Informator ekonomiczny
Informacje ogólne
Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy
Położenie geograficzne: Państwo położone w południowo-wschodniej Europie. Obejmuje południową część Półwyspu Bałkańskiego oraz ok. 6.000 wysp i wysepek na Morzu Egejskim i Jońskim, z których 227 są zamieszkiwane. Największe (pod względem ludności) to Kreta, Eubea (Evia), Lesbos, Rodos, Chios, Kefalonia, Korfu, Lemnos, Samos i Naxos.
Ludność: według danych ze spisu powszechnego w 2021 r. ludność Grecji liczyła 10.432.481 osób.
Obszar: 131.957 km2, 80% powierzchni Grecji zajmują obszary górskie i wyżynne. Najwyższym punktem Grecji jest Mitikas (Mytikas) – szczyt górski o wysokości 2.918 m n.p.m. w masywie Olimpu. Największym jeziorem jest Trichonis 96,228 km2, a najdłuższą rzeką - Aliakmon 297 km.
Długość granicy państwowej: 1.228 km: z Bułgarią 494 km, z Albanią 282 km, z Macedonią Północną 246 km, z Turcją 206 km. Długość granicy morskiej: 13.676 km
Stolica: Ateny/Αθήνα
Język urzędowy: język nowogrecki.
Warunki klimatyczne
Przeważająca część Grecji pozostaje pod wpływem oddziaływania klimatu śródziemnomorskiego o gorących i suchych latach oraz łagodnych, deszczowych zimach, różniącego się nieznacznie w poszczególnych regionach. Na północy zimy są ostrzejsze, temperatury osiągają wartości ujemne. W styczniu do połowy lutego temperatura na południu kraju np. na Krecie, przez kilka dni może dochodzić do 20 C. Okres ten od starożytności nazywany jest dniami zimorodka, tzw. Alkionides meres. Na wschodzie klimat jest bardziej suchy. Okres bezdeszczowy w lecie trwa około 5 miesięcy. Zachodnie wybrzeża nad Morzem Jońskim znajdują się w strefie oddziaływania klimatu o cechach atlantyckich. Najcieplejszy okres to koniec lipca i początek sierpnia, gdzie najwyższe średnie temperatury wahają się w granicach 30-35 C. W porze ciepłej, w okolicach Morza Egejskiego wieją północne wiatry etezyjskie tzw. meltemia.
Główne bogactwa naturalne
Na terenie Grecji występują różnorodne złoża surowców mineralnych m.in.: węgiel brunatny, marmur oraz kruszywa i skały wykorzystywane w budownictwie (kamień wapienny, piasek, grys, gips, kaolin, pucolany, skalenie sodowe, kruszywo budowlano-drogowe), rudy niklu (greckie lateryty), boksyty, magnezyt, siarczki cynku i ołowiu, huntyt-hydromagnezyt, bentonit, perlit, pumeks. Potwierdzono występowanie ropy naftowej i gazu ziemnego (Morze Jońskie i płn.-wsch. basen Morza Śródziemnego) oraz złota (Półwysep Chalcydycki).
System walutowy, kurs i wymiana
Walutą obowiązującą w Grecji jest euro (EUR).
Religia
Stosunki między kościołem a państwem reguluje Art. 3 Konstytucji z dnia 9 czerwca 1975 r. Konstytucja uznaje religię greckiego autokefalicznego kościoła prawosławnego za "uprzywilejowaną", gwarantując jednocześnie wolność dla innych wyznań. W rządzie jest powołany minister ds. edukacji i wyznań.
Wyznawcy greckiego kościoła prawosławnego stanowią 90% ludności, inne religie chrześcijańskie 4%, muzułmanie - 2%. W katolickiej parafii Serca Chrystusa Zbawiciela w Atenach nabożeństwa są odprawiane są także w języku polskim przez przebywających w Grecji braci zakonnych z Towarzystwa Jezusowego.
Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy
Święta narodowe to:
- 25 marca - Dzień Niepodległości, rocznica wybuchu powstania przeciw władzy tureckiej w 1821 roku
- 28 października – Dzień „OCHI” („Nie") – rocznica odrzucenia włoskiego ultimatum w 1940 roku.
Pozostałe dni świąteczne wolne od pracy:
1 stycznia |
Nowy Rok |
6 stycznia |
Epifania (Błogosławieństwo Morza i Krzyża) |
święto ruchome (41 dni przed Wielkanocą) |
Poniedziałek Wielkopostny, tzw. czysty poniedziałek |
święto ruchome |
Wielkanoc |
1 maja |
Święto Pracy |
święto ruchome (50 dni po Wielkanocy) |
Poniedziałek po Zielonych Świątkach |
15 sierpnia |
Święto Wniebowzięcia NMP |
25-26 grudnia |
Boże Narodzenie |
Infrastruktura transportowa
Lotniska: w Grecji obecnie funkcjonuje 45 portów lotniczych, podzielonych na III kategorie: Międzynarodowe Porty Lotnicze (15 – Ateny, Saloniki, Rodos, Heraklion, Chania – Kreta, Korfu, Kos, Aleksandrupolis, Mitilini – Lesbos, Limnos, Kefalonia, Zakinthos, Samos, Kawala, Kalamata), Krajowe Porty Lotnicze (26 – w pobliżu największych miast, zarówno w Grecji kontynentalnej, jak i na wyspach) oraz Lokalne Porty Lotnicze (4).
Największym międzynarodowym portem lotniczym w Grecji jest ateński Eleftherios Venizelos.
Loty krajowe obsługiwane są m.in. przez Olympic Air, Aegean Airlines, Sky Express, Astra Airlines, Ryanair, Volotea, Wizzair.
Porty: w Grecji funkcjonuje 12 morskich portów głównych: w Pireusie, Salonikach, Aleksandrupolis, Volos, Igumenitsy, Lawrio, Rafinie, Patrze, Elefsinie, Heraklionie, Kawali i na Korfu oraz ok. 1250 portów i przystani lokalnych – publicznych i prywatnych.
Sieci drogowe: długość dróg w Grecji liczy 116.986 km, przy czym 2.138 km to autostrady.
Główne autostrady:
- A1/Ateny-Saloniki-Evzoni (koncesjonariusze Egnatia Odos, Aegean Motorway, Kentriki Odos, Nea Odos),
- A2/ Egniatia Odos Igoumenitsa-Saloniki-Kipi (koncesjonariusz Egnatia Odos)
- A3/ Kentriki Odos Lamia-Kipourio (koncesjonariusz Kentriki Odos)
- A5/ Ioania Odos Patra-Ioannina-Kakavia (koncesjonariusz Nea Odos)
- A6/Attiki Odos Elefsis – lotnisko międzynarodowe El.Venizelos (koncesjonariusz Attiki Odos)
- A7/ Autostrada Peloponezu śr. Korymt-Tripoli-Kalamata (koncesjonariusz Moreas)
- A8/ Olympia Odos Ateny-Korynt-Patra (koncesjonariusz Olympia Odos)
Opłata za przejazd autostradami w Grecji pobierana jest w punktach poboru opłat, w zależności od typu pojazdu.
Ograniczenia prędkości: 130 km/h autostrada, 110 km/h droga ekspresowa, 90 km/h poza obszarem zabudowanym, 50 km/h obszar zabudowany.
Sieci kolejowe: długość czynnych linii kolejowych w Grecji wynosi 2.552 km, w tym 70% o standardowej szerokości toru kolejowego (1.435 mm). Zarządcą linii kolejowych jest Organizacja Kolei Greckich, a głównym przewoźnikiem pasażerskim i towarowym TRAINOSE, spółka należąca do grupy Ferrovie dello Stato Italiane (FSI). TRAINOSE przewozi 15,6 mln pasażerów i 1,1, mln ton ładunków rocznie.
Kolej wąskotorowa: kolejka turystyczna w Pelion oraz kolej zębata Diakopto-Kalavryta.
Metro w Atenach – jedyny w Grecji system kolei podziemnej, składający się z trzech linii i 61 stacji. Dziennie metro w Atenach obsługuje 614 tys. pasażerów. Systemem kolei podziemnej w Atenach zarządza spółka Attiko Metro.
Tramwaj w Atenach składa się z 3 linii i 45 stacji. Eksploatacją sieci tramwajowej oraz świadczeniem usług przewozowych zajmuje się Miejska Komunikacja Szynowa.
Przejścia graniczne: Grecja posiada ok. 29 lotniczych (z czego 4 działają wyłącznie w okresie letnim) oraz 54 morskich przejść granicznych. Ponadto funkcjonują przejścia graniczne położone na granicy państwowej między Grecją ,a Albanią (Kakavia, Cristalopighi, Sagiada, Mertzani), Macedonią Północną (Niki, Evzoni, Doirani oraz kolejowe w Idomeni), Bułgarią (Promachonas, w tym kolejowe, Exohi, Ormenio Evros i kolejowe w Dikea Evros) oraz Turcją (Kastanies i Kipi).
