Polska w Finlandii

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Położenie geograficzne:

Finlandia jest jednym z najbardziej wysuniętych na północ państw Europy. Graniczy z Rosją (granica 1313 km), Norwegią (granica 729 km), Szwecją (586 km) i Estonią (ok 330 km poprzez wody terytorialne oddzielone pasem wód międzynarodowych). Blisko jedna czwarta powierzchni kraju obejmuje tereny położone na północ od koła podbiegunowego. Skrajne punkty: północny 70°06'N, południowy 59°30'N, zachodni 19°07'E, wschodni 31°35'E. Rozciągłość południkowa wynosi 1140 km, a równoleżnikowa 530 km.

Ludność: 5 619 399 (Finland’s Statistics, wrzesień 2024 r.)

Obszar: 337 030 km2

Stolica: Helsinki

Języki urzędowe: fiński i szwedzki

Warunki klimatyczne

Południowa część Finlandii leży w strefie klimatu umiarkowanego chłodnego przejściowego. Natomiast północ, w tym Laponia, w strefie klimatu okołobiegunowego subpolarnego.

Fiński klimat charakteryzuje się zimnymi, suchymi zimami i stosunkowo ciepłym latem; temperatury charakteryzują się znacznymi sezonowymi amplitudami.

Główne bogactwa naturalne: drewno, miedź, rudy żelaza

System walutowy, kurs i wymiana

Waluta: Euro od 2002 r.

Aktualny kurs: 4,29 PLN (wrzesień 2024 r.)

Religia

• Fiński Kościół Ewangelicko-Luterański: 73%
• Fiński Kościół Zielonoświątkowy: 1.8%
• Fiński Kościół Prawosławny: 1.07%
• Islam: 1%
• Fiński Kościół Katolicki: 0.24%

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

Dni świąteczne:

• 1 stycznia
• 6 stycznia (Trzech Króli)
• Wielki Piątek
• Poniedziałek Wielkanocny
• 1 maja
• Wniebowstąpienie (czwartek 40 dni po Wielkanocy)
• Św. Jana (piątek między 19 a 25 czerwca)
• 6 grudnia (Dzień Niepodległości)
• 24–26 grudnia (Wigilia i Boże Narodzenie)

Infrastruktura transportowa

Finlandia posiada dobrze rozwiniętą infrastrukturę transportową, zapewniającą strategiczny dostęp do rozwiniętych rynków Europy Północnej, Rosji i Azji. Stanowi ona o sile fińskiej gospodarki i przyczynia się do ożywionej wymiany handlowej z krajami nordyckimi, bałtyckimi, Unią Europejską, Rosją i Azją.

Kolej w Finlandii ma rosyjski rozstaw torów – jej budowę rozpoczęto w XIX w. za czasów Wielkiego Księstwa Finlandii, autonomicznego państwa rządzonego przez imperialną Rosję. W 2022 r. Finlandia odrzuciła inicjatywę Komisji Europejskiej mającą na celu wprowadzenie o 9 cm węższego europejskiego rozstawu torów, argumentując, że takie przekształcenie byłoby zbyt kosztowne. W maju 2024 r. minister transportu i komunikacji Lulu Ranne zadeklarowała, że Finlandia rozważy przyjęcie europejskiego standardu szerokości torów, co poprawiłoby bezpieczeństwo dostaw i szybkość wojskowego i cywilnego transportu kolejowego poprzez połączenie kolejowe z Norwegią i Szwecją. Obecnie jedyne połączenie kolejowe z Finlandii na zachód przebiega przez miasto Tornio, położone na północnym krańcu Zatoki Botnickiej.

Finlandia posiada 20 portów lotniczych, zarządzanych przez przedsiębiorstwo państwowe Finavia, z których obecnie 18 obsługuje regularny ruch pasażerski i towarowy, a ponadto 4 lotniska niepaństwowe (Enontekiö, Lappeenranta, Mikkeli i Seinäjoki). W roku 2023 największe lotnisko w Finlandii Helsinki Vantaa obsłużyło 15,3 mln pasażerów, w tym 13,5 mln międzynarodowych (84 % całego ruchu lotniczego w Finlandii). Lotnisko w Helsinkach odgrywa szczególnie istotną rolę w ruchu lotniczym z Azją z uwagi na dogodne i najkrótsze połączenia lotnicze pomiędzy Europą a Azją.

