Polska w Izraelu

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Położenie geograficzne: Izrael leży nad Morzem Śródziemnym w rejonie Bliskiego Wschodu. Graniczy z Libanem, Syrią, Jordanią i Egiptem. Pod kontrolą Izraela znajdują się ziemie zajęte podczas wojny w 1967 r. – Wschodnia Jerozolima (anektowana decyzją Knesetu w 1980 r.), Wzgórza Golan (anektowane w 1981 r.) oraz część Zachodniego Brzegu Jordanu. Tereny Autonomii Palestyńskiej nie są traktowane jako część państwa Izrael.

Obszar: Terytorium Izraela zajmuje obszar 20,8 tys. km2; (nie wliczone w ten obszar Wzgórza Golan i Autonomia Palestyńska zajmują dodatkowe 7 tys. km2;).

Całkowita długość granic lądowych to 1 006 km w tym:

• z Egiptem - 255 km
• z Jordanią - 238 km
• z Libanem - 79 km
• z Syrią - 76 km
• z Zachodnim Brzegiem Jordanu - 307 km
• z Strefą Gazy - 51 km

Linia brzegowa liczy 273 km.

Ludność: Liczba mieszkańców Izraela w 2019 r. przekroczyła 9 mln, z czego niemal 75% stanowili Żydzi i około 20% Arabowie. Pozostałe 5% stanowili m.in. chrześcijanie (nie Arabowie) oraz bahaici.
Stolica: Izrael od 1949 r. za swoją stolicę uznaje Jerozolimę. Jednak zdecydowana większość państw do dzisiaj nie zaakceptowała tej decyzji, a siedziby ich przedstawicielstw dyplomatycznych znajdują się w Tel Awiwie. W maju 2018 r. Stany Zjednoczone przeniosły swoją ambasadę do Jerozolimy. Podobnie uczyniły Paragwaj i Gwatemala. Niektóre państwa, np. Czechy, Słowacja i Węgry, otwierają w Jerozolimie dyplomatyczne przedstawicielstwa zajmujące się promocją gospodarczą i edukacyjno-kulturalną, choć same ambasady wciąż znajdują się w Tel Awiwie.

Języki urzędowe: Językami urzędowymi Izraela są hebrajski i arabski. Obrady w Parlamencie (Kneset) prowadzi się w dwóch językach jednocześnie (tłumaczenie symultaniczne). Powszechna jest znajomość języka angielskiego, a duża część mieszkańców mówi po rosyjsku. 

Warunki klimatyczne

Klimat zróżnicowany. Na zachodzie, od granicy z Libanem do Strefy Gazy ciągnie się pas wybrzeża Morza Śródziemnego, na którym panuje typowy klimat śródziemnomorski z łagodnymi zimami i gorącym, wilgotnym latem. Na wschód od pasa przybrzeżnego znajduje się rejon wyżynno-górzysty, a na południu pustynia Negew, zajmująca ponad 50% powierzchni całego kraju. W tych dwóch regionach panuje typowo pustynny, gorący i suchy klimat.

Główne bogactwa naturalne

Miedź, fosforany, siarka, rudy manganu, asfalt, brom, potas, niewielkie zasoby ropy naftowej. W szelfie Morza Śródziemnego – znaczne zasoby gazu ziemnego (dwa główne złoża: Tamar – szacowane zasoby 307 mld m3 i Leviathan – szacowane zasoby 535 mld m3). Przemysłowa eksploatacja Tamar rozpoczęła się w kwietniu 2013 r., a Leviathana w grudniu 2019 r.

System walutowy, kurs i wymiana

Oficjalnym środkiem płatniczym w Izraelu jest Nowy Izraelski Szekel (NIS). 1 NIS = 100 agorotów. Średni kurs wymiany w 2019 r. wynosił 1 EUR = 3,99 NIS, 1 USD = 3,56 NIS. Walutę można wymieniać w bankach lub w kantorach.

Religia

Dominującą religią jest judaizm, wyznawany przez ok. 75% obywateli Izraela. Drugą religią pod względem liczby wiernych jest islam (ok. 16%). Chrześcijanie różnych obrządków stanowią ok. 2,1% ludności.

