Polska w Kanadzie

• System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Kanada to jedno z najbogatszych państw świata z PKB wynoszącym nominalnie 2,14 biliona USD i w przeliczeniu na mieszkańca 53,6 tys. USD. Gospodarka Kanady jest wysoko rozwiniętą gospodarką rynkową. Jest 9. gospodarką na świecie, co do wielkości PKB nominalnego i 16. co do wielkości PKB według PPP. Podobnie jak inne kraje rozwinięte, gospodarka kraju jest zdominowana przez sektor usługowy, który zatrudnia około trzy czwarte Kanadyjczyków.

Kanada koncentruje się na handlu międzynarodowym z takimi krajami jak Stany Zjednoczone, Chiny i Wielka Brytania. Najważniejszym partnerem gospodarczym Kanady pozostają USA, których udział w zależności od roku sięga ponad 70% w kanadyjskim eksporcie oraz ok. 50 % w imporcie. Jednocześnie rząd kanadyjski prowadzi od kilku lat działania na rzecz dywersyfikacji kierunków eksportu. 

W bieżącym roku gospodarka kanadyjska uniknie recesji, osiągając – według oczekiwań - umiarkowany wzrost poniżej potencjału na poziomie trochę powyżej 1%. Oczekuje się, że wzrost gospodarczy nieco przyspieszy, osiągając ponad 2 procent w pierwszych dwóch kwartałach 2025 roku. Przewiduje się wzrost stopy bezrobocia, której średnia wartość w 2024 roku ma wynieść ok. 6,2 procent. Stopa bezrobocia ma pozostać niska w porównaniu do historycznych standardów i znacznie poniżej poziomów zwykle obserwowanych podczas wyhamowywania gospodarki.

Oczekuje się, że inflacja CPI spadnie do około 2 procent do końca 2024 roku i średnio wyniesie 2,4 procent w całym roku. Chociaż generalnym trendem jest wyhamowywanie inflacji, ceny pozostają wysokie. W stosunku do września 2021 r. inflacja wyniosła 10,2% jeżeli chodzi o towary i 14,2% jeżeli chodzi o usługi, w tym szczególnie odczuwalne przez społeczeństwo są wzrosty cen wynajmu (21%) oraz żywności o (20,7%). PKB wzrosło w trzecim kwartale 2024 r. o 0,3%  (po wzrostach 0,5% w drugim i trzecim kwartale). Jednak w przeliczeniu na mieszkańca PKB w trzecim kwartale 2024 roku spadło o 0,4% – jest to już szósty z rządu kwartalny spadek – co ma negatywne przełożenie na standard życia oraz wzrost wynagrodzeń. Równocześnie populacja Kanady szybko się zwiększa. W 2023 roku odnotowano wzrost o 3,2%, co oznacza 1,271 mln osób.

Kanada jest jednym z największych producentów surowców naturalnych, takich jak ropa naftowa, gaz ziemny i minerały. Jest gotowa wykorzystać rosnący globalny popyt na kluczowe minerały i surowce, które będą napędzać transformację w kierunku czystej energii oraz zaawansowaną produkcję. Kanada jest światowym liderem w produkcji surowców, które są kluczowe dla takich technologii jak baterie, pojazdy elektryczne czy energia odnawialna. Planuje stworzyć konkurencyjne łańcuchy dostaw dla kluczowych minerałów oraz produktów i technologii o wysokiej wartości dodanej. Obejmują one pojazdy zeroemisyjne (w tym baterie litowo-jonowe, magnesy trwałe i specjalne stopy metali), turbiny wiatrowe, wodorowe ogniwa paliwowe, a także technologie informacyjno-komunikacyjne. Kanada stara się też łączyć swoje bogactwo surowców naturalnych z technologiami, takimi jak sztuczna inteligencja, aby wspierać przemysły wysokich technologii i uczestniczyć w globalnych łańcuchach dostaw.

Polityka klimatyczna jest jednym z priorytetów rządu, a Kanadyjski Plan redukcji emisji na 2030 rok zakłada sektorowe podejście w celu osiągnięcia celu redukcji emisji o 40% poniżej poziomów z 2005 roku do 2030 roku oraz zerowych emisji netto do 2050 roku.

• Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB

Usługi - jest to największy sektor, który stanowi około 70% PKB Kanady; obejmuje branże takie jak finanse, ubezpieczenia, nieruchomości, opieka zdrowotna, edukacja oraz usługi profesjonalne.

