastruktury krytycznej, w tym podwodnej, deficyt związany z ograniczoną liczbą zasobów ludzkich oraz zielona transformacja. Do najbardziej ambitnych planów w najbliższych latach należy zaliczyć projekt budowy szybkiej kolei Rail Baltica, rozbudowę Via Baltica, analizę możliwości budowy elektrowni jądrowej oraz pomyślnie przeprowadzona w lutym 2025 r. synchronizacja sieci elektroenergetycznych państw bałtyckich z europejską siecią kontynentalną.

AKTUALNA SYTUACJA GOSPODARCZA

Estonia jest najbardziej dynamicznie rozwijającym się krajem spośród nowych członków UE. W 2023 r. jej dochód narodowy liczony wg siły nabywczej na mieszkańca wyniósł 27,083 EUR. Jest to kraj uprzemysłowiony, o znaczącym udziale sektora IT. Mieści się tutaj wiele firm i organizacji europejskich oraz światowych z tego sektora, jak np. siedziba Centrum Doskonalenia Cyberobrony NATO (NATO Cooperative Cyber Defence Centre of Excellence). Po okresie spadku PKB w ostatnich latach (3% w 2023 r. i 0,9% w 2024 r.) przewidywany jest powrót do wzrostu o ok. 1.6% w 2025 r. i 2,6-3% w latach 2026-2027. Powodem tego stanu rzeczy jest poprawa kondycji na rynku estońskim i stopniowa poprawa sytuacji tych sektorów przemysłu, które w ostatnich latach doznały regresu.

Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne Estonii w l. 2018-2024:

Źródło: EUROSTAT/*Eesti Pank

Estonia jest krajem przyjaznym dla obywateli innych państw, którzy chcą podjąć pracę i osiedlić się na terenie kraju. Służą temu liczne organizacje i programy rządowe, które ułatwić mają bezpośredni kontakt zawodowy i integrację ze środowiskiem lokalnym, zarówno dla osób prywatnych jak i przedsiębiorstw (np. poprzez strony internetowe estonia.ee i settleinestonia.ee) Funkcję wspierającą gospodarkę pełnią także programy dla przedsiębiorców np.: Work in Estonia.

ROLNICTWO

W 2024 r. powierzchnia gruntów rolnych w Estonii zmniejszyła się o ok. 5 tys. ha w stosunku do 2023 r i wynosi ok. 982 tys. ha. Mniejsza jest też powierzchnia ziemi przeznaczonej pod uprawy – z 711 tys. ha w 2023 r. do 705 tys. ha w 2024 r. Produkcja zbóż wzrosła o 8,6% w porównaniu do 2023 r. i wyniosła w 2024 r. 1,3 mln t. Spadek odnotowano w przypadku innej ważnej rośliny uprawnej, czyli ziemniaków (-12% w ujęciu rocznym), których produkcja wyniosła 74,6 tys. t. Ogólna wartość sektora rolniczego w 2024 r. wyniosła 1,28 mln EUR.

Źródło: Statistics Estonia

LEŚNICTWO

W 2023 r. 51,5% powierzchni Estonii zajmowały lasy, czyli ok. 2 334 tys. ha. Całkowity zasób drzewostanów wynosił 453,68 tys. m3. Najczęściej spotykanymi gatunkami drzew są sosna, brzoza i świerk. W 2023 r. wycięto 118 tys. ha lasów. Wyrąb objął w największej części lasy prywatne (70 547 ha), a w drugiej kolejności państwowe (46 514 ha). Najwięcej lasów prywatnych i państwowych wycięto w okręgu Pärnu (odpowiednio ok. 7,7 tys. ha i 6 tys. ha).

Źródło: Statistics Estonia

ENERGETYKA

W 2024 r. elektrownie wyprodukowały 6 045 gigawatogodzin (GWh) energii elektrycznej, co stanowi około 106% produkcji w 2023 r. Największą rolę w produkcji energii w Estonii odgrywają łupki bitumiczne (1 971,0 GWh w 2023 r.) oraz paliwa drzewne (1 312,0 GWh 2023 r.). Ich wkład w ogólną produkcję stopniowo maleje, gdyż Estonia wdraża projekty mające na celu dywersyfikację źródeł energii, w tym zwiększenie roli energii ze źródeł odnawialnych. Widać to najbardziej na przykładzie energii słonecznej (30,8 GWh w 2018 r., 693,0 GWh w 2023 r., wzrost o 2250%). Energia elektryczna wyprodukowana z łupków bitumicznych stanowiła 34% całkowitej produkcji energii elektrycznej w 2023 r. Według najnowszych danych energia elektryczna wyprodukowana ze źródeł odnawialnych stanowiła 29,1% całkowitej produkcji elektrycznej w 2022 r. W następnych latach można spodziewać się zmiany tego stosunku na korzyść źródeł odnawialnych. Produkcja ciepła w elektrowniach w 2023 r. wyniosła 4 323 GWh.

