Polska w Kanadzie

• System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Kanada to jedno z najbogatszych państw świata z PKB wynoszącym nominalnie 2,14 biliona USD i w przeliczeniu na mieszkańca 53,6 tys. USD. Gospodarka Kanady jest wysoko rozwiniętą gospodarką rynkową. Jest 9. gospodarką na świecie, co do wielkości PKB nominalnego i 16. co do wielkości PKB według PPP. Podobnie jak inne kraje rozwinięte, gospodarka kraju jest zdominowana przez sektor usługowy, który zatrudnia około trzy czwarte Kanadyjczyków.

Kanada koncentruje się na handlu międzynarodowym z takimi krajami jak Stany Zjednoczone, Chiny i Wielka Brytania. Najważniejszym partnerem gospodarczym Kanady pozostają USA, których udział w zależności od roku sięga ponad 70% w kanadyjskim eksporcie oraz ok. 50 % w imporcie. Jednocześnie rząd kanadyjski prowadzi od kilku lat działania na rzecz dywersyfikacji kierunków eksportu. 

W bieżącym roku gospodarka kanadyjska uniknie recesji, osiągając – według oczekiwań - umiarkowany wzrost poniżej potencjału na poziomie trochę powyżej 1%. Oczekuje się, że wzrost gospodarczy nieco przyspieszy, osiągając ponad 2 procent w pierwszych dwóch kwartałach 2025 roku. Przewiduje się wzrost stopy bezrobocia, której średnia wartość w 2024 roku ma wynieść ok. 6,2 procent. Stopa bezrobocia ma pozostać niska w porównaniu do historycznych standardów i znacznie poniżej poziomów zwykle obserwowanych podczas wyhamowywania gospodarki.

Oczekuje się, że inflacja CPI spadnie do około 2 procent do końca 2024 roku i średnio wyniesie 2,4 procent w całym roku. Chociaż generalnym trendem jest wyhamowywanie inflacji, ceny pozostają wysokie. W stosunku do września 2021 r. inflacja wyniosła 10,2% jeżeli chodzi o towary i 14,2% jeżeli chodzi o usługi, w tym szczególnie odczuwalne przez społeczeństwo są wzrosty cen wynajmu (21%) oraz żywności o (20,7%). PKB wzrosło w trzecim kwartale 2024 r. o 0,3%  (po wzrostach 0,5% w drugim i trzecim kwartale). Jednak w przeliczeniu na mieszkańca PKB w trzecim kwartale 2024 roku spadło o 0,4% – jest to już szósty z rządu kwartalny spadek – co ma negatywne przełożenie na standard życia oraz wzrost wynagrodzeń. Równocześnie populacja Kanady szybko się zwiększa. W 2023 roku odnotowano wzrost o 3,2%, co oznacza 1,271 mln osób.

Kanada jest jednym z największych producentów surowców naturalnych, takich jak ropa naftowa, gaz ziemny i minerały. Jest gotowa wykorzystać rosnący globalny popyt na kluczowe minerały i surowce, które będą napędzać transformację w kierunku czystej energii oraz zaawansowaną produkcję. Kanada jest światowym liderem w produkcji surowców, które są kluczowe dla takich technologii jak baterie, pojazdy elektryczne czy energia odnawialna. Planuje stworzyć konkurencyjne łańcuchy dostaw dla kluczowych minerałów oraz produktów i technologii o wysokiej wartości dodanej. Obejmują one pojazdy zeroemisyjne (w tym baterie litowo-jonowe, magnesy trwałe i specjalne stopy metali), turbiny wiatrowe, wodorowe ogniwa paliwowe, a także technologie informacyjno-komunikacyjne. Kanada stara się też łączyć swoje bogactwo surowców naturalnych z technologiami, takimi jak sztuczna inteligencja, aby wspierać przemysły wysokich technologii i uczestniczyć w globalnych łańcuchach dostaw.

Polityka klimatyczna jest jednym z priorytetów rządu, a Kanadyjski Plan redukcji emisji na 2030 rok zakłada sektorowe podejście w celu osiągnięcia celu redukcji emisji o 40% poniżej poziomów z 2005 roku do 2030 roku oraz zerowych emisji netto do 2050 roku.

• Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB

Usługi - jest to największy sektor, który stanowi około 70% PKB Kanady; obejmuje branże takie jak finanse, ubezpieczenia, nieruchomości, opieka zdrowotna, edukacja oraz usługi profesjonalne.

Przemysł i budownictwo - stanowi około 20% PKB Kanady. Obejmuje przetwórstwo żywności, przemysł lotniczy i motoryzacyjny.

Zasoby naturalne i rolnictwo - przyczynia się do około 10% PKB; obejmuje wydobycie surowców naturalnych, rolnictwo i leśnictwo oraz rybołówstwo.  

PKB Kanady w lutym 2024 roku według sektorów (w milionach CAD skorygowanych o inflację z 2017 r.) – na podstawie danych Statistics Canada

•  Polityka kursowa

Polityka kursowa Kanady opiera się na systemie płynnym, który określa wartość dolara kanadyjskiego na podstawie podaży i popytu na rynku walutowym. Pozwala to dolarowi kanadyjskiemu naturalnie dostosowywać się do globalnych zmian gospodarczych bez ingerencji rządu czy banku centralnego. Bank Kanady koncentruje się na utrzymaniu stabilności cen waluty poprzez dążenie do utrzymania celu inflacyjnego  (inflacja na poziomie 2%) stosując polityki, które nie uwzględniają bezpośrednio kwestii kursu wymiany. Cena dolara kanadyjskiego jest silnie uzależniona od cen surowców, takich jak ropa naftowa i gaz, ponieważ Kanada jest jednym z głównych eksporterów tych produktów. Bank Kanady jednak rzadko interweniuje, chyba że w ekstremalnych przypadkach, aby zapewnić stabilność rynku.

Walutą kraju jest w pełni wymienialny dolar kanadyjski (symbol - CAD lub CAN $), który dzieli się na 100 centów. W obiegu są monety o wartościach 1 (penny), 5 (nickel), 10 (dime), i 25 (quarter) centów oraz 1 (loonie) i 2 (loonie) dolarów CAD. Nominały banknotów w obiegu to 5, 10, 20, 50, 100 CAD.

Kurs wymiany:  1 CAD – 0.7057 USD (na dzień 9 grudnia 2024 r.); 1 CAD - 2.848 PLN (na dzień 9 grudnia 2024 r.)

• Surowce i technologie krytyczne

Kanada ma czwartą co do wielkości łączną szacunkową wartość zasobów naturalnych. Złoto, węgiel, koncentraty rudy żelaza, potaż i miedź to pięć najbardziej cennych produktów mineralnych Kanady pod względem wartości rynkowej w 2022 r. Ich łączna wartość wyniosła 45,5 mld dolarów, co stanowiło ponad dwie trzecie całkowitej wartości produkcji mineralnej w kraju. Kanada wydobywa, przetwarza i sprzedaje ok. 60 minerałów i metali z prawie 200 kopalń i 6 500 żwirowni i kamieniołomów. Wartość produkcji minerałów w Kanadzie osiągnęła 74,6 miliarda dolarów w 2022 roku. Potaż był najwyżej skwalifikowanym surowcem pod względem wartości produkcji w Kanadzie w 2022 roku, osiągając wartość 16,8 miliarda dolarów. Kanada posiada pierwsze miejsce w światowej produkcji potażu, drugie miejsce w produkcji uranu i trzecie w produkcji palladu.

Kanada jest czwartym co do wielkości producentem ropy (gównie z piasków roponośnych w Albercie). Jest również piątym co do wielkości eksporterem gazu ziemnego. Kanadę uważa się za "energetyczne mocarstwo" ze względu na jej obfite zasoby naturalne i niewielką populację liczącą 41 milionów mieszkańców w stosunku do jej powierzchni lądowej. Eksploatacja zasobów naturalnych Kanady napotyka w niektórych regionach kraju na protesty - przeważnie zamieszkujących te tereny grup etnicznych oraz organizacji ekologicznych.