Przemysł i budownictwo - stanowi około 20% PKB Kanady. Obejmuje przetwórstwo żywności, przemysł lotniczy i motoryzacyjny.

Zasoby naturalne i rolnictwo - przyczynia się do około 10% PKB; obejmuje wydobycie surowców naturalnych, rolnictwo i leśnictwo oraz rybołówstwo.  

PKB Kanady w lutym 2024 roku według sektorów (w milionach CAD skorygowanych o inflację z 2017 r.) – na podstawie danych Statistics Canada

•  Polityka kursowa

Polityka kursowa Kanady opiera się na systemie płynnym, który określa wartość dolara kanadyjskiego na podstawie podaży i popytu na rynku walutowym. Pozwala to dolarowi kanadyjskiemu naturalnie dostosowywać się do globalnych zmian gospodarczych bez ingerencji rządu czy banku centralnego. Bank Kanady koncentruje się na utrzymaniu stabilności cen waluty poprzez dążenie do utrzymania celu inflacyjnego  (inflacja na poziomie 2%) stosując polityki, które nie uwzględniają bezpośrednio kwestii kursu wymiany. Cena dolara kanadyjskiego jest silnie uzależniona od cen surowców, takich jak ropa naftowa i gaz, ponieważ Kanada jest jednym z głównych eksporterów tych produktów. Bank Kanady jednak rzadko interweniuje, chyba że w ekstremalnych przypadkach, aby zapewnić stabilność rynku.

Walutą kraju jest w pełni wymienialny dolar kanadyjski (symbol - CAD lub CAN $), który dzieli się na 100 centów. W obiegu są monety o wartościach 1 (penny), 5 (nickel), 10 (dime), i 25 (quarter) centów oraz 1 (loonie) i 2 (loonie) dolarów CAD. Nominały banknotów w obiegu to 5, 10, 20, 50, 100 CAD.

Kurs wymiany:  1 CAD – 0.7057 USD (na dzień 9 grudnia 2024 r.); 1 CAD - 2.848 PLN (na dzień 9 grudnia 2024 r.)

• Surowce i technologie krytyczne

Kanada ma czwartą co do wielkości łączną szacunkową wartość zasobów naturalnych. Złoto, węgiel, koncentraty rudy żelaza, potaż i miedź to pięć najbardziej cennych produktów mineralnych Kanady pod względem wartości rynkowej w 2022 r. Ich łączna wartość wyniosła 45,5 mld dolarów, co stanowiło ponad dwie trzecie całkowitej wartości produkcji mineralnej w kraju. Kanada wydobywa, przetwarza i sprzedaje ok. 60 minerałów i metali z prawie 200 kopalń i 6 500 żwirowni i kamieniołomów. Wartość produkcji minerałów w Kanadzie osiągnęła 74,6 miliarda dolarów w 2022 roku. Potaż był najwyżej skwalifikowanym surowcem pod względem wartości produkcji w Kanadzie w 2022 roku, osiągając wartość 16,8 miliarda dolarów. Kanada posiada pierwsze miejsce w światowej produkcji potażu, drugie miejsce w produkcji uranu i trzecie w produkcji palladu.

Kanada jest czwartym co do wielkości producentem ropy (gównie z piasków roponośnych w Albercie). Jest również piątym co do wielkości eksporterem gazu ziemnego. Kanadę uważa się za "energetyczne mocarstwo" ze względu na jej obfite zasoby naturalne i niewielką populację liczącą 41 milionów mieszkańców w stosunku do jej powierzchni lądowej. Eksploatacja zasobów naturalnych Kanady napotyka w niektórych regionach kraju na protesty - przeważnie zamieszkujących te tereny grup etnicznych oraz organizacji ekologicznych.

Wiodące minerały według wartości produkcji jako procent całości za 2022 rok to:

- potaż (23%),

- złoto (18%),

- węgiel (17%),

- ruda żelaza (8%)

- miedź (6%)

- nikiel (6%)

- piasek i żwir (3%)

- platyna (3%)

- diamenty (3%)

- kamień (2%)

- inne (11%).

• Stan infrastruktury

Kanada ma dobrze rozwiniętą infrastrukturę, szczególnie uwzględniając infrastrukturę lotniskową i  drogową. Odgrywa ona kluczową rolę w przepływach handlowych zarówno na płaszczyźnie krajowej, jak i międzynarodowej.