Źródło: Statistics Estonia

Estonia wraz z Litwą i Łotwą odłączyła się w lutym 2025 r. od sieci energetycznej Rosji oraz zsynchronizowała z Europą Kontynentalną. Podniosło to bezpieczeństwo energetyczne Estonii i odcięło ją od zależności od Rosji. Estonia bada również rozwiązania wodorowe i jądrowe w celu spełnienia długoterminowych zobowiązań w zakresie czystej energii. W 2025 r. analizowana będzie możliwość budowy elektrowni jądrowej na terenie Estonii.

TRANSPORT

W 2023 r. Estonia posiadała 16 982 km dróg publicznych, 926 km linii kolejowych oraz 437 km śródlądowych dróg wodnych. Poruszało się po nich 865 tys. pojazdów pasażerskich, 147 tys. ciężarówek i samochodów specjalnych, 5,1 tys. autobusów, 46 tys. motocykli oraz 24 tys. motorowerów.

Firmy transportowe w 2023 r. obsłużyły ponad 198 mln pasażerów. Najczęściej wybieranym rodzajem transportu był transport lądowy (ok. 190,4 mln pasażerów), następnie morski (6,6 mln). Przedsiębiorstwa transportu lotniczego przewiozły w 2023 r. 1,14 mln osób.

Źródło: Statistics Estonia

W 2023 r. przetransportowano łącznie 35,2 mln ton towarów, z czego 25,1 mln ton transportem drogowym i 10,1 ton kolejowym. Spadki w sektorze transportu kolejowego utrzymują się od 2021 r. W 2024 r. przetransportowano 7 ton towarów, ponad 3 tony mniej niż w 2023 r.

Źródło: Statistics Estonia

Rozwój infrastruktury jest jednym z najważniejszych elementów polityki Estonii, istotnym z punku widzenia rozwoju gospodarczego oraz bezpieczeństwa. Rząd Estonii przeznacza duże środki na projekty infrastrukturalne, w tym odnowę i rozbudowę sieci dróg miejskich w dużych miastach, takich jak Tallinn.

Jednym z najważniejszych projektów jest budowa kolei Rail Baltica, łączącej kraje bałtyckie z Polską oraz pozostałymi krajami UE. Pierwotnie zakończenie budowy estońskiej części zaplanowano na 2026 r., jednakże z uwagi na opóźnienia termin przesunięto na 2030 r. Zdaniem władz Estonii, zaangażowanie Polski w projekt Rail Baltica oraz polskie wsparcie dla projektu mają zasadnicze znaczenie dla rozwoju i wykonalności nowej linii kolejowej. Ważne jest zapewnienie interoperacyjności technicznej na całej trasie oraz osiągnięcie prędkości do 240 km/h we wszystkich krajach bałtyckich i w Polsce. W 2024 r. rozpoczęto prace nad budową połączenia w województwach Harju i Rapla.

Drugim strategicznym projektem jest Via Baltica, co wpisuje się w plany Estonii dotyczące rozbudowy sieci dróg, linii kolejowych i lotnisk. Przewidywany koszt projektu w Estonii to 605 mln EUR. Obejmuje on m.in. modernizację drogi Tallinn-Pärnu-Ikla. W nadchodzących latach nastąpi przebudowa wielu odcinków w celu zwiększenia przepustowości i bezpieczeństwa. Przewiduje się, że realizacja  projektu może potrwać do 2035 r.

TURYSTYKA

W 2024 r. Estonia odnotowała 3,6 mln zakwaterowanych turystów (o 5% więcej niż w 2023 r.), z czego 1,76 mln stanowili Estończycy (z uwzględnieniem kilkukrotnych wyjazdów przez tę samą osobę). Liczba Polaków, którzy odwiedzili Estonię wzrosła z ok. 40 tys. w 2023 r. do ponad 44 tys. w 2024 r.

