Informator ekonomiczny
1. Krótki opis gospodarki i jej struktury
- System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze
Od 1 stycznia 1981 r. Grecja jest państwem członkowskim Unii Europejskiej o gospodarce wolnorynkowej. Tradycyjny model państwa opiekuńczego, rozwijany od lat siedemdziesiątych XX wieku, został w znacznym stopniu ograniczony w związku z drastycznymi środkami oszczędnościowymi, które były warunkiem otrzymania międzynarodowej pomocy w trakcie kryzysu zadłużeniowego Grecji w latach 2009-2015. Wprowadzone reformy długofalowo przyniosły pozytywne skutki dla greckich finansów publicznych, a w konsekwencji również dla sytuacji makroekonomicznej kraju. Jednocześnie jednak, mimo wysokich wartości wzrostu gospodarczego w ostatnich latach, realny dochód rozporządzalny greckich gospodarstw domowych w dalszym ciągu jest o ponad 23% niższy, niż w chwili wybuchu kryzysu. Przyczynia się do tego również wysokie tempo inflacji w ostatnich latach.
Priorytetem greckiego rządu pozostaje właśnie wzrost dochodu rozporządzalnego greckich gospodarstw domowych. Odbywa się to poprzez obniżki podatków, wzrosty wynagrodzeń i emerytur, a także walkę z inflacją. Służą temu również programy osłonowe, wspierające osoby z grup najbardziej wrażliwych, jak również programy horyzontalne, stosowane w razie wystąpienia anomalii rynkowych – np. wysokie dopłaty do rachunków za energię elektryczną, które są stosowane w razie wystąpienia wysokich wzrostów cen energii na rynku hurtowym (w trakcie kryzysu energetycznego i sporadycznie później). Grecki rząd bardzo dba o wzrost wiarygodności inwestycyjnej kraju, czego ukoronowaniem był powrót ratingu greckich obligacji skarbowych do poziomu inwestycyjnego na jesieni 2023 r. Obniża to koszt obsługi zadłużenia, jak również podnosi zaufanie do greckiej gospodarki. W efekcie kraj przyciąga szereg inwestycji bezpośrednich, co stanowi również jeden z priorytetów greckiego rządu.
Władze greckie aktywnie działają na rzecz zielonej transformacji kraju, wykorzystując bardzo sprzyjające warunki produkcji OZE, występujące w Grecji (energia słoneczna i wiatrowa). Grecja ma ambicję nie tylko rozbudowy własnego potencjału produkcji OZE, ale również – poprzez planowaną budowę połączeń międzysystemowych z Egiptem, Cyprem, Izraelem i Arabią Saudyjską – stania się regionalnym hubem energetycznym, eksportującym zieloną energię do państw sąsiednich oraz do Niemiec czy Austrii. Jednocześnie Grecja inwestuje w ekologiczne środki transportu publicznego oraz tworzy system zarządzania śmieciami. Szereg działań w tym zakresie jest realizowanych poprzez wykorzystanie środków z KPO – Grecja jest pod tym względem jednym z europejskich liderów.
- Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB
Sektor żeglugowy jest jednym z głównych źródeł przychodów dla greckiej gospodarki, sięgających w 2023 r. 21,0 mld EUR (23,4 mld EUR w 2022 r.,18,7 mld EUR w 2021 r.) i stanowi główne źródło finansowania chronicznego deficytu handlowego. Sektor żeglugi morskiej wytwarza bezpośrednio i pośrednio PKB na poziomie odpowiednio 6,5% i 8%. Z danych UNCTAD wynika, że Greccy armatorzy zajmują pod względem nośności statków pierwsze miejsce na świecie (394,97 mln DWT), wyprzedzając flotę Chin (309,8 mln DWT). Wartość greckiej floty stanowi 11,8% wartości floty światowej.
Wg danych za 2023 r. własnością armatorów greckich było 4.992 jednostek powyżej 1000 GT (wzrost o 53,5% w ciągu ostatniej dekady), co stanowi 60% nośności floty UE i 16,9% floty światowej Pod ich kontrolą pozostaje(pod względem nośności-DWT) 30,2% światowej floty tankowców, 25,2% - roporudomasowców (OBO), 23,1% - gazowców LNG i 13,2% - LPG, 14,9% - chemikaliowców i 8,6% - kontenerowców. Trzecia część greckiej floty handlowej pływa pod banderą PCz UE. Flota handlowa pod grecką banderą (o tonażu powyżej 100 GT) liczyła na koniec 2023 r. 496 jednostek. W ujęciu tonażowym oznacza to 51,7 mln DWT. Pod względem ogólnej nośności statków (DWT) grecka bandera zajmuje 8. pozycję na świecie i 2. w UE.
W 2024 r. greccy armatorzy złożyli zamówienia, głównie w stoczniach chińskich i koreańskich, na budowę 199 nowych statków o wartości 10 mld USD, z czego 113 to tankowce, 39 masowce, 23 gazowce LNG i 11 kontenerowce. Pod względem liczby zamówień Greckich armatorów wyprzedzili armatorzy z Chin. Ponadto greccy armatorzy w 2024 r. za 5 mld USD nabyli 221 jednostek na rynku wtórnym. W 2022 r. średni wiek floty pod kontrolą greckich armatorów wynosił 9,99 lat, przy średnim wieku floty światowej na poziomie 10,28 lat. Grecja znajduje się na tzw. białej liście STCW (Standards of Training, Certification and Watchkeeping International Convention for Seafarers) IMO, a bandera grecka na tzw. białej liście Paris Memorandum of Understanding (Paris MoU), jak również Tokyo Memorandum of Undersatunding (Tokyo MoU). Grecka flota handlowa należy do najbezpieczniejszych na świecie (0,44% floty miała styczność z wypadkiem morskim). Od 01.07.2021 Grecja utrzymuje status Qualship 21 w amerykańskiej Straży Przybrzeżnej.