W Kanadzie operuje 10 głównych lotnisk międzynarodowych (szczególną rolę pełnią 3 z nich – Toronto Pearson International Airport, Montréal-Trudeau International Airport, Vancouver International Airport) oraz 300 mniejszych lotnisk. Największym kanadyjskim przewoźnikiem jest Air Canada – zarówno pod względem liczebności floty powietrznej, jak i przewożonej liczby pasażerów. Pozostali ważniejsi kanadyjscy przewoźnicy to Porter Airlines, Air Transat czy Westjet.

Z uwagi na strategiczny dostęp do międzynarodowych szlaków handlowych na wodach Pacyfiku, Atlantyku i Arktyki oraz na obszarze Wielkich Jezior oraz Drogi Wodnej Św. Wawrzyńca państwo to ma 300 portów handlowych obsługujących zarówno handel wewnątrzkrajowy, jak i międzynarodowy. Kanadyjskie rurociągi są niezwykle istotne w świetle transportu surowców energetycznych (głównie ropy naftowej i gazu ziemnego) wewnątrz prowincji i terytoriów oraz pomiędzy nimi.

Rozwinięta infrastruktura drogowa Kanady (3 państwo pod względem długości dróg ekspresowych na świecie) co do zasady leży w gestii prowincji i terytoriów. W związku z kluczowymi na wielu płaszczyznach relacjami handlowymi ze Stanami Zjednoczonymi, Kanada jest bardzo dobrze skomunikowana z południowym sąsiadem – szczególną rolę odgrywa infrastruktura drogowa łącząca amerykańskie stany i kanadyjskie prowincje (włącznie z Autostradą Alaskijską, Alaska High Way).

Transport publiczny w kanadyjskich miastach zdominowany jest przez sieci autobusów. W 3 głównych metropoliach funkcjonują metro i kolej podmiejska (Toronto, Montréal, Vancouver), a w 5 miastach operuje kolej miejska (Toronto, Ottawa, Calgary, Edmonton i Waterloo Region). Kondycja transportu publicznego wpływa na decyzje Kanadyjczyków odnośnie preferowanego sposobu dotarcia do pracy – transport publiczny średnio wybierany jest przez około 10% obywateli, podczas gdy samochód około 82%.

Obrót handlowy Kanady w 2024r. transportowany był w sposób zdywersyfikowany – rozłożony na wiele środków transportu.

Kanadyjski system transportowy dzieli się na 5 Korytarzy: Korytarz Pacyficzny, Korytarz Preriowy, Korytarz Centralny, Korytarz Atlantydzki oraz Korytarz Północnego Handlu.

Korytarz Pacyficzny

Korytarz Pacyficzny obejmuje przede wszystkim obszar British Columbia oraz część Alberty. Stanowi on kanadyjskie okno na handel i transport w kontekście Azji i Pacyfiku. Korytarz ten odpowiada za łączny eksport dóbr wartych ponad 67 mld CAD z innych prowincji i 48 mld CAD z samej British Columbia, łącznie wynosząc 115 mld CAD (dane za rok 2024). Główne towary eksportowane przez niego to węgiel, zboże i potaż.

Korytarz Pacyficzny jest strategicznym portem w kontekście handlu z USA – 2300 ciężarówek dziennie pokonuje granicę kanadyjsko-amerykańską, odpowiadając za około 9% całego kanadyjskiego ruchu granicznego. Większość z nich przemieszcza się Autostradą Pacyficzną – 5 najbardziej ruchliwą autostradą w Kanadzie.

Główne porty Korytarza Pacyficznego znajdują się w Vancouver i Prince Rupert. Pierwszy jest największym kanadyjskim portem, umożliwia transport wysokotonażowych towarów poprzez gęstą sieć kolejową łączącą go z pozostałymi Korytarzami. Port Prince Rupert zaś jest 3 największym w Kanadzie (uwzględniając wartość handlową), najbliżej położonym portem Ameryki Północnej względem Azji (przewaga kanadyjska w czasie transportu) oraz przystankiem dla wielkich statków wycieczkowych (59 tys. Pasażerów w 2024 r.). Otwarty na początku lipca 2025 r. port w Kitimat (British Columbia) jest pierwszym kanadyjskim portem umożliwiającym eksport skroplonego gazu ziemnego – dotychczas musiał być on transportowany do USA. System transportowy w Kolumbii Brytyjskiej uzupełnia jeden z największych i najbardziej rozwiniętych na świecie systemów transportu promowego. 