Obowiązek wizowy
Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu (niezależnie od jego celu) na terytorium Republiki Greckiej do 90 dni jest paszport bądź dowód osobisty. Przed wyjazdem należy się upewnić, czy dokument jest w wystarczająco dobrym stanie technicznym i pozwala na stwierdzenie tożsamości.
System administracyjny
Ustrój polityczny
Grecja jest republiką parlamentarną. Prezydent republiki wybierany jest przez parlament na pięcioletnią kadencję. Obecnie urząd prezydenta sprawuje Katerina N. Sakellaropoulou, zaprzysiężona na pierwszą kadencję w dniu 13 marca 2020 r. (https://www.presidency.gr/).
Grecja jest państwem demokracji wielopartyjnej. Ostatnie wybory parlamentarne, które wygrała (zdobywając 158 mandatów w 300-osobowym parlamencie) Nowa Demokracja (ND), odbyły się w dniu 7 lipca 2019 r. W obecnej kadencji w skład parlamentu (obok ND) wchodzą następujące ugrupowania polityczne: Koalicja Radykalnej Lewicy (SYRIZA) – 86 mandatów, Ruch Zmian (KIN.AL) – 22 mandatów, Komunistyczna Partia Grecji (KKE) – 15 mandatów, Greckie Rozwiązanie (ELINIKI LISI) – 10 mandatów, MeRa25 – 9 mandatów (https://www.hellenicparliament.gr/).
Podział administracyjny kraju jest trójstopniowy – istnieje 7 zarządów obwodowych, 13 regionów i 325 gmin. Przedstawicielami centralnej władzy wykonawczej w terenie są sekretarze generalni, mianowani przez rząd, stojący na czele zarządów obwodowych. Władze samorządu regionalnego (regionów i gmin) są wybierane na pięcioletnią kadencję w wyborach lokalnych, przeprowadzanych jednocześnie z wyborami do Parlamentu Europejskiego.
Autonomiczną częścią państwa greckiego jest Góra Athos (Autonomiczna Republika Góry Athos), która zachowuje suwerenność i jest zarządzana zgodnie z własnym ustrojem (art. 105 Konstytucji RG). Góra Athos, zamieszkiwana wyłącznie przez prawosławnych mnichów, podlega bezpośredniej jurysdykcji kościelnej Patriarchatu Ekumenicznego w Konstantynopolu (Stambule).
Władza ustawodawcza
Władza ustawodawcza należy do jednoizbowego parlamentu (Izby Deputowanych), wybieranego przez wszystkich pełnoletnich obywateli w głosowaniu tajnym w wyborach powszechnych, bezpośrednich, równych, proporcjonalnych. W Grecji istnieje obowiązek wyborczy.
Parlament liczy 300 deputowanych (kadencja trwa cztery lata). W niektórych przypadkach (przewidzianych w konstytucji) dozwolone jest przedterminowe rozwiązanie parlamentu i przeprowadzenie wcześniejszych wyborów. Do parlamentu wchodzą przedstawiciele partii i koalicji politycznych, które przekroczyły próg wyborczy, wynoszący 3%. Do podstawowych kompetencji parlamentu należy m.in.: inicjatywa ustawodawcza, uchwalanie ustaw, sprawowanie kontroli parlamentarnej nad rządem oraz udzielanie mu wotum zaufania, a także nowelizacja konstytucji i wybór prezydenta.
Ustawy poddawane pod głosowanie w parlamencie są zwykle składane w postaci projektów przez odpowiednie ministerstwa. Prawo do składania projektów ustaw przysługuje również parlamentarzystom. Projekt ustawy przekazywany jest pod obrady właściwych komisji parlamentarnych, a następnie przedkładany pod głosowanie na posiedzeniu plenarnym parlamentu. Przyjęty tekst ustawy przesyłany jest prezydentowi w celu wydania i opublikowania w Dzienniku Urzędowym. Akty wykonawcze ustaw wydawane są przez rząd lub prezydenta, na podstawie pełnomocnictwa zawartego w ustawie. W przypadkach dotyczących niektórych zagadnień szczegółowych lub spraw o charakterze regionalnym, w oparciu o stosowne pełnomocnictwa, mogą być wydawane akty w formie rozporządzenia ministra. Nabierają one mocy prawnej z dniem opublikowania w Dzienniku Urzędowym. Dla aktów prawnych wydawanych przez prezydenta potrzeba uprzedniej zgody rządu, który tym samym ponosi odpowiedzialność za działania prezydenta w tej sferze.
Władza wykonawcza
Władza wykonawcza należy do prezydenta i rządu, który składa się z premiera i ministrów, mianowanych przez głowę państwa.
Prezydent pełni rolę arbitra w funkcjonowaniu instytucji republiki. Prezydent ma prawo do: wypowiedzenia wojny, zawierania umów w czasie pokoju, sojuszów oraz reprezentuje państwo w organizacjach międzynarodowych; na wniosek rządu i zwykłej większości parlamentarnej jest zobowiązany do ratyfikowania umów międzynarodowych i traktatów. Posiada ograniczone kompetencje legislacyjne – żaden akt prezydenta nie może obowiązywać i nie może być wykonywany bez kontrasygnaty właściwego ministra, który przez podpisanie aktu bierze za niego odpowiedzialność.
Rząd składa się z premiera i rady ministrów (https://government.gov.gr/). Głowa państwa powołuje na premiera przewodniczącego tej partii, która wprowadziła do parlamentu największą liczbę deputowanych. Na wniosek premiera powoływani są przez prezydenta również ministrowie i wiceministrowie. Szef rządu jest najsilniejszą osobą w greckim systemie parlamentarnym. Rząd wytycza i prowadzi politykę państwa. W dniu 9 lipca 2019 r. zaprzysiężony został rząd Nowej Demokracji. Na jego czele stanął premier Kyriakos Mitsotakis (https://primeminister.gr/).
Struktura administracji gospodarczej
W tworzeniu środowiska biznesowego, stymulacji przedsiębiorczości i rozwoju gospodarczego kraju szczególną rolę pełnią: Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Rozwoju i Inwestycji, Ministerstwo Turystyki, Ministerstwo Środowiska i Energii, Ministerstwo Infrastruktury i Transportu, Ministerstwo Żeglugi Morskiej i Wysp, Ministerstwo Rozwoju Rolnictwa i Żywności, Ministerstwo Cyfryzacji. Ministerstwa nadzorują pracę szeregu agencji i urzędów centralnych. Najważniejsze z nich to: Agencja Inwestycji Zagranicznych i Promocji Eksportu (Enterprise Greece), Grecka Organizacja Standaryzacji (ELOT), Organizacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych (ECIO), Grecka Organizacja Turystyczna (EOT), Grecka Izba Techniczna (TEE).
W Grecji działa łącznie 59 krajowych i regionalnych związków samorządu gospodarczego. Swoim członkom ułatwiają funkcjonowanie w gospodarce m.in. poprzez prace organizacyjne i aktywną działalność informacyjno-edukacyjną. Niektóre z nich uzyskały również bardzo silną pozycję opiniotwórczą i polityczną.
Izby dwustronne: Polsko-Grecka Izba Przemysłowo-Handlowa, Grecko-Polska Izba Przemysłu i Inwestycji (https://www.greekpolish.org/).
Sądownictwo gospodarcze
W sprawach gospodarczych konflikty rozstrzygają sądy cywilne i administracyjne. Sądy cywilne rozpatrują spory pomiędzy osobami fizycznymi (np. umowy kupna-sprzedaży, spory rodzinne, sprawy wynajmu itp.). Do sądów cywilnych należą: sądy rozjemcze (orzekające w sporach dotyczących niewielkich kwot pieniężnych), sądy rejonowe i sądy apelacyjne.
Najwyższą instancją sądową w sprawach cywilnych i karnych jest Sąd Najwyższy (Areopag), nadzorujący sądy pod kątem właściwej interpretacji i stosowania przepisów prawnych. Do kompetencji zwykłych sądów należy także kontrola konstytucyjna, która nie jest powierzona odrębnemu sądowi czy trybunałowi.
Sądy administracyjne orzekają w sporach pomiędzy obywatelem a administracją (np.: sprawy podatkowe, spory z firmami ubezpieczeniowymi itp.). Sądy te dzielą się na rejonowe i apelacyjne. W sprawach administracyjnych najwyższym sądem jest Rada Stanu.
Trzecim najwyższym organem sądowym jest Trybunał Obrachunkowy, zajmujący się kontrolą wydatków publicznych i odpowiedzialnością finansową wojskowych i funkcjonariuszy publicznych. Szczegółowe omówienie systemu prawnego w Grecji w języku polskim znajduje się na stronie internetowej Komisji Europejskiej.