Sektor turystyczny Grecji, która jest jednym ze światowych centrów turystyki przyjazdowej, stanowi dla gospodarki drugie (po żegludze) najważniejsze źródło dochodów. Turystyka oddziałuje na ogólną koniunkturę gospodarczą, wpływając (bezpośrednio i pośrednio) na wytwarzanie ok. 25% PKB.
Z bilansu turystycznego Banku Centralnego Grecji wynika, że w 2023 r. wpływy z turystyki wzrosły r/r o 15,7% do 20,5 mld EUR, głównie za sprawą wzrostu o 11,5% wydatków turystów z UE-27 do 11,2 mld EUR oraz turystów z krajów pozaunijnych – o 18,5% do 8,6mld EUR. Wydatki pasażerów rejsów wycieczkowych wyniosły 0,7 mld EUR, wzrastając r/r o 69,5%. Wydatki turystów z DE i FR wzrosły odpowiednio o 9,5% do 3,6 mld EUR i o 11,6% do 1,4 mld EUR. Wzrosły też wpływy turystyczne z UK - o 5,8% do 3,3 mld EUR i z USA – o 14,0% do 1,4 mld EUR. W 2023 r. przeciętne wydatki turystów poniesione na terenie Grecji ukształtowały się na poziomie 603,3 EUR na osobę (mniej o 2,7% niż w roku poprzednim i o 11,7% niż w roku 2021).
Wpływy z turystyki (w mln EUR) w latach 2021-2023 |
|||||
Kraje |
2020 |
2021 |
Dynamika 2022/2021 (%) |
2023 |
Dynamika 2023/2022 (%) |
UE-27 |
6 797,7 |
10 005,6 |
47,2 |
11 158,3 |
11,5 |
Strefa euro |
5 540,8 |
8 057,4 |
45,4 |
9 058,9 |
12,4 |
Z czego: |
|
||||
Francja |
991,7 |
1 277,0 |
28,8 |
1 425,4 |
11,6 |
Niemcy |
2 315,9 |
3 255,8 |
40,6 |
3 563,8 |
9,5 |
UE-27 poza strefą euro |
1 256,9 |
1 948,2 |
55,0 |
2 099,4 |
7,8 |
Kraje trzecie |
3 530,8 |
7 251,9 |
105,4 |
8 591,5 |
18,5 |
Z czego: |
|
||||
Wielka Brytania |
1 465,9 |
3 127,1 |
113,3 |
3 307,8 |
5,8 |
USA |
596,2 |
1 200,2 |
101,3 |
1 367,6 |
14,0 |
Rosja |
114,5 |
41,4 |
-63,9 |
32,8 |
-20,8 |
Razem |
10 328,4 |
17 257,4 |
67,1 |
19 749,8 |
14,4 |
Wycieczkowce |
174,3 |
418,7 |
140,3 |
709,7 |
69,5 |
Łącznie |
10 502,7 |
17 676,2 |
68,3 |
20 459,5 |
15,7 |
Źródło: Bank of Greece |
W 2023 r. liczba przyjazdów turystów zagranicznych do Grecji wyniosła 32,7 mln i była o 17,6% wyższa niż przed rokiem i wyższa niż w rekordowym 2019 r., kiedy to wyniosła 31,4 mln. Decydujący wpływ na grecką turystykę mają przyjazdy turystów z PCz UE (60% udziałów w greckim rynku turystycznym w 2023 r.). Przyjazdy turystów z UE-27 wzrosły r/r o 15,6% do 19,6 mln osób. W 2023 r. turystyka przyjazdowa z DE wzrosła r/r o 9,5% do 4,8 mln osób, z FR – o 4,2% do 1,8 mln osób. Przyjazdy z UK i USA wzrosły r/r o 2,4% i 29,2% do odpowiednio 4,6 i 1,4 mln osób. Największą popularnością turystyczną cieszy się sześć regonów, które przyciągają ponad 85% odwiedzających ogółem. Są to Cyklady i Dodekanez, region Macedonii Centralnej, Ateny i okolice, Kreta, Macedonia Wsch. i Tracja oraz Wyspy Jońskie. Przyjazdy turystów do Grecji nie są rozłożone równomiernie według miesięcy. Największa liczba przyjazdów ma miejsce w okresie lipiec-wrzesień (56%), przy czym szczyt sezonu turystycznego przypada na sierpień (21% przyjazdów ogółem).