Najważniejszym lotniskiem regionu jest Vancouver International Airport, który odpowiada za 98% przewozu towarów drogą powietrzną przez Korytarz Pacyficzny. Jest to też główny hub pasażerski pod względem zarówno międzynarodowym (USA, Wielka Brytania, Meksyk, Japonia, Hong Kong), jak i krajowym.

Korytarz Preriowy

Korytarz Preriowy składa się głównie z prowincji: Alberta, Saskatchewan i Manitoba. Jest to region bogaty w surowce naturalne (szczególnie ropa naftowa i gaz ziemny) i specjalizujący się w produkcji zboża oraz krytycznych minerałów (potażu i uranu). Sama ropa naftowa eksportowana rurociągami do USA odpowiada za 55% wartości eksportu całego Korytarza Preriowego. Korytarz Preriowy jest również głównym korytarzem transportowym na linii wschód-zachód, charakteryzującym się niezwykle ważną elastycznością i dywersyfikacją środków transportu.

Rozpoznawalną cechą regionu jest bardzo dobre połączenie kolejowe – zarówno przez wzgląd na krótkodystansową, jak i dalekodystansową kolej – również do północnych terenów Manitoby. Ruch kolejowy Korytarza Preriowego jest w dużej mierze przeznaczony na eksport towarów na rynki zamorskie (82 mln ton) oraz do USA (44 mln ton). Znaczna część ładunków transportowana przez region jest pochodzenia amerykańskiego kilkukrotnie przekraczając granice obu państw. Świadczy to o strategicznej roli Korytarza Preriowego dla kontynentalnej sieci transportowej i przeładunkowej.

Cechą charakterystyczną regionu jest również dobrze rozwinięta sieć transportu drogowego. Autostrada 2 łączy Calgary z Edmonton będąc najbardziej ruchliwą drogą w Korytarzu Preriowym. Jeszcze większe znaczenie ma Autostrada 3 stanowiąca główny pomost między wschodem a zachodem kraju. Łączy ona również Albertę z amerykańskim i meksykańskim rynkiem (głównie transport produktów rolnych i kopalnych, energii). Autostrada 3 stanowi również drogę objazdową dla Autostrady Transkanadyjskiej (Autostrada 1), z czego korzysta się w warunkach silnego obłożenia.

Korytarz Preriowy mieści też 4 największe lotnisko w Kanadzie – Calgary International Airport, które odpowiada głównie za transport wewnątrzkrajowy (66%) lub do USA (21%).

Korytarz Centralny

Korytarz Centralny obejmuje prowincje Ontario i Québec – rolnicze, usługowe i przemysłowe centrum Kanady zamieszkane przez więcej niż 60% populacji kraju. W jego ramach wyróżniamy przede wszystkim Korytarz Windsor- Québec oraz Drogę Wodną Świętego Wawrzyńca.

Pierwszy łączy główne centra od Windsoru do zachodniego Québec City (odpowiedzialnych jest za 33% krajowych autostrad) ze szczególnym uwzględnieniem Montréalu i Toronto – głównych hubów zarówno dla połączeń krajowych, jak i międzynarodowych.

Droga Wodna Świętego Wawrzyńca jest systemem 15 śluz łączących obszar Wielkich Jezior z Oceanem Atlantyckim. Pomaga ona w transporcie towarów z Korytarza Preriowego przez Québec na zamorski eksport. Kluczowymi towarami eksportowymi są zboże, rudy żelaza i potaż, importowymi zaś węgiel i sól (USA) oraz stal i żelazo. Przez kanał ten transportowane są 2/3 kanadyjskiego międzynarodowego ruchu morskiego – 38 mln. ton w 2023 r.

Szczególną rolę odgrywają w regionie największe kanadyjskie lotniska – Toronto Pearson (60% pasażerów i 54% cargo) oraz Montréal-Trudeau (28% pasażerów i 19% cargo). Oba porty mają wyjątkowe znaczenie w kontekście transportu do państw azjatyckich (Chiny, Korea Południowa) i europejskich (Niemcy, Wielka Brytania, Hiszpania). Połączenia ze stolicą ułatwia port lotniczy w Ottawie.

Korytarz Atlantycki

Korytarz Atlantycki obejmuje głównie prowincje: Nowy Brunswick, Novą Scotię, Wyspę Św. Edwarda, Nową Funlandię i Labrador. Obsługuje on przede wszystkim międzynarodowe strategiczne szlaki handlowe przez Północny Atlantyk łączące Kanadę z Europą, Azją i Afryką. Korytarz Atlantycki jest strategicznym regionem również ze względu na fakt, że to w nim rozpoczynają się najkrótsze szlaki handlowe między Ameryką Północną a Europą oraz zapewnia on strategiczny dostęp do Kanału Sueskiego.