Nowoczesne porty morskie są wysoko wyspecjalizowane w przeładunkach towarów oraz przewozach pasażerskich i plasują się w czołówce najbezpieczniejszych i najszybszych portów w świecie.

Sieć drogowa odgrywa pierwszoplanową rolę w krajowym przewozie osób i towarów w Finlandii, w związku z dużą powierzchnią kraju i niską gęstością zaludnienia, szczególnie w regionach północnych.

Obowiązek wizowy

Brak. Przy pobycie powyżej 90 dni konieczność rejestracji pobytu jako obywatel UE.

Ustrój polityczny

Finlandia jest demokracją parlamentarną z systemem gabinetowo-parlamentarnym. Na czele państwa stoi prezydent wybierany na 6-letnią kadencję w wyborach powszechnych (z prawem jednokrotnej reelekcji). Prezydent jest najwyższym dowódcą sił zbrojnych, a także we współpracy z rządem kieruje polityką zagraniczną państwa.

Rząd ma swoją siedzibę w Helsinkach. Finlandia dzieli się na 19 regionów, 70 podregionów i 309 gmin. Szwedzkojęzyczne Wyspy Alandzkie posiadają szeroką autonomię.

Władza ustawodawcza

Parlament (Eduskunta) jest jednoizbowy i liczy 200 deputowanych wybieranych na 4-letnią kadencję w wyborach powszechnych, bezpośrednich, równych, w głosowaniu tajnym według systemu proporcjonalnego.

Władza wykonawcza

Władza wykonawcza należy do rządu (Rada Państwa), który składa się z premiera i ministrów. Premier wybierany jest przez parlament. Również prezydent posiada uprawnienia wykonawcze, jednak realizowane w porozumieniu z rządem, za wyjątkiem spraw dot. Wysp Alandzkich.

Struktura administracji gospodarczej

Członkostwo w organizacjach pracodawców w Finlandii jest dobrowolne. Pomimo to zrzeszają one zdecydowaną większość krajowych przedsiębiorstw i prowadzą rozbudowaną działalność, reprezentując swoich członków w kontaktach z władzami państwowymi i na forum UE. Lista najważniejszych organizacji dostępna jest w dziale "Przydatne kontakty i linki". 

Sądownictwo gospodarcze

W Finlandii funkcjonują sądy wyspecjalizowane dla następujących spraw gospodarczych.

• Sąd Gospodarczy: sprawy w zakresie zamówień publicznych, prawa konkurencji, własności intelektualnej, wymiany gospodarczej
• Sąd Pracy: sprawy w zakresie prawa pracy
• Sąd ds. Ubezpieczeń: sprawy w zakresie ubezpieczeń społecznych

Pozostałe kategorie spraw gospodarczych objęte są jurysdykcją sądów powszechnych.

W Finlandii większą niż w Polsce popularnością cieszy się też procedura arbitrażowa. Strony mogą zawrzeć klauzulę o arbitrażu w zawieranej umowie. Orzeczenie sądu arbitrażowego jest ostateczne i podlega egzekucji tak jak orzeczenie sądu powszechnego. W Finlandii organem przeprowadzającym arbitraż jest Fiński Instytut Arbitrażu (Keskuskauppakamarin välimieslautakunta, The Finland Arbitration Institute) przy Fińskiej Izby Gospodarczej (link w dziale "Przydatne kontakty i linki" poniżej

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Dzięki konkurencyjnej gospodarce wysokim poziomie innowacyjności Finlandia, pod względem PKB na mieszkańca, należy do najbogatszych państw świata. U źródeł tego sukcesu leżą wysoki poziom innowacyjności sektorów informatycznego i telekomunikacyjnego, system edukacji dobrze przygotowujący do wyzwań współczesnego rynku pracy, skuteczny model współpracy pomiędzy biznesem, a uczelniami wyższymi, przekładający się na wysoki poziom prywatnego finansowania działalności badawczo-rozwojowej, dobrze rozwinięta infrastruktura, a także umiędzynarodowienie fińskiej gospodarki.

Główne sektory gospodarki

Najważniejsze gałęzie fińskiej gospodarki to przemysł technologiczny (elektroniczny, mechaniczny i branża metalowa), przemysł drzewny i przemysł chemiczny i petrochemiczny. Finlandia jest zaliczana do liderów technologii ICT i green-tech.

