Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

• Najbliższe cele i wyzwania przed branżą budowlaną: 

• Zachować płynność i stabilność rynku; 

• Analiza ryzyka i rzetelna wycena ofert przez wykonawców; 

• System certyfikacji rynkowej firm - przejrzystość i jednolitość oceny wykonawców na rynku zamówień publicznych. 

• Podsumowanie prac Rady Ekspertów i jej dorobek – 46 posiedzeń od 30 lipca 2016 roku, kiedy Rada została powołana. 

• Przyszłość Rady Ekspertów - nowy kształt i sprawczość względem kolejnych wyzwań. 

Podczas posiedzenia uczestnicy wskazywali kluczowe wyzwania z perspektywy branży budowlanej. Obecnie rynek utrzymuje płynność i stabilność kontynuując i realizując plany inwestycyjne. W GDDKiA mamy świadomość wyzwań i potencjalnych trudności, dlatego z uwagą słuchamy branży, aby móc rekomendować Ministrowi Infrastruktury racjonalne działania. 

Podczas posiedzenia członkowie Rady Ekspertów omówili kwestie waloryzacji. Rozmawiano również nad zmianą limitu waloryzacyjnego i podniesienia go do poziomu 15 proc. 

Podczas posiedzenia ówczesny Sekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury Rafał Weber przypomniał, że po raz pierwszy systemowa waloryzacja została przeprowadzona w 2022 roku w związku z agresją Rosji na Ukrainę. Podkreślił, że dodatkowe środki pozwolą na zminimalizowanie ryzyka utraty płynności finansowej przez wykonawców, jak również projektantów. Szacuje się, że dodatkowe środki przeznaczone na waloryzację, przede wszystkim inwestycji realizowanych w ramach RPBDK i PB100, to ok. 2,6 mld zł.  

Przedstawiciele organizacji branżowych podkreślili, że przedsiębiorcy dostrzegają, że system umów i ich waloryzacji wygląda inaczej niż kilka lat temu. Niemożliwa dawniej systemowa zmiana wartości zawartych umów, dziś jest już nie tylko dopuszczalna, ale konieczna z uwagi na dynamicznie zmieniające się realia rynkowe, zwłaszcza te nieprzewidywalne. 

Zwrócono uwagę, że elastyczne umowy i odpowiedzialne podejście jest potrzebne i powoduje, minimalizację sporów, co przekłada się na mniej zakłóceń w wykonaniu umowy.  

Waloryzacja jest potrzebna, ale żeby była miarodajna potrzebna jest rzetelna kalkulacja cen ofertowych. Źle rozumiana konkurencja powoduje, że wykonawcy świadomie zaniżają ceny ofert, ignorując ryzyka. Takie podejście powoduje spory podczas realizacji kontraktu, a w skrajnych sytuacjach odstąpienia od umów. Aby temu przeciwdziałać GDDKiA dogłębnie bada oferty, wielokrotnie wzywa wykonawcę do wyjaśnienia chcąc poznać założenia i składowe oferowanych cen, zadaje wiele technicznych pytań. Takie działania niejednokrotnie były kwestionowane przez część firm, a sprawy trafiały przed KIO oraz sąd powodując kolejne opóźnienia. Dlatego mechanizm ten wymaga jeszcze szerszej analizy, w tym zderzenia z doświadczeniami innych zamawiających. 

W skład Rady Ekspertów wchodzą przedstawiciele zamawiających (zarządców dróg publicznych), organizacji branży drogowej oraz partnerów społecznych (związków zawodowych). 

Pierwsze z 46 dotychczasowych posiedzeń odbyło się w lipcu 2016 roku. Efektem spotkań i omawianych najważniejszych dla branży obszarów, było rozwiązanie i skuteczne wypracowanie m.in. kwestii waloryzacja kontraktów na roboty i zastosowanie koszyka waloryzacyjnego, uregulowanie kwestii gospodarowania destruktem, aktualizacja Szczególnych Warunków Kontraktowych i wprowadzenie wzorców do postępowań przetargowych, kryteria oceny ofert w postępowaniach przetargowych.  

Rozpoczynając posiedzenie podsumowujące prace Rady 25 października br. Tomasz Żuchowski, p.o. Generalnego Dyrektora Krajowych i Autostrad, reprezentujący w Radzie administrację publiczną wespół z p. Barbarą Dzieciuchowicz – reprezentującą w Radzie stronę wykonawców, przedstawili podsumowanie podejmowanych działań i inicjatyw, od ostatniego spotkania do chwili obecnej. 

W trakcie podsumowania wskazano na kluczowe przyjęcie Matrycy ryzyk w kontraktach dla systemu Projektuj i buduj. Podkreślano tutaj optymalizację procesu realizacji inwestycji drogowych i dokonanie podziału ryzyk kontraktowych przypisując je uczestnikom procesu – zamawiającemu i wykonawcy. 