Przyjazdy cudzoziemców (w tys.) do Grecji w latach 2021-2023 |
|||||
Kraje |
2020 |
2021 |
Dynamika 2022/2021 (%) |
2023 |
Dynamika 2023/2022 (%) |
UE-27 |
10 123,0 |
16 994,9 |
67,9 |
19 640,9 |
15,6 |
Strefa euro |
7 366,5 |
11 600,3 |
57,5 |
12 932,1 |
11,5 |
Z czego: |
|
||||
Francja |
1 174,5 |
1 757,6 |
49,6 |
1 831,0 |
4,2 |
Niemcy |
3 001,2 |
4 352,3 |
45,0 |
4 764,2 |
9,5 |
UE-27 poza strefą euro |
2 756,6 |
5 394,6 |
95,7 |
6 708,8 |
24,4 |
Kraje trzecie |
4 581,9 |
10 840,7 |
136,6 |
13 094,2 |
20,8 |
Z czego: |
|
||||
Wielka Brytania |
1 591,2 |
4 485,3 |
181,9 |
4 591,7 |
2,4 |
USA |
396,0 |
1 088,7 |
174,9 |
1 406,5 |
29,2 |
Rosja |
119,5 |
36,1 |
-69,8 |
35,7 |
-1,0 |
Razem |
14 704,9 |
27 835,5 |
89,3 |
32 735,2 |
17,6 |
Źródło: Bank of Greece |
Według danych Banku Centralnego Grecji za okres styczeń-wrzesień 2024 r. przychody z turystyki dla greckiej gospodarki wyniosły 18,758 mld EUR, co oznacza wzrost o 4,1% r/r. Największe wpływy pochodziły od turystów z Niemiec (3,143 mld EUR, wzrost o 3,6% r/r), Wielkiej Brytanii (2,884 mld EUR, wzrost o 2,4% r/r), USA (1,253 mld EUR, wzrost o 6,5%), Francji (1,146 mld EUR, spadek o 12,1%) i Włoch (1,145 mld EUR, wzrost o 15,2%). Liczba turystów wzrosła o 9,3%, do 30,374 mln. Najwięcej odwiedzających Grecję przyjechało z Niemiec (4,476 mln, wzrost o 16,1% r/r), Wielkiej Brytanii (3,888 mld, wzrost o 0,1%), Włoch (1,82 ml, wzrost o 9%), Francji (1,719 mln, wzrost o 5,7%) i USA (1,205 mln, wzrost o 8,8%). Pogłębia się spadek ruchu turystycznego z Rosji – Grecję odwiedziło w omawianym okresie 10,9 tys. turystów z tego kraju (spadek o 63,7%), zaś ich wydatki wyniosły 12,7 mln euro (spadek o 56,9%).
- Polityka kursowa
Grecja od 1 stycznia 2001 r. jest członkiem strefy euro, Decyzje dotyczące polityki pieniężnej dla strefy euro podejmowane są przez instytucje europejskiej unii gospodarczej i walutowej (UGW).
- Surowce i technologie krytyczne
Na terenie Grecji występują bogate zasoby złóż surowców mineralnych. Stanowią one nieodzowny materiał wyjściowy dla przemysłu, m.in. sektora produkcji energii elektrycznej, cementowego, budowlanego, przemysłu metali nieżelaznych (aluminium, nikiel, itp.) oraz żelaza i stali. Szeroko pojęty przemysł wydobywczy wraz z powiązanymi branżami generuje 3% PKB. Daje również zatrudnienie 50.000 osobom i przyczynia się do rozwoju greckich regionów. Obroty sektora wydobywczego wynoszą blisko 2 mld euro rocznie. Ponad 65% produkcji greckich surowców jest przeznaczona na eksport, a przedsiębiorstwa tego sektora posiadają znaczny udział w światowym rynku boksytu, huntytu, aluminium, tlenku glinu, niklu, magnezji palonej, bentonitu, perlitu, pumeksu oraz marmuru.
Grecja posiada znaczną liczbę krytycznych i strategicznych zasobów metali. Dysponuje ponad 200 państwowymi obszarami górniczymi (SMA - State Mining Areas, tj. obszary Grecji gdzie prawo do minerałów należy do państwa). Zdecydowana większość z nich to tereny nie wydzierżawione jeszcze przedsiębiorstwom górniczym. Na obszarach tych stwierdzono obecność od 15 do 20 surowców mineralnych, uwzględnionych na liście trzydziestu czterech "Strategicznych i krytycznych surowców mineralnych" opublikowanych przez Komisję Europejską. W najwyższych szacunkach obejmują one: aluminium, antymon, chrom, kobalt, miedź, gal, german, ind, magnez, mangan, molibden, nikiel, krzem, tellur, wolfram, lekkie metale ziem rzadkich, metale z grupy platynowców, baryt, skaleń, grafit i fosforyt. Grecja jest jedynym krajem w UE z dużymi rezerwami aluminium (wartość wyceniana na ok. 5 mld euro), chromu (wartość wyceniana na ok. 4 mld euro), manganu (wartość wyceniana na ok. 5 mld euro) i niklu (wartość wyceniana na ok. 22 mld euro). Jest wiodącym krajem produkującym aluminium (z boksytu), nikiel (z laterytu) oraz magnez (z magnezytu) w UE.
Grecja północno-wschodnia (Macedonia i Tracja), to region najobfitszy w złoża. Stwierdzono w nim obecność stopów antymonitu-bizmutu, siarkosoli srebra, miedzi, aluminium, ponadto złóż telluru, molibdenu, złota i srebra. Duże złoża aluminium obecne są także w Grecji środkowej (Tesalia). Zatoka Strymonikos oraz jej tereny przybrzeżne są najbardziej prawdopodobnym obszarem lokalizacji metali ziem rzadkich (REM) możliwych do eksploatacji. Grecja jest głównym dostawcą boksytu, żelazoniklu i magnezytu w Europie. Po zakończeniu inwestycji w Skouries Chalkidiki (kopalnia na półwyspie Chalkidiki, bogata w złoto i porfirowe złoża miedzi stanowiące źródło metali z grupy platynowców tzw. PGM), znajdzie się na 3. miejscu w produkcji złota w Europie. Grecka gospodarka wzmacniana jest przez przemysł wydobywczy obejmujący także miedź, chrom i kobalt.
W Grecji występują także złoża węglowodorów, których wartość szacowana jest na kwotę ponad 250 mld euro.