Gospodarka
Rok 2022, pomimo trudności związanych z kryzysem energetycznym, inflacją i pandemią COVID-19, był dobry dla greckiej gospodarki, która radziła sobie lepiej od przewidywań i nadal wykazywała się wysoką dynamiką wzrostu. Grecki rząd zdołał wdrożyć efektywne mechanizmy wsparcia, łagodząc skutki kryzysu dla greckiego społeczeństwa bez powodowania nadmiernych obciążeń dla budżetu państwa.
Grecka gospodarka osiągnęła wysokie tempo wzrostu gospodarczego – według danych OECD na koniec 2022 r. wyniósł on 5,1% (w porównaniu do 8,4% rok wcześniej, gdy grecka gospodarka odrobiła straty z okresu pandemii). Był to czwarty najlepszy wynik w UE (za Irlandią, Portugalią i Słowenią), znacznie powyżej średniej europejskiej (3,3%). Motorem wzrostu były: bardzo udany sezon turystyczny (wpływy z turystyki mogą nawet przekroczyć te z rekordowego, 2019 roku, gdy wyniosły 18,2 mld euro), realizacja przesuniętego popytu konsumpcyjnego oraz inwestycje – zarówno BIZ, jak i efektywne wykorzystanie środków z Funduszu Odbudowy i Odporności. W dalszym ciągu odnotowywano też wysoką dynamikę wzrostu eksportu (wzrost o 37,7% w okresie I-XI, liczone r/r); jednocześnie jednak, głównie z uwagi na ceny importowanych surowców energetycznych, import wzrósł o 45,6%, a w efekcie deficyt handlowy o 58,6%.
Głównym problemem greckiej gospodarki była wysoka stopa inflacji – problem nieznany w Grecji od wielu lat (w 2021 r. inflacja wyniosła 1,2%, co było i tak wartością najwyższą od 9 lat). Przewiduje się, że na koniec 2022 r. roczna stopa inflacji wyniesie 9,5%, co będzie najgorszym wynikiem od 1994 r. Jednocześnie jednak miesięczne tempo inflacji, po osiągnięciu maksymalnej wartości w czerwcu (12,1%), stopniowo spadało i w grudniu wyniosło 7,6% - znacznie poniżej średniej dla UE, która wyniosła w tym miesiącu 9,2%. Głównym czynnikiem napędzającym inflację był skokowy wzrost cen surowców energetycznych. W ciągu całego roku utrzymywała się tendencja spadku bezrobocia – z 12,7% na koniec 2021 r. do 11,4% w listopadzie 2022 r. Nadal bardzo wysoka była stopa bezrobocia wśród osób młodych (do 24 r.ż.), choć w okresie styczeń – październik spadło z 37,5 do 31,3%. Większość agencji ratingowych w I połowie roku podniosła rating greckich obligacji skarbowych do poziomu BB+ lub BB, tj. o 1-2 stopnie poniżej poziomu inwestycyjnego, którego uzyskanie jest strategicznym celem greckiego rządu na 2023 r. W kwietniu Grecja dokonała wcześniejszej spłaty całości swych zobowiązań wobec MFW, zaś 21 sierpnia 2022 r. Komisja Europejska zakończyła stosowanie wobec Grecji procedury wzmocnionego nadzoru, co stanowiło symboliczne zamknięcie rozdziału wielkiego kryzysu zadłużeniowego kraju. Dług publiczny spadł ze 194,5% PKB w 2021 r. do ok. 175,1% w 2022 r.
Dobra sytuacja budżetowa (wpływy wyższe od zakładanych m.in. w związku z inflacją) oraz wprowadzenie w lipcu br. specjalnego 90% podatku od nadzwyczajnych zysków firm energetycznych – pozwoliły na wdrożenie efektywnych środków wsparcia w związku z kryzysem energetycznym. W miejsce systemu dopłat na wniosek i podlegających kryteriom dochodowym, od sierpnia wprowadzony został powszechny system dopłat do rachunków za prąd, pokrywających ok. 90% podwyżek (liczonych od jesieni 2021 r.) dla gospodarstw domowych i 80% dla MŚP. Dodatkowo w październiku wprowadzona została dotacja do cen gazu ziemnego dla gospodarstw domowych, pokrywająca ok. 50% podwyżek, a także specjalne dopłaty do paliwa oraz zwiększony zasiłek opałowy (uzależnione od kryterium dochodowego). Wypłacane były też specjalne, jednorazowe zasiłki inflacyjne – przed Wielkanocą oraz Bożym Narodzeniem. 1 maja wzrosła też o 7,5% płaca minimalna, do 713 euro miesięcznie.
Obawy związane ze stabilnością dostaw energii w okresie zimowym nie sprawdziły się, głównie w związku ze sprzyjającą pogodą, spadkiem cen na rynku gazu ziemnego oraz przygotowaniami poczynionymi przez stronę grecką (m.in. dodatkowe zakupy gazu czy zwiększenie produkcji energii ze spalania węgla brunatnego). Stały się przy tym bodźcem do przyspieszenia prac nad zmianami w greckiej energetyce, przede wszystkim w celu zmniejszenia zależności od rosyjskiego gazu ziemnego (w 2021 r. pokrywał ok 40% zapotrzebowania) – usprawniono procedury przyznawania zezwoleń na rozbudowę OZE, przyspieszono poszukiwania węglowodorów (Grecja Zachodnia, dno morskie w okolicach Krety), ogłoszono kolejne plany rozbudowy infrastruktury LNG (trwa budowa gazoportu w Aleksandorpolis i rozbudowy instalacji w Revythousa, planowana jest budowa kolejnych gazoportów w Koryncie i Salonikach), dokonano otwarcia interkonektora gazowego IGB z Bułgarią, trwały prace planistyczne nad budową planowanego połączenia elektroenergetycznego z Egiptem.
Główne sektory gospodarki
Sektor żeglugowy jest jednym z głównych źródeł przychodów dla greckiej gospodarki, sięgających w 2022 r. 23,4 mld EUR (18,7 mld EUR w 2021 r.) i stanowi główne źródło finansowania chronicznego deficytu handlowego.
Wg danych za 2022 r. własnością armatorów greckich było 5 514 jednostek powyżej 1000 GT (więcej o 45,8% niż w 2014 r. i o 7,4% niż w 2019 r.), co stanowi 59% nośności floty UE i 21% floty światowej. Pod ich kontrolą pozostaje (pod względem nośności-DWT) 31,78% światowej floty tankowców, 25,01% - roporudomasowców (OBO), 22,35% - gazowców LNG i 13,85% - LPG, 15,60% - chemikaliowców i 9,33% - kontenerowców. Trzecia część greckiej floty handlowej pływa pod banderą PCz UE. Flota handlowa pod grecką banderą (o tonażu powyżej 100 GT) liczyła na koniec 2022 r. 647 jednostek. W ujęciu tonażowym oznacza to 61,8 mln DWT. Pod względem ogólnej nośności statków (DWT) grecka bandera zajmuje 8. pozycję na świecie i 2. w UE. W 2022 r. greccy armatorzy złożyli zamówienia na budowę 173 nowych statków wobec 104 przed rokiem. Ponad trzecią część portfela zamówień stanowią gazowce LNG.
W 2022 r. średni wiek floty pod kontrolą greckich armatorów wynosił 9,99 lat, przy średnim wieku floty światowej na poziomie 10,28 lat. Grecja znajduje się na tzw. białej liście STCW (Standards of Training, Certification and Watchkeeping International Convention for Seafarers) IMO, a bandera grecka na tzw. białej liście Paris Memorandum of Understanding (Paris MoU), jak również Tokyo Memorandum of Undersatunding (Tokyo MoU). Grecka flota handlowa należy do najbezpieczniejszych na świecie (0,44% floty miała styczność z wypadkiem morskim). Od 01.07.2021 Grecja utrzymuje status Qualship 21 w amerykańskiej Straży Przybrzeżnej.
Sektor turystyczny Grecji, która jest jednym ze światowych centrów turystyki przyjazdowej, stanowi dla gospodarki drugie (po żegludze) najważniejsze źródło dochodów. Turystyka oddziałuje na ogólną koniunkturę gospodarczą, wpływając (bezpośrednio i pośrednio) na wytwarzanie ok. 25% PKB.
Z bilansu turystycznego Banku Centralnego Grecji wynika, że w 2022 r. wpływy z turystyki wzrosły r/r o 66,8% do 17,68 mld EUR, głównie za sprawą wzrostu o 46,8% wydatków turystów z UE-27 do 9,99 mld EUR oraz turystów z krajów pozaunijnych – o 105,2% do 7,24 mld EUR. Wydatki turystów z DE i FR wzrosły odpowiednio o 40,6% do 3,25 mld EUR i o 27,9% do 1,27 mld EUR. Wzrosły też wpływy turystyczne z UK - o 113,1% do 3,12 mld EUR i z USA – o 100,6% do 1,2 mld EUR. Spadek o 63,9% do 41,3 mln EUR odnotowały wydatki turystów rosyjskich. W 2022 r. przeciętne wydatki turystów poniesione na terenie Grecji ukształtowały się na poziomie 618 EUR na osobę (mniej o 11,9% niż w roku poprzednim i więcej o 9,7% niż w roku 2019).