Port St. John’s odgrywa dużą rolę w zaopatrywaniu Nowej Funlandii i Labradoru w związku z brakiem kolei na jej terytorium. Głównym sposobem połączenia globalnych rynków z prowincją jest zatem system morskich terminali, transportujący przede wszystkim ropę naftową.

Przewóz samochodami ciężarowymi jest podstawą systemu transportowego korytarza Atlantyckiego. Lokalne przedsiębiorstwa z kluczowymi portami morskimi, sąsiednimi prowincjami i amerykańskimi rynkami łączy dobrze funkcjonujący regionalny system autostrad. Autostrada Transatlantycka jest głównym łącznikiem na osi wschód-zachód (połączenie Centralnej Kanady z Québeckiem), a bezpośrednie połącznie z USA przez stan Maine zapewnia Autostrada Gateway. Kluczowy dla transportu ciężarowego i turystycznego do i z Wyspy Św. Edwarda jest łączący ją z Nowym Brunswickiem Most Konfederacji. Ten najdłuższy na świecie most nad oblodzoną wodą zapewnia płynne połączenie miedzy regionalnymi rynkami.

W ramach Korytarza Atlantyckiego funkcjonuje 5 lotnisk międzynarodowych i 14 lotnisk krajowych. Szczególną rolę odgrywa Halifax Stanfield International Airport, który co miesiąc obsługuje 49% regionalnego tonażu lotniskowego i 50% pasażerów regionu. Lotnisko ma bardzo duże znaczenie dla udziału Kanady w handlu światowym – przez niego transportowane są wrażliwe na temperaturę towary (przede wszystkim owoce morza) do Europy i Azji.

Korytarz Północny

Korytarz Północny znajduje się przede wszystkim na obszarze Yukon, Północnych Terytoriów, Nunavut, północnej części prowincji: British Columbia, Saskatchewan, Manitoba, Ontario, Québec i Labrador. Stanowi on 48% całego kanadyjskiego terytorium, jednakże rzadko zaludnionego. Dominujące towary eksportowe transportowane przez ten obszar to złoto, diamenty i rudy żelaza. Jednymi z największych problemów regionu jest wysoki koszt transportu powietrznego i ograniczenia sezonowe sieci dróg.

Przewoźnicy morscy odgrywają zatem ogromną rolę odpowiadając za zdecydowaną większość zaopatrzenia oddalonych społeczności. Ma to związek z wysokimi kosztami transportu powietrznego i częstego braku kolei lub połączeń drogowych. Trzy kluczowe porty regionu to: Churchill Port (Manitoba), Iqaluit (Nunavut) oraz Tuktoyaktuk (Terytoria Północnozachodnie). Dwa pierwsze ponoszą główny ciężar międzynarodowego cargo (jedyne dwa głębsze porty w Arktyce), ostatni zaś jest jednym z głównych hubów dla handlu wewnątrzkrajowego.

W ramach Korytarza Północnego występuje zaledwie jedna linia kolejowa łącząca region z południem Kanady – Kolej Zatoki Hudsona, która, oprócz użytku militarnego i turystycznego, transportuje zboże, paliwa i cargo.

Infrastruktura autostrad Korytarza Północnego jest ograniczona i często wspierana przez drogi funkcjonujące tylko w sezonie zimowym. Do kluczowych zalicza się: Autostradę Dempster, Autostradę Mackenzie oraz Autostradę Alaskijską (Alaska High Way).

Transport powietrzny jest kluczem w handlu i transporcie w kontekście Północnego Korytarza. Dla oddalonych społeczności mierzących się z brakiem połączenia morskiego, a nawet czasem lądowego (Nunavut), jest on jedynym całorocznym i niezawodnym środkiem transportu. Jednym z najważniejszych portów lotniczych w regionie jest Rankin Inlet Airport (Nunavut) z nowo rozbudowanym terminalem.

