Polska w Islandii

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Położenie geograficzne: Islandia jest wyspą leżącą między 66°32′ a 63°23’ szerokości geograficznej północnej oraz między 24°32’ a 13°29’ długości geograficznej zachodniej. Wyspę od północy opływa Morze Grenlandzkie, od wschodu Morze Norweskie, a od południa i zachodu Ocean Atlantycki.

Liczba ludności: ponad 366 000 mieszkańców (2020 r.)

Obszar: 103 000 km2, z czego obszar lądowy to 100 250 km2. Długość linii brzegowej wynosi 4970 km.

Stolica: Reykjavik, który zamieszkuje ok. 125 000 mieszkańców. Miasto wchodzi w skład gminy Reykjavíkurborg, która oprócz stolicy obejmuje jej okolice oraz tereny położone po drugiej stronie zatoki Kollafjörður. Zespół miejski Wielkiego Reykjavíku (Stór-Reykjavík), obejmujący stolicę i sąsiednie miasta skupia ok. 218 tys. osób, a cały region stołeczny Höfuðborgarsvæðið 222,5 tys., czyli około 2/3 ludności kraju. Inne większe miasta: Kópavogur (ok. 36 tys. mieszkańców), Hafnarfjörður (ok. 27 tys., mieszkańców), Akureyri (ok. 18 tys. mieszkańców), Reykjanesbær (ok. 14 tys. mieszkańców).

Język urzędowy: islandzki

Warunki klimatyczne

Klimat na wyspie jest zróżnicowany. Południowe wybrzeże jest cieplejsze, wilgotniejsze i bardziej wietrzne niż północ. Wyżyny w centrum wyspy stanowią najzimniejszą część kraju. Niżej położone obszary śródlądowe na północy są najbardziej suche. Natomiast opady śniegu w zimie występują częściej na północy niż na południu. Klimat wybrzeża Islandii jest subarktyczny.

Średnia temperatura w lipcu w południowej części wyspy wynosi 10–13° C. Latem temperatura może jednak osiągnąć 20–25°C. Najwyższą zarejestrowaną temperaturą było 30,5° C we wschodnich fiordach w 1939 roku.

Islandzka zima jest stosunkowo łagodna ze względu na klimat morski i bliskość ciepłych prądów północnoatlantyckich. Średnia temperatura na południu wyspy zimą wynosi około 0° C, a na północy około -10 ° C. Najniższa zarejestrowana temperatura wynosi -39,7° C.

Aktywność sejsmiczna: Islandia, położona jest na tzw. "gorącym punkcie" Grzbietu Śródatlantyckiego, w związku z czym posiada wiele wciąż czynnych wulkanów. Najbardziej aktywne wulkany: Eyjafjallajokull (1666 m), który wybuchł w 2010 r., Katla (1512 m), który ma duże prawdopodobieństwo wybuchu w bliskiej przyszłości, Grimsvoetn i Hekla.

Główne bogactwa naturalne

Głównymi zasobami naturalnymi Islandii są energia wodna, energia geotermiczna i diatomity. Islandzki przemysł energii odnawialnej zapewnia prawie 85% krajowej energii pierwotnej. W szklarniach ogrzewanych energią geotermiczną uprawiane są warzywa, owoce i kwiaty.

System walutowy, kurs i wymiana

Obowiązującą w Islandii walutą jest korona islandzka (ISK). Kurs ISK do EUR w dn. 23.04.2020 wynosił 0.0063 (ISK za 1 EUR), a kurs ISK do USD wyniósł 0.0068.

Religia

Oficjalnie 67,2% mieszkańców należy do luterańskiego (ewangelickiego) kościoła Islandii, jednak w praktyce tylko mała część ludności jest religijna. Według oficjalnych danych ok. 4 % ludności jest wyznania katolickiego. Liczba ta jednak uwzględnia tylko osoby oficjalnie zarejestrowane. Najprawdopodobniej liczba ta jest jednak większa ze względu na liczność imigrantów z Polski (ponad 20 tysięcy – 7% ludności Islandii), Litwy (2,9 tys.) i Filipinów (2,0 tys.). Ok, 6% mieszkańców Islandii deklaruje przynależność do kościoła chrześcijańskiego innych denominacji. 1,2% wyznaje Ásatrú., a 4%  inne religie.

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

Infrastruktura transportowa

Islandia ma ponad 90 lotnisk, w tym jedno lotnisko międzynarodowe w Keflavíku oraz 14 innych lotnisk, do których odbywają się loty pasażerskie.