Źródło: Statistics Estonia

Estońskie miasta dysponują dobrze rozbudowanym zapleczem turystycznym. W 2023 r. funkcjonowało 1307 obiektów oferujących zakwaterowanie (rok wcześniej – 1337), w tym 25 326 pokoi i 61 904 łóżek.

HANDEL ZAGRANICZNY

• Wszystkie procedury celne są realizowane w formie elektronicznej.
• Do wszystkich towarów importowanych do UE obowiązują wspólne taryfy celne.
• Importerzy o dużej skali obrotów mogą ubiegać się o odłożenie opodatkowania. Od 1 sierpnia 2024 r. Estoński Urząd Skarbowy i Celny może wydawać automatyczną decyzję o rozłożeniu płatności na raty, jeśli wniosek o odroczenie płatności zostanie złożony na okres do 18 miesięcy, zaległości podatkowe wynoszą do 100 tys. EUR i spełnione są inne warunki.
• Podstawową stawką podatku VAT w Estonii jest 22%, ale stawka ta zwiększy się od 1 lipca 2025 r. do 24%. Więcej informacji o podatkach (w tym VAT), cłach i akcyzie można znaleźć na stronie Estońskiego Urzędu Skarbowego i Celnego.
• Eksporterzy i importerzy muszą zarejestrować firmę w EORI (Wspólnotowy System Rejestracji i Identyfikacji Podmiotów Gospodarczych).

Jako członek UE, Estonia stosuje uregulowania wspólnotowe tzn. nie krajowych zaleceń polityki celnej. Wspólnotowe taryfy celne są stosowane powszechnie, import z krajów EFTA, Szwajcarii, krajów kandydujących lub stowarzyszonych z UE jest bezcłowy. Stawki celne dla towarów z innych obszarów są zgodne z dyrektywami Unii Europejskiej. Wszystkie aspekty związane z cłami i importem towarów podlegają przepisom UE (TARIC) i WTO (Customs Valuation Agreement), w ramach których prawodawstwo dot. taryf, handlu, rolnictwa itp. jest zintegrowane, a baza informacyjna daje podmiotom gospodarczym jasne wskazówki co do procedur eksportowych i importowych.

Towary przeznaczone do re-eksportu lub zadeklarowane do wolnego obrotu mogą być całkowicie lub częściowo zwolnione z ceł importowych i podatków.

HANDEL ZAGRANICZNY ESTONII W 2024 r.

Główni partnerzy handlowi Estonii w latach 2021-2024 (kraje, których wartość importu i/lub eksportu przekroczyła w 2024 r. przynajmniej 3% ogólnej wartości importu/eksportu Estonii, z dodatkiem Rosji i Ukrainy, mld EUR):

Źródło: Statistics Estonia 

BEZPOŚREDNIE INWESTYCJE ZAGRANICZNE

Estonia jest krajem atrakcyjnym dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ). Charakteryzuje się wysokim poziomem rozwoju technologicznego i dobrze wykwalifikowaną kadrą. Istotne jest również niskie zadłużenie państwa, duże możliwości rozwoju innowacyjnych technik oraz dobra znajomość języka angielskiego wśród pracowników. Ograniczeniem jest niewielki rozmiar rynku. Największy strumień inwestycji płynie ze Finlandii, Luksemburga i Szwecji. BIZ-y w Estonii obejmują głównie obszar finansów i ubezpieczeń, nieruchomości, produkcji przemysłowej, handlu i pracy naukowej. Estońskie BIZ-y są kierowane w większości na Litwę, Łotwę i Finlandię. Preferowane dziedziny estońskich BIZ-ów to produkcja przemysłowa, nieruchomości oraz finanse i ubezpieczenia.

Estonia jest jednym z wiodących krajów Europy Środkowo-Wschodniej pod względem BIZ na mieszkańca. Kraj jest wysoko rozwinięty w dziedzinach tj. IT, biotechnologia i zielone gałęzie przemysłu. Do atrakcyjności kraju pod względem inwestycyjnym przyczyniły się również zrównoważony budżet, reżim wolnego handlu, wprowadzenie waluty EUR, konkurencyjny sektor bankowy i środowisko sprzyjające inwestycjom, które jest aktywnie wspierane przez rząd Estonii. Przydatnym dla przedsiębiorców może być program Invest In Estonia.