• Kalendarz dni wolnych od pracy

1. Nowy Rok, New Year’s Day - 1 stycznia
2. Wielki Piątek, Good Friday - (święto ruchome)
3. Poniedziałek Wielkanocny, Easter Monday – (święto ruchome)
4. Victoria Day – poniedziałek przed 25 maja
5. Canada Day – 1 lipca (albo 2 lipca jeśli 1 lipca przypada w niedzielę)
6. Civic Holiday – pierwszy poniedziałek sierpnia (nie jest oficjalnym świętem we wszystkich prowincjach)
7. 7. Święto Pracy (Labour Day) – pierwszy poniedziałek września
8. Święto Dziękczynienia (Thanksgiving) – drugi poniedziałek października
9. Remembrance Day – 11 listopada (oficjalne święto w niektórych prowincjach)
10. Boże Narodzenie, Christmas Day – 25 grudnia
11. Boxing Day – 26 grudnia (opcjonalne święto w niektórych prowincjach)

• Najważniejsi partnerzy handlowi Kanady w 2023 roku (w oparciu o dane Statistics Canada)

• Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe (w oparciu o dane CIA World Factbook)

W 2024 roku pięć największych towarów eksportowych Kanady pod względem wartości to:

1. Surowa ropa naftowa: jest to największy towar eksportowy Kanady, a znacząca część tej ropy trafia do Stanów Zjednoczonych; wartość eksportu surowej ropy jest ogromna, szczególnie z regionów piasków roponośnych​
2. Samochody: samochody osobowe i lekkie ciężarówki stanowią znaczną część eksportu Kanady, wynosząc około 9% całkowitej wartości eksportu​
3. Gaz ziemny: Kanada jest jednym z głównych eksporterów gazu ziemnego, szczególnie do Stanów Zjednoczonych, które są kluczowym rynkiem dla tego surowca​
4. Rafinowana ropa naftowa: oprócz surowej ropy, Kanada eksportuje również produkty rafinowane, takie jak benzyna i olej napędowy​
5. Złoto: Kanada jest jednym z czołowych producentów i eksporterów złota, które cieszy się dużym popytem na rynku międzynarodowym​

Powyższe towary odgrywają kluczową rolę w gospodarce eksportowej Kanady, trafiając na rynki takie jak Stany Zjednoczone, Azja i Europa.

Pięć największych towarów importowanych przez Kanadę pod względem wartości to:

1. Samochody: samochody osobowe są jednym z największych towarów importowych Kanady, szczególnie z takich krajów jak Stany Zjednoczone, Japonia i Niemcy.
2. Rafinowana ropa naftowa: Kanada importuje produkty rafinowane, ponieważ krajowa zdolność rafineryjna nie w pełni pokrywa zapotrzebowanie na paliwa, takie jak benzyna i olej napędowy.
3. Części i akcesoria do pojazdów: Ta kategoria obejmuje różne części niezbędne w przemyśle motoryzacyjnym, który jest ważnym sektorem gospodarki Kanady.
4. Ciężarówki: Ciężarówki, w tym zarówno lekkie, jak i ciężkie pojazdy, również stanowią znaczną część importu Kanady, głównie ze Stanów Zjednoczonych.
5. Surowa ropa naftowa: Chociaż Kanada jest dużym producentem ropy naftowej, nadal importuje pewne rodzaje surowej ropy, zwłaszcza do rafinerii wschodnich, które są bardziej przystosowane do przetwarzania zagranicznej ropy.

• Główni inwestorzy

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Kanadzie za 2023 rok to 1,360.3 miliardy CAD, a bezpośrednie inwestycje kanadyjskie za granicą to 2,171,3 miliardy CAD.

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Kanadzie według wybranych krajów ostatecznego i bezpośredniego inwestowania, 2023, miliardy dolarów (w oparciu o dane Statistics Canada)

•  Główne kierunki inwestycji zagranicznych (źródło: Statistics Canada)

Wartość kanadyjskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych wzrosła o 138,8 miliarda dolarów w 2023 roku. Głównymi czynnikami tego wzrostu były inwestycje kapitałowe, w tym przejęcia zagranicznych przedsiębiorstw oraz reinwestowane zyski przez kanadyjskich inwestorów w ich istniejące zagraniczne filie. Wzrost ten koncentrował się głównie w sektorach związanych z finansami i ubezpieczeniami (+62,3 miliarda dolarów), zarządzaniem przedsiębiorstwami (+26,9 miliarda dolarów) oraz wydobyciem minerałów, ropy naftowej i gazu ziemnego (+12,8 miliarda dolarów). Niektóre sektory, takie jak budownictwo oraz nieruchomości i wynajem, odnotowały wolniejsze tempo wzrostu lub spadki w porównaniu z 2022 rokiem.