Wpływy z turystyki (w mln EUR) w latach 2019-2022 |
|||||||
Kraje |
2019 |
2020 |
2021 |
(%) Dynamika 2021/2020 |
2022* |
(%) Dynamika 2022/2021 |
(%) Dynamika 2022/2019 |
UE-27 |
9 730,5 |
2 858,0 |
6 797,7 |
137,8 |
9 977,7 |
46,8 |
2,5 |
Strefa euro |
7 731,9 |
2 405,3 |
5 536,2 |
130,2 |
8 019,6 |
44,9 |
3,7 |
Z czego: |
|
|
|
|
|||
Francja |
1 089,7 |
367,4 |
991,7 |
169,9 |
1 268,0 |
27,9 |
16,4 |
Niemcy |
2 958,6 |
1 134,4 |
2 315,9 |
104,1 |
3 255,2 |
40,6 |
10,0 |
UE-27 poza strefą euro |
1 998,6 |
452,7 |
1 261,5 |
178,7 |
1 958,1 |
55,2 |
-2,0 |
Kraje trzecie |
7 949,4 |
1 451,9 |
3 530,8 |
143,2 |
7 245,9 |
105,2 |
-8,8 |
Z czego: |
|
|
|
|
|||
Wielka Brytania |
2 564,2 |
755,8 |
1 465,9 |
93,9 |
3 123,4 |
113,1 |
21,8 |
USA |
1 188,6 |
86,1 |
596,2 |
592,7 |
1 195,7 |
100,6 |
0,6 |
Rosja |
433,4 |
14,3 |
114,5 |
700,5 |
41,3 |
-63,9 |
-90,5 |
Wycieczkowce |
498,9 |
8,9 |
174,3 |
1 868,6 |
407,6 |
133,9 |
-18,3 |
Razem |
17 679,9 |
4 309,9 |
10 328,4 |
139,6 |
17 223,7 |
66,8 |
-2,6 |
Źródło: Bank of Greece * dane szacunkowe |
W 2022 r. liczba przyjazdów turystów zagranicznych do Grecji wyniosła 27,835 mln i była o 89,3% wyższa niż przed rokiem, ale o 11,2% niższa niż w 2019 r., kiedy to wyniosła 31,384 mln. Decydujący wpływ na grecką turystykę mają przyjazdy turystów z PCz UE (61% udziałów w greckim rynku turystycznym w 2022 r.). Przyjazdy turystów z UE-27 wzrosły rdr o 67,9% do 16,995 mln osób, były jednak o 8,4% niższe niż w 2019 r. (18,554 mln osób). W 2022 r. turystyka przyjazdowa z DE wzrosła rdr o 45,0% do 4,352 mln osób, z FR – o 49,6% do 1,758 mln osób. Przyjazdy turystów rosyjskich spadły rdr o 69,8% do 36,1 tys. osób i o 93,8% od 2019 r. Przyjazdy z UK i USA wzrosły rdr o 181,9% I 174,9% do odpowiednio 4,485 i 1,089 mln osób. W 2022 r. przyjazdy drogą powietrzną odnotowały wzrost o 81,5%, zaś o 133,1% - przyjazdy drogowe. Największą popularnością turystyczną cieszy się sześć regonów, które przyciągają ponad 85% odwiedzających ogółem. Są to Cyklady i Dodekanez, region Macedonii Centralnej, Ateny i okolice, Kreta, Macedonia Wsch. i Tracja oraz Wyspy Jońskie. Przyjazdy turystów do Grecji nie są rozłożone równomiernie według miesięcy. Największa liczba przyjazdów ma miejsce w okresie lipiec-wrzesień (56%), przy czym szczyt sezonu turystycznego przypada na sierpień (21% przyjazdów ogółem).
Przyjazdy cudzoziemców (w tys.) do Grecji w latach 2019-2022 |
|||||||
Kraje |
2019 |
2020 |
2021 |
(%) Dynamika 2021/2020 |
2022* |
(%) Dynamika 2022/2021 |
(%) Dynamika 2022/2019 |
UE-27 |
18 553,8 |
4 889,4 |
10 123,0 |
107,0 |
16 994,9 |
67,9 |
-8,4 |
Strefy euro |
11 071,4 |
3 447,1 |
7 359,7 |
113,5 |
11 567,0 |
57,2 |
4,5 |
Z czego: |
|
|
|
|
|||
Francja |
1 541,8 |
468,8 |
1 174,5 |
150,5 |
1 757,6 |
49,6 |
14,0 |
Niemcy |
4 026,3 |
1 526,4 |
3 001,2 |
96,6 |
4 352,3 |
45,0 |
8,1 |
UE-27 poza strefą euro |
7 482,4 |
1 442,3 |
2 763,3 |
91,6 |
5 427,9 |
96,4 |
-27,5 |
Kraje trzecie |
12 794,6 |
2 485,1 |
4 581,9 |
84,4 |
10 840,7 |
136,6 |
-15,3 |
Z czego: |
|
|
|
|
|||
Wielka Brytania |
3 499,3 |
1 068,6 |
1 591,2 |
48,9 |
4 485,3 |
181,9 |
28,2 |
USA |
1 179,0 |
106,6 |
396,0 |
271,6 |
1 088,7 |
174,9 |
-7,7 |
Rosja |
582,9 |
25,7 |
119,5 |
365,3 |
36,1 |
-69,8 |
-93,8 |
Razem |
31 348,4 |
7 374,5 |
14 704,9 |
99,4 |
27 835,5 |
89,3 |
-11,2 |
Źródło: Bank of Greece * dane szacunkowe |
Wg danych Unii Portów Greckich (ELIME) w 2022 r. do greckich portów zawinęło 4 614 wycieczkowców (+123,5% r/r), z 4,4 mln pasażerami na pokładach (+209% r/r). W 2022 r. turyści wycieczkowców wydali w Grecji 498,9 mln euro, tj. o 18,3% mniej niż w 2019 r. Najwięcej wycieczkowców zawija do portów na Santorini, Mykonos, w Pireusie, na Korfu, Rodos i w Heraklionie na Krecie.
Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych
Wyszczególnienie |
2020 |
2021 |
2022* |
2023* |
PKB (w mld euro) |
165,4 |
181,7 |
210,8 |
224,1 |
PKB na jednego mieszkańca (w euro) |
15.460 |
17.070 |
19.670 |
- |
Tempo wzrostu PKB (w %) |
-9,0 |
8,4 |
5,9 |
1,3 |
Relacja deficytu finansów publicznych do PKB (w %) |
9,9 |
7,5 |
4,1 |
2,0 |
Relacja całkowitego długu publicznego do PKB (w %) |
206,3 |
194,5 |
168,9 |
159,3 |
Stopa inflacji (indeks cen konsumpcyjnych CPI) (w %) |
-1,3 |
0,1 |
9,3 |
4,5 |
Stopa bezrobocia (w %) |
17,6 |
14,7 |
12,7 |
- |
Wartość obrotów handlu zagranicznego (w mld euro) |
118,4 |
162,6 |
222,4 |
- |
Wartość eksportu towarów i usług (w mld euro) |
52,9 |
74,3 |
101,4 |
- |
Wartość importu towarów i usług (w mld euro) |
65,5 |
88,3 |
121,0 |
- |
Relacja deficytu na rachunku obrotów bieżących bilansu płatniczego do PKB (w %) |
6,6 |
6,0 |
5,9 |
6,3 |
Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich w GR (w mld USD) |
51,8 |
45,8 |
- |
- |
Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich GR za granicą (w mld USD) |
21,9 |
14,0 |
- |
- |
Źródło: KE, El.Stat, Eurostat, Ministerstwo Finansów, Bank of Greece, UNCTAD
* prognozy
** dynamika w %
Handel zagraniczny
W 2022 r. wolumen greckiego eksportu wzrósł o 36,7% do 54,7 mld euro. W tym samym czasie import wzrósł o 42,2% do 93,0 mld euro. Grecką wymianę towarową charakteryzuje strukturalny deficyt w handlu zagranicznym, który w 2022 r. pogorszył się o 50,7% do 38,4 mld euro.