Islandia ma 12 869 km dróg publicznych, z czego 5 040 km jest utwardzonych.

Główne porty znajdują się w Akureyri, Hornafjördur, Ísafjörður, Keflavíku, Raufarhöfn, Reykjavíku, Seyðisfjörður, Straumsvík i Vestmannaeyjar.

Obowiązek wizowy

Islandia należy do strefy Schengen. Obywatele polscy nie potrzebują wiz. Granicę Islandii można przekraczać legitymując się ważnym dowodem osobistym lub paszportem. Obywatele UE, w tym Polski, mają prawo pobytu w Islandii. Oznacza to, że nie potrzebują pozwolenia na pobyt i mogą swobodnie podejmować pracę lub studia, pod warunkiem, że posiadają środki wystarczające do utrzymania się.

Ustrój polityczny

Islandia jest republiką zgodnie z obowiązującą konstytucją z 1944 (była nowelizowana w 1984 r. oraz w 1991 r.).

Głową państwa jest prezydent, który wybierany jest w wyborach powszechnych i bezpośrednich co 4 lata. Prezydent podpisuje ustawy uchwalone przez Parlament i ma także możliwość ich zawetowania. W praktyce jednak bardzo rzadko korzysta z prawa weta. Prezydent mianuje rząd oraz odwołuje ministrów.

Władza ustawodawcza

Głównym podmiotem władzy ustawodawczej jest 1-izbowy parlament, Althing (isl. Alþingi). Parlament liczy 63 członków. Są oni wybierani na 4-letnią kadencję według systemu proporcjonalnego.

Władza wykonawcza

Szefem rządu jest wyznaczany przez prezydenta premier, który wraz z resztą gabinetu stanowi władzę wykonawczą. Rząd musi posiadać zaufanie parlamentu, przed którym ponosi odpowiedzialność.

Struktura administracji gospodarczej

Administracja gospodarcza na szczeblu centralnym składa się z następujących ministerstw: Ministerstwo Finansów i Spraw Gospodarczych, Ministerstwo Przemysłu i Innowacji, a także Ministerstwo Transportu i Samorządu Lokalnego.

Ministerstwo Finansów i Spraw Gospodarczych kieruje finansami publicznymi i sprawami gospodarczymi. Odpowiada ono za kwestie rynku finansowego, poprawę ładu korporacyjnego i planowania. Ministerstwo zarządza także zasobami ludzkimi państwa i zajmuje wiodącą pozycję w zakresie usprawnień i innowacji w operacjach rządu centralnego. Minister Finansów i Spraw Gospodarczych kieruje ministerstwem i odpowiada za wszystkie decyzje administracyjne. Natomiast stały sekretarz, działając pod zwierzchnictwem ministra, kieruje funkcjonowaniem ministerstwa. Ministerstwo obejmuje pięć departamentów:

Sekretariat Ministra, Departament Spraw Gospodarczych i Usług Finansowych, Departament Spraw Skarbowych, Departament Podatków oraz Departament Zarządzania Publicznego i Reform. Dwa inne departamenty, Departament Prawny i Administracyjny, działają na zasadzie międzyresortowej. Dodatkowo istnieje specjalny departament ds. Zatrudnienia i Zasobów Ludzkich.

Ministerstwo Przemysłu i Innowacji (MII) odpowiada za wszystkie sektory związane z businessem i działalnością gospodarczą. Zostało utworzone w 2012 r. po połączeniu Ministerstwa Rybołówstwa i Rolnictwa, Ministerstwa Przemysłu, Energetyki i Turystyki oraz części Ministerstwa Gospodarki.

Ministerstwo Transportu i Samorządu Lokalnego jest odpowiedzialne za wszystkie sprawy związane z transportem lądowym, lotniczym i morskim, w tym ustawodawstwo w zakresie planowania, rozwoju i eksploatacji systemów infrastruktury, bezpieczeństwa i ochrony transportu. Odpowiada za telekomunikację, komunikację cyfrową, bezpieczeństwo internetowe i usługi pocztowe, a także administrację samorządową, politykę regionalną, rejestrację obywateli oraz wycenę nieruchomości i nieruchomości.

Sądownictwo gospodarcze

W trakcie aktualizacji.