Pod względem geograficznym większość wzrostu w 2023 roku wynikała z inwestycji w Stanach Zjednoczonych. Wartość kanadyjskich bezpośrednich inwestycji w Stanach Zjednoczonych osiągnęła 1 078,1 miliarda dolarów, co oznacza wzrost o 63,7 miliarda dolarów w porównaniu z 2022 rokiem. Stany Zjednoczone pozostają głównym kierunkiem kanadyjskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych, stanowiąc 49,7% wszystkich aktywów na koniec 2023 roku.

Bezpośrednie inwestycje kanadyjskie w Europie stanowiły 21,2% wszystkich aktywów na koniec 2023 roku, a największy udział miały: Wielka Brytania (121,4 miliarda dolarów), Luksemburg (92,6 miliarda dolarów), Holandia (82,1 miliarda dolarów) i Węgry (31,0 miliarda dolarów). Choć wartość inwestycji w Azji/Oceanii była stosunkowo niewielka w porównaniu ze Stanami Zjednoczonymi i Europą, procentowy wzrost kanadyjskich inwestycji w tym regionie wyniósł 12,6%, co było jednak najwyższym wskaźnikiem. Największy udział w tym wzroście miał sektor finansów i ubezpieczeń. Wartość kanadyjskich bezpośrednich inwestycji w tym regionie osiągnęła 167,4 miliarda dolarów i stanowiła 7,7% wszystkich aktywów na koniec 2023 roku.

 ​​​​​​WTO: Kanada jest jednym z państw założycielskich oraz jednym z najważniejszych orędowników wolnego handlu. Kanada aktywnie angażuje się w spory i negocjacje mające na celu modernizację globalnych zasad handlowych. Kanada jest kluczowym członkiem tej organizacji.

• PL-CA relacje handlowe i inwestycyjne

W 2023 r. eksport do Kanady wyniósł 1,88 mld USD (wzrost o 15%) a import ok. 981 mln USD (wzrost o ok. 10%). Oznacza to, że bilans handlowy pozostaje pozytywny dla Polski na poziomie ponad 899 mln USD.

Wymiana handlowa między Polską a Kanadą w latach 2021 – 2023 (w oparciu o dane GUS)

W 2023 roku relacje inwestycyjne między Kanadą a Polską charakteryzowały się znaczną aktywnością. Polskie inwestycje bezpośrednie w Kanadzie odnotowuje się głównie w sektorach takich jak technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT), ropa i gaz oraz górnictwo. Z kolei kanadyjskie inwestycje w Polsce koncentrują się na branżach takich jak zaawansowane technologie produkcyjne, ICT, energia odnawialna oraz opieka zdrowotna.

Jednym z przykładów zaangażowania inwestorów kanadyjskich w Polsce jest projekt Baltic Power. Realizowany przez PKN ORLEN S.A. we współpracy z kanadyjską firmą Northland Power Inc.  Projekt zakłada budowę morskiej farmy wiatrowej na Bałtyku o mocy do 1,2 GW. Oddanie do użytku planowane jest w 2026 r. Z punktu widzenia polskich inwestycji nie można wskazać jednej branży dominującej. Największym polskim inwestorem w Kanadzie jest KGHM Polska Miedź SA. W sektorze poszukiwawczo-wydobywczym funkcjonuje również PKN Orlen posiadający w Kanadzie spółkę zależną – Orlen Upstream Canada.

• Relacje z UE

Kanada jest strategicznym partnerem Unii Europejskiej. Dzięki Umowie o Partnerstwie Strategicznym (SPA) oraz Kompleksowej Umowie Gospodarczo-Handlowej (CETA) Kanada i UE współpracują obecnie w szerokim zakresie zagadnień, takich jak polityka zagraniczna, międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo, handel i inwestycje, zmiany klimatyczne i ochrona środowiska, zdrowie oraz współpraca na rzecz rozwoju.

CETA weszła tymczasowo w życie 21 września 2017. Aby mogła wejść w życie w pełni i ostatecznie, wszystkie państwa członkowskie UE muszą ratyfikować tę umowę zgodnie ze swoimi krajowymi procedurami. Proces ten nadal trwa. Tymczasowe stosowanie oznacza, że obowiązują postanowienia części handlowej umowy, natomiast wyłączone pozostają kwestie ochrony inwestycji i sądu inwestycyjnego, które należą do kompetencji państw członkowskich UE.