Produkcja krajowa ropy naftowej (złoża Prinos eksploatowane przez grecki koncern wydobywczy Energean) pokrywa niecały 1% krajowego zapotrzebowania. Inicjatywy wspierające rozwój prac badawczych i wydobywczych węglowodorów powzięto w 2011 r., m.in. zreformowano instrumenty prawne regulujące obszar udzielania koncesji, powołano do życia Hellenic Hydrocarbon Resources Management S.A. (HEREMA S.A.), wykonano badania sejsmiczne na Morzu Jońskim i południowym akwenie Krety oraz otworzono procedury przetargowe na udzielenie koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż węglowodorów na Morzu Jońskim i płd. basenie Krety oraz na zach. kraju (Arta-Preweza, Aetolokarnania, płn.-zach. Peloponez). Obecnie koncerny ExxonMobil, HELLENiQ ENERGY i Energean realizują osiem koncesji na poszukiwanie i wydobycie węglowodorów.
Grecja rozwija także infrastrukturę do wychwytywania i bezpiecznego składowania dwutlenku węgla. Koncesję na budowę i eksploatację podziemnego magazynu gazu w wyeksploatowanych złożach gazu ziemnego „South Kavala” uzyskał koncern Energean. Zgodnie ze wstępnym projektem pojemność magazynu szacowana jest na około 1 mln ton CO2 z możliwością jego rozbudowy do 3 mln ton CO2.
- Stan infrastruktury,
Grecja posiada stosunkowo dobrze rozwiniętą i stale rozbudowywaną sieć autostrad i dróg krajowych, lotnisk i portów morskich.
Lotniska: w Grecji obecnie funkcjonuje 45 portów lotniczych, podzielonych na III kategorie: Międzynarodowe Porty Lotnicze (15 – Ateny, Saloniki, Rodos, Heraklion, Chania – Kreta, Korfu, Kos, Aleksandrupolis, Mitilini – Lesbos, Limnos, Kefalonia, Zakinthos, Samos, Kawala, Kalamata), Krajowe Porty Lotnicze (26 – w pobliżu największych miast, zarówno w Grecji kontynentalnej, jak i na wyspach) oraz Lokalne Porty Lotnicze (4).
Największym międzynarodowym portem lotniczym w Grecji jest ateński Eleftherios Venizelos.
Loty krajowe obsługiwane są m.in. przez Olympic Air, Aegean Airlines, Sky Express, Ryanair, Volotea, Wizzair.
Porty: w Grecji funkcjonuje 12 morskich portów głównych: w Pireusie, Salonikach, Aleksandrupolis, Wolos, Igumenitsy, Lawrio, Rafinie, Patrze, Elefsinie, Heraklionie, Kawali i na Korfu oraz ok. 1250 portów i przystani lokalnych – publicznych i prywatnych.
Sieci drogowe: długość dróg w Grecji liczy 116.986 km, przy czym 2.138 km to autostrady.
Główne autostrady:
A1/Ateny-Saloniki-Evzoni (koncesjonariusze Egnatia Odos, Aegean Motorway, Kentriki Odos, Nea Odos),
A2/ Egniatia Odos Igoumenitsa-Saloniki-Kipi (koncesjonariusz Egnatia Odos)
A3/ Kentriki Odos Lamia-Kipourio (koncesjonariusz Kentriki Odos)
A5/ Ioania Odos Patra-Ioannina-Kakavia (koncesjonariusz Nea Odos)
A6/Attiki Odos Elefsis – lotnisko międzynarodowe El.Venizelos (koncesjonariusz Attiki Odos)
A7/ Autostrada Peloponezu śr. Korymt-Tripoli-Kalamata (koncesjonariusz Moreas)
A8/ Olympia Odos Ateny-Korynt-Patra (koncesjonariusz Olympia Odos)
Opłata za przejazd autostradami w Grecji pobierana jest w punktach poboru opłat, w zależności od typu pojazdu.
Ograniczenia prędkości: 130 km/h autostrada, 110 km/h droga ekspresowa, 90 km/h poza obszarem zabudowanym, 50 km/h obszar zabudowany.
Sieci kolejowe: długość czynnych linii kolejowych w Grecji wynosi 2.552 km, w tym 70% o standardowej szerokości toru kolejowego (1.435 mm). Zarządcą linii kolejowych jest Organizacja Kolei Greckich, a głównym przewoźnikiem pasażerskim i towarowym TRAINOSE, spółka należąca do grupy Ferrovie dello Stato Italiane (FSI). TRAINOSE przewozi 15,6 mln pasażerów i 1,1, mln ton ładunków rocznie.
Kolej wąskotorowa: kolejka turystyczna w Pelion oraz kolej zębata Diakopto-Kalawryta.
Metro w Atenach – system kolei podziemnej, składający się z trzech linii i 61 stacji. Dziennie metro w Atenach obsługuje 614 tys. pasażerów. Systemem kolei podziemnej w Atenach zarządza spółka Attiko Metro. Z końcem listopada 2024. zostało oddane do użytku metro w Salonikach.
Tramwaj w Atenach składa się z 3 linii i 45 stacji. Eksploatacją sieci tramwajowej oraz świadczeniem usług przewozowych zajmuje się Miejska Komunikacja Szynowa.
Przejścia graniczne: Grecja posiada ok. 29 lotniczych (z czego 4 działają wyłącznie w okresie letnim) oraz 54 morskich przejść granicznych. Ponadto funkcjonują przejścia graniczne położone na granicy państwowej między Grecją ,a Albanią (Kakavia, Cristalopighi, Sagiada, Mertzani), Macedonią Północną (Niki, Evzoni, Doirani oraz kolejowe w Idomeni), Bułgarią (Promachonas, w tym kolejowe, Exohi, Ormenio Evros i kolejowe w Dikea Evros) oraz Turcją (Kastanies i Kipi).