BIZ według dziedziny działalności, udział ogółem (Q3 2024):

• 30% - działalność finansowa i ubezpieczeniowa
• 24% - nieruchomości
• 13% - praca naukowa i techniczna
• 10% - handel hurtowy i detaliczny
• 10% - produkcja przemysłowa

Pochodzenie BIZ (Q3 2024):

• 21% - Finlandia
• 18% - Luksemburg
• 11% - Szwecja
• 7% - Łotwa
• 4% - Holandia

Mocnymi stronami Estonii w aspekcie BIZ-ów są:

• Jedna z najbardziej liberalnych gospodarek na świecie (7. miejsce na 184 wg. danych The Heritage Foundation z 2024 r.).
• Korzystne otoczenie biznesowe oraz niezależne i stabilne instytucje.
• Niski poziom długu publicznego (najniższy w UE w 2023 r. wg. EUROSTAT).
• Położenie geograficzne – Estonia jako pomost między Europą Środkowo-Wschodnią a Europą Zachodnią i Północną.
• Dobre relacje międzynarodowe wzmocnione członkostwem w UE, NATO i strefie euro.

Słabe strony:

• Mały rozmiar rynku krajowego i jego podatność na zmiany zewnętrzne.
• Niższa siła nabywcza niż w innych krajach regionu.
• Zmniejszająca się siła robocza.
• Ograniczone połączenia naziemne z resztą UE (inwestycje w Rail Baltica i Via Baltica mają temu zaradzić).

Relacje gospodarcze Polski z Estonią rozwijają się pomyślnie. Obroty handlowe w ostatnich latach ustabilizowały się; polski eksport do Estonii wynosił od 1,02 mld EUR w 2019 r. do 1,68 mld EUR w 2024 r. , co stanowi ok. 8% ogółu importu Estonii.

Handel między Polską a Estonią w l. 2019-2024 (mld EUR):

Źródło: Statistics Estonia 

W 2024 r. eksport z Estonii do Polski wyniósł 652 mln EUR i w porównaniu z 2023 r. odnotował wzrost o 5,8% w ujęciu rocznym (z 616 mln EUR w 2023 r.). Estonia eksportowała do Polski głównie sprzęt elektryczny i urządzenia mechaniczne  (27,5%), drewno i artykuły drewniane (12,5%) oraz samochody i części samochodowe (11.4%). Import Estonii z Polski wyniósł 1.68 mld EUR (wzrost o 3,7% w stosunku do 2023 r.), co utrzymuje Polskę na 5. miejscu wśród partnerów importowych Estonii. Według stanu na koniec 2024 r. Estonia miała ujemne saldo handlowe z Polską. Wolumen obrotów handlowych Polski z Estonią wynosi blisko 2,332 mld EUR (2024 r.).

Zaangażowanie inwestycyjne Polski w Estonii do trzeciego kwartału 2024 r. wyniosło 242,8 mln EUR (wzrost o 7,2% w porównaniu ze stanem na koniec 2023 r.). Poziom bezpośrednich inwestycji estońskich w Polsce natomiast nieznacznie spadł (0,2%, czyli ok. 0,8 mln EUR w porównaniu ze stanem na koniec 2023 r.) i wyniósł 572,8 mln EUR.

Źródło: Bank of Estonia

GOSPODARCZE UMOWY DWUSTRONNE

• Umowa między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Estońską w sprawie unikania podwójnego opodatkowania  i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku z 9 maja 1994 r.
• Umowa między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Estońską o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, pracowniczych i karnych z 27 listopada 1998 r.
• Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Estońskiej o współpracy w dziedzinie turystyki z 22 września 2004 r.
• Porozumienie z dnia 19 marca 2018 r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Estońską o zmianie i zakończeniu obowiązywania Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Estońską o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji, sporządzonej w Warszawie dnia 6 maja 1993 r.