Obroty towarowe Grecji w latach 2020-2022 w mln EUR |
|||||
2020 |
2021 |
2022 |
(%) Dynamika 2021/2020 |
(%) Dynamika 2022/2021 |
|
Obroty |
79.755 |
105.454 |
147.724 |
32,2 |
40,1 |
Eksport |
30.801 |
39.997 |
54.676 |
29,9 |
36,7 |
Import |
48.954 |
65.457 |
93.048 |
33,7 |
42,2 |
Saldo |
-18.153 |
-25.460 |
-38.372 |
40,3 |
50,7 |
Źródło: El.Stat (dane wstępne) |
Na rynki PCz UE trafia 55,1% greckiego eksportu (30,1 mld euro), stąd sprowadza się też 42,8% importu ogółem. Głównymi partnerami w eksporcie Grecji są: Włochy (10,4%), Bułgaria (7,9%), Niemcy (6,5%), Cypr (5,9%), Turcja (4,6%), USA (4,1%). Grecja eksportuje głównie paliwa (36,8%), wyroby przemysłowe (14,8%), żywność i zwierzęta żywe (12,7%) oraz chemikalia i produkty pokrewne (11,9%). W strukturze importu dominują paliwa (34,9%), maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy (16,8%) oraz chemikalia i wyroby pokrewne (13,2%). Pod względem importu, największym partnerem handlowym Grecji w 2022 r. były: Rosja (10,0%), Niemcy (9,2%), Chiny (8,5%), Irak (7,3%), Włochy (6,8%), Holandia (4,8%).
Inwestycje zagraniczne
Wg UNCTAD, w 2021 r. w Grecji ulokowane zostały bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) na kwotę 5,732 mld USD, wobec 3,213 mld USD w 2020 r. i 5,019 mld USD w 2019 r. Wartość skumulowana BIZ lokowanych w Grecji wyniosła w 2021 r. 45,803 mld USD, zaś skumulowana wartość greckich inwestycji za granicą – 14,045 mld USD.
Według danych Banku Centralnego Grecji, napływ kapitału netto z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich wzrósł w 2022 r. o 35% w stosunku do 2021 r. i o 61% w porównaniu z 2019 r. do 7,2 mld EUR.
Napływ kapitału netto z tytułu inwestycji bezpośrednich do Grecji w latach 2012-2022 w mln EUR
|
Źródło: Enterprise Greece na bazie danych Bank of Greece, 2021-2022 dane wstępne |
Najwięcej nowych inwestycji w ciągu ostatniej dekady pochodziło z Szwajcarii, Luksemburga, Cypru, Niemiec, Holandii, Chin, Hong Kongu, Francji, USA, Kanady i Włoch.
Stosunki gospodarcze z Unią Europejską
W ramach Unii Europejskiej Grecja stara się odgrywać rolę wiarygodnego partnera, który zamknął za sobą etap kryzysu gospodarczego i aktywnie stara się wpływać na relację UE z regionem Bałkanów oraz z Bliskim Wschodem.
Przewodnictwo w Radzie UE
Daty greckiej prezydencji: lipiec–grudzień 1983 r., lipiec–grudzień 1988 r., styczeń–czerwiec 1994 r., styczeń–czerwiec 2003 r., styczeń–czerwiec 2014 r., lipiec-grudzień 2027 r.
Greckim komisarzem w Komisji Europejskiej jest Margaritis Schinas, wiceprzewodniczący do spraw promowania europejskiego stylu życia.
Transfery finansowe Grecja - budżet UE w 2022 r.
- transfery z budżetu UE do Grecji: 6.284 mln EUR
- wpłaty Grecji do budżetu UE: 2.762 mln EUR
Będąc członkiem UE od 1 stycznia 1981 r., Grecja stosuje się do reguł wspólnej polityki handlowej wobec krajów trzecich oraz zasad wymiany wewnątrzunijnej.
W obrotach Wspólnoty ze światem (extra-EU) w 2021 r. na Grecję przypadało 0,8% unijnego eksportu i 1,5% importu, natomiast w zakresie handlu wewnątrzunijnego (intra-EU) – 0,6% eksportu i 1,0% importu Grecji.
PCz Unii Europejskiej dominują w strukturze geograficznej handlu zagranicznego Grecji. Pierwsza czwórka głównych partnerów eksportowych Grecji składa się wyłącznie z państw członkowskich UE – są to Włochy, Bułgaria, Niemcy i Cypr. Jeśli chodzi o import, to głównymi partnerami unijnymi Grecji są: Niemcy i Włochy. W 2022 r. na kraje UE przypadało 55,1% greckiego eksportu oraz 42,8 % greckiego importu.
Pomoc finansowa dla Grecji w latach 2010-2018 (288,7 mld EUR).
- Pierwszy program rozpoczął się w maju 2010, a zakończył w marcu 2012. Pomoc finansowa w ramach pierwszego programu miała formę pożyczek dwustronnych od państw strefy euro dla Grecji za pomocą Instrumentu pożyczkowego na rzecz Grecji (GLF). Grecja otrzymała wówczas 52,9 mld EUR. Kwotę 20,1 mld EUR udostępnił dodatkowo MFW.
- Drugi program rozpoczął się w marcu 2012, a zakończył w czerwcu 2015.
Polegał na pożyczkach z Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej (EFSF). W tym okresie EFSF wypłacił 141,8 mld EUR, a MFW 12,0 mld EUR. - Trzeci program rozpoczął się w sierpniu 2015, a zakończył w sierpniu 2018. Polegał na pożyczkach z Europejskiego Mechanizmu Stabilności (ESM). W ramach tego programu Grecja otrzymała 61,9 mld EUR.
Z dnem 20.08.2022 r. KE zniosła procedury wzmocnionego nadzoru nad Grecją. Monitorowanie sytuacji gospodarczej, fiskalnej i finansowej kraju kontynuowane jest w ramach nadzoru poprogramowego (PPS) do czasu spłacenia co najmniej 75 % pomocy finansowej oraz w ramach europejskiego semestru. Pierwszy raport KE z nadzoru poprogramowego został opublikowany w listopadzie 2022 r. (szerzej: https://www.esm.europa.eu/system/files/document/2022-11/ip191_en.pdf).
Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym
Grecja jest członkiem WTO od 1995 roku. Polityka handlowa Grecji (w tym i wobec krajów WTO) realizowana jest w obrębie struktur europejskich w ramach uzgodnień mandatu negocjacyjnego dla KE.
Grecja uczestniczy w pracach komitetów i grup roboczych OECD (członkostwo od 1961 roku), a jej polityka gospodarcza podlega ocenie ekspertów tej organizacji (szerzej: https://www.oecd.org/economy/greece-economic-snapshot/). W dniu 10.01.2023 r. zostało podpisane MoU ws. utworzenia centrum badawczego OECD w Grecji dedykowane problematyce demograficznej, w kontekście zjawisk mobilności przestrzennej ludności, z uwzględnieniem badań nad migracjami i diasporą. Siedzibą centrum będzie Ministerstwo Cyfryzacji, gdzie utworzone zostanie także obserwatorium demograficzne. Kadrowo zostanie obsadzone ekspertami OECD (5 osób), którzy będą pełnić role łącznikową z centralą. Działalność centrum będzie finansowana z budżetu państwa. Na cele te zostanie przeznaczona kwota w wys. 1 mln euro. W ramach swojej działalności nowe centrum będzie co roku organizować międzynarodową konferencję na Krecie “ International Crete Conference for Dialogue on Population”.
Grecja jest członkiem IMO (International Maritime Organization) od 1958 roku i jest wybierana do grupy A członków tej organizacji, również na lata 2022-2023. W latach 2004-2011 funkcję Sekretarza Generalnego IMO pełnił Efthimios Mitropoulos.
Grecja należy do BSEC (Black Sea Economic Co-operation) – organizacji gospodarczej o profilu ekonomicznym, która grupuje kraje regionu Morza Czarnego. Dla Grecji region czarnomorski pozostaje istotny ze względu na powiązania historyczne i kulturowe. Sekretarzem Generalnym BSEC z siedzibą w Stambule od 1 lipca 2015 r. do 30 czerwca 2021 r. był amb. Michail V. Christidis. Główna instytucja finansowa organizacji – Trade and Development Bank – ma siedzibę w Salonikach, natomiast w Atenach ulokowano „think tank” organizacji – Centrum Studiów Morza Czarnego (ICBSS). W 2008 r. utworzony został (finansowany wyłącznie przez Grecję) Fundusz Rozwoju (BSEC-Hellenic Development Fund), którego cel stanowi ułatwianie realizacji projektów (zgodnych z grecką polityką rozwojową) w ramach regionalnej współpracy rozwojowej. W drugiej połowie 2019 r. Grecja sprawowała przewodnictwo w organizacji BSEC, koncentrując się na reformie organizacji.
Dwustronna współpraca gospodarcza
Dwustronna współpraca gospodarcza
Gospodarcze umowy dwustronne
Ze względu na członkostwo Polski i Grecji w UE, wzajemny obrót gospodarczy regulowany jest ramami prawnymi i instytucjonalnymi Jednolitego Rynku, przy mniejszej roli porozumień dwustronnych.