- Kalendarz dni wolnych od pracy.
Święta narodowe to:
25 marca - Dzień Niepodległości, rocznica wybuchu powstania przeciw władzy tureckiej w 1821 roku
28 października – Dzień „OCHI” („Nie") – rocznica odrzucenia włoskiego ultimatum w 1940 roku.
Pozostałe dni świąteczne wolne od pracy:
1 stycznia |
Nowy Rok |
6 stycznia |
Epifania (Błogosławieństwo Morza i Krzyża) |
święto ruchome (41 dni przed Wielkanocą) |
Poniedziałek Wielkopostny, tzw. czysty poniedziałek |
święto ruchome |
Wielkanoc |
1 maja |
Święto Pracy |
święto ruchome (50 dni po Wielkanocy) |
Poniedziałek po Zielonych Świątkach |
15 sierpnia |
Święto Wniebowzięcia NMP |
25-26 grudnia |
Boże Narodzenie |
2. Podstawowe dane makroekonomiczne
Podstawowe dane makroekonomiczne |
|||
|
2023 |
2024 (prognoza) |
2025 (prognoza) |
PKB nominalne (USD ceny bieżące) |
$238.28 |
$250.28 bilionów (IMF) |
$260.45 |
PKB (PPP) |
$411.61 |
$430.13 |
$ 446.17 |
Stopa wzrostu PKB (realna) |
2 (IMF) |
2 (IMF) |
1,9 (IMF) |
PKB per capita (nominalne) |
$ 22.81 tys. (IMF) |
$ 23.97 tys. (IMF) |
$ 24.95 (IMF) |
PKB per capita (PPP) |
$ 39.39 tys. (IMF) |
$ 41.19 tys. (IMF) |
$ 42.75 tys. (IMF) |
Stopa inflacji (CPI) |
4,2 (IMF) |
2,7 (IMF) |
2,1 (IMF) |
10,9 (IMF) |
9,4 (IMF) |
8,7 (IMF) |
|
Rating kredytowy Fitch / Moody's / S&P |
BB+, BBB (Fitch) |
BBB (Fitch) |
BBB (Fitch) |
Deficyt: 1.60% (PKB) Nadwyżka budżetowa: 2.1% (PKB) |
Deficyt: 1.2% (PKB) Nadwyżka budżetowa: 2.1% (PKB) |
Deficyt: 0.8% (PKB) Nadwyżka budżetowa: 2.1% (PKB) |
|
Dług publiczny (% PKB) |
168.8% PKB (IMF) |
158.8% PKB (IMF) |
152% PKB (IMF) |
Źródło: dane Komisji Europejskiej
3. Dane demograficzne
Dane demograficzne |
|
Liczba ludności (w tys.) |
10,44 mln (IMF) |
Siła robocza (w tys./mln, dane krajowe) |
4 645 359/ |
Rozmiar klasy średniej (w tys./mln) |
54% populacji w 2020 r., tj. 5,8 mln/ 10,72 mln |
Poziom ubóstwa (% populacji żyjącej poniżej progu ubóstwa) |
0,6% (2021 r., WB) |
32.9 (2021 r., WB) |
|
0,893 (2022 r., HDR UNDP) |
4. Handel zagraniczny i inwestycje
- Najważniejsi partnerzy handlowi
Główne kierunki eksportu towarów z Grecji w 2023 r:
- Włochy z udziałem 11,4% (6,32 mld USD)
- Bułgaria z udziałem 6,79% (3,74 mld USD)
- Niemcy z udziałem 6,59% (3,63 mld USD)
- Cypr z udziałem na poziomie 6,09% (3,35 mld USD)
- USA z udziałem na poziomie 4,15% (2,28 mld USD)
- Hiszpania z udziałem na poziomie 4,04% (2,22 mld USD)
- Wielka Brytania z udziałem na poziomie 3,79% (2,08 mld USD)
- Turcja z udziałem na poziomie 3,57% (1,96 mld USD)
- Rumunia z udziałem na poziomie 3,52% (1,93 mld USD)
- Francja z udziałem 3,48% (1,92 mld USD)
Główni partnerzy handlowi (źródła importu) Grecji w 2023 r:
- Niemcy z udziałem 10,1% (8,96 mld USD)
- Chiny z udziałem 8,42% (7,46 mld USD)
- Włochy z udziałem 7,49% (6,63 mld USD)
- Irak z udziałem na poziomie 6,41% (5,68 mld USD)
- Holandia z udziałem 5,86% (5,19 mld USD)
- Francja z udziałem 4,26% (3,78 mld USD)
- Kazachstan z udziałem na poziomie 4,13% (3,66 mld USD)
- Hiszpania z udziałem 3,51% (3,11 mld USD)
- Bułgaria z udziałem 3,42% (3,03 mld USD)
- Turcja z udziałem 3,32% (2,94 mld USD)
Struktura importu do Grecji w 2023 r. reprezentowana przez następujące główne grupy towarowe:
- 27% (24 mld USD): 27 - Paliwa mineralne, oleje mineralne i produkty ich destylacji; substancje bitumiczne; woski mineralne
- 6,76% (5,99 mld USD): 84 - Reaktory jądrowe, kotły, maszyny i urządzenia mechaniczne; ich części
- 6,68% (5,92 mld USD): 85 - Maszyny i urządzenia elektryczne oraz ich części; rejestratory i odtwarzacze dźwięku, rejestratory i odtwarzacze obrazu i dźwięku oraz części i akcesoria do tych artykułów
- 5,42% (4,8 mld USD): 87 - Pojazdy inne niż tabor kolejowy lub tramwajowy oraz ich części i akcesoria
- 4,94% (4,37 mld USD): 30 - Produkty farmaceutyczne
- 3,16% (2,8 mld USD): 39 - Tworzywa sztuczne i artykuły z nich
- 2,72% (2,41 mld USD): 29 - Chemikalia organiczne
- 2,05% (1,81 mld USD): 72 - Żelazo i stal
- 1,93% (1,71 mld USD): 02 - Mięso i podroby jadalne
