Graniczna Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna
w Dorohusku

Podstawy prawne

W dniu 25 września 2024 r. weszła w życie ustawa z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów (zwana dalej także ustawą o ochronie sygnalistów). Służy ona wdrożeniu do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.

W związku z obowiązującymi przepisami zawartymi w ustawie o ochronie sygnalistów, Państwowy Graniczny Inspektor Sanitarny w Dorohusku  (PGIS w Dorohusku) informuje o możliwości dokonywania od dnia 25 grudnia 2024 r. zgłoszeń zewnętrznych dotyczących naruszeń prawa.

 

Co to jest naruszenie prawa

Ustawa o ochronie sygnalistów w art. 3 ust. 1 zawiera zamknięty katalog obszarów, których może dotyczyć naruszenie prawa, a należą do nich: korupcja, zamówienia publiczne, usługi, produkty i rynki finansowe, przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowanie terroryzmu, bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami, bezpieczeństwo transportu, ochrona środowiska, ochrona radiologiczna i bezpieczeństwo jądrowe, bezpieczeństwa żywności i pasz, zdrowie i dobrostan zwierząt, zdrowie publiczne, ochrona konsumentów, ochrona prywatności i danych osobowych, bezpieczeństwo sieci i systemów teleinformatycznych, interesy finansowe Skarbu Państwa RP, jednostki samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej, rynek wewnętrzny Unii Europejskiej, w tym publicznoprawne zasady konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych, konstytucyjne wolności i prawa człowieka i obywatela - występujące w stosunkach jednostki z organami władzy publicznej i nie związane z dziedzinami, o których mowa powyżej.

Naruszenie prawa to działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem lub mające na celu obejście prawa.

Informacja o naruszeniu prawa może dotyczyć uzasadnionego podejrzenia naruszenia prawa, do którego doszło lub prawdopodobnie dojdzie, albo próby ukrycia takiego naruszenia prawa.

Kim jest sygnalista

 

Sygnalista to osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą.

Kontekst związany z pracą to przeszłe, obecne lub przyszłe działania związane z wykonywaniem pracy na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego stanowiącego podstawę świadczenia pracy lub usług lub pełnienia funkcji w podmiocie prawnym lub na rzecz tego podmiotu, lub pełnienia służby w podmiocie prawnym, w ramach których uzyskano informację o naruszeniu prawa oraz istnieje możliwość doświadczenia działań odwetowych.

Ustawa o ochronie sygnalistów w art. 4 ust. 1 i 2 wskazuje przykładowe kategorie zawodowe, których dotyczy kontekst związany z pracą. Są to np.:

1. pracownik lub były pracownik
2. osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej
3. stażysta, wolontariusz, praktykant, kandydat do pracy
4. funkcjonariusz lub żołnierz
5. usługodawca.

 

Rodzaje i przedmiot zgłoszeń

 

Sygnalista może dokonać zgłoszenia naruszenia prawa  zewnętrznego, czyli przekazanego Rzecznikowi Praw Obywatelskich albo organowi publicznemu, rozumianemu jako naczelne i centralne organy administracji rządowej, terenowe organy administracji rządowej, organy jednostek samorządu terytorialnego, inne organy państwowe oraz inne podmioty wykonujące z mocy prawa zadania z zakresu administracji publicznej, właściwe do podejmowania działań następczych w dziedzinach wskazanych w art. 3 ust. 1 ustawy o ochronie sygnalistów, z pominięciem procedury dokonywania zgłoszenia wewnętrznego.

Zgłoszenia zewnętrzne kierowane do PGIS w Dorohusku można składać:

1. pisemnie w postaci elektronicznej – na adres e-mail sygnalisci.gsse.dorohusk@sanepid.gov.pl
2. pisemnie w postaci papierowej na adres siedziby PGIS w Dorohusku - Graniczna Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Dorohusku, Drogowe Przejście Graniczne w Dorohusku bud.9, 22-175 Dorohusk z dopiskiem „Zgłoszenie naruszenia prawa”
3. ustnie podczas bezpośredniego spotkania w siedzibie PGIS w Dorohusku po wcześniejszym uzgodnieniu jego terminu, zorganizowanego w terminie 14 dni od dnia otrzymania takiego wniosku.

PGIS w Dorohusku jest uprawniony do rozpoznawania zgłoszeń zewnętrznych dotyczących dziedzin wskazanych w art. 3 ust. 1 ustawy o ochronie sygnalistów, w jakich zgodnie z ustawą z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej i ustawami szczególnymi jest właściwy do podejmowania działań następczych.

W przypadku pisemnego przekazania zgłoszenia można skorzystać z formularza Zgłoszenia naruszenia prawa (załączonego poniżej).

Zgłoszenia zewnętrzne można też przekazywać do Rzecznika Praw Obywatelskich:

Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich

al. Solidarności 77

00-090 Warszawa

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/zlozenie-wniosku-do-rzecznika-praw-obywatelskich

 

Tryb postępowania podejmowanego przez PGIS w Dorohusku po wpłynięciu zgłoszenia

 

Zgłoszone przez sygnalistę naruszenie przepisów prawa będzie poddane wnikliwej i bezstronnej analizie z zachowaniem poufności. Tryb postępowania jest następujący:

