Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

W spotkaniu uczestniczyło ponad 150 osób, przedstawicieli środowiska inżynierów, projektantów i konsultantów. Obecni byli również przedstawiciele firm wykonawczych, organizacji branżowych, Ministerstwa Infrastruktury, Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego oraz urzędów wojewódzkich. Wśród uczestników znaleźli się także przedstawiciele Rady Naukowej przy Generalnym Dyrektorze Dróg Krajowych i Autostrad oraz pracownicy GDDKiA. 

- To od nas wszystkich, firm, instytucji, zaangażowanych podmiotów działających w obszarze inwestycji drogowych zależy, czy zakończą się one sukcesem. Wiemy, ze z tym bywa różnie i nie jest to proste. Kluczowe jest zaangażowanie wszystkich osób w realizację powierzonych im zadań oraz praca zespołowa, gra do jednej bramki. Drogi budujemy na lata, a to wymaga szczególnej staranności - powiedział Tomasz Żuchowski, p.o. Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad. 

Trzydzieści różnych firm świadczy usługi nadzoru inwestorskiego na inwestycjach GDDKiA. Dziewięć spośród nich nadzoruje zadania realizowane na odcinkach o długości ponad 100 km dróg, a jedna z nich świadczy usługi nadzoru na ponad 200 km. 

Zadaniem inspektora nadzoru jest reprezentowanie inwestora na placu budowy poprzez sprawowanie kontroli nad przebiegiem prac. Sprawdzana musi być jakość wykonywanych robót oraz zastosowanych materiałów. Nadzór sprawdza i odbiera roboty budowlane ulegające zakryciu, uczestniczy w próbach oraz odbiorach technicznych. Do jego obowiązków należy również potwierdzanie prawidłowości wykonanych robót, a w przypadku wykrycia ewentualnych wad - potwierdzenie ich usunięcia. 

To jak nadzór inwestorski wywiązuje się ze swoich obowiązków, ma kluczowy wpływ na jakość realizowanych prac budowlanych.  

Podczas spotkania zasygnalizowane zostały problemy z jakością usług świadczonych przez konsultanta. Jest to m.in. niska jakość przygotowywanych dokumentów (np. niewystarczająca weryfikacja dokumentów wykonawcy, brak spójności pomiędzy mapami a sytuacją w terenie, niekompletna dokumentacja) czy niska jakość świadczonej usługi (m.in. brak umiejętności zarządzania kontraktem, brak wiedzy o kontrakcie czy niedostateczna kontrola podwykonawców).  

Problemem jest również niewystarczająca jakość nadzoru nad realizowanymi robotami. Wiąże się to m.in. z odbieraniem przez inspektorów robót, które zostały wykonane niezgodnie z zatwierdzoną dokumentacją projektową bądź niezgodnie ze sztuką budowlaną. Niestety częstą praktyką jest też brak czynnego udziału inspektorów nadzoru na etapie uzyskiwania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. 

Musimy wspólnie temu zaradzić, wyciągać stosowne wnioski i podejmować odpowiedzialne działania. 

Inżynier kontraktu posiada szereg uprawnień i obowiązków w zakresie kontroli jakości robót i materiałów. W ich skład wchodzi weryfikacja materiałów na podstawie dokumentów producenta lub wykonawcy oraz pobór próbek na poczet badań laboratoryjnych lub polowych niezależnie od wykonawcy. Inżynier kontraktu interpretuje wyniki badań i stwierdza ich zgodność z wymaganiami specyfikacji. 

Badania i pomiary na budowie dzielą się na realizowane przez wykonawcę (w ramach własnego nadzoru) oraz kontrolne (w ramach nadzoru zamawiającego).  W przypadku wykrycia nieprawidłowości na etapie badań kontrolnych, przeprowadzane są badania arbitrażowe lub kontrolne dodatkowe. To one przesądzają o przyczynach powstania danej wady. 

Preferowanymi jednostkami do przeprowadzenia badań arbitrażowych są laboratoria zamawiającego. W GDDKiA działa 16 akredytowanych laboratoriów drogowych wykonujących szeroki zakres badań materiałów (m.in. asfaltów, betonów, prefabrykatów czy kruszyw). 