Estonia jest krajem o przyjaznym nastawieniu władz dla przedsiębiorczości, prowadzenia handlu, zagranicznych inwestycji, w szczególności kierowanych do sektorów nastawionych na eksport, innowacje i rozwój regionalny. Obowiązujące w biznesie i handlu zasady oparte są na uregulowaniach unijnych. Od momentu przystąpienia Polski i Estonii do UE nie odnotowano utrudnień w eksporcie polskich towarów, ani innych przeszkód dla polskich podmiotów gospodarczych. Estonia nie stosuje ograniczeń w dostępie do rynku pracy (swoboda świadczenia pracy dla obywateli krajów członkowskich UE). Pobyt dłuższy niż 6 miesięcy wymaga rejestracji w miejscowym urzędzie wojewódzkim. Zagraniczne osoby prawne i fizyczne mogą swobodnie nabywać nieruchomości, przy czym w przypadku nabycia ziemi na wybrzeżu niezbędne jest dokonanie uzgodnień z władzami samorządowymi. Nabycie ziemi rolnej lub zalesionej reguluje ustawa o ograniczeniach w nabyciu nieruchomości. Estonia stosuje analogiczne do innych krajów UE rozwiązania w zakresie zamówień publicznych oraz ochrony praw autorskich i pokrewnych. Estonia jest stroną Paris Convention for the Protection of Industrial Property oraz ratyfikowała konwencję Międzynarodowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO). Akty prawne oraz przepisy wykonawcze znajdują się na stronie internetowej estońskiego Dziennika Ustaw.

INFORMACJE NA TEMAT PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ W ESTONII

Najbardziej powszechne są przedsiębiorstwa zorganizowane w formie:

• prywatnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (OÜ) – kapitał min. 2.500 euro (firmy małe lub średnie, prosta struktura zarządzania);
• publicznej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (AS) – kapitał min. 25.000 euro (duże przedsiębiorstwa, forma obowiązkowa dla banków i towarzystw ubezpieczeniowych,  rozbudowany system zarządzania i nadzoru).

Innym rodzajami firm mogą być spółki jawne (TÜ), spółki komandytowe (UÜ), stowarzyszenia handlowe  (ühistu) lub filie. Każda osoba fizyczna może prowadzić firmę jako jednoosobową działalność gospodarczą. Szczegółowe informacje o typach firm znajdują się w estońskim kodeksie handlowym (Commercial Code). Firmy mogą być w 100% własnością cudzoziemców. Obowiązuje wpis do Rejestru Handlowego (elektronicznie, rejestracja trwa do 3 godz.). Faktyczne ustanowienie firmy w Estonii zabiera zwykle kilka dni, przy niewielkiej liczbie procedur. 

Zgodnie z estońskim kodeksem handlowym rozróżnia się dwa typy nabycia firmy, poprzez jej zakup lub w drodze nabycia akcji. W każdym przypadku zalecane jest uzyskanie dokładnych informacji na temat wartości firmy, składników majątkowych, zobowiązań i należności. Przejęcie przedsiębiorstwa może być pełne lub częściowe. Zgodnie z przepisami ustawy o zobowiązaniach (Law of Obligations Act), przeniesienie prawa własności dotyczące aktywów oznacza jednoczesne przejęcie zobowiązań. Nabywca jest zobowiązany do uregulowania zobowiązań, które powstały przed zakupem i których termin spłaty mieści się w granicach 5 lat od nabycia.

Nie ma statutowej formy zapisu transakcji, jedynie przy transferze nieruchomości obowiązuje akt notarialny. Zakup udziałów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (OÜ) wymaga sporządzenia umowy w formie aktu notarialnego, w przypadku spółek akcyjnych (AS) wystarcza pisemna umowa obejmująca transfer akcji.

Aspekty prawne nabywania firm na terenie Estonii nie odbiegają od standardów unijnych i nie ma specjalnych restrykcji, dotyczących zagranicznego kapitału; zagraniczni inwestorzy mają takie same prawa i obowiązki jak przedsiębiorcy miejscowi.

STARTUPY

Estońskie przepisy określają startup jako podmiot gospodarczy zarejestrowany w Estonii, który zajmuje się działalnością nakierowaną na innowacyjność, z potencjałem wzrostu i poszerzania aktywności eksportowej  i który przyczynia się do ogólnego rozwoju środowiska biznesowego w Estonii. Kwalifikacją do grupy startup-ów zajmuje się komisja ekspertów.

18 stycznia 2017 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o cudzoziemcach, która ma na celu promowanie i uproszczenie formalności związanych z pobytem i pracą w Estonii zagranicznych specjalistów zatrudnionych w startupach. 