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

Oficjalnym świętem państwowym jest Dzień Nieodległości Izraela. Deklaracja Niepodległości została ogłoszona 14 maja 1948 r., ale z uwagi na obowiązujący w Izraelu kalendarz lunarny, święto to jest ruchome i przypada w kwietniu lub w maju. Ponadto w Izraelu obchodzone są następujące święta religijne, podczas których nieczynne są instytucje państwowe i banki:

• Pesach (święto przejścia) - w kwietniu
• Szawuot (święto tygodni) - w maju lub w czerwcu
• Tisza be-Aw (święto po utracie świątyni) - w lipcu lub w sierpniu
• Rosz ha-Szana (żydowski Nowy Rok)  - w wrześniu
• Jom Kippur (dzień pojednania) - w wrześniu lub w październiku
• Sukot (święto szałasów)    - w wrześniu lub w październiku
• Simchat Tora (święto Tory)   - w październiku
• Chanuka (święto świateł)    - w listopadzie lub w grudniu

Infrastruktura transportowa

Infrastruktura komunikacyjna dobrze rozwinięta, zwłaszcza w centralnej i północnej części kraju. Sieć dróg utwardzonych ok. 19 tys. km, z czego ok. 2 tys. km to drogi szybkiego ruchu. W ostatnich pięciu latach oddawano rocznie do eksploatacji ok. 150 km nowych dróg.

Łączna długość linii kolejowych ok. 900 km. Sieć kolejowa dobrze rozwinięta w najgęściej zaludnionych - centralnej i północnej części kraju. Od kilku lat trwa modernizacja i rozbudowa sieci kolejowej w centralnej części Izraela. Na początku 2020 r. została oddana do użytku linia szybkiej kolei Tel Awiw – Jerozolima, w planach pozostaje połączenie uprzemysłowionej centralnej i wschodniej części kraju z położonym na południu miastem Eljat.

Z uwagi na uwarunkowania geopolityczne eksport i import towarów, a także wyjazdy i przyjazdy do Izraela odbywać się mogą niemal wyłącznie drogą morską i powietrzną. Wyjątek stanowią cztery przejścia drogowe: z Jordanią (3) i Egiptem (1 – często zamykane z uwagi na sytuację bezpieczeństwa).

Izrael posiada 13 lotnisk (nie licząc wojskowych), w tym trzy obsługujące loty międzynarodowe: Międzynarodowy Port Lotniczy im. Ben Guriona pod Tel Awiwem (IATA: TLV, ICAO: LLBG), Międzynarodowy Port Lotniczy w Eljacie im. Ilana i Assafa Ramona (IATA: ETM, ICAO: LLER) oraz Port Lotniczy w Hajfie im. Uri Michaeli (IATA: HFA, ICAO: LLHA).

Port Lotniczy im. Ben Guriona dysponuje trzema pasami startowymi (długość: 3,6 km, 3,1 km, 1,9 km). W 2019 r. lotnisko obsłużyło blisko 25 mln pasażerów, wliczając loty wewnętrzne. Posiada bardzo dobrze rozwiniętą infrastrukturę cargo z czterema specjalnymi stanowiskami rozładunkowymi dla samolotów B-747 cargo. Rozbudowana jest baza magazynowa składająca się m.in. z chłodni, magazynów materiałów radioaktywnych, skarbca (handel diamentami), oddziału kwarantanny dla żywych zwierząt oraz specjalnych magazynów dla dużych i ciężkich przesyłek.

Port lotniczy Ejlat Ramon został oddany do użytku na początku 2019 r. i zastąpił dwa wcześniej działające porty lotnicze w Ovda i Ejlat. Długość pasa startowego 3,6 km pozwala obsługiwać największe jednostki.

Port lotniczy w Hajfie obsługuje jedynie małe jednostki i służy głównie wewnętrznym połączeniom lotniczym z Ejlatem i Tel Awiwem. Długość pasa startowego wynosi 1,3 km.

Transport morski jest realizowany przez trzy porty: dwa nad Morzem Śródziemnym (Aszdod i Hajfa) oraz jeden nad Morzem Czerwonym (Ejlat).

