Helsinki Biennale
12.06.2021
W dniu 12 czerwca w Helsinkach w wyjątkowym otoczeniu wyspy Vallisaari zostały otwarte pierwsze Biennale. Biennale w Helsinkach odbywają się wśród wyjątkowego środowiska naturalnego, bogatego w kulturę i historię. Międzynarodowe wydarzenie artystyczne zostało zorganizowane w ścisłej współpracy z profesjonalistami z zakresu historii kultury i ekspertami przyrody. Dzieła sztuki na wyspie Vallisaari rozmieszczone zostały wzdłuż oznaczonego szlaku zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynków historycznych, piwnic prochowych i pustych budynków mieszkalnych. Helsinki Biennale przedstawiają 41 międzynarodowych artystów i grup artystycznych z Finlandii i całego świata, w tym dwóch znanych polskich artystów sztuki współczesnej: Pawła Althamera i Alicję Kwade.
We wszystkich pracach Pawła Althamera najważniejsze jest nie to, jak wygląda efekt końcowy, ale sam proces i wspólne tworzenie. Jego prace na Biennale w Helsinkach zostały wyprodukowane we współpracy z Suomenlinna Open Prison.
Podejście wspólnotowe jest zasobem praktyki artystycznej Pawła Althamera. Artysta, wyszkolony w rzeźbie, angażuje członków swojej rodziny, sąsiadów i ludzi, których spotyka na ulicy do tworzenia sztuki. Dzięki tej współpracy powstają rzeźby – które artysta nazywa totemami – będące śladami procesu, który miał miejsce. Jego praktyka obejmuje również poruszanie się w przestrzeni publicznej i wprowadzanie sposobów tworzenia sztuki tam, gdzie są ludzie. Na przykład podczas swojej indywidualnej wystawy w HAM w 2019 roku Althamer rozszerzył swoją wystawę o warsztaty artystyczne w lokalnej szkołe dzielnicy Jakomäki, na przedmieściach Helsinek.
W swoich projektach partycypacyjnych Althamer nie dostrzega różnic społecznych, wręcz odwrotnie wchodząc w odizolowane grupy społeczne tworzy pewną artystyczną resocjalizację.
Praca Pawła Althamera na Biennale w Helsinkach powstała we współpracy z Suomenlinna Prison i jego przyjaciółmi-artystami Leszkiem Molskim i Jackiem Taszakovskim. Cały film został nakręcony w Finlandii, a Althamer wcielił się w rolę jednego z siedmiu więźniów, którzy uciekają z więzienia. Po przejściu morza i urozmaiconych krajobrazów uciekinierzy w końcu odnajdują drogę z powrotem do natury i do siebie.
Praca składa się z dwóch części. Pierwszy to film VR umożliwiający widzowi dołączenie do uciekinierów w ich ucieczce i obserwowanie ich relacji z otaczającą rzeczywistością i technologią. Druga część to dokument o powstawaniu filmu VR. W dokumencie tym więźniowie opowiadają o swoim życiu, nadziejach i wolności. Dwie rzeczywistości filmów i metody opowiadania historii funkcjonują jako ćwiczenie z empatii.
Rzeźby Alicji Kwade prowokują nas do zakwestionowania naszego postrzegania i rozumienia otaczającej nas rzeczywistości. Prace Alicji Kwade kontemplują naszą relację z naturą, nasze miejsce we wszechświecie i nieustanną przemianę naszego świata, także jako szersze pytania filozoficzne.
Piękne okrągłe głazy wylegujące się na skałach wyspy Vallisaari przypominają sferyczne planety układu słonecznego. Kompozycja Alicji Kwade „Pars pro Toto“ jest częścią edycji projektu, którego jedna z wersji pojawiła się na Biennale w Wenecji w 2017 roku. Kamienie naturalne pochodzą z różnych kontynentów naszej Ziemi i również je symbolizują. Praca ta, typowa dla Kwade, bawi się skalą i znaczeniem, zapraszając nas do kontekstualizacji naszej egzystencji i problemów w odniesieniu do ogromnej skali wszechświata.
Dwa kamienie znajdują się po obu stronach blachy stalowej z dwustronnymi powierzchniami odbijającymi. Jeden kamień to prawdziwa skała; drugi to jej metaliczne lustrzane odbicie w Big Be-Hide Alicji Kwade. Artystka wybrała częściowo zanurzony głaz na południowym krańcu przesmyku lądu między Vallisaari i Kuninkaansaari. Umiejscowienie – na pasie lądu oddzielającym zatokę od otwartego morza – podobnie odzwierciedla temat „inny kontra identyczny”.
Po helsińskim Biennale prace Alicji Kwade zostaną umieszczona w stałej ekspozycji, jako dzieło sztuki publicznej w helsińskiej dzielnicy Kalasatama.
Helsinki Biennale można odwiedzić w dniach 12.6–26.09.2021 https://helsinkibiennaali.fi/en/for-visitors/