Dane dot. eksportu Grecji w 2023 r:
- 26% (14,6 mld USD): 2710 - Oleje ropy naftowej i oleje z minerałów bitumicznych, nie surowe; preparaty gdzie indziej niesklasyfikowane zawierające 70% masy lub więcej olejów ropy naftowej lub olejów z minerałów bitumicznych; będących podstawowymi składnikami preparatów; oleje odpadowe
- 5,22% (2,87 mld USD): 3004 - Leki (z wyłączeniem towarów objętych pozycją 30.02, 30.05 lub 30.06) składające się z produktów zmieszanych lub niezmieszanych do celów terapeutycznych lub profilaktycznych, pakowane w odmierzone dawki (włącznie z lekami w postaci transdermalnych systemów podawania) lub do postaci, lub w opakowania do sprzedaży detalicznej
- 2,92% (1,61 mld USD): 2711 - Gazy ziemne i pozostałe węglowodory gazowe
- 2,29% (1,26 mld USD): 1509 - Oliwa z oliwek i jej frakcje, nawet rafinowane, ale niemodyfikowane chemicznie
- 2,14% (1,18 mld USD): 7606 - Płyty, arkusze i taśmy, z aluminium, o grubości przekraczającej 0,2 mm
- 1,81% (1 mld USD): 0406 - Sery i przetwory mleczne
- 1,49% (822 mln USD): 0302 - Ryby, świeże lub zamrożone, z wyłączeniem filetów rybnych oraz pozostałego mięsa rybiego, objętych pozycją 0304
- 1,47% (810 mln USD): 8471 - Maszyny do automatycznego przetwarzania danych i urządzenia do nich; czytniki magnetyczne lub optyczne, maszyny do przepisywania danych na nośniki danych w postaci zakodowanej oraz maszyny do przetwarzania takich danych, gdzie indziej niewymienione ani niewłączone
Wartość importu towarów do Grecji w 2023 r. wyniosła 88 mld USD. Import towarów zmniejszył się o 9,36 mld USD (wartość importu towarów do Grecji spadła o 9,55% w porównaniu z 2022 r.).
- Główni inwestorzy
Wg danych Banku Centralnego Grecji, wartość skumulowana bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) lokowanych w Grecji wyniosła w 2023 r. 59,4 mld euro, zaś skumulowana wartość greckich inwestycji za granicą 19,2 mld euro. W 2023 r. napływ BIZ do Grecji sięgnął wartości 4,8 mld euro i był niższy niż w 2022 r., kiedy osiągnął wartość 8,0 mld euro. W ciągu ostatniej dekady, w czołówce inwestorów bezpośrednich w Grecji utrzymują się głównie kraje europejskie. Wśród 10 krajów o najwyższej wartości napływu BIZ netto, 6 to właśnie kraje UE.
W pierwszej dziesiątce głównych inwestorów w Grecji znajdują się takie kraje, jak: Cypr, Luksemburg, Szwajcaria, Niemcy, Holandia, Chiny (w tym Hongkong), które w ostatnich latach znacznie wzmocniły swoją pozycję, USA, Kanada, Włochy i Francja. Sektory produkcyjne o największym zainteresowaniu inwestycyjnym w latach 2013-2023 to „żywność, napoje, tytoń”, „koks i produkty rafinacji ropy naftowej” oraz „farmaceutyki”. Inne branże, które gromadzą znaczący napływ BIZ w przemyśle wytwórczym to „wyroby elektroniczne i optyczne oraz komputery”, „produkcja drewna i papieru, poligrafia i reprodukcja” oraz „chemikalia”.
Koncentracja działalności gospodarczej w powyższych sektorach sprzyja zarówno zakładaniu nowych firm (inwestycje typu greenfield) w Grecji, jak i współpracy inwestycyjnej zagranicznych z greckimi firmami w celu wytwarzania produktów spełniających potrzeby rynku wewnętrznego, a także międzynarodowego.
W latach 2013-2023 inwestycje w sektorze usług dotyczyły w 70% rynku nieruchomości, sektora usług finansowych i ubezpieczeniowych oraz sektora usług logistycznych.
- Główne kierunki inwestycji zagranicznych.
Wg danych Banku Centralnego Grecji, łączna wartość greckich inwestycji bezpośrednich za granicą zwiększyła się z 15,7 mld euro na koniec 2022 r. do 19,2 mld euro na koniec 2023 r. Kapitał grecki lokowany jest głównie na rynkach krajów europejskich, gdzie zainwestowało łącznie 17,4 mld euro. Głównymi kierunkami greckich inwestycji w Europie są: Cypr (6,3 mld euro), Rumunia (4,0 mld euro) i Bułgaria (1,9 mld euro). Inwestorzy greccy najchętniej realizują projekty inwestycyjne w sektorze usług (13,1 mld euro), przy czym głównie w sektorze usług finansowych i ubezpieczeniowych (8,5 mld euro).