CETA jest umową handlową, która oferuje europejskim i kanadyjskim firmom lepsze możliwości biznesowe, wspiera tworzenie miejsc pracy oraz chroni konsumentów i środowisko, umożliwiając przedsiębiorcom i firmom każdej wielkości korzystanie z szerszego dostępu do rynku. Od pierwszego dnia obowiązywania CETA znosi prawie wszystkie cła, co stanowi znaczną oszczędność dla przedsiębiorców. Konsumenci korzystają dzięki niższym cenom i dywersyfikacji produktów. Na mocy CETA zainteresowane podmioty z UE formalnie uzyskały dostęp do zamówień publicznych w Kanadzie, zarówno na szczeblu centralnym, jak również na poziomie poszczególnych prowincji. Szczególnie jednak na poziomie prowincjonalnym podmioty zagraniczne mogą spotykać się z trudnościami w tym zakresie z uwagi na zobowiązania tut. polityków wobec firm rodzimych lub amerykańskich (które są traktowane w Kanadzie priorytetowo).

Rynek UE jest drugim co do wielkości globalnym partnerem handlowym Kanady w zakresie towarów i usług oraz drugim co do wielkości partnerem w zakresie dwustronnych inwestycji bezpośrednich, po Stanach Zjednoczonych. W 2023 r.:
- wartość handlu towarami i usługami między Kanadą a UE wyniosła 158,1 miliarda dolarów;

- wartość kanadyjskich inwestycji bezpośrednich w UE wyniosła 287,1 mld CAD, co stanowiło 13,2% całkowitych zagranicznych inwestycji bezpośrednich Kanady;

- znane zasoby inwestycji bezpośrednich UE w Kanadzie były warte 158,1 mld CAD, co stanowiło 11,6% globalnych inwestycji bezpośrednich w Kanadzie (mierzone na podstawie kraju ostatecznej inwestycji).

Dwustronny handel towarami między Kanadą a UE wzrósł o 65,1% w ciągu 6 lat od tymczasowego zastosowania CETA, w tym z Polską o ok. 70%, a wykorzystanie preferencji wynikających z CETA przez przedsiębiorstwa stale się poprawia w obu kierunkach handlu (dla Polski wynosi ok. 58%).

Kanada i UE współpracują też, aby zapewnić bezpieczeństwo dostaw surowców krytycznych oraz powiązanych łańcuchów wartości, które są kluczowe dla budowy gospodarki zeroemisyjnej i cyfrowej. Obejmuje to kanadyjsko – unijne Strategiczne Partnerstwo w zakresie Surowców, które wspiera tworzenie nowych możliwości handlowych i inwestycyjnych, przy jednoczesnym przestrzeganiu najwyższych standardów środowiskowych i społecznych oraz budowanie partnerstw w dziedzinie badań i innowacji.

• Baza traktatowa między Kanadą a Polską (na podstawie internetowej bazy traktatowej MSZ TRAKTATY)

Konwencja między Prezydentem RP a JKM Królem Zjednoczonym Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii w przedmiocie postępowania w sprawach cywilnych i handlowych - oświadczenie rządowe ws. przystąpienia Dominium Kanady z dniem 1.07.1935 (26.08.1931).

Konwencja między Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej a Jego Królewską Mością Królem Wielkiej Brytanii, Irlandii i Brytyjskich Dominiów Zamorskich, Cesarzem Indii, o wzajemnym uznawaniu świadectw rejestracyjnych i innych krajowych dokumentów, dotyczących pomiaru tonażu statków handlowych (16.04.1934).

Umowa między Rządem RP a Rządem Kanady w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji (06.04.1990).

Umowa między RP a Kanadą o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach karnych (12.09.1994).

Umowa między Rządem RP a Rządem Kanady o koprodukcji filmowej i telewizyjnej (27.05.1996).

Porozumienie między Ministrem Obrony Narodowej RP a Departamentem Obrony Narodowej Kanady w sprawie współpracy w dziedzinie uzbrojenia i sprzętu wojskowego (22.09.2003).

Umowa o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Kanadą (02.04.2008).

Porozumienie Administracyjne w sprawie stosowania Umowy o zabezpieczeniu społecznym między RP a Kanadą (02.04.2008).

Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Kanady o wspieraniu mobilności młodych obywateli (14.07.2008).

Konwencja między Rzecząpospolitą Polską a Kanadą w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu wraz z protokołem (14.05.2012).

Porozumienie o zabezpieczeniu społecznym między Rządem RP a Rządem Quebecu (03.06.2015).

Porozumienie Administracyjne w sprawie stosowania Porozumienia o zabezpieczeniu społecznym między Rządem RP a Rządem Quebecu (03.06.2015)