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych

Źródło: EUROSTAT

Handel zagraniczny

Wg szacunkowych danych fińskiej służby celnej z sierpnia 2024 r., szacowana wartość fińskiego eksportu towarów w 2023 r. zmniejszyła się o 6,9% w porównaniu do roku poprzedniego i wyniosła 76,21 mld euro. Wartość importu spadła o 17,6% i wyniosła 76,17 miliarda euro. W 2023 r. odnotowano dodatni bilans handlowy (45 mln euro nadwyżki). Państwa europejskie zdecydowanie dominowały  w wymianie handlowej Finlandii odpowiadając za 72,3% importu i 68,1% eksportu.

W 2023 r. największymi partnerami handlowymi Finlandii w eksporcie były Stany Zjednoczone (z udziałem 11,1%), następnie Szwecja (10,7%), Niemcy (10,5%) i Holandia (8,2%). Polska uplasowała się na 7. miejscu (z udziałem 3,4%). W imporcie na pierwszym miejscu znalazły się Niemcy (z udziałem 14,1%), następnie Szwecja (11,4%), Chiny (9,3%) i Norwegia (7,7%). Polska zajęła 7. miejsce z udziałem 3,7%.

Do 2022 r. istotnym rynkiem zbytu i importu dla Finlandii była Rosja. Sprzedawane tam były głównie maszyny oraz produkty metalowe i chemiczne, a kupowane przede wszystkim surowce energetyczne (ropa naftowa i gaz) oraz drewno. W 2022 r. fiński eksport do Rosji wynosił do 1,9 mld euro (2,6%), a import 5,8 mld euro (7%). W 2023 r. odnotowano znaczący spadek w obrocie handlowym z Rosją – udział Rosji w całkowitym eksporcie wyniósł 0,9%, a w imporcie spadł do 1,7%, tzn. wartość importu zmniejszyła się o 78,5%. Po ataku Rosji na Ukrainę Finlandia rozpoczęła intensywne działania w kierunku uniezależnienia się od dostaw surowców energetycznych z Rosji. Dywersyfikacja dostaw energii oraz innowacyjne technologie z wykorzystaniem źródeł odnawialnych odegrały kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego Finlandii.

Eksport i import w podziale na kategorie

Zgodnie z danymi fińskiej służby celnej z czerwca 2024 r., największy udział w eksporcie z Finlandii miały maszyny i urządzenia przemysłowe (17,2%), metale i produkty metalowe (13,5%), produkty chemicznego przemysłu leśnego (12,4%), produkty przemysłu chemicznego (11,0%), maszyny i urządzenia elektryczne (8,7%). W imporcie dominowały: maszyny i urządzenia elektryczne (13,5%), produkty przemysłu chemicznego (11,5%), maszyny i urządzenia przemysłowe (11,3%), produkty naftowe (11,1%), sprzęt transportowy (9,7%).

Inwestycje zagraniczne

W 2022 roku wartość napływających bezpośrednich inwestycji zagranicznych wzrosła o 1,7 miliarda euro, osiągając na koniec roku 77,8 miliarda euro. Analizując inwestycje według kraju bezpośredniego kontrahenta, największe napływy do Finlandii pochodziły z Szwecji (22,3 mld EUR), Holandii (11,1 mld EUR) i Luksemburga (10,2 mld EUR). Natomiast, biorąc pod uwagę ostateczny kraj inwestujący, w czołówce znalazły się Szwecja (16,4 mld EUR), Stany Zjednoczone (14,2 mld EUR) oraz Niemcy (6,3 mld EUR). Z danych dotyczących bezpośrednich kontrahentów wynika, że 91% inwestycji pochodziło z Europy, z czego 42% ze strefy euro.

Dla porównania wartość nowych inwestycji zagranicznych fińskich przedsiębiorstw poza granicami Finlandii jest 1,5-razy większa. W 2022 r. wyniosła ona 130,4 mld euro, z czego 40% w państwach strefy euro, a 75% w UE. W czołówce krajów bezpośrednich kontrahentów znalazły się Szwecja (33,3 miliarda euro), Holandia (24,3 miliarda euro) i Irlandia (13,4 miliarda euro).

Instytucją odpowiedzialną za pozyskiwania i obsługę inwestorów zagranicznych w Finlandii jest Business Finland (więcej informacji na https://www.businessfinland.fi/en/do-business-with-finland/invest-in-finland/business--opportunities/business-opportunities/).

Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Afrykański Bank Rozwoju, Azjatycki Bank Rozwoju, Azjatycki Bank Inwestycji Infrastrukturalnych, Bank Rozrachunków Międzynarodowych, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Europejski Bank Inwestycyjny, Unia Europejska, Międzyamerykański Bank Rozwoju, Grupa Banku Światowego, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa, Nordycki Bank Inwestycyjny, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, Klub Paryski, UNCTAD, UNIDO, Światowa Organizacja Celna, Światowa Organizacja Własności Intelektualnej, ITC (International Trade Centre), Światowa Organizacja Handlu.

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Finlandia została członkiem Unii Europejskiej 1 stycznia 1995 r. razem z Austrią i Szwecją. W 2023 r. udział krajów UE w eksporcie towarów do Finlandii wyniósł 56,6%, natomiast udział w fińskim imporcie wyniósł 57,8%.

Gospodarcze umowy dwustronne

Polsko-fińskie stosunki gospodarcze regulują postanowienia dorobku prawnego Unii Europejskiej. Ponadto obowiązują umowy dwustronne w zakresie nieobjętym uregulowaniami UE, wśród których najważniejsze to: 

• Umowa w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków od dochodu i majątku z 26 października 1977r. obowiązująca od 30 marca 1979 r. (Dz.U. 1979 nr 12 poz. 84), zmieniona protokołem z 28 kwietnia 1994 r. obowiązującym od 21 stycznia 1995 r. (Dz.U. 1995 nr 106 poz. 517). 
• Konwencja z dnia 8 czerwca 2009 r. między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Finlandii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu (weszła w życie  11 marca 2010 r.).

Dwustronna wymiana handlowa

Według danych fińskiej służby celnej z sierpnia 2024 r., szacowana wartość polskiego eksportu towarów do Finlandii w 2023 r. wyniosła 2,6 mld euro, a import z Polski 2,8 mld euro. Polska jest 7. największym partnerem handlowym Finlandii w imporcie i w eksporcie, co oznacza, że odpowiada za 3,6% fińskiego importu i 3,4% eksportu. Bilans wymiany handlowej jest ujemny dla Polski i wynosi ok. - 2 mld euro.

W polskim eksporcie do Finlandii w 2023 r. dominowały wyroby przemysłu elektromaszynowego, metale nieszlachetne i wyroby z nich oraz artykuły rolno-spożywcze. Znaczącą pozycję w eksporcie stanowią także produkty mineralne, tworzywa sztuczne, wyroby przemysłu chemicznego, meble, wyroby przemysłu lekkiego oraz drzewno-papierniczego.

W imporcie z Finlandii dominowały wyroby przemysłu drzewno-papierniczego, metale nieszlachetne i wyroby z nich, produkty mineralne, wyroby przemysłu chemicznego, tworzywa sztuczne oraz wyroby przemysłu elektromaszynowego.

Wzajemne inwestycje

Polska jest postrzegana przez Finlandię jako jeden z najbardziej obiecujących rynków w Europie. Największym zainteresowaniem wśród fińskich inwestorów w Polsce cieszy się branża budowlana, energetyczna oraz metalowa. Znaczącą rolę odgrywa również sektor celulozowo-papierniczy oraz usługi, w tym outsourcing. Według NBP bezpośrednie inwestycje fińskie w Polsce pod koniec 2022 r. osiągnęły wartość 2 016,8 mln EUR, co stawia Finlandię na 21. pozycji wśród krajów inwestujących w RP, z udziałem ok. 0,85% w inwestycjach bezpośrednich ogółem. W 2022 r. napłynęły do Polski inwestycje fińskie o wartości 468,1 mln EUR. Reinwestowano zyski w wysokości 158,5 mln EUR. Do najbardziej znanych firm fińskich inwestujących w Polsce należą: Fortum (energia), Cargotec (maszyny i urządzenia), Kemira (produkty chemiczne), Outokumpu (metale), Wartsilä (energetyka, maszyny), Stora Enso (koncern papierniczy), Teknos oraz Tikkurila (producenci farb, lakierów), Konecranes (dźwigi, suwnice), Metsa Tissue (papiery higieniczne), Ramirent (wynajem maszyn).

Polskie inwestycje w Finlandii są niewielkie i nie oddają potencjału ekonomicznego polskich inwestorów. Największą polską inwestycją w FI pozostaje firma Can-Pack S.A. w Hämeenlinna (fabryka puszek do napojów).