W celu zapewnienia odpowiedniej jakości prac, na budowach odbywają się także kontrole Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego (GUNB), które prowadzone są w oparciu o ustawę Prawo budowlane. Stwierdza ona, że wyroby budowalne mogą być wykorzystywane na krajowym rynku wyłącznie po spełnieniu określonych wymagań. Obowiązek dopilnowania stosowania na budowie dopuszczonych do użytku wyrobów spoczywa, według ustawy, na kierowniku budowy oraz inspektorze nadzoru inwestorskiego. 

Kontrola formalna prowadzona przez GUNB służyć ma wykryciu takich nieprawidłowości jak: brak odpowiedniego oznakowania czy deklaracji właściwości użytkowych, niezgodność deklaracji i informacji na etykiecie wyrobu, niezgodność wyrobu ze wskazanym w projekcie budowlanym oraz zamierzone zastosowanie (określone przez producenta) niezgodne ze wskazanym w dokumentacji budowy lub miejscem wbudowania. 

Podczas kontroli GUNB pobierane są próbki wyrobów stosowanych na budowie. Procedura ta wynika z zapisów ustawy o wyrobach budowlanych. W 2020 r. do badań najczęściej pobierane były próbki: materiałów termoizolacyjnych, klejów budowlanych oraz wyrobów do zbrojenia i sprężania betonu łącznie z wyrobami pomocniczymi. 

Przy negatywnym wyniku zbadanej próbki wyrobu, informacja o wynikach przekazywana jest do producenta oraz do wykonawcy i inwestora danej budowy. Informacja trafia również do właściwego organu nadzoru, który decyduje o podjęciu działań wobec budowy i wyrobów już wbudowanych. Wyniki badań publikowane są także na stronie GUNB. Wyniki badań próbek wyrobu budowlanego mogą stanowić podstawę do wszczęcia kontroli u jego sprzedawcy lub producenta. 

Kontrola, prowadzona u sprzedawcy, producenta lub importera wyrobu, obejmuje oględziny wyrobu, oznakowania i wymaganych dokumentów. W jej trakcie zabezpieczone mogą zostać wyroby świadczące o nieprawidłowościach, pobrane mogą również zostać kolejne próbki. W przypadku stwierdzenia niezgodności, wszczynane jest postępowanie administracyjne, którego efektem może być nałożenie kary pieniężnej wysokości do 100 tys. zł. 

W przypadku powtarzających się naruszeń ze strony tego samego sprzedawcy lub producenta, sprawa kierowana jest do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta (UOKiK). 

Kluczem do sprawnej realizacji inwestycji drogowej jest dobra współpraca wszystkich firm i instytucji zaangażowanych w cały proces oraz odpowiedzialność poszczególnych osób. 

W zakresie współpracy inżyniera kontraktu z laboratoriami GDDKiA na spotkaniu wskazane zostały obszary wymagające poprawy i usprawnienia. W przeszłości dochodziło bowiem m.in. do zlecania przez konsultanta badań spoza specyfikacji, zlecania badań w miejscu niedostępnym czy na tzw. „ostatnią chwilę” (przez co nie było możliwości zmobilizowania ludzi i sprzętu na czas). Podkreślono też, jak ważna jest obecność inżyniera kontraktu w trakcie wykonywania kluczowych robót oraz pobierania próbek. 

- Wskazujemy na potrzebę podjęcia odpowiednich działań. Jak zwykle, najwięcej zależy od konkretnych osób biorących udział w procesie inwestycyjnym i rzetelności wykonywanej przez nich pracy - powiedział Tomasz Żuchowski, Szef GDDKiA. 

W trakcie spotkania omówione zostały również wątpliwości dotyczące akceptacji robót przez konsultanta i sposobów postępowania względem wykrytych wad. Podczas dyskusji, do przedstawionych wniosków odnieśli się przedstawiciele środowiska konsultantów. 

W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele środowiska projektantów, inżynierów, konsultantów, firm wykonawczych oraz organizacji branżowych, a także przedstawiciele Ministerstwa Infrastruktury, Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego i wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego. Obecni byli również dyrektorzy departamentów infrastruktury w urzędów wojewódzkich i przedstawiciele Rady Naukowej przy Generalnym Dyrektorze Dróg Krajowych i Autostrad. 

Dziękujemy wszystkim uczestnikom za dobrą i merytoryczną dyskusję.