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Gospodarka Islandii łączy strukturę kapitalistyczną i zasady wolnego rynku z rozbudowanym systemem opieki społecznej. Z wyjątkiem krótkiego okresu podczas kryzysu w 2008 r. Islandia osiągnęła w ostatnich latach wysoki wzrost, niskie bezrobocie i wyjątkowo równomierny rozkład dochodów. W ostatnim dziesięcioleciu islandzka gospodarka staje się coraz bardziej zdywersyfikowana. Rozwija się przemysł wytwórczy i usługowy, szczególnie w dziedzinie turystyki, produkcji oprogramowania i biotechnologii. Bogate źródła energii geotermalnej i wodnej przyciągnęły znaczne inwestycje zagraniczne w sektorze aluminium, przyspieszyły wzrost gospodarczy i wzbudziły zainteresowanie firm z branży zaawansowanych technologii, które chcą założyć centra danych z wykorzystaniem taniej zielonej energii. Islandia pozostaje wrażliwa na wahania cen światowych za główny eksport i wahania kursu walutowego korony islandzkiej.

Główne sektory gospodarki

Turystyka

W ciągu ostatniej dekady zaobserwować można zmianę głównego źródła wzrostu gospodarczego – z sektora rybnego na sektor turystyczny. Od 2010 r. turystyka stała się głównym motorem wzrostu gospodarczego Islandii. W latach 2010–2017 liczba turystów odwiedzających Islandię wzrosła o prawie 400%. Liczba turystów odwiedzających Islandię w ciągu roku osiągnęła w 2016 r. 4,5-krotność populacji Islandii

Ryby

Poza sektorem turystycznym podstawą gospodarki Islandii jest rybołówstwo. Produkty rybne stanowią ok. 40% wyprodukowanych towarów.

Aluminium

Coraz większe znaczenie ma przetwórstwo aluminium oparte o bogate zasoby energii odnawialnej, której nadwyżki są wykorzystywane do rozwoju przemysłów energochłonnych, w tym znaczącej dla gospodarki Islandii produkcji aluminium, choć Islandia nie posiada własnych złóż boksytów.

Odnawialne źródła energii

Na Islandii jest realizowany ambitny program, którego celem jest pierwsza na świecie całkowita rezygnacja z paliw kopalnych. Głównym źródłem energii, stosowanym powszechnie zarówno w przemyśle, jak i gospodarstwach domowych oraz w transporcie, będzie wodór. Przyjęty przez parlament islandzki program przewiduje stosowanie w transporcie na szeroką skalę samochodów i autobusów napędzanych silnikami elektrycznymi, czerpiącymi energię z wodorowych ogniw paliwowych.

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych

(źródła: EUROSTAT, CIA World Factbook)

Handel zagraniczny

Najważniejsi partnerzy eksportowi Islandii wg statystyk na 2018 r. to: Niderlandy (udział ok. 30%), Wielka Brytania (9,9%), Hiszpania (8,3%), USA (6,9%), Francja 6,4%), Niemcy (6,%), Norwegia (5,2%). Polska z udziałem 1,2 % eksportu jest 14 partnerem Islandii.

Główne kierunki importu Islandii wg statystyk za 2018 r.: Norwegia (11,5%), Chiny (8,9%), Niemcy (8,7%), USA (8,4%), Niderlandy (6,3%), Dania (6,3%), Wielka Brytania (5,3%), Australia (4,4%) Szwecja (4,3%). Polska z udziałem 2,3% importu Islandii jest 13 partnerem.

Inwestycje zagraniczne

W trakcie aktualizacji.

Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Islandia jest częścią Europejskiego Obszaru Gospodarczego (European Economic Area - EEA), co oznacza włączenie w funkcjonowanie jednolitego rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, przy jednoczesnym utrzymaniu barier celnych w niektórych sektorach. Ważna jest aktywność Islandii w regionie północnym. Islandia jest członkiem Rady Nordyckiej i Nordyckiej Rady Ministrów, Nordyckiego Banku Inwestycyjnego i Nordyckiego Funduszu Rozwojowego. Jest także aktywnym członkiem Rady Arktycznej. Islandia jest także członkiem szeregu globalnych organizacji gospodarczych, z których do najważniejszych należą WTO i OECD.

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Stosunki gospodarcze i handlowe Islandii z UE reguluje głównie umowa o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG). Europejski Obszar Gospodarczy rozszerza przepisy dotyczące jednolitego rynku (z wyjątkiem przepisów dotyczących rolnictwa i rybołówstwa) na kraje Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Oznacza to, że Islandia jest prawnie zobowiązana do stosowania dyrektyw i rozporządzeń UE dotyczących swobodnego przepływu towarów, osób, usług i kapitału w prawie islandzkim.