Współpraca regionalna

Z uwagi na podobieństwa geograficzne i kulturowe (np. tradycje morskie) najlepiej rozwinięta jest współpraca regionalna pomiędzy północnymi województwami polskimi, a jednostkami samorządowymi południowej-zachodniej Finlandii.

Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Brak formalnych barier w dostępnie do rynku towarów i usług dla polskich przedsiębiorstw.

Dostęp do rynku pracy

Od 1 maja 2006 r. polscy obywatele mogą podejmować w Finlandii pracę bez żadnych ograniczeń formalnych. Barierą utrudniającą bezpośrednie podejmowanie pracy pozostaje popularny wymóg znajomości języka fińskiego.

Nabywanie i wynajem nieruchomości

Obywatele UE, w tym Polski, mogą nabywać i wynajmować nieruchomości na ogólnych zasadach.

System zamówień publicznych

Wartość zamówień publicznych w Finlandii szacowana jest na 35 mld euro, co stanowi 17% PKB tego państwa. Z tej kwoty rząd centralny wydatkuje 25%, a samorządy 75%. Zamówienia publiczne w Finlandii są regulowane zarówno przez międzynarodowe zobowiązania wynikające z Porozumienia WTO w sprawie Zamówień Rządowych (GPA), jak i przepisy unijne wynikające z dyrektyw UE w sprawie zamówień publicznych. Zasady zamówień UE oraz Porozumienie GPA WTO mają zastosowanie jedynie do zamówień o wartości przekraczającej ustalone progi. Fińska ustawa o zamówieniach publicznych reguluje natomiast zamówienia o wartościach poniżej progów unijnych i GPA.

Przedsiębiorstwa mogą korzystać z platformy HILMA, zarządzanej przez Ministerstwo Zatrudnienia i Gospodarki, gdzie publikowane są bieżące informacje na temat prowadzonych procedur przetargowych oraz ogłoszenia dot. planowanych postępowań. Obowiązek ogłaszania zamówień publicznych w HILMA dotyczy umów przekraczających progi krajowe i unijne, choć pozostałe również można opublikować na platformie. Więcej informacji odnośnie zamówień publicznych w Finlandii dostępne jest na stronie: https://tem.fi/en/public-procurement.

Brak znaczących różnic kulturowych w kontaktach biznesowych, jednak należy zwrócić uwagę na:

• preferowanie struktur horyzontalnych, a nie hierarchicznych oraz bezpośredniego kontaktu pomiędzy zainteresowanymi osobami;
• daleko posunięte dążenie do ograniczania biurokracji (np. po przez prowadzenie korespondencji wyłącznie drogą elektroniczną);
• unikanie wręczania podarków (poza symbolicznymi i kurtuazyjnymi).

Instytucje administracji publicznej:

• Kancelaria Premiera
• Ministerstwo Transportu i Komunikacji
• Ministerstwo Rolnictwa i Leśnictwa 
• Ministerstwo Zatrudnienia i Gospodarki
• Ministerstwo Finansów 
• Zarząd Leśnictwa
• Fiński Instytut Zasobów Naturalnych 
• Główny Urząd Statystyczny 
• Główny Urząd Ceł 
• Urząd Patentów i Rejestracji (rejestr handlowy) 
• Urząd Podatkowy 
• Agencja Business Finland 
• Fiński System Informacji Biznesowej 
• Portal przedsiębiorczości 
• Wirtualna Finlandia 

Podmioty otoczenia biznesu:

• Fińska Izba Gospodarcza 
• Konfederacja Fińskiego Przemysłu 
• Federacja Przemysłu Technologicznego (branże: elektroniczna i elektrotechniczna, metalowa, ICT) 
• Centralny Związek Producentów Rolnych i Właścicieli Leśnych 
• Federacja Fińskich Instytucji Finansowych (banki, spółki ubezpieczeniowe i inwestycyjne, pracodawcy sektora finansowego) 
• Portal sektora ubezpieczeń
• Federacja Przemysłu Chemicznego 
• Federacja Przemysłu Energetycznego 
• Federacja Przemysłu Spożywczego 
• Federacja Przemysłu Farmaceutycznego 
• Federacja Przemysłu Budowlanego 
• Federacja Przemysłu Drzewno-Papierniczego 
• Fińska Federacja Handlowa 
• Zrzeszenie Kupców Dóbr Przemysłowych i Inwestycyjnych