Do ważniejszych dwustronnych umów polsko-greckich, mających wpływ na współpracę gospodarczą i wymianę handlową, należą m.in.:
Tytuł umowy |
Data podpisania |
Data wejścia w życie |
Konwencja handlowa i nawigacyjna między Polską a Grecją |
1930-04-10 |
1931-07-18 |
Umowa pomiędzy rządem PRL a Królewskim Rządem Greckim o regularnym handlowym transporcie lotniczym |
1963-12-21 |
1964-11-24 |
Umowa między Rządem PRL a Rządem Królestwa Grecji dotycząca zwolnień od podatków przychodów pochodzących z wykonywania żeglugi morskiej i lotniczej |
1964-01-21 |
1964-11-24 |
Porozumienie między Rządem PRL a Rządem Republiki Grecji w sprawie żeglugi handlowej |
1975-04-25 |
1976-05-14 |
Umowa między Rządem PRL a Rządem Republiki Greckiej o międzynarodowych przewozach drogowych |
1977-08-30 |
1979-01-17 |
Umowa między Rządem PRL a Rządem Republiki Grecji o współpracy i wzajemnej pomocy w sprawach celnych |
1978-11-14 |
1979-09-17 |
Umowa między Rządem PRL a Rządem Republiki Grecji o współpracy gospodarczej, przemysłowej, naukowej i technicznej |
1980-12-18 |
1984-08-02 |
Umowa między Rządem PRL a Rządem Republiki Greckiej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku |
1987-11-20 |
1991-09-28 |
Traktat o Przyjaźni i Współpracy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Grecką |
1996-06-12 |
1998-07-03 |
Umowa między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Republiki Greckiej o współpracy w dziedzinie turystyki |
2011-10-06 |
2013-02-05 |
Umowa między Rządem RP a Rządem Republiki Greckiej o współpracy w dziedzinie kultury, edukacji, nauki, sportu, młodzieży i środków masowego przekazu |
2013-07-08 |
2021-12-11 |
Wykaz tekstów aktów prawnych z zakresu polsko-greckich stosunków gospodarczych można znaleźć w Internetowej Bazie Traktatowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych http://traktaty.msz.gov.pl/.
Dwustronna wymiana handlowa
Obroty handlowe między Polską i Grecją (w mln EUR) |
||||||||
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
Dynamika 2021-2022 % |
||
Eksport |
857,3 |
876,3 |
978,3 |
1 030,4 |
1 229,7 |
1 447,8 |
17,7 |
|
Import |
462,8 |
505,2 |
472,8 |
584 |
676,2 |
842,2 |
24,5 |
|
Obroty |
1 320,2 |
1 381,5 |
1 451,1 |
1 614,5 |
1 905,9 |
2 290,0 |
20,1 |
|
Saldo |
394,5 |
371,1 |
505,4 |
446,4 |
553,5 |
605,6 |
9,4 |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wstępne dane statystyczne GUS wskazują, że w 2022 r. nastąpił wzrost o 20,1% ogólnej wartości wymiany handlowej Polski z Grecją do 2,29 mld EUR. Zapisy statystyczne wskazują przy tym na 17,7% wzrost polskiego eksportu do Grecji (do 1 447,8 mln EUR z 1 229,7 mln EUR przed rokiem) i wzrost o 24,5% importu greckich produktów do Polski (do 842,2 mln EUR z 676,2 mln EUR przed rokiem). W 2022 r. Grecja znalazła się na 32. miejscu pod względem polskiego eksportu (0,43% polskiego eksportu ogółem), poprawiając swoją pozycję o dwa miejsca w porównaniu z rokiem 2021. Kolejny raz Polska odnotowała nadwyżkę w bilansie handlowym z Grecją, która w 2022 r. wyniosła 605,6 mln EUR.
|
Import i eksport z wymienieniem sekcji CN/SITC/PKWiU/BEC w 2022 r. (w mln EUR) |
||
|
GRECJA |
Import |
Eksport |
|
Ogółem |
842,2 |
1 477,8 |
I - ZWIERZĘTA ŻYWE; PRODUKTY POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO |
15,1 |
165,9 |
|
II - PRODUKTY POCHODZENIA ROŚLINNEGO |
144,9 |
47,7 |
|
III - TŁUSZCZE I OLEJE ZWIERZĘCE, ROŚLINNE LUB MIKROBIOLOGICZNE ORAZ PRODUKTY ICH ROZKŁADU; GOTOWE TŁUSZCZE JADALNE; WOSKI POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO LUB ROŚLINNEGO |
15,3 |
16,6 |
|
IV - GOTOWE ART. SPOŻ.; NAPOJE BEZALKOHOL., ALKOHOL.; TYTOŃ I NAMIASTKI T.; PROD. Z NIKOTYNĄ, DO WDYCHANIA BEZ SPALANIA; WYROBY Z NIKOTYNĄ DO JEJ WPROWADZ. DO CIAŁA |
83,5 |
176,0 |
|
V - PRODUKTY MINERALNE |
3,8 |
14,3 |
|
VI - PRODUKTY PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO LUB PRZEMYSŁÓW POKREWNYCH |
172,4 |
128,6 |
|
VII - TWORZYWA SZTUCZNE I ARTYKUŁY Z NICH; KAUCZUK I ARTYKUŁY Z KAUCZUKU |
77,4 |
114,2 |
|
VIII - SKÓRY I SKÓRKI SUROWE, WYPRAWIONE, FUTERKOWE I ART. Z NICH;WYR. SIODLARSKIE I RYMARSKIE; ART. PODRÓŻNE, TOREBKI, POJEMNIKI;ART. Z JELIT ZWIERZ. (B. JEDWABNIKÓW) |
0,6 |
12,5 |
|
IX - DREWNO I ART. Z DREWNA; WĘGIEL DRZEWNY; KOREK I ART. Z KORKA; WYROBY ZE SŁOMY, ESPARATO LUB POZOST. MATERIAŁÓW DO WYPLATANIA; WYROBY KOSZYKARSKIE I Z WIKLINY |
1,7 |
15,0 |
|
X - MASA WŁÓKNISTA Z DREWNA LUB Z POZ. WŁÓKNISTEGO MATERIAŁU CELULOZOWEGO; PAPIER LUB TEKTURA,Z ODZYSKU (MAKULATURA I ODPADY); PAPIER I TEKTURA ORAZ ARTYKUŁY Z NICH |
7,9 |
39,9 |
|
XI - MATERIAŁY I ARTYKUŁY WŁÓKIENNICZE |
19,7 |
60,5 |
|
XII - OBUWIE, NAKRYCIA GŁOWY, PARASOLE,W TYM PRZECIWSŁON., LASKI, STOŁKI MYŚLIWSKIE, BICZE; SZPICRUTY;PIÓRA PREPAR.,ART. Z NICH; KWIATY SZTUCZ.;ART. Z WŁOSÓW LUDZKICH |
1,1 |
54,6 |
|
XIII - ARTYKUŁY Z KAMIENIA, GIPSU, CEMENTU, AZBESTU, MIKI LUB PODOBNYCH MATERIAŁÓW; WYROBY CERAMICZNE; SZKŁO I WYROBY ZE SZKŁA |
1,5 |
18,0 |
|
XIV - PERŁY NATUR. LUB HODOW., KAMIENIE SZLACH. LUB PÓŁSZLACH., METALE SZLACH., METALE PLATEROWANE METALEM SZLACHETNYM I ARTYKUŁY Z NICH; SZTUCZNA BIŻUTERIA; MONETY |
2,1 |
1,3 |
|
XV - METALE NIESZLACHETNE I ARTYKUŁY Z METALI NIESZLACHETNYCH |
232,8 |
75,4 |
|
XVI - MASZYNY I URZĄDZ.MECH.;SPRZĘT ELEKTR.;ICH CZĘŚCI;URZĄDZ.DO REJESTR. I ODTW.DŹWIĘKU,URZĄDZ.TELEWIZ.DO REJESTR. I ODTW.OBRAZU I DŹWIĘKU ORAZ ICH CZĘŚCI I WYPOSAŻ. |
50,9 |
358,4 |
|
XVII - POJAZDY, STATKI POWIETRZNE, JEDNOSTKI PŁYWAJĄCE ORAZ WSPÓŁDZIAŁAJĄCE URZĄDZENIA TRANSPORTOWE |
3,5 |
67,4 |
|
XVIII - PRZYRZĄDY I APARATURA, OPT., FOTOGR., KINEMAT., POMIAROWE, KONTROLNE, PRECYZYJNE, MED. LUB CHIRURG.; ZEGARY I ZEGARKI; INSTRUMENTY MUZ.; ICH CZĘŚCI I AKCESORIA |
4,1 |
26,5 |
|
XIX - BROŃ I AMUNICJA, ICH CZĘŚCI I AKCESORIA |
0,0 |
0,2 |
|
XX - ARTYKUŁY PRZEMYSŁOWE RÓŻNE |
3,9 |
84,9 |
|
XXI - DZIEŁA SZTUKI, PRZEDMIOTY KOLEKCJONERSKIE I ANTYKI |
0,0 |
0,0 |
Źródło: GUS
Polsko-greckie obroty usługowe
Według danych GUS w 2021 r. wartość usług dostarczonych przez polskie przedsiębiorstwa w Grecji wyniosła 56,5 mln EUR, co oznacza wzrost o 13,6% w stosunku do 2020 r. Z kolei wartość usług nabytych przez polskie przedsiębiorstwa od firm greckich w 2021 r. wzrosła o 35,6% do 342,9 mln EUR. Saldo obrotów usługowych pozostawało w 2021 r. ujemne i wynosiło 286,5 mln EUR.