Najstarszym i największym portem izraelskim jest Hajfa leżąca nad Morzem Śródziemnym na północ od Tel Awiwu. Rocznie przeładowywanych jest w nim około 30 mln ton towarów. Posiada terminale kontenerowe, terminal chemiczny oraz specjalny terminal do obsługi Szóstej Floty USA. Obsługuje także statki pasażerskie.

Coraz większe znaczenie zyskuje port Ashdod leżący ok. 25 km na południe od Tel Awiwu. Obecnie w porcie przeładowywany jest tonaż porównywalny do portu w Hajfie, jednakże wraz z oddaniem do użytku w 2021 r. terminalu południowego stanie się on największym portem Izraela. Port posiada specjalne terminale do odbioru towarów masowych, węgla, kontenerów i produktów rolno-spożywczych.

Port w Eljacie ma niewielkie znaczenie pomimo swojego położenia, korzystnego dla handlu z Dalekim Wschodem (szlak żeglugowy Morze Czerwone - Ocean Indyjski, z pominięciem Kanału Sueskiego). Potencjał Eljatu ograniczony jest przez oddalenie od centrum gospodarczego kraju, brak połączenia kolejowego oraz konkurencję przystani jachtowych dla turystyki morskiej. 

Obowiązek wizowy

Obywatele Polscy legitymujący się paszportem ważnym co najmniej przez okres 6 miesięcy mogą przyjeżdżać do Izraela bez wiz na okres do 90 dni. Ruch bezwizowy dotyczy wyłącznie przyjazdów turystycznych i biznesowych. Osoby przyjeżdżające w innych celach i na okres dłuższy niż 90 dni powinny wcześniej uzyskać odpowiednią wizę w Ambasadzie Izraela w Warszawie.

Ustrój polityczny

Izrael jest republiką parlamentarną. Nie posiada jednak konstytucji spisanej w formie jednego dokumentu. Jej rolę spełniają akty prawne tworzące blok konstytucyjny:

• Deklaracja Niepodległości Izraela z 1948 r.,
• Podstawowe Prawa o Parlamencie (Kneset) z 1958 r.,
• Ziemie Izraela z 1960 r.,
• Prezydent Państwa z 1964 r.,
• Rząd z 1968 r., znowelizowana w 1992 r. i w 2001 r.
• Gospodarka Finansami Państwa z 1975 r.,
• Armia z 1976 r.,
• Jerozolima, Stolica Izraela z 1980 r.,
• Sądownictwo z 1984 r.,
• Kontroler Państwowy (odpowiednik polskiego NIKu) z 1988 r.,
• Ustawa o prawach obywatelskich z 1992 r.,
• Prawo o Wolności Zawodowej z 1992 r. znowelizowane w 1994 r.

Prace nad opracowaniem ustawy zasadniczej prowadzi, od maja 2003 r., Komitet ds. Konstytucji, Prawa i Sprawiedliwości.

Władza ustawodawcza

Władzą ustawodawczą jest parlament Izraela - Kneset. W jednoizbowym Knesecie zasiada 120 deputowanych, wybieranych na 4 lata. Zatwierdzone przez Kneset ustawy są podpisywane przez prezydenta, premiera i właściwego ministra. Obrady parlamentu odbywają się przez 8 miesięcy w roku na dwóch sesjach: wiosennej i jesiennej. W nadzwyczajnych wypadkach Kneset może zebrać się także w okresie przerwy. Kneset ma uprawnienia do odwołania ze stanowiska Prezydenta, a także do podjęcia decyzji o wcześniejszych wyborach.

Prezydent Izraela jest wybierany przez Kneset na 7-letnią kadencję. Nie ma prawa do reelekcji. Kandydatem może zostać każdy obywatel Izraela, mieszkający na terytorium tego państwa. Prezydent pełni przede wszystkim funkcje reprezentacyjne. Ponadto podpisuje przyjęte przez Kneset ustawy oraz, za zgodą Knesetu, umowy międzynarodowe, nominuje kandydatów na najwyższe stanowiska państwowe (m.in. Prezesa Rady Ministrów) oraz posiada prawo do ogłaszania amnestii i zmniejszania wyroków. Prezydentem Izraela od lipca 2014 r. jest Reuven Rivlin.