Uczestnicy spotkania omówili również kwestie pozacenowych kryteriów ofert w postępowaniach dla zadań przewidzianych do realizacji w systemie Projektuj i buduj. Mimo wielu zmian kryteriów pozacenowych nie różnicowały i nadal nie różnicują one ofert. Są deklarowane przez wykonawców na poziomie maksymalnym, dlatego finalnie decyduje cena. Przypomnijmy, że od 2019 r. w postępowaniach w systemie „Buduj” stosowane jest kryterium 100 proc. ceny. 

W trakcie spotkania poruszona została również kwestia „nowego życia” dla destruktu. Tomasz Żuchowski Szef GDDKiA podkreślił, że GDDKiA od 2019 r. wskazywała na konieczność uregulowania kwestii gospodarowania destruktem, generalnie szerokiego wykorzystania surowców, w ramach realizacji gospodarki w obiegu zamkniętym. Więcej o wykorzystaniu destruktu pisaliśmy na naszej stronie internetowej. 

Kolejnym ważnym punktem były kryteria oceny wykonawców, jako czynnik weryfikujący zachowania rynkowe i preferujący najlepszych. Wszystkim stronom procesu inwestycyjnego zależy na profesjonalnej i efektywnej współpracy z rzetelnymi zweryfikowanymi podmiotami. W opinii branży budowlanej, jednym z problemów rynku jest wzrastająca liczba ofert przetargowych, składanych przez niesprawdzonych wykonawców zagranicznych. Pojawiają się wątpliwości dotyczące zapewnienia przez te firmy wymaganego zaplecza i potencjału do realizacji planów inwestycyjnych w naszym kraju. 

Wprowadzenie odpowiedniego systemu certyfikacji rynkowej firm, jest niezbędne, abyśmy mogli w pełni panować nad rynkiem, a przez to odpowiedzialnie i efektywnie realizować inwestycje publiczne. 

System certyfikacji, czyli weryfikacji potencjału danej firmy i gotowości faktycznej do realizacji kontraktu jest jednym z kluczowych aspektów do przepracowania w przyszłości. Zapewnienie stabilnego mechanizmu finansowania, spójnego systemu kontraktowania wszystkich podmiotów realizujących inwestycje publiczne jest składową odpowiedzialnego korelowania popytu i podaży. 

Podczas podsumowania p.o. Generalnego Dyrektora Krajowych i Autostrad wskazał efekty szerokiego dialogu ze wszystkimi uczestnikami rynku, całej branży. Uzgodnione są już wzorcowe dokumenty – Szczególne Warunki Kontraktu oraz Gwarancja Należytego Wykonania. 

Nie zatrzymujemy się i wspólne działania trwają. To między innymi finiszujące prace w zakresie wzorcowej umowy na projektowanie. Trwają również wspólne prace GDDKiA z Ogólnopolskim Związkiem Projektantów i Inżynierów nad wypracowaniem nowych kryteriów pozacenowych dla postępowań w zakresie umów na nadzór inwestorski. 

W trakcie uzgodnień jest aktualizacja wzorcowych umów na całoroczne kompleksowe utrzymanie dróg – na podstawie pierwszych doświadczeń z wdrażanych od 2021 r. wzorów umów. 

Bezpieczeństwo użytkowników dróg to priorytet co podkreślał Tomasz Żuchowski, p.o. Generalnego Dyrektora Krajowych i Autostrad. Dlatego GDDKiA we współpracy z innymi zarządcami dróg, organami zarządzającymi ruchem, Ministerstwem Infrastruktury i innymi zainteresowanymi podmiotami opracowała projekt zmian do rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach, czyli tzw. Czerwonej Książki. 

Szef GDDKiA wskazał wyzwania dla Rady Ekspertów na czele z zapewnieniem stabilności finansowej sektora, w zakresie legislacji i odpowiedniego vacatio legis oraz poprawy sprawności instytucjonalnej m.in. poprzez skorelowanie planów zamówień i kontraktowych, standardu umów, podziału ryzyk, możliwości zmian umów z realiami rynkowymi i globalnymi trendami. 

Wspólnie, wszyscy członkowie uznali, że Rada w tym kształcie wyczerpała swoje możliwości i sprawczość względem nowych wyzwań. 

Współprzewodniczący Rady podkreślili, że Rada Ekspertów była gremium, które miało za zadanie poprawić efektywność współpracy i dialogu stron zamawiających z wykonawcami, w czasie kiedy był to problem na linii drogowcy, wykonawcy, a teraz należy szukać innych wyzwań, gdyż ten obszar w ostatnich latach uległ znacznej poprawie. 

Potrzebna jest jedna rada ekspercka ds. gospodarczych. Przekrojowe gremium, którego doświadczeni, posiadający wiedzę i kompetencje członkowie z odpowiednią legitymacją instytucjonalną, odpowiednim umocowaniem na poziomie decyzyjnym i mocą sprawczą, przekrojowo między resortami, rynkiem i administracją publiczną - będą podejmować tematy horyzontalne, w obszarze wszystkich sektorów tj. drogowego, kolejowego, energetycznego i całej infrastruktury.