Biorąc pod uwagę liczbę ludności, w Estonii działa średnio 4,5 raza więcej startupów na mieszkańca niż średnia europejska. Startupy generują ponad 2 więcej miejsc pracy niż inne przedsiębiorstwa;  przy czym około 25% pracowników to cudzoziemcy. Największe estońskie start-upy to Bolt, Pipedrive, Adcash, Paxful oraz Viseven.

SYSTEM ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH

Zamówienia publiczne w Estonii są regulowane ustawą o zamówieniach publicznych, uzupełnioną kilkoma rozporządzeniami. Ministerstwo Finansów jest instytucją odpowiedzialną za politykę zamówień publicznych, tworzenie projektów ustaw, nadzór i doradztwo.

Ogłoszenia o zamówieniach publicznych są publikowane on-line w centralnym Rejestrze Zamówień Publicznych, (e-zamówienia do składania ofert i udzielania zamówień). Estonia przoduje w przeprowadzaniu elektronicznych zamówień publicznych (ponad 90%).

Szczegółowe informacje nt. zamówień publicznych w Estonii znajdują się na stronie Ministerstwa Finansów.

LEGALIZACJA POBYTU

Obywatel UE, państwa członkowskiego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Konfederacji Szwajcarskiej ma prawo przebywać w Estonii na podstawie ważnego dokumentu podróży lub dowodu osobistego przez okres do 3 miesięcy bez rejestracji prawa pobytu. Obywatel UE uzyskuje prawo pobytu z chwilą zarejestrowania swojego miejsca zamieszkania znajdującego się w Estonii w estońskim rejestrze ludności. Dokumentem poświadczającym prawo pobytu obywatela UE jest dowód osobisty.

Członek rodziny obywatela UE (niebędący obywatelem UE) ma prawo przebywać w Estonii przez okres do 3 miesięcy razem z obywatelem UE posiadając ważny dokument podróży i wizę. Nie może być zatrudniony ani prowadzić działalności na własny rachunek w Estonii. Przy ubieganiu się o prawo pobytu od członka rodziny obywatela UE pobierane są odciski linii papilarnych (od 6 roku życia), które zapisywane są na karcie pobytu.

Szczegółowe informacje dot. legalizacji pobytu w Estonii znajdują się na stronie internetowej Departamentu Policji i Straży Granicznej Estonii.

DOSTĘP DO RYNKU PRACY

Obywatel państwa członkowskiego UE lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Konfederacji Szwajcarskiej (zwany dalej obywatelem UE) może przebywać i pracować w Estonii bez rejestracji prawa pobytu czasowego do 3 miesięcy.

Cudzoziemiec będący członkiem rodziny obywatela UE (niebędący obywatelem UE) ma prawo do pracy w Estonii tylko w przypadku przyznania mu czasowego/stałego prawa pobytu.

Szczegółowe informacje dot. wykonywania pracy w Estonii znajdują się na stronie internetowej Departamentu Policji i Straży Granicznej Estonii. 

INFORMACJE DODATKOWE

System podatkowy: Estoński Urząd Podatków i Ceł jest organem zarządzającym podatkami na szczeblu centralnym, podatki lokalne leżą w gestii władz samorządowych. Płatnicy podatków są zakwalifikowani jako osoby prawne lub fizyczne w podziale na rezydentów i nierezydentów. Estońska filia zagranicznego przedsiębiorstwa ma status  nierezydenta, osoba fizyczna jest uważana za rezydenta jeśli posiada stałe miejsce zamieszkania w Estonii i  jest obecna co najmniej 183 dni w ciągu roku.

Estonia pobiera podatki: dochodowy, VAT, socjalny, gruntowy, od hazardu, opłaty celne, akcyza, od pojazdów o dużej ładowności. W Estonii nie stosuje się podatku od darowizn i nieruchomości. Pracodawcy i pracownicy są zobowiązani do opłacania składek emerytalnych i na fundusz bezrobocia. Niektóre samorządy wprowadzają podatki w postaci opłat parkingowych, za posiadanie zwierząt, drogowych, od ogłoszeń, itp.

Podatek VAT: Zasady funkcjonowania podatku VAT w Estonii są oparte na dyrektywie europejskiej EC VAT Directive (2006/112/EEC). Standardowa stawka wynosi 22% wartości towarów i usług w obrocie na terenie Estonii. Zerowa stawka VAT obowiązuje przy eksporcie, obrocie towarów i usług wewnątrz UE oraz usług, które nie są świadczone w Estonii.

