Polska w Jordanii

System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Jordania stoi w obliczu poważnych wyzwań gospodarczych związanych z bieżącą sytuacją w regionie Bliskiego Wschodu. W konsekwencji szczególnie mocno cierpi jordański sektor turystyczny, generujący przed wydarzeniami z 7 października 2023 r. piętnaście procent PKB Królestwa. Według lokalnych przedsiębiorców jordańskie władze nie udzielają branży turystycznej jakiegokolwiek wsparcia. Sektor zbliża się do głębokiego kryzysu związanego z brakiem turystów, jaki wcześniej odnotowywano podczas pandemii Covid-19. Utrzymujące się napięcie w regionie, skutecznie zniechęcają przewoźników do wznowienia połączeń z Jordanią.

Mimo pogarszającej się sytuacji w sektorze turystycznym, międzynarodowa agencja ratingowa Standard & Poor's (S&P), po raz pierwszy od 21 lat, podniosła w 2024 r. długoterminowy rating kredytowy dla Jordanii zarówno w walucie lokalnej, jak i obcej z B+ do BB-, z perspektywą stabilną. Agencja podkreśliła, że jednym z kluczowych czynników, które wpłynęły na decyzję o podwyższeniu ratingu, była zdolność Ammanu do zarządzania finansami publicznymi i do utrzymania kursu własnej waluty pomimo trudności, przed którymi w wyniku wojny w Strefie Gazy stanął cały region Bliskiego Wschodu.

Więcej pod linkiem.

Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB

Według podziału PKB wytwarzanego przez poszczególne części gospodarki narodowej Jordanii – rolnictwo odpowiada za 4,2% PKB, przemysł 29,6% PKB natomiast usługi 66,2% PKB. W zestawieniu zatrudnienia proporcje ulegają zmianom, gdyż rolnictwo odpowiada zaledwie za 2% wszystkich miejsc pracy, przemysł 20% miejsc pracy, usługi 78% wszystkich zatrudnionych. W zakresie produkcji rolnej dominuje uprawa owoców cytrusowych, pomidorów, ogórków, oliwek, truskawek oraz hodowla owiec i drobiu. W zakresie usług i produkcji widoczny jest udział sektorów turystycznego (silny wzrost w 2018 i 2019 r.), IT, przemysłu odzieżowego i chemicznego (odpowiedzialnego za wytwarzanie nawozów sztucznych, wydobycie potasu, fosfatów oraz azotanów), przemysłu farmaceutycznego, rafinacji ropy naftowej, wytwórstwa cementu oraz przemysłu lekkiego.

System walutowy, kurs i wymiana

Od października 1995 r dinar jordański (JOD) stanowiący walutę Haszymidzkiego Królestwa został połączony sztywnym parytetem wymiany z dolarem amerykańskim. Kurs oficjalny utrzymywany jest na poziomie 1 USD = 0,709 JOD. W stosunku do EUR kurs JOD podlega znacznym wahaniom obecny kurs 1 EUR = około 0,78-0,81 JOD. W Jordanii walutę wymieniać można w bankach oraz licencjonowanych kantorach. 

Główne bogactwa naturalne

W odróżnieniu od państw Zatoki Perskiej Jordania nie posiada znaczących zasobów ropy naftowej ani gazu ziemnego, możliwych do wydobycia. Do naturalnych bogactw należą natomiast fosfaty oraz potas, wydobywane nad Morzem Martwym, a także złoża gazu łupkowego, którego wydobycie zostało zainicjowane na 9 polach koncesyjnych na przełomie 2017 i 2018 r.. Ziemie uprawne zajmują zaledwie 1,97% powierzchni Jordanii determinując import znacznej ilości płodów rolnych, niezbędnych dla zamieszkującej ten kraj populacji.