Współpraca turystyczna
Grecja w ostatnich latach cieszy się zainteresowaniem wśród polskich turystów. W 2022 r. była drugą (po Turcji) ulubioną destynacją Polaków. Do najpopularniejszych regionów należały w ubiegłorocznym sezonie wyspy Kreta, Rodos, Korfu. Z danych Banku Centralnego Grecji nt. turystyki przyjazdowej wynika, że w 2022 r. Grecję odwiedziło 816 839 turystów z Polski. W analogicznym okresie rekordowego roku 2019 wakacje w Grecji spędziło 851 866 osób, które wydatkowały łącznie 386 338 612 EUR. Z danych GUS dot. turystów korzystających z noclegów w 2022 r. wynika, że z noclegów w Polsce skorzystało 18 969 turystów z Grecji.
Wzajemne inwestycje
Oba kraje znajdują się na odległych miejscach w swoich zestawieniach bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Według danych NBP na koniec 2021 roku stan zobowiązań Polski z tytułu greckich inwestycji bezpośrednich (skumulowana wartość) wyniósł 50,2 mln EUR, co stanowiło 0,02% w skali kraju. Stan należności z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich w Grecji na koniec 2021 roku wyniósł 46,5 mln EUR (0,19% całości).
Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce w 2021 roku (w mln EUR) |
||||||
Kraj |
Akcje i inne formy udziałów kapitałowych |
Reinwestycje zysków |
Instrumenty dłużne |
Ogółem napływ kapitału |
||
netto |
netto |
netto |
pasywa |
aktywa |
netto |
|
Grecja |
1,7 |
0,2 |
6,5 |
7,1 |
0,6 |
8,3 |
Stan należności z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą na koniec 2021 roku (w mln EUR) |
|||||
Kraj |
Akcje i inne formy udziałów kapitałowych |
Instrumenty dłużne |
Ogółem |
||
netto |
netto |
pasywa |
aktywa |
netto |
|
Grecja |
18,0 |
28,5 |
30,0 |
1,5 |
46,5 |
Dochody rezydentów z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich za granicą w 2021 roku (w mln EUR) |
||||
Kraj |
Dywidendy |
Reinwestowane zyski |
Dochody od wierzytelności (odsetki) |
Ogółem dochody |
netto |
netto |
netto |
netto |
|
Grecja |
: |
0,2 |
: |
0,2 |
Źródło: NBP (ostatnia aktualizacja marzec 2023 r.)
Na Liście Największych Inwestorów Zagranicznych w Polsce, opublikowanej przez Polską Agencję Inwestycji i Handlu za rok 2019, zostało ujętych 20 greckich przedsiębiorstw: Alpha Grissin International Holdings Limited, Antzoulatos Group, Bluehouse Capital, Coca-Cola Hellenic Bottling Company, Chipita, Flexopack S.A., Frigoglass, Global Color Group, Intrakat International Limited, Intralot, J&P Avax Group, Kantos Management Consultants, Lykos Group, M. J. Maillis, Mellon, Pyramis S.A., Rokas &Partners, Sarantis Group, Stelma S.A., Systems Sunlight S.A.
Obecność na greckim rynku podtrzymują m.in. Polski Rejestr Statków z Gdańska (PRS), który od 1996 r. utrzymuje w Pireusie swoje biuro przedstawicielskie. W kwietniu 2019 r. została podpisana umowa między Ministerstwem Żeglugi Morskiej i Polityki Wysp Republiki Greckiej a Polskim Rejestrem Statków S.A., która upoważnia polskie towarzystwo klasyfikacyjne do wykonywania w imieniu rządu greckiego usług certyfikacji konwencyjnej statków pływających pod banderą grecką oraz biur armatorów greckich.
Solaris Bus & Coach z Bolechowa, po zakończeniu dostaw 320 autobusów dla aglomeracji ateńskiej, założył w 2010 r. biuro do obsługi posprzedażowej klienta i serwisowania sprzedanych autobusów. W listopadzie 2017 r. spółka Solaris Bus & Coach podpisała MoU z państwowym koncernem elektroenergetycznym PPC na okres trzech lat w dziedzinie elektromobilności w transporcie publicznym. Rainbow Tours S.A. w 2019 r. otworzył na Zakinthos nowy, pięciogwiazdkowy hotel White Olive Laganas. W 2022 r. po ogłoszeniu wejścia na grecki rynek przez sieć dyskontów Pepco, plany otwarcia pierwszych sklepów marki Sinsay w Grecji ogłosiła także polska firma modowa – LPP.
Polscy eksporterzy towarowi i przedsiębiorstwa handlowo-usługowe (m.in. szereg polskich stoczni remontowych) zwykle wspierają swoją obecność na greckim rynku korzystając z usług lokalnych agentów i przedstawicieli. Na terenie Grecji działają też liczne podmioty gospodarcze, zakładane i prowadzone przez obywateli RP głównie w sektorze turystycznym oraz nastawione na obsługę tutejszej polskiej diaspory.
Współpraca regionalna
Współpraca regionalna realizowana jest głównie na podstawie umów o współpracy i partnerstwie zawieranych przez polskie i greckie miasta i gminy np. Bydgoszcz-Patras, Rybnik-Larissa, Rzeszów-Lamia, Połaniec-Vonitsa, Gołdap-Ano Syros.
W marcu 2015 r. województwo lubuskie i Kreta podpisały pierwszą umowę partnerską pomiędzy regionami Polski i Grecji. Zgodnie z treścią umowy regiony prowadzą wspólne działania w dziedzinach gospodarki i inwestycji, turystyki, kultury, nauki i oświaty oraz sportu i współpracy młodzieży.
Potencjał współpracy między regionami greckimi i polskimi pozostaje wciąż niezagospodarowany, a podpisywane umowy na poziomie instytucjonalnym nie zawsze są realizowane, głównie ze względu na zmianę priorytetów, bądź zawieszanie programów współpracy międzynarodowej przez nowo wybierane władze.
Współpraca samorządów gospodarczych
Rozwój polsko-greckiej współpracy gospodarczej wspierany jest przez przedsięwzięcia polskich i greckich samorządów gospodarczych, tj. Polsko-Greckiej Izby Przemysłowo-Handlowej z siedzibą w Warszawie i Grecko-Polskiej Izby Handlu i Inwestycji z siedzibą w Salonikach, stanowiące płaszczyznę nawiązywania kontaktów biznesowych.
W marcu 2019 r. doszło do oficjalnego podpisania porozumienia o współpracy pomiędzy Izbą Techniczną Grecji (TCG), a Federacją Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych – Naczelną Organizacją Techniczną (FSNT-NOT). W podpisanym Porozumieniu obie strony deklarują wolę współpracy na rzecz promowania i implementowania w praktyce osiągnięć nauki i technologii, których celem jest zwiększenie efektywności operacyjnej obu instytucji oraz wzrost ich oddziaływania na środowiska inżynierskie w kraju pochodzenia i na rynkach zagranicznych.
Dostęp do rynku
Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług
Wejście Polski do UE z dniem 1 maja 2004 roku zlikwidowało wszystkie bariery taryfowe i pozataryfowe w towarowej wymianie handlowej również z Grecją. Eksport polskich towarów na rynek grecki nie napotyka na żadne formalne, czy nieformalne bariery, a sporadyczne problemy polskich przedsiębiorców wynikają raczej z rozbudowanych procedur administracyjnych i nie mają charakteru dyskryminującego.
Organizacją uprawnioną do opracowywania norm jest Grecka Organizacja Standaryzacji - ELOT, która jest również odpowiedzialna za dopuszczanie do obrotu towarów - w przypadkach spornych - z innych krajów członkowskich UE. ELOT posiada własne laboratoria techniczne lub korzysta ze współpracujących specjalistycznych laboratoriów. Generalnie, w Grecji stosowane są jako obowiązujące European Standards (wg CEN - European Committee for Standardization lub CENELEC - European Committee for Electrotechnical Standardization). Obok norm europejskich Grecja posiada też własne normy (Hellenic Standards). Zgodnie z grecką ustawą nr 372/76, stosowanie przez greckie firmy norm narodowych (Hellenic Standards) jest dobrowolne, tak jak w większości krajów UE, jednakże niektóre normy stają się obligatoryjne, mocą ustawodawstwa wewnętrznego lub unijnego.