5. Udział w inicjatywach i organizacjach wielostronnych o charakterze gospodarczym
- 1 stycznia 1981 r. Grecja stała się dziesiątym krajem członkowskim UE. Od 1 stycznia 2001 r. znajduje się w strefie euro.
- Grecja przystąpiła do Międzynarodowego Funduszu Walutowego IMF w grudniu 1945 r. Udział Grecji (tzw. kwota członkowska) wynosi 2 428,9 mln SDR, a siła głosów stanowi 0,51% całkowitej liczby głosów.
- Grecja jest członkiem WTO od 1995 roku. Polityka handlowa Grecji (w tym i wobec krajów WTO) realizowana jest w obrębie struktur europejskich w ramach uzgodnień mandatu negocjacyjnego dla KE.
- Grecja uczestniczy w pracach komitetów i grup roboczych OECD (członkostwo od 1961 roku), a jej polityka gospodarcza podlega ocenie ekspertów tej organizacji. W styczniu 2023 r. zostało podpisane MoU ws. utworzenia centrum badawczego OECD w Grecji dedykowane problematyce demograficznej, w kontekście zjawisk mobilności przestrzennej ludności, z uwzględnieniem badań nad migracjami i diasporą. Siedzibą centrum będzie Ministerstwo Cyfryzacji, gdzie utworzone zostanie także obserwatorium demograficzne.
- Grecja jest członkiem Międzynarodowej Organizacji Morskiej IMO (International Maritime Organization) od 1958 roku. Jest wybierana do grupy A członków tej organizacji, również na lata 2024-2025. W latach 2004-2011 funkcję Sekretarza Generalnego IMO pełnił Efthimios Mitropoulos
- Grecja jest członkiem-założycielem Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (EBOR). Od 2015 r. tymczasowo korzysta z przyznanego jej statusu kraju operacji EBOR, przedłużonego na lata 2021-2025. W Grecji EBOR zrealizował dotychczas 115 projektów, inwestując w nie ok. 8,05 mld euro. Oprócz tego, że Grecja jest krajem, w którym EBOR inwestuje, jest ona również darczyńcą EBOR, który przekazał na ten cel 525 milionów euro. Europejski Bank Inwestycyjny (EIB) działa w Grecji od 1963 r. Sfinansował dotychczas 405 projektów infrastrukturalnych w sektorze energii i transportu na łączną wartość 49,32 mld euro.
- Grecja należy do Organizacji Współpracy Gospodarczej Państw Morza Czarnego BSEC (Black Sea Economic Co-operation).Sekretarzem Generalnym BSEC z siedzibą w Stambule od 1 lipca 2015 r. do 30 czerwca 2021 r. był amb. Michail V. Christidis. Główna instytucja finansowa organizacji – Trade and Development Bank – ma siedzibę w Salonikach, natomiast w Atenach ulokowano „think tank” organizacji – Centrum Studiów Morza Czarnego (ICBSS). W 2008 r. utworzony został Fundusz Rozwoju (BSEC-Hellenic Development Fund), którego cel stanowi ułatwianie realizacji projektów w ramach regionalnej współpracy rozwojowej. W drugiej połowie 2019 r. Grecja sprawowała przewodnictwo w organizacji BSEC, koncentrując się na reformie organizacji.
- Grecja jest członkiem Światowej Organizacji Turystyki (UNWTO) od roku 1975 r., odgrywając aktywną rolę w jej pracach. Grecja została ponownie wybrana na członka Rady Wykonawczej tej organizacji na lata 2021-2025 i na wiceprzewodniczącego Regionu Europejskiego na lata 2023-2025.
- Grecja od 2019 r. jest udziałowcem w Azjatyckim Banku Inwestycji Infrastrukturalnych (AIIB). Jej wkład na kwotę 10,0 mln USD stanowi 0,0103% ogółu, zapewniając Grecji 1,483 głosów, tj. 0,1313% ogółu.
- We wrześniu 2023 r. Grecja dołączyła do Inicjatywy Trójmorza.
- W lipcu 2024 r. zainaugurowano w Atenach Hellenic-ASEAN Business Council
6. Pozycja kraju w rankingach
Pozycja kraju w rankingach (2024) |
||
|
pkt |
pozycja |
Corruption Perception Index (Transparency International) |
49 |
59 |
Global Innovation Index (World Intellectual Property Organization) |
36,2 |
45 |
Economic Freedom Index (Heritage Foundation) |
55,1 |
64 |
7. Relacje dwustronne
- Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne (tabela za ostatnie 3 lata),
Wymiana towarowa między Polską i Grecją (w mln EUR) |
|||||||
|
2021 |
2022 |
2023 |
Dynamika |
I-VII 2023 |
I-VII 2024 |
Dynamika |
2022=100 |
I-VII 2023=100 |
||||||
Eksport |
1 229,7 |
1 517,2 |
1 681,1 |
110,8 |
966,4 |
1 015,7 |
105,1 |
Import |
676,2 |
851,3 |
942,0 |
110,7 |
513,2 |
627,1 |
122,2 |
Obroty |
1 905,9 |
2 368,5 |
2 623,1 |
110,7 |
1 479,6 |
1 642,8 |
111 |
Saldo |
553,5 |
665,9 |
739,1 |
- |
453,2 |
388,6 |
- |
Źródło: GUS
Dwustronne relacje inwestycyjne (w mln EUR) |
|||
2021 |
2022 |
2023 |
|
Polskie BIZ w Grecji |
20,0 |
54,0 |
82,0 |
Greckie BIZ w Polsce |
78,0 |
103,0 |
196,0 |
Źródło: Bank of Greece
- Relacje z UE
W ramach Unii Europejskiej Grecja stara się odgrywać rolę wiarygodnego partnera, który zamknął za sobą etap kryzysu gospodarczego i aktywnie stara się wpływać na relację UE z regionem Bałkanów oraz z Bliskim Wschodem.