Infrastruktura transportowa

W Jordanii znajduje się 18 lotnisk, z czego zaledwie 3 są cywilnymi portami lotniczymi (Queen Alia International Airport oraz Amman Civil Airport w stolicy kraju, King Hussein International Airport – Akaba). Od października 2018 r. funkcjonują dwa bezpośrednie połączenia lotnicze łączące Amman z Warszawą (Lotnisko w Modlinie) oraz Krakowem (Lotnisko Balice), obsługiwane przez linie lotnicze RyanAir. Od listopada 2021 r. planowane jest uruchomienie połączenia lotniczego (RyanAir) również z Poznaniem (Lotnisko Poznań-Ławica). Jedynym portem obsługującym w całości morski import i eksport kontenerowy jest Akaba. Sieć drogowa obejmuje około 7200 km dróg o utwardzanych nawierzchniach, których stan techniczny jest dosyć dobry. Na 350 km odcinku pustynnej autostrady łączącej Amman z granicą saudyjską dokonano renowacji nawierzchni. Od 2021 r. w samym Ammanie działa ekspresowa linia autobusowa łącząca główne punkty miasta.

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

​​​​​​Święta muzułmańskie są ruchome i uzależnione od kalendarza księżycowego – aktualna informacja dotycząca dni wolnych od pracy w Ambasadzie RP w Ammanie znajduje się na stronie internetowej placówki.

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych

 *szacunki;

 Źródło: World Bank, IMF, WTO, CIA The World Factbook, Economy Watch,  Departament Statystyczny Jordanii

Więcej informacji na stronach Departamentu Statystycznego Jordanii.

Najważniejsi partnerzy handlowi

Głównymi partnerami handlowymi Jordanii są: Stany Zjednoczone 21%, Arabia Saudyjska 13%, Indie 8%, Irak 7%, Zjednoczone Emiraty Arabskie 5%, Chiny 5% (dane z 2019 r.).

Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe

Produkty eksportowe: nawozy, fosforany wapnia, leki pakowane, odzież i ubiór, kwas fosforowy.

Produkty eksportowe: samochody, ropa naftowa rafinowana, gaz ziemny, ropa naftowa, odzież i odzież.

Jordania importuje większość towarów z: Chin 17%, Arabii Saudyjskiej 15%, Stanów Zjednoczonych 6%, Zjednoczonych Emiratów Arabskich 6%, Egiptu 5%, Indii 5% (dane z 2019 r.).

Główni inwestorzy

Kapitał inwestycyjny nie jest jednym z głównych dóbr eksportowych Jordanii, inwestycje prowadzone w Polsce mają bardzo ograniczony charakter i skupiają się na wybranych inwestycjach pojedynczych jordańskich lub irakijskich przedsiębiorców, dla których Amman jest punktem startowym.

We wrześniu 2021 r. rząd zatwierdził nowe przepisy dot. przyznawania inwestorom obywatelstwa jordańskiego i prawa pobytu w celu stworzenia atrakcyjnego środowiska dla inwestycji zagranicznych. Zgodnie z nowymi zmianami, obywatelstwo jordańskie jest przyznawane inwestorowi po zdeponowaniu przez niego miliona dolarów amerykańskich bez odsetek w Centralnym Banku Jordanii (CBJ) na okres trzech lat i bez możliwości dokonywania wypłat w tym okresie. Inwestor musi również zakupić obligacje skarbowe o wartości jednego miliona dolarów amerykańskich na okres sześciu lat, z oprocentowaniem ustalonym przez CBJ.

Główne kierunki inwestycji zagranicznych

W przygotowaniu.

ABEDA (Arab Bank for Economic Development in Africa), AFESD (Arab Fund for Economic and Social Development), AMF (Arab Monetary Fund), FAO (Food and Agricultural Organization), G-24, G-77, IAEA (International Atomic Energy Agency), IBRD (International Bank for Reconstruction and Development), ICC (International Chamber of Commerce), ICAO (International Civil Aviation Organization), IDB (Islamic Development Bank), ICRM (International Red Cross and Red Crescent Movement), IDA (International Development Association), IFAD (International Fund for Agriculture Development), IFC (International Finance Corporation), IFRCS (The International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies), ILO (International Labor Organization), IMF (International Monetary Fund), IMO (International Maritime Organization, Interpol (International Criminal Police Organization), IOC (International Olympic Committee), ISO (International Organization for Standardization), ITU (International Telecommunication Union), NAM (Non-Aligned Movement),OIC (Organization of Islamic Cooperation), PCA (Permanent Court of Arbitration), UN (United Nations), UNCTAD (United Nations Conference on Trade and Development), UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization), UNHRC (United Nations High Commissioner for Refugees), UNIDO (United Nations Industrial Development Organization), UNRWA (United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East), UNWTO (World Tourism Organization), UPU (Universal Postal Union), WHO (World Health Organization), WIPO (World Intellectual Property Organization), WMO (World Meteorological Organization), WTO (World Trade Organization).

Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne

Gospodarka Jordanii jest jedną z najmniejszych na Bliskim Wschodzie. Niewystarczające zasoby wodne, brak surowców energetycznych i innych bazowych zasobów naturalnych powoduje znaczne uzależnienie rządu od pomocy zagranicznej. Inne wyzwania gospodarcze rządu obejmują chronicznie wysokie wskaźniki ubóstwa, bezrobocia, inflacji i dużego deficytu budżetowego i długu publicznego. Król Abdullah od lat wdraża istotne reformy gospodarcze, jak liberalizację handlu zagranicznego i prywatyzację przedsiębiorstw państwowych, które przyciągają zagranicznych inwestorów. Tempo tych zmian jest jednak wysoce niezadowalające. Sektor turystyczny oraz handel są istotnymi częściami gospodarki jordańskiej, zatrudniającymi najwięcej osób. Dużą rolę przywiązuje też rząd do rozwoju sektora transportu oraz bankowości i ubezpieczeń. Z uwagi jednak na położenie geograficzne Jordanii w niestabilnym politycznie regionie świata, perspektywy rozwoju gospodarki jordańskiej są w dużym stopniu uzależnione od sytuacji politycznej w państwach sąsiednich. W zakresie handlu zagranicznego umowa stowarzyszeniowa (AA) UE z Jordanią przewiduje znoszenie opłat celnych i barier pozataryfowych w handlu produktami przemysłowymi, zgodnie z ustalonymi w kontaktach bilateralnych zasadami i horyzontem czasowym. W odniesieniu do produktów rolnych liberalizacja handlu następuje na zasadzie obopólnych ustępstw, z uwzględnieniem tradycyjnych strumieni handlu oraz obecnie funkcjonujących polityk rolnych w odniesieniu do poszczególnych grup towarowych.

Relacje z UE

Podstawowym dokumentem prawnym, określającym współpracę UE z Jordanią jest  „Układ Stowarzyszeniowy pomiędzy UE a Jordańskim Królestwem Haszymidzkim”, podpisany w dniu 24 listopada 1997 roku, który wszedł w życie 1 maja 2002 roku. W grudniu 2018 r. uzgodniono między UE a Jordanią kolejne porozumienie dotyczące dalszego poluzowania reguł pochodzenia produktów, które ma pozwolić jordańskim firmom na łatwiejszy dostęp do rynku europejskiego.

W świetle danych za rok 2019, Jordania dla UE jest 65, pod względem wielkości obrotów, partnerem handlowym (109 w imporcie i 54 w eksporcie). Udział Jordanii  w ogólnym imporcie UE oscyluje w granicach 0,0%. W przypadku eksportu UE, współczynnik ten wynosi 0,2%.

W 2019 r. (w porównaniu z rokiem 2018) import UE z Jordanii wrósł o 17,2% i osiągnął poziom ok. 321 mln EURO. Eksport UE do tego kraju wrósł w tym okresie o 4,3%, do poziomu 3,44 mld EURO.

UE dla Jordanii jest 2, po Arabii Saudyjskiej, pod względem wielkości obrotów, partnerem handlowym (1, pod względem importu oraz 7, pod względem eksportu). W 2019 r. udział importu z UE w ogólnym imporcie Jordanii wyniósł 18,2%. W przypadku eksportu Jordanii, współczynnik ten wyniósł 3,0%.

Baza traktatowa

Podstawę prawną dwustronnych stosunków gospodarczych Polski i Jordanii stanowią m.in.:

• Umowa o międzynarodowych przewozach drogowych z 30 listopada 1978 r., która weszła w życie 3 marca 1979 r.;
• Umowa o komunikacji lotniczej z 22 listopada 1993 r., która weszła w życie 2 lipca 2001 r.;
• Umowa ws. unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatku od dochodu z 1997 r., która weszła w życie 22 kwietnia 1999 r.;
• Umowa o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji z 1997 r., która obowiązuje od 14 sierpnia 1999 r..;
• Umowa o współpracy w dziedzinie turystyki,  z 2004 r., która weszła w życie 13 grudnia 2006 r.