Dostęp do rynku pracy
Pełne otwarcie rynku pracy dla obywatelu Polskich nastąpiło z dniem 1 maja 2006 r. Nie spowodowało ono wzmożonego napływu imigrantów zarobkowych z Polski do Grecji. W tamtym okresie moża było zauważyć obok tradycyjnych sektorów zatrudnienia, niewymagających wysokich kwalifikacji wzrost zainteresowania ze strony greckich pracodawców także polskimi specjalistami.
Sprawami związanymi z rynkiem pracy zajmuje się Grecka Organizacja Zatrudnienia - OAED, spełniająca rolę polskich urzędów pracy. Ponadto na rynku działają prywatne agencje pośrednictwa pracy, które winny okazywać się odpowiednią licencją wydawaną przez Ministerstwo Pracy.
Warunkiem wystarczającym do podjęcia pracy lub działalności gospodarczej w Grecji jest legalizacja pobytu poprzez uzyskanie karty stałego pobytu dla obywatela Unii Europejskiej. W tym celu należy w ciągu 8 dni od przyjazdu w kompetentnym urzędzie d/s cudzoziemców, a jeżeli taki nie istnieje, na posterunku policji właściwym dla swego miejsca zamieszkania (wydziały ds. obywateli UE), złożyć stosowny wniosek.
Przedsiębiorstwo zagraniczne, delegujące pracowników do pracy w Grecji, zobowiązane jest do przestrzegania warunków zatrudnienia istniejących w miejscu świadczenia usług, takich jak: obowiązek wypłaty pracownikom oddelegowanym minimalnej pensji (również w tym sektorze), zapewnienie maksymalnych okresów pracy i minimalnych okresów odpoczynku, warunków BHP, minimalnych wymiarów płatnych urlopów rocznych. Warunki zatrudnienia wynikają zarówno z przepisów krajowych, jak i umów zbiorowych lub orzeczeń arbitrażowych istniejących w Grecji.
Możliwe jest również świadczenie usług (np. podwykonawstwa) bez rejestracji działalności gospodarczej w ramach tzw. transgranicznego świadczenia usług. Wg prawa greckiego, osobom świadczącym usługi przyznawane jest pozwolenie na pobyt, które jest ważne przez okres równy okresowi świadczenia usług. Jeżeli czas świadczenia usług jest równy lub krótszy od trzech miesięcy, pozwolenie na pobyt nie jest przyznawane, ale przyjezdny pozostaje w Grecji legitymując się dokumentem, na podstawie którego wjechał. Zainteresowany powinien w ciągu 8 dni od przyjazdu zgłosić swą obecność w kompetentnym urzędzie d/s cudzoziemców, a jeżeli taki nie istnieje, na posterunku policji właściwym dla swego miejsca zamieszkania.
Nabywanie i wynajem nieruchomości
Obywatel UE może zakupić i wynająć nieruchomość w Grecji bez specjalnych formalności. Zagraniczny nabywca nieruchomości musi posiadać grecki numer podatkowy (AFM), który nadawany jest przez lokalny urząd podatkowy.
System zamówień publicznych
W zakresie zamówień publicznych legislacja grecka jest zharmonizowana z europejską. W 2011 r. utworzony został Niezależny Urząd Zamówień Publicznych i Centralny Elektroniczny Rejestr Zamówień Publicznych. Informacje na temat wszystkich zamówień publicznych powyżej 1000 EUR umieszczane są na platformie http://www.eprocurement.gov.gr/.
Ochrona własności przemysłowej i intelektualnej
Grecja ma system ochrony praw własności zharmonizowany z prawem europejskim. Jest także członkiem międzynarodowych konwencji i umów m.in.: Konwencji Paryskiej o ochronie własności przemysłowej. Instytucją kompetentną w sprawach ochrony własności przemysłowej i intelektualnej jest, powstała w 1988 r., Organizacja Własności Przemysłowej (OBI) – Industrial Property Organisation. OBI działa także jako krajowy punkt dla zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych w trybie Układu o współpracy patentowej (PCT) oraz dla zgłoszeń wynalazków w trybie Konwencji o udzielaniu patentów europejskich.
Różnice kulturowe w kontaktach biznesowych
Dominującymi w Grecji kulturami negocjacyjnymi są:
- kultura ekspresyjna,
- kultura polichroniczna,
- kultura nieceremonialna.
Językiem biznesu pozostaje język angielski.
- Ważne aspekty komunikacji niewerbalnej:
- „nie” (ochi) komunikuje się wychyleniem głowy do góry i podniesieniem brwi,
- „tak” (ne) to pojedynczy ruch głową w dół,
- tradycyjny uścisk dłoni jest powitaniem stosowanym podczas przywitania, zwyczaj całowania kobiet w rękę nie jest praktykowany,
- gestem uznawanym za obraźliwy jest szerokie rozpostarcie dłoni w kierunku rozmówcy.
Przydatne kontakty i linki
Administracja:
Rząd RG http://government.gov.gr/
Gabinet Premiera http://www.primeminister.gr/,
Ministerstwo Spraw Zagranicznych http://www.mfa.gr/
- Sekretariat Generalny ds. Międzynarodowych Stosunków Ekonomicznych i Internacjonalizacji http://agora.mfa.gr/
- Agencja Inwestycji Zagranicznych i Promocji Eksportu Enterprise Greece https://www.enterprisegreece.gov.gr/
Ministerstwo Finansów http://www.minfin.gr/
Ministerstwo Rozwoju i Inwestycji http://www.mindev.gov.gr/
- Sekretariat Generalny ds. Inwestycji Publicznych i NSRO https://www.espa.gr/
- Sekretariat Generalny ds. Handlu i Ochrony Konsumenta: znaki handlowe www.mindev.gov.gr/emporika-simata/, marka grecka www.greekmark.gov.gr/, ochrona konsumenta www.efpolis.gr/, zamówienia publiczne www.promitheus.gov.gr/,
Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej https://services.businessportal.gr/
- Sekretariat Generalny ds. Przemysłu https://www.ggb.gr/
- Sekretariat Generalny ds. Inwestycji Strategicznych i Prywatnych https://www.ependyseis.gr/
- Sekretariat Generalny ds. Badań i Technologii http://www.gsrt.gr/
- Specjalny Sekretariat ds. Partnerstwa Publiczno-Prywatnego http://www.sdit.gov.gr/
- Specjalny Sekretariat ds. Długu Prywatnego http://www.keyd.gov.gr/
- Specjalny Sekretariat ds. Koordynacji Programów Funduszu Fundusz Azylu, Migracji i Integracji oraz Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego https://www.amifisf.gr/
- Specjalny Sekretariat ds. Zarządzania Programami Operacyjnymi i Funduszu Spójności http://www.antagonistikotita.gr/
Ministerstwo Turystyki http://www.mintour.gov.gr/; http://www.visitgreece.gr
Ministerstwo Środowiska i Energii http://www.ypeka.gr/
Ministerstwo Infrastruktury i Transportu http://www.yme.gr/
Ministerstwo ds. Żeglugi Morskiej i Wysp https://www.ynanp.gr/
Ministerstwo Obrony Narodowej http://www.mod.mil.gr/
Ministerstwo Rozwoju Rolnictwa i Żywności http://www.minagric.gr/
Ministerstwo Pracy i Spraw Społecznych http://www.ypakp.gr/
Ministerstwo Kultury i Sportu https://www.culture.gr/
Ministerstwo Cyfryzacji https://mindigital.gr/
Grecki Bank Narodowy http://www.bankofgreece.gr/
Krajowa Agencja ds. Zatrudnienia OAED http://www.oaed.gr/
Grecki Urząd Statystyczny El.STAT http://www.statistics.gr/
Rządowy portal administracji publicznej http://www.ermis.gov.gr/
Samorządy gospodarcze
Związek Izb Greckich http://www.uhc.gr/
Ateńska Izba Przemysłowo-Handlowa http://www.acci.gr/
Grecka Izba Techniczna http://www.tee.gr/
Grecka Izba Morska http://www.nee.gr/
Grecka Izba Hotelowa http://www.grhotels.gr/
Federacja Przemysłu http://www.sev.org.gr/
Panhelleński Związek Eksporterów http://www.pse.gr/
Panhelleńska Konfederacja Spółdzielni Rolniczych http://www.paseges.gr/
Związek Armatorów Greckich https://www.ugs.gr/
Media o profilu gospodarczym:
Agencja Informacyjna https://www.amna.gr/
Kathimerini http://www.kathimerini.gr/
To Vima http://www.tovima.gr/
Naftemporiki http://www.naftemporiki.gr/
Think tanki gospodarcze:
Centrum Planowania i Badań Ekonomicznych http://www.kepe.gr/
Fundacja Badań Ekonomicznych i Przemysłowych http://www.iobe.gr/
Data aktualizacji: marzec 2023 r.