Władza wykonawcza

Władzą wykonawczą jest Rada Ministrów, na której czele stoi Premier. Na stanowisko premiera Prezydent nominuje przywódcę partii, która wygrała wybory do Knesetu. Jeżeli osoba ta nie uzyska wotum zaufania od parlamentu, Kneset zgłasza innego kandydata. Po wyborach parlamentarnych w marcu 2015 r. Prezydent Izraela powierzył Benjaminowi Netenyahu, przywódcy zwycięskiej partii Likud misję tworzenia nowego rządu. Zaprzysiężona w maju 2015 r. Rada Ministrów składa się - oprócz stanowiska Premiera - z 27 stanowisk ministerialnych. W kwietniu i wrześniu 2019 r. oraz w marcu 2020 r. doszło do trzech kolejnych wyborów parlamentarnych, w związku niemożnością uzyskania większości w Knesecie przez nowy rząd.

Struktura administracji gospodarczej

Sprawy gospodarcze leżą w gestii Ministerstwa Gospodarki i Przemysłu. Finansami Państwa zajmuje się Ministerstwo Finansów, a za kreację pieniądza, wysokość stóp procentowych itp. odpowiada Bank Izraela (Bank of Israel).

Struktura samorządu gospodarczego jest zbliżona do struktury tego samorządu w Polsce. Działają izby terytorialne, branżowe, bilateralne, a także związki izb gospodarczych (przynależność do nich nie jest obowiązkowa).

Sądownictwo gospodarcze

System sądowniczy Izraela składa się z trzyinstancyjnego systemu sądów ogólnych (Sąd Najwyższy i odpowiedniki polskich sądów wojewódzkich i okręgowych) oraz z sądów specjalnych: sądów pracy, sądów wojskowych i sądów religijnych. Od 2011 r. działają również sądy gospodarcze.

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

W minionej dekadzie izraelska gospodarka napędzana była coraz większymi wpływami generowanymi przez sektor startupów i wysokich technologii (ponad 39 mld USD przyciągniętych inwestycji, z czego w samym 2019 r. aż 8,3 mln USD), który dawał pracę ponad 300 tys. osobom, czyli jedynie 10% populacji aktywnej zawodowo. Coraz wyższe koszty pracy powodowały z kolei deindustrializację kraju i wygaszanie tradycyjnych sektorów.

W 2019 r. tempo wzrostu PKB Izraela wyniosło 3,3%, czyli niewiele mniej niż w ub. r. (3,4%) i dwa lata wcześniej (3,6%). Dług publiczny spadł do poziomu 60,9% PKB (o 1,3 pproc. w porównaniu do 2016 r.), czyli poniżej średniej OECD. Inflacja, liczona jako indeks cen towarów i usług konsumpcyjnych, wyniosła pod koniec 2019 r. 0,8%. Tym samym, kolejny rok z rzędu nadal nie osiągnięto celu inflacyjnego (1-3%). Jednocześnie rosły średnie zarobki, które od koniec 2019 r. wyniosły około 3200 USD, a stopa bezrobocia na początku 2020 r. spadła do 3,6% (niemal pełne zatrudnienie). Nie udało się obniżyć deficytu budżetowego, który pod koniec 2019 r. wyniósł 3,8% PKB.  Podstawowa stopa procentowa Banku Izraela pod koniec 2019 r. wyniosła 0,25%, a zgromadzone rezerwy walutowe przekroczyły granicę 130 mld USD (około 1/3 PKB).

Główne sektory gospodarki

Udział poszczególnych sektorów w wypracowaniu PKB Izraela kształtuje się następująco:

•            przemysł          28%
•            usługi                70%
•            rolnictwo           2% 

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych

Handel zagraniczny

W ciągu ostatniej dekady zagraniczna sprzedaż zwiększyła się o przeszło dwie trzecie (średni wzrost 5,3% rocznie). Największy wzrost izraelskiego eksportu w minionych dziesięciu latach odnotowano do Chin (402%), Wielkiej Brytanii (286%), Polski (162%), Japonii (73%), Turcji (66%) i Brazylii (61%). Jednym z głównych motorów wzrostu Izraela w ostatniej dekadzie jest eksport usług, głównie w sferze wysokiej technologii. W 2019 r. wyniósł on niemal 56 mld USD (wzrost o 11,7% względem ub.r.). Wartość importowanych towarów i usług wydaje się być stała i w ostatnich dwu latach wyniosła ok. 107 mld USD.