System prawny: Estońskie prawodawstwo w sferze gospodarczej nakierowane jest na tworzenie przyjaznego środowiska do prowadzenia biznesu i przyciągania zagranicznych inwestorów.  Wszystkie podmioty zagraniczne mogą założyć firmę i prowadzić biznes w Estonii bez ograniczeń i różnic w stosunku do przedsiębiorstw estońskich.

System bankowy: Centralnym Bankiem Estonii jest Eesti Pank (Bank of Estonia), którego głównym zadaniem, wynikającym z przynależności do UE jest prowadzenie polityki monetarnej zgodnie z ustaleniami UE i Europejskiego Banku Centralnego. Bank of Estonia zajmuje się ponadto zarządzaniem rezerwami walutowymi oraz nadzorem nad funkcjonowaniem i stabilizacją systemu płatniczego. Sektor bankowy Estonii jest zdominowany przez dwa banki: Swedbank i SEB, które łącznie obsługują 62% rynku. Banki w Estonii oferują szeroką gamę usług, w tym w zastosowanie elektronicznego systemu transakcji. Dobra współpraca pomiędzy bankami i operatorami usług mobilnych wprowadziła wiele innowacyjnych rozwiązań, a liczba klientów banków korzystających z internetu stale rośnie.

Rynek kapitałowy: Wszystkie estońskie spółki akcyjne (typu AS) są wpisane do estońskiego Centralnego Rejestru Papierów Wartościowych. Rynek akcji funkcjonuje w postaci Bałtyckiej Giełdy prowadzonej przez grupę NASDAQ OMX. Inwestorzy mogą korzystać z uproszczonego i praktycznie bez barier dostępu do operacji na rynku Estonii, Litwy i Łotwy, gdzie stosowane są jednolite procedury i zasady dla wszystkich trzech krajów.

Konkurencja i kontrola cen: Estońska polityka w zakresie przestrzegania zasad konkurencyjności jest zgodna z rozwiązaniami przyjętymi w UE. Sprawami związanymi z nadzorem i regulacjami dotyczącymi konkurencji zajmuje się Estoński Urząd Konkurencji, złożony z wydziałów Konkurencji, Regulacji Energii i Wody oraz Komunikacji. Estonia jest jednym z niewielu krajów unijnych, gdzie porozumienia naruszające zasady konkurencyjności, tzw. kartele, są przedmiotem postępowania karnego. Corocznie sądy rozpatrują kilka przypadków tego typu. Zgodnie z estońskim prawem (Competition Act), zabronione jest zawieranie umów, które zawierałyby praktyki ustalenia stałych cen lub innych warunków handlowych, taryf, opłat, odsetek itp. Nie jest naruszeniem przepisów podawanie wykazu cen maksymalnych lub rekomendowanych.

Ochrona konsumentów: Estońskie przepisy dotyczące ochrony konsumentów (Consumer Protection Act, Trading Act, Advertisinf Act, Law of Obligations Act) są zgodne z wytycznymi ONZ i uregulowaniami unijnymi. Sprawami ochrony praw konsumentów i wdrażaniem obowiązującej polityki władz w tym zakresie zajmuje się estoński Urząd Ochrony Konsumenta (CPB), który nadzoruje rynek, rozpatruje skargi oraz prowadzi akcje informacyjne wśród konsumentów, wspiera poszkodowanych w postępowaniach cywilnych przed sądami. CPB ma uprawnienia nakładania kar, a wydane przez Urząd zalecenia są wytycznymi dla firm handlowych. Wspólnie z innymi instytucjami rządowymi i samorządowymi CPB monitoruje reklamy, mogące wprowadzać konsumentów w błąd, umowy zawierane przez klientów, usługi sektora publicznego, znakowanie towarów itp.

Patenty, znaki handlowe: Podstawowymi przepisami z zakresu własności intelektualnej są Copyright Act, Patents Act oraz Trademark Act. Znaki firmowe i tajemnica handlowa są chronione w ramach kodeksu handlowego i ustawy dot. konkurencji (Competition Act). Znaki handlowe i usługowe, używane w celu odróżnienia towarów i usług danego podmiotu gospodarczego od innych używanych marek, mają prawo do ochrony jeśli są zarejestrowane w estońskim Rejestrze Znaków Handlowych oraz Międzynarodowej Organizacji Własności Intelektualnej i Europejskim Urzędzie Regulacji Rynku Wewnętrznego. Prawa autorskie w dziedzinie nauki, sztuki, literatury itp. są przedmiotem ochrony w momencie wytworzenia produktu, nie ma znaczenia data publikacji czy rejestracji.

