Portal o przeciwdziałaniu
handlowi ludźmi

Definicja

Na skutek nowelizacji Kodeksu karnego, dokonanej ustawą z dnia 20 maja 2010 roku o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy o Policji, ustawy – Przepisy wprowadzające Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 98, poz. 626), która weszła w życie w dniu 8 września 2010 roku, do Kodeksu karnego została wprowadzona definicja legalna handlu ludźmi. Za handel ludźmi mogą być uznane wyłącznie czynności sprawcze wskazane wprost w art. 115 § 22 K.k., t.j.:

1. werbowanie (nakłanianie, zjednywanie, zaciąganie),
2. transport (przemieszczanie, przewożenie z zastosowaniem środków komunikacji),
3. dostarczanie (umieszczanie w innym miejscu),
4. przekazywanie (powierzanie, dawanie w celu dysponowania),
5. przechowywanie (zatrzymywanie w jednym miejscu, przetrzymywanie w ukryciu)
6. lub przyjmowanie osoby (zatrzymywanie przekazanej osoby).
    

Istotnym jest przy tym, że w celu wypełnienia znamion przestępstwa handlu ludźmi, wymienione wyżej czynności powinny zostać zrealizowane z zastosowaniem:

• przemocy lub groźby bezprawnej,
• uprowadzenia,
• podstępu,
• wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania,
• nadużycia stosunku zależności, wykorzystania krytycznego położenia lub stanu bezradności,
• udzielenia albo przyjęcia korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie sprawującej opiekę lub nadzór nad inną osobą.

Niezbędnym elementem w przypadku zakwalifikowania czynu jako wypełniającego znamiona przestępstwa handlu ludźmi jest również podjęcie określonego działania przez sprawcę w celu wykorzystania innej osoby, nawet za jej zgodą w różnych formach seksualnego wykorzystania (w tym w pornografii i w prostytucji), w pracy lub usługach o charakterze przymusowym, w żebractwie, w niewolnictwie oraz wszelkich innych formach wykorzystania poniżających godność człowieka lub w celu pozyskania komórek, tkanek lub narządów wbrew przepisom ustawy. Należy podkreślić przy tym, że jeżeli zachowanie sprawcy dotyczy małoletniego stanowi ono handel ludźmi, nawet gdy nie zostały użyte wyżej wymienione metody lub środki.

Przestępstwo handlu ludźmi jest w Polsce zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 (art. 189a Kodeksu karnego), a zatem stanowi zbrodnię. Z uwagi na wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu karalne jest również przygotowanie do popełnienia tego przestępstwa (czyn zagrożony karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5).

Polska na mapie handlu ludźmi

Handel ludźmi to przestępstwo, które bardzo często ma charakter transgraniczny. Specyfika Polski polega na tym, że jest ona jednocześnie krajem:

• pochodzenia ofiar wykorzystywanych w innych krajach Europy,
• docelowym dla ofiar, przede wszystkim, z krajów Wschodniej Europy i Azji,
• tranzytu ofiar z Wschodniej Europy i Azji do krajów Europy Zachodniej.

Aktualne informacje na temat handlu ludźmi w Polsce dostępne są w raporcie "Handel ludźmi 2019" opublikowanym przez MSWiA.

***

Raport Handel ludźmi 2019 podsumowuje dane statystyczne oraz trendy we wskazanym okresie

Dane dotyczące obrazu zjawiska handlu ludźmi, które znalazły się w raporcie są gromadzone przez takie podmioty jak Policja, Straż Graniczna, Prokuratura Generalna, Ministerstwo Sprawiedliwości, Pańśtwowa Inspekcja Pracy,  Krajowe Centrum Interwencyjno-Konsultacyjne dla Ofiar Handlu Ludźmi, Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji, i dotyczą:

• osób pokrzywdzonych / ofiar handlu ludźmi,
• zwalczania handlu ludźmi,
• oskarżonych / podejrzanych o handel ludźmi.

Raport opisuje również zmiany regulacji dotyczących handlu ludźmi, nowe rozwiązania proceduralne i kwestie współpracy międzynarodowe.