Inwestycje zagraniczne

Skumulowana wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Izraelu pod koniec 2019 r. przekroczyła 166 mld USD, natomiast inwestycji pośrednich (portfelowych) 118 mld USD. Z kolei łączna wartość izraelskich inwestycji bezpośrednich zagranicą wyniosła ok. 110 mld USD, a portfelowych 171 mld USD. Wraz z ponad 126 mld USD rezerw oraz 88 mld USD pozostałych inwestycji, wartość wszystkich izraelskich aktywów zbliżyła się do 500 mld USD.

Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Izrael jest członkiem wielu organizacji międzynarodowych, w tym także o charakterze gospodarczym. Są to m.in. WTO, IMF, FAO, UNIDO, OECD.

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Relacje pomiędzy Izraelem a Unią Europejską określa Umowa Stowarzyszeniowa (EU-Israel Association Agreement) podpisana 20 listopada 1995 r., która weszła w życie 1 czerwca 2000 r. Ponadto UE i Izrael posiadają podpisane następujące umowy dwustronne:

• "Open Skies" aviation agreement (umowa w pełni weszła w życie w I poł. 2018 r.),
• Agreement on Conformity Assessment and Acceptance of industrial products (umowa weszła w życie 19 stycznia 2013 r.),
• Agreement concerning reciprocal liberalisation measures on agricultural products, processed agricultural products and fish and fishery products (umowa weszła w życie 1 stycznia 2010 r.),
• Agreement on Scientific and Technical Cooperation Between the European Community and the State of Israel (podpisana 17 lipca 2007 r.)
• Agreement on Good Laboratory Practice (umowa weszła w życie 1 maja 2000 r.)
•  Agreements on Procurement by Telecommunication Operators and Government Procurement (umowy weszły w życie 1 sierpnia 1997 r.)
•  European-Mediterranean Sea (“Open Skies”) Aviation Agreement (podpisana 11 czerwca 2013 r.)

Mimo powolnego rozwoju stosunków politycznych między instytucjami UE a Izraelem, relacje gospodarcze z poszczególnymi krajami Unii cechuje trend wzrostowy. Kraje UE pozostawały pod koniec 2019 r. pierwszym partnerem handlowym Izraela, na które przypadało 36% izraelskich obrotów (następne były USA – 19% oraz Chiny – 9%). Wartość eksportu towarów i usług z UE do Izraela przekroczyła 27 mld USD, natomiast importu zbliżyła się do 19 mld USD.

Kraje UE przyciągnęły niemal 40% wszystkich zagranicznych inwestycji bezpośrednich Izraela (następne USA – 20%), inwestując jednocześnie w tym kraju niemal tyle samo, co USA (po 20%).   

Dobrze rozwija się współpraca badawczo-rozwojowa między UE a Izraelem. W ramach unijnego programu Horyzont 2020 izraelskie podmioty uczestniczyły w ok. 1200 projektach grantowych (niemal 5% wszystkich grantów programu), otrzymując finansowanie w wysokości ponad 1 mld EUR (ponad 2% wszystkich środków H2020). 

Gospodarcze umowy dwustronne

Polskę obowiązuje podpisana 21.06.2000 r. umowa stowarzyszeniowa UE-Izrael tj. “Euro-Mediterranean Agreement establishing an association between the European Communities and their Member States, of the one part, and the State of Israel, of the other part”.