Anty-dumping: Estonia stosuje politykę handlową UE, w tym rozwiązania anty-dumpingowe i wyrównawcze. Zgodnie z przepisami estońskimi, dumping oznacza wwóz towarów do obrotu na terytorium estońskiego obszaru celnego poniżej ich normalnej wartości (według kodeksu celnego). Przeciwdziałanie temu procederowi polega na stosowaniu opłat wyrównawczych, kompensujących straty dla strony estońskiej wynikłe ze stosowania dumpingu. Polityka handlowa prowadzona przez UE jest dość liberalna, ale niektóre towary wymagają wprowadzenia pozwoleń importowych. Istniejące ograniczenia dotyczą produktów rolnych i zostały wprowadzone przez UE w ramach Common Agricultural Policy.  

Windykacja należności: Firmy dochodzą swoich roszczeń poprzez upoważnionych reprezentantów prawnych. Jedną z możliwych ścieżek postępowania może być skorzystanie z usług polskich (lub estońskich) firm zajmujących się windykacją długów w imieniu poszkodowanego. Wyspecjalizowana firma może na podstawie analizy dokumentów i przepisów prawa, w tym unijnego, wskazać właściwy sposób postępowania, ocenić  jakie są możliwość zwrotu należności, czy istnieje droga polubownego załatwienia sprawy, czy zostały wyczerpane wszystkie możliwości, czy należy złożyć pozew sądowy i jeśli tak – w Polsce czy w Estonii itp. W przypadku posiadania przekonywujących dowodów na nieuczciwe, niezgodne z prawem postępowanie partnera estońskiego, po otrzymaniu dokumentacji, Ambasada będzie mogła wystąpić na drodze administracyjnej do właściwego urzędu w Estonii z prośbą o wyjaśnienie zaistniałej sytuacji (prośba, która nie obliguje strony estońskiej do udzielenia odpowiedzi).

W Estonii, jako jednym z krajów UE, nie odnotowuje się różnic kulturowych w kontaktach biznesowych. Na uwagę zasługuje wysoki poziom cyfryzacji usług, transparentność i bezpośredniość. Estończycy, podobnie jak inne kraje nordyckie, cenią sobie dystans społeczny, co wyraża się m.in. w pozytywnym podejściu do organizowania wideokonferencji oraz  prowadzeniu korespondencji drogą elektroniczną.

Przydatne kontakty i linki:

Polsko-Estońska Izba Gospodarcza

Estońska Izba Adwokacka

Estoński Rejestr Handlowy i Informacyjny

Estoński Rejestr Dłużników

Centrum Informacji Biznesowej

Rejestr Zamówień Publicznych

Targi – Informator

Dziennik Ustaw

Izba Handlowo-Przemysłowa Estonii

Izba Rolno-Handlowa Estonii

Zrzeszenie Małych i Średnich Przedsiębiorstw

Związek Firm Turystycznych Estonii

Związek Firm Budowlanych Estonii

Związek Tłumaczy Estonii

Główny Urząd Statystyczny

Estoński Instytut Koniunktur

Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości

Centrum Rozwoju Turystyki

Administracja gospodarcza:

Ministerstwo Edukacji i Badań

Ministerstwo Sprawiedliwości

Ministerstwo Środowiska

Ministerstwo Gospodarki i Komunikacji

Ministerstwo Rozwoju Wsi

Ministerstwo Finansów

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Urząd Ochrony Konkurencji

Urząd Ziemi

Urząd Dróg

Urząd Leków

Urząd Ubezpieczenia Socjalnego

Urząd Transportu Morskiego

Urząd Patentowy

Urząd Ochrony Konsumentów

Urząd Ceł i Podatków

Krajowy Urząd Pracy

Centrum Standaryzacji

Zarząd Weterynarii i Żywności

Rejestr Handlowy

Departament Rejestrów w Tallinie

Banki:

Eesti Pank

Swedbank

SEB

LHV Bank

Prasa ekonomiczna:

AS Äripäev

Postimees

ERR

Inne przydatne linki:

Trade with Estonia

Invest in Estonia  

Startup Estonia

Work in Estonia

Statistics Estonia
​