1. przekazanie sygnaliście potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia, jeśli sygnalista wskazał dane kontaktowe,
2. wstępna weryfikacja zgłoszenia polegająca na ustaleniu, czy zgłoszenie dotyczy informacji o naruszeniu prawa, oraz na ustaleniu, czy zgłoszenie dotyczy naruszeń prawa w dziedzinie należącej do zakresu działania PGIS w Dorohusku, a jeżeli nie należy - na ustaleniu organu publicznego właściwego do podjęcia działań następczych,
3. rozpatrzenie zgłoszenia zewnętrznego - w przypadku gdy zgłoszenie dotyczy naruszeń prawa w dziedzinie należącej do zakresu działania PGIS w Dorohusku,
4. przekazanie zgłoszenie zewnętrznego niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia dokonania zgłoszenia, a w uzasadnionych przypadkach - nie później niż w terminie 30 dni, do organu publicznego właściwego do podjęcia działań następczych - w przypadku gdy zgłoszenie dotyczy naruszeń prawa w dziedzinie nienależącej do zakresu działania PGIS w Dorohusku - oraz poinformowanie o tym sygnalisty;
5. podjęcie działań następczych z zachowaniem należytej staranności;
6. przekazanie sygnaliście informacji zwrotnej.

 

PGIS w Dorohusku odstępuje od przekazania zgłoszenia zewnętrznego, jeżeli zgłoszenie nie dotyczy informacji o naruszeniu prawa.

 

PGIS w Dorohusku przekaże informację zwrotną do sygnalisty na otrzymany w zgłoszeniu w danych kontaktowych adres do korespondencji. Informacja zostanie przekazana w terminie 3 miesięcy od daty przyjęcia zgłoszenia zewnętrznego. W uzasadnionych przypadkach informację zwrotną przekazuje się sygnaliście w terminie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia przyjęcia zgłoszenia zewnętrznego, po poinformowaniu o tym sygnalisty przed upływem 3 miesięcy od daty przyjęcia zgłoszenia zewnętrznego. PGIS w Dorohusku informuje sygnalistę także o ostatecznym wyniku postępowań wyjaśniających wszczętych na skutek zgłoszenia zewnętrznego.

 

PGIS w Dorohusku zgodnie z posiadanymi kompetencjami, w ramach podejmowanych działań następczych, w związku ze zgłoszeniem naruszenia prawa, w celu oceny prawdziwości informacji zawartych w zgłoszeniu oraz w celu przeciwdziałania naruszeniu prawa będącemu przedmiotem zgłoszenia, może w szczególności: przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, wszcząć kontrolę, wszcząć postępowanie administracyjne, wnieść oskarżenie, podjąć działania w celu odzyskania środków finansowych lub zamknąć procedurę realizowaną w ramach procedury przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych i podejmowania działań następczych.

Zgłoszenia anonimowe nie będą rozpatrywane.

Ochrona sygnalistów

 

Sygnalista podlega ochronie określonej w przepisach rozdziału 2 ustawy o ochronie sygnalistów od chwili dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego, pod warunkiem, że miał uzasadnione podstawy sądzić, że informacja będąca przedmiotem zgłoszenia lub ujawnienia publicznego jest prawdziwa w momencie dokonywania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego i że stanowi informację o naruszeniu prawa (art. 6 ustawy o ochronie sygnalistów).

 

PGIS w Dorohusku dokłada wszelkich starań celem zachowania poufności i zapewnia, że:

1. wyłącznie pracownicy upoważnieni mają dostęp do pełnej treści zgłoszenia sygnalisty,
2. dostęp do informacji zawartych w zgłoszeniu jest ograniczony, a dane dotyczące sygnalisty są przechowywane w zabezpieczonym miejscu, do którego dostęp mają wyłącznie osoby upoważnione,
3. możliwość kontaktu z sygnalistą ma jedynie pracownik upoważniony do przyjmowania zgłoszeń naruszenia prawa.

Dane osobowe sygnalistów są przetwarzane w oparciu o obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa. Wszelkie informacje wymagane w tym zakresie przepisami prawa zostały zawarte w Klauzuli informacyjnej, która jest zamieszczona poniżej.

Wszystkie zgłoszenia są rozpatrywane z zachowaniem pełnej poufności.

 

Osoba zgłaszająca (sygnalista) jest chroniona przed wszelkimi działaniami odwetowymi, o których mowa w ustawie o ochronie sygnalistów, przez które należy rozumieć bezpośrednie lub pośrednie działanie lub zaniechanie w kontekście związanym z pracą, które jest spowodowane zgłoszeniem lub ujawnieniem publicznym i które narusza lub może naruszyć prawa sygnalisty lub wyrządza lub może wyrządzić nieuzasadnioną szkodę sygnaliście, w tym bezpodstawne inicjowanie postępowań przeciwko sygnaliście.

 

Środki ochrony prawnej przysługujące sygnaliście zostały szczegółowo uregulowane w ustawie o ochronie sygnalistów i są nimi m.in.: możliwość złożenie do organów ścigania zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa polegającego na zastosowaniu wobec sygnalisty działań odwetowych, lub wystąpienia z roszczeniem o odszkodowanie lub zadośćuczynienie za dopuszczenie się zastosowania działań odwetowych.

 

Pomoc prawna dla sygnalistów

Każdej osobie, która chce dokonać zgłoszenia naruszenia prawa (sygnaliście) przysługuje nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, świadczone na podstawie ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Nieodpłatna pomoc prawna jest organizowana przez powiat/miasto na prawach powiatu.

Przydatne materiały

Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej udostępniło na swojej stronie internetowej zestaw materiałów zawierających najważniejsze informacje na temat ochrony sygnalistów.

https://www.gov.pl/web/rodzina/ochrona-sygnalistow

Państwowa Inspekcja Pracy opublikowała broszurę skierowaną do osób i instytucji zainteresowanych przepisami regulującymi status sygnalistów.

https://www.pip.gov.pl/files/126/Dla-pracownikow/1056/Sygnalisciprawaiobowiazki.pdf