Relacja z warsztatów dla przedstawicieli ośrodków detencyjnych z UE
W dniach 20-21 września 2023 r. w Warszawie i Lesznowoli odbyły się 5 Warsztaty dla Przedstawicieli Ośrodków Detencyjnych z UE. Spotkanie zorganizowane zostało przez Krajowy Punkt Kontaktowy Europejskiej Sieci Migracyjnej w Polsce, Krajowy Punkt Kontaktowy Europejskiej Sieci Migracyjnej w Luksemburgu, Straż Graniczną oraz Ośrodek Detencyjny Luksemburskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Europejskich.
Dwudniowe warsztaty przeznaczone były dla osób zarządzających ośrodkami detencyjnymi w Europie. Wzięło w nich udział blisko 50 ekspertów z 18 krajów (państw członkowskich UE i Szwajcarii). Obecni byli przedstawiciele Frontexu oraz Krajowych Punktów Kontaktowych ESM Luksemburga i Polski.
Pierwszy dzień warsztatów odbył się w Warszawie i poświęcony był wymianie doświadczeń w zakresie szerokorozumianej detencji. Uczestników przywitali Zastępca Dyrektora Zarządu ds. Cudzoziemców Komendy Głównej Straży Granicznej, kpt. SG Dorota Skrzypczyk i Dyrektor Biura Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców, Tomasz Cytrynowicz.
Podczas prezentacji i dyskusji przedstawiciele poszczególnych krajów omówili najważniejsze kwestie dotyczące:
1. Potrzeb małoletnich – dyskusja dotyczyła w szczególności realizacji obowiązku szkolnego wśród małoletnich (w zależności od rozwiązań przyjętych w danym państwie) oraz wsparcia psychologicznego dla dzieci. Podkreślono konieczność zadbania o najlepszy interes małoletnich.
2. Procedur w związku z wystąpieniem sytuacji kryzysowych oraz mechanizmów zwiększania pojemności w systemach detencyjnych. Ważnym tematem dyskusji było przedstawienie rozwiązań mających na celu zwiększenie liczby miejsc zakwaterowania w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych w ośrodkach (przede wszystkich masowego napływu cudzoziemców) np. wsparcie pracowników z innych jednostek, adaptowanie infrastruktury będącej w dyspozycji innych podmiotów.
3. Bezpieczeństwa na terenie ośrodków – uwzględniające również kontekst przeciwdziałania w przypadku agresywnych zachowań cudzoziemców przebywających w ośrodkach detencyjnych. Większość państw dysponuje podobnymi możliwościami i zasadami w tym zakresie. Podkreślano konieczność odpowiedniego przeszkolenia pracowników, jak też równoczesnego zapewnienia im ochrony. Istotnym jest informowanie cudzoziemców, zapewnienie wsparcia psychologicznego oraz opieki zdrowotnej.
4. Współpracy ośrodków detencyjnych z organizacjami pozarządowymi – uczestnicy zaprezentowali obszary współpracy z organizacjami pozarządowymi, m.in. pomoc prawna, organizacja aktywności (sportowa, edukacyjna) dla cudzoziemców przebywających w ośrodkach.
W toku dyskusji okazało się, że wiele państw posiada zbliżone doświadczenia i mierzy się z podobnymi wyzwaniami. Pewne rozwiązania są adoptowane w zależności od specyfiki sytuacji występującej w danym kraju (np. z uwagi skalę napływu nielegalnych migrantów).
Drugi dzień warsztatów został zorganizowany przez Straż Graniczną w Strzeżonym Ośrodku dla Cudzoziemców w Lesznowoli. Gospodarzem spotkania był Komendant tej Placówki, ppłk SG Mariusz Kiszczak. Po krótkiej prezentacji przybliżającej funkcjonowanie systemu detencyjnego w Polsce, jak też struktury i działania Strzeżonego Ośrodka dla Cudzoziemców w Lesznowoli (należącego do struktur Nadwiślańskiego Oddziału Straży Granicznej), przedstawiciele Straży Granicznej zapoznali uczestników warsztatów ze specyfiką ośrodka. Na terenie ośrodka znajduje się nowy budynek przeznaczony dla rodzin z dziećmi. W budynku rodzinnym mieszczą się 44 pomieszczenia mieszkalne, 2 pomieszczenia ekumeniczne, blok medyczny z gabinetem dentystycznym, ginekologicznym i internistycznym, kuchnie, pomieszczenia szkolne i przedszkolne, sala widowiskowa, biblioteka, zmywalnia, pomieszczenia magazynowe, sala fitness. Budynek posiada także własną infrastrukturę sportową i place zabaw.
Wizyta w ośrodku i zapoznanie się z infrastrukturą były okazją do zadawania praktycznych pytań dotyczących stosowania w Polsce rozwiązań w systemie detencyjnym, wymiany doświadczeń między praktykami na gruncie funkcjonowania i specyfiki ośrodków detencyjnych w innych państwach.
Warto zaznaczyć, że warsztaty dla przedstawicieli ośrodków detencyjnych organizowane w ramach działań Europejskiej Sieci Migracyjnej, to wyjątkowe wydarzenie i jedyne tego rodzaju forum. Umożliwia ono spotkanie i wymianę doświadczeń pomiędzy ekspertami zarządzającymi ośrodkami detencyjnymi, a także nawiązanie i pogłębianie współpracy.