Przewodnictwo w Radzie UE:
Daty greckiej prezydencji: lipiec–grudzień 1983 r., lipiec–grudzień 1988 r., styczeń–czerwiec 1994 r., styczeń–czerwiec 2003 r., styczeń–czerwiec 2014 r., lipiec-grudzień 2027 r.
Greckim komisarzem w Komisji Europejskiej jest Apostolos Tzitzikostas, odpowiedzialny za zrównoważony transport i turystykę.
Transfery finansowe Grecja - budżet UE w 2022 r.
- transfery z budżetu UE do Grecji: 6.284 mln EUR
- wpłaty Grecji do budżetu UE: 2.762 mln EUR
Będąc członkiem UE od 1 stycznia 1981 r., Grecja stosuje się do reguł wspólnej polityki handlowej wobec krajów trzecich oraz zasad wymiany wewnątrzunijnej.
W obrotach Wspólnoty ze światem (extra-EU) w 2021 r. na Grecję przypadało 0,8% unijnego eksportu i 1,5% importu, natomiast w zakresie handlu wewnątrzunijnego (intra-EU) – 0,6% eksportu i 1,0% importu Grecji.
PCz Unii Europejskiej dominują w strukturze geograficznej handlu zagranicznego Grecji. Pierwsza czwórka głównych partnerów eksportowych Grecji składa się wyłącznie z państw członkowskich UE – są to Włochy, Bułgaria, Niemcy i Cypr. Jeśli chodzi o import, to głównymi partnerami unijnymi Grecji są: Niemcy i Włochy. W 2022 r. na kraje UE przypadało 55,1% greckiego eksportu oraz 42,8 % greckiego importu.
Pomoc finansowa dla Grecji w latach 2010-2018 (288,7 mld EUR).
- Pierwszy program rozpoczął się w maju 2010, a zakończył w marcu 2012. Pomoc finansowa w ramach pierwszego programu miała formę pożyczek dwustronnych od państw strefy euro dla Grecji za pomocą Instrumentu pożyczkowego na rzecz Grecji (GLF). Grecja otrzymała wówczas 52,9 mld EUR. Kwotę 20,1 mld EUR udostępnił dodatkowo MFW.
- Drugi program rozpoczął się w marcu 2012, a zakończył w czerwcu 2015.
Polegał na pożyczkach z Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej (EFSF). W tym okresie EFSF wypłacił 141,8 mld EUR, a MFW 12,0 mld EUR. - Trzeci program rozpoczął się w sierpniu 2015, a zakończył w sierpniu 2018. Polegał na pożyczkach z Europejskiego Mechanizmu Stabilności (ESM). W ramach tego programu Grecja otrzymała 61,9 mld EUR.
Z dnem 20.08.2022 r. KE zniosła procedury wzmocnionego nadzoru nad Grecją. Monitorowanie sytuacji gospodarczej, fiskalnej i finansowej kraju kontynuowane jest w ramach nadzoru poprogramowego (PPS) do czasu spłacenia co najmniej 75 % pomocy finansowej oraz w ramach europejskiego semestru.
- Baza traktatowa (między krajem opisywanym a Polską i UE).
Wykaz tekstów aktów prawnych z zakresu polsko-greckich stosunków gospodarczych można znaleźć w Internetowej Bazie Traktatowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych http://traktaty.msz.gov.pl/.
Tytuł umowy |
Data podpisania |
Data wejścia w życie |
Konwencja handlowa i nawigacyjna między Polską a Grecją |
1930-04-10 |
1931-07-18 |
Umowa pomiędzy rządem PRL a Królewskim Rządem Greckim o regularnym handlowym transporcie lotniczym |
1963-12-21 |
1964-11-24 |
Umowa między Rządem PRL a Rządem Królestwa Grecji dotycząca zwolnień od podatków przychodów pochodzących z wykonywania żeglugi morskiej i lotniczej |
1964-01-21 |
1964-11-24 |
Porozumienie między Rządem PRL a Rządem Republiki Grecji w sprawie żeglugi handlowej |
1975-04-25 |
1976-05-14 |
Umowa między Rządem PRL a Rządem Republiki Greckiej o międzynarodowych przewozach drogowych |
1977-08-30 |
1979-01-17 |
Umowa między Rządem PRL a Rządem Republiki Grecji o współpracy i wzajemnej pomocy w sprawach celnych |
1978-11-14 |
1979-09-17 |
Umowa między Rządem PRL a Rządem Republiki Grecji o współpracy gospodarczej, przemysłowej, naukowej i technicznej |
1980-12-18 |
1984-08-02 |
Umowa między Rządem PRL a Rządem Republiki Greckiej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku |
1987-11-20 |
1991-09-28 |
Traktat o Przyjaźni i Współpracy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Grecką |
1996-06-12 |
1998-07-03 |
Umowa między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Republiki Greckiej o współpracy w dziedzinie turystyki |
2011-10-06 |
2013-02-05 |
Umowa między Rządem RP a Rządem Republiki Greckiej o współpracy w dziedzinie kultury, edukacji, nauki, sportu, młodzieży i środków masowego przekazu |
2013-07-08 |
2021-12-11 |
Data aktualizacji: grudzień 2024 r.