Polska i Izrael są sygnatariuszami umów dwustronnych, w tym m.in:

• Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o komunikacji lotniczej z 27.02.1990 r.
• Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael w sprawie popierania i  wzajemnej ochrony inwestycji z 22.05.1991 r. z późniejszymi zmianami.
• Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu z 22.05.1991 r.
• Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy kulturalnej, naukowej i oświatowej z 22.05.1991 r.
• Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej w dziedzinie rolnictwa i przemysłu spożywczego z 04.10.1991 r.
• Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy technicznej w dziedzinie rozwoju mleczarstwa z 19.12.1996 r.
• Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy poczty i telekomunikacji z 14.01.1997 r.
• Umowa między Rządem RP i Rządem Państwa Izrael o współpracy w dziedzinie turystyki z 14.01.1997 r.
• Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy i wzajemnej pomocy w sprawach celnych z 15.06.2000 r. 
• Memorandum o Porozumieniu między Ministrem Gospodarki i Pracy Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Obrony Państwa Izrael o współpracy w dziedzinie przemysłów obronnych z 17.11.2004 r.
• Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy w dziedzinie zdrowia i medycyny z późniejszymi zmianami z 11.09.2006 r.
• Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy w zakresie przemysłowych prac badawczo-rozwojowych z 28 października 2014 r.
• Dwustronna wymiana handlowa

Izrael zajmuje czołową pozycję, obok Arabii Saudyjskiej i Turcji, w zakresie łącznych obrotów towarowych z krajami regionu Bliskiego Wschodu. W 2019 r. eksport z Polski do Izraela wyniósł 705,5 mln USD (wzrost 2% r/r), co stanowiło 0,3% wartości całego polskiego eksportu, natomiast import wyniósł 448,5 mln USD (spadek 6% r/r), co stanowiło 0,2% wartości całego importu z Polski. Tym samym udało się powiększyć dodatnie saldo w obrotach towarowych, które wyniosło 257 mln USD (wzrost 20% r/r).

Należy podkreślić, że  w odróżnieniu od innych rynków w regionie, pozycja Izraela jako partnera handlowego Polski jest stabilna i poza 2009 r. tj. rokiem globalnego kryzysu notowano na tym rynku systematyczny wzrost obrotów towarowych.

W strukturze towarowej polskiego eksportu do Izraela pod koniec 2019 r. dominowały produkty rolno spożywcze (ponad 1/3 eksportu), przede wszystkim mięso wołowe (13,5%), cukier (6,7%) i wody mineralne (2,9%). Coraz większy udział przypada na pojazdy i części samochodowe (15%), czy urządzenia elektryczno-mechaniczne.

Polska importuje z Izraela przede wszystkim wyroby przemysłu elektromaszynowego (ponad 40% importu) oraz produkty chemiczne i farmaceutyczne. W 2019 r. dominowały silniki turboodrzutowe, turbośmigłowe i turbiny gazowe (20%), a następnie środki owadobójcze (9%) oraz leki (5%) .

Wzajemne inwestycje

W statystykach oficjalnych Izrael nie jest wymieniany jako istotny obszar napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Polski. Oficjalne dane odbiegają jednak znacznie od szacunków. Kapitał izraelski zaangażowany w Polsce jest znacznie wyższy (od 2 do nawet 5 mld USD).

Ze względów podatkowych, większość inwestorów izraelskich lokuje kapitał w Polsce poprzez firmy mające siedzibę w Europie (m.in. w Holandii i na Cyprze) lub Stanach Zjednoczonych. Na polskim rynku obecne są między innymi: Super-Pharm, Sorbit, Link 4, Cinema City, GTC, Plaza Centres, Ronson, Tadiran, Elite, Eden, Multilock, Egged.

Współpraca miast

17 polskich miast ma porozumienia bądź niesformalizowaną długoterminową współpracę z miastami w Izraelu (miasta bliźniacze):

• Bielsko-Biała    Akko
• Częstochowa    Nazaret
• Gdańsk             Hajfa
• Gołdap              Givat Shmuel
• Katowice           Rehovot
• Kołobrzeg         Nazaret Illit
• Kutno                Bat Yam
• Łódź                  Tel Awiw
• Lublin                Rishon LeZion
• Nowy Sącz        Netanya
• Płońsk               Ramat Negev
• Poznań              Raanana
• Sopot                 Ashkelon
• Stary Sącz         Ness Ziona
• Warszawa          Tel Awiw
• Wisła                  Daliat el Carmel
• Wrocław             Ramat Gan

Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Izrael jest państwem stowarzyszonym z Unią Europejską, co w praktyce oznacza obowiązywanie pomiędzy Polską a Izraelem zasad wolnego handlu. Jedynie w odniesieniu do niektórych artykułów rolno-spożywczych stosowane są ograniczenia w postaci ceł lub kontyngentów. Ponadto istnieje zakaz importu na rynek izraelski warzyw, owoców, żywych cieląt oraz mięsa wołowego z krajów, w których w ostatnim okresie odnotowano przypadki BSE.

Specyficznym ograniczeniem dostępu do rynku jest wymóg koszerności. Przy czym brak odpowiedniego certyfikatu nie jest równoznaczny z zakazem importu, a jedynie nakłada ograniczenia dystrybucji produktów bez certyfikatu do sieci sklepów niekoszernych. Izraelscy importerzy współpracują przy uzyskiwaniu certyfikatów koszerności, a nawet często ponoszą koszty certyfikacji.

Wszystkie towary importowane na rynek izraelski muszą posiadać certyfikaty zgodności z miejscowymi normami. Za opracowanie standardów i za wystawianie certyfikatów zgodności jest odpowiedzialna państwowa instytucja „The Standards Institution of Israel”.

Świadectwa fitosanitarne wystawia Ministerstwo Zdrowia. O odpowiednie świadectwa i certyfikaty występuje z reguły izraelski importer. Import świeżych owoców jest teoretycznie możliwy, ale wyłącznie po uzyskaniu certyfikatu dla konkretnego produktu i konkretnego producenta.

Ochrona własności przemysłowej leży w gestii Izraelskiego Biura Patentowego, które przyznaje patenty, rejestruje wzory i znaki towarowe. Zgłaszane do Biura wnioski są następnie weryfikowane pod kątem ich zasadności i nie kolidowania z prawami innych osób lub podmiotów. Biuro przyjmuje wnioski zarówno od podmiotów z Izraela jak i z zagranicy. Izrael podpisał Paryską Konwencję w sprawie ochrony własności przemysłowej oraz Traktat o Współpracy Patentowej.

Prawo dot. ochrony własności intelektualnej zapewnia ochronę tej własności zgodnie z obowiązującymi na świecie standardami. Izrael jest członkiem World Intellectual Property Organisation (WIPO) i sygnatariuszem większości międzynarodowych porozumień w sprawie ochrony własności intelektualnej takich jak Konwencja Berneńska, Porozumienie w Sprawie Własności Intelektualnej w ramach WTO, Traktat Internetowy WIPO.

Dostęp do rynku pracy

Dostęp obywateli polskich do izraelskiego rynku pracy jest utrudniony i obwarowany biurokratycznymi procedurami. Izraelski pracodawca, który jest zobowiązany do uzyskania zgody na zatrudnienie obcokrajowca, musi wykazać, że nie ma obywatela Izraela, chętnego do objęcia oferowanego stanowiska. Na podstawie wydanej zgody, polski pracownik otrzymuje w Ambasadzie Izraela w Warszawie wizę pracowniczą. Po podjęciu obowiązków w firmie izraelskiej, obcokrajowiec posiada takie same prawa jak pracownik izraelski. Nie ma możliwości otrzymania wizy pracy na miejscu np. w trakcie pobytu turystycznego. Osoby pracujące nielegalnie są deportowane.

Nabywanie i wynajem nieruchomości

Rynek nieruchomości w Izraelu jest rynkiem wolnym. Obywatele polscy mogą wynajmować mieszkania lub domy na takich samych zasadach jak obywatele izraelscy. Wynajmu nieruchomości można dokonać za pośrednictwem agencji lub z ogłoszenia. Warunki najmu uzgadniają pomiędzy sobą strony umowy.

Również zakup nieruchomości przez obcokrajowców jest w zasadzie możliwy na takich samych warunkach jak przez obywateli Izraela. Nie dotyczy to obywateli państw, które mają nieuregulowane z Izraelem stosunki dyplomatyczne. Pewną barierą są biurokratyczne procedury uzyskania zgody przez obcokrajowca na zakup gruntu będącego własnością Państwa. Procedury te mogą znacznie spowolnić, ale nie uniemożliwić zakup nieruchomości.