Obroty handlowe z UE stanowią 59% handlu zagranicznego Islandii. Od 2016 r. UE ma niewielką nadwyżkę handlową w wysokości 200 mln EUR w 2018 r. 73% islandzkiego eksportu trafia do UE. Eksport Islandii do UE składa się głównie z metali nieszlachetnych i z nich wytworzonych artykułów (54%) oraz produktów pochodzenia zwierzęcego (34%). Islandia jest piątym największym eksporterem ryb i produktów rybołówstwa do UE, stanowiąc 5% importu ryb do UE. Islandia zezwala na bezcłowy import dla produktów rybołówstwa i większości gatunków ryb. UE stosuje również zwolnienia taryfowe na niektóre ryby i produkty rybołówstwa pochodzące z Islandii.

Gospodarcze umowy dwustronne

Od momentu wejścia Polski do UE (1 maja 2004 r.) współpraca gospodarcza realizowana jest na podstawie Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) wraz z poprawkami wynikającymi z rozszerzenia EOG o 10 krajów nowo przystępujących (Protokół do EOG w sprawie rozszerzenia wszedł w życie 6 grudnia 2005r.). Z dniem 1 maja 2006 r. Islandia zniosła wszelkie ograniczenia w dostępie do rynku pracy dla obywateli nowych państw członkowskich UE, w tym Polski.

Nie straciły ważności bilateralne umowy między Polską a Islandią, których nie obejmuje kompetencja Wspólnoty, w tym: Umowa w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku z 19.06.1998r. ( Dz.U. 1999 nr 79 poz. 890).

Dwustronna wymiana handlowa

Wg danych wstępnych GUS za 2018 r. Islandia jest 61 partnerem eksportowym Polski (udział 0,07%) i 65 partnerem w imporcie (udział 0,08%). Na dynamikę importu w szczególności wpłynęło zwiększenie importu aluminium i wyrobów aluminiowych oraz ryb.

W przypadku wymiany towarowej Polski z Islandią występuje duża koncentracja handlu w kilku wiodących branżach, co prowadzi do dużej fluktuacji wymiany handlowej.

Najważniejsze grupy towarowe w polskim eksporcie do Islandii w 2019 r. to:

1. wyroby przemysłu elektromaszynowego – 61,4%, w tym urządzenia mechaniczne (11,5%), pojazdy mechaniczne i ich części (7,4%) oraz statki i łodzie (41,4%),
2. artykuły rolno-spożywcze – 7,2%,
3. wyroby metalurgiczne, głównie z żeliwa, stali i aluminium – 10,1%,
4. wyroby przemysłu chemicznego – 6,2%, w tym głównie wyroby farmaceutyczne (2,7%) i tworzywa sztuczne (2,6%)

Najważniejsze grupy towarowe w polskim imporcie z Islandii:

1. wyroby metalurgiczne – 46,9%, w tym aluminium  i wyroby z aluminium (44,8%), żeliwo i stal (2,1%),
2. ryby – 47%.

Wzajemne inwestycje

Udziały kapitałowe firm islandzkich w Polsce wynoszą łącznie 2 mln PLN. Firmy islandzkie zatrudniały w Polsce łącznie 519 pracowników wg danych GUS za 2015 r. ( brak nowszych danych).

Inwestycje polskie w Islandii są niewielkie, wśród nich firma odzieżowa Reykiavik Raincoats.

Współpraca regionalna

W trakcie aktualizacji.

Współpraca samorządów gospodarczych

W trakcie aktualizacji.

Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

W trakcie aktualizacji.

Dostęp do rynku pracy

Islandia jest popularnym celem emigracji zarobkowej Polaków. Polacy stanowią największą grupę imigrantów w Islandii. Łącznie Polaków na Islandii jest ponad 20 tys., czyli ok. 7 % ludności. Przepisy prawa islandzkiego zapewniają obywatelom UE takie same traktowanie jak obywatelom islandzkim. Wiele urzędów zamieszcza na stronach internetowych informacje w języku polskim. Istnieje możliwość wypełniania druków i dokonania rozliczenia podatkowego w języku polskim, a w wielu instytucjach obsługuje się polskich petentów w języku polskim.

Nabywanie i wynajem nieruchomości

W trakcie aktualizacji.

System zamówień publicznych

W trakcie aktualizacji.

W trakcie aktualizacji.

W trakcie aktualizacji.