System zamówień publicznych

Wszystkie państwowe instytucje, przedsiębiorstwa i agencje, rady religijne, a także fundusze ochrony zdrowia są zobowiązane, na podstawie Prawa o Przetargach z 1992 r., do zawierania kontraktów w systemie zamówień publicznych na dostawy, obrót nieruchomościami, wykonywanie robót i świadczenie usług. Szczegółowe zasady procesu przetargowego zostały wydane przez Ministra Finansów oraz Ministra Obrony (dla zamówień wojskowych).

Skomplikowane przepisy przewidują m.in. preferencje dla podmiotów izraelskich, konieczność offsetu w wysokości 35% dla kontraktów o wartości powyżej 2,1 mln NIS, konieczność, w niektórych przypadkach, składania ofert wraz z partnerami izraelskimi.

Prawo o Przetargach nie jest wystarczająco przejrzyste, a przepisy wykonawcze przewidują wiele wyjątków i odchodzenie od procedur. Brak jest też jednolitego systemu ogłaszania przetargów publicznych. Szczegóły nt. izraelskiego prawa o zamówieniach publicznych w jęz. angielskim są dostępne, w języku angielskim, na stronach:​​​​​​

• Izraelskiego Instytutu Eksportu i Współpracy Międzynarodowej
• Izraelskiego Ministerstwa Gospodarki

W piątek i sobotę nie funkcjonuje transport publiczny oraz zamknięta jest większość urzędów, podobnie jak i w czasie większości świąt żydowskich.

Administracja gospodarcza

www.gov.il/firstgov/english                                      

Rząd Izraela

www.moit.gov.il

Ministerstwo Gospodarki

www.mof.gov.il

Ministerstwo Finansów

www.boi.org.il/en/Pages/Default.aspx                                   

Bank Centralny Izraela 

www.export.gov.il/eng/Homepage    

Instytut Eksportu i Współpracy Międzynarodowej  

https://innovationisrael.org.il/en/ 

Izraelska Agencja Innowacyjności

www.iserd.org.il

Izraelskie Centrum Współpracy z krajami UE w dziedzinie Badań i Rozwoju (w ramach Izraelskiej Agencji Innowacyjności)

Samorządy gospodarcze

www.chamber.org.il/Default.aspx?mn=3&cat=3&lan=en-US                    

Federacja Izraelskich Izb Handlowych

www.industry.org.il/Eng/                  

Izraelski Związek Producentów

Wybrane media elektroniczne (w języku angielskim) 

www.globes.co.il/en/

elektroniczna wersja dziennika ekonomicznego Globes

www.timesofisrael.com

Times of Israel - niezależny dziennik wydawany wyłącznie online

www.haaretz.com                             

elektroniczna wersja dziennika Haaretz

www.jpost.com                                

elektroniczna wersja dziennika The Jerusalem Post

www.ynetnews.com             

elektroniczna wersja dziennika Yedioth Ahronoth

http://www.geektime.com/

strona poświęcona przemysłowi wysokich technologii i ekosystemowi innowacji Izraela

Wybrane strony z informacjami ekonomicznymi

www.cbs.gov.il                                 

Główny Urząd Statystyczny Izraela

www.i-biz.co.il                                 

Israel Business Information Services (usługi płatne)

www.meetup.com/IsraelStartupNetwork/

Israeli Start-Up Network

www.investinisrael.gov.il     

Informacje dot. inwestycji Ministerstwa Gospodarki Izraela

Inne

www.gov.pl/web/izrael/ambasada

Ambasada RP w Tel Awiwie​​​​​​

www.paih.gov.pl                  

Polska Agencja Inwestycji i Handlu, Zagraniczne Biuro Handlowe w Tel Awiwie

http://eeas.europa.eu/delegations/israel/index_en.html

Delegatura Unii Europejskiej w Izraelu

http://itrade.gov.il/poland/

Wydział handlowy Ambasady Izraela w Polsce