Wiodące minerały według wartości produkcji jako procent całości za 2022 rok to:

- potaż (23%),

- złoto (18%),

- węgiel (17%),

- ruda żelaza (8%)

- miedź (6%)

- nikiel (6%)

- piasek i żwir (3%)

- platyna (3%)

- diamenty (3%)

- kamień (2%)

- inne (11%).

• Stan infrastruktury

Kanada ma dobrze rozwiniętą infrastrukturę, obejmującą nowoczesne systemy transportowe, energetyczne i telekomunikacyjne. Kraj ten posiada bardzo dobrze zbudowaną sieć autostrad, kolei i lotnisk, co wspiera zarówno handel krajowy, jak i międzynarodowy.

Kanadyjski System Lotniskowy (NAS) obejmuje:

• 26 lotnisk w ramach Krajowego Systemu Lotniskowego (NAS),
• 71 regionalnych i lokalnych lotnisk obsługujących zaplanowany ruch pasażerski,
• 31 małych i satelitarnych lotnisk bez zaplanowanych usług pasażerskich,
• 13 odległych lotnisk zapewniających jedyne niezawodne całoroczne połączenie transportowe z odizolowanymi społecznościami,
• 11 lotnisk arktycznych (w tym trzy lotniska w stolicach terytorialnych uwzględnione już w NAS).

Granica państwa jest administrowana przez Canada Border Services Agency (CBSA). CBSA jest podzielona na 8 regionów geograficznych: Atlantic, Quebec, Northern Ontario, Greater Toronto, Niagara/Fort Erie, Windsor/St. Clair, Prairie and Pacific. Informacja nt. przejść granicznych oraz lotniczych, morskich, kolejowych i drogowych „portów wejścia” (http://cbsa-asfc.gc.ca/menu-eng.html)

• Kalendarz dni wolnych od pracy

1. Nowy Rok, New Year’s Day - 1 stycznia
2. Wielki Piątek, Good Friday - (święto ruchome)
3. Poniedziałek Wielkanocny, Easter Monday – (święto ruchome)
4. Victoria Day – poniedziałek przed 25 maja
5. Canada Day – 1 lipca (albo 2 lipca jeśli 1 lipca przypada w niedzielę)
6. Civic Holiday – pierwszy poniedziałek sierpnia (nie jest oficjalnym świętem we wszystkich prowincjach)
7. 7. Święto Pracy (Labour Day) – pierwszy poniedziałek września
8. Święto Dziękczynienia (Thanksgiving) – drugi poniedziałek października
9. Remembrance Day – 11 listopada (oficjalne święto w niektórych prowincjach)
10. Boże Narodzenie, Christmas Day – 25 grudnia
11. Boxing Day – 26 grudnia (opcjonalne święto w niektórych prowincjach)

• Najważniejsi partnerzy handlowi Kanady w 2023 roku (w oparciu o dane Statistics Canada)

• Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe (w oparciu o dane CIA World Factbook)

W 2024 roku pięć największych towarów eksportowych Kanady pod względem wartości to:

1. Surowa ropa naftowa: jest to największy towar eksportowy Kanady, a znacząca część tej ropy trafia do Stanów Zjednoczonych; wartość eksportu surowej ropy jest ogromna, szczególnie z regionów piasków roponośnych​
2. Samochody: samochody osobowe i lekkie ciężarówki stanowią znaczną część eksportu Kanady, wynosząc około 9% całkowitej wartości eksportu​
3. Gaz ziemny: Kanada jest jednym z głównych eksporterów gazu ziemnego, szczególnie do Stanów Zjednoczonych, które są kluczowym rynkiem dla tego surowca​
4. Rafinowana ropa naftowa: oprócz surowej ropy, Kanada eksportuje również produkty rafinowane, takie jak benzyna i olej napędowy​
5. Złoto: Kanada jest jednym z czołowych producentów i eksporterów złota, które cieszy się dużym popytem na rynku międzynarodowym​

Powyższe towary odgrywają kluczową rolę w gospodarce eksportowej Kanady, trafiając na rynki takie jak Stany Zjednoczone, Azja i Europa.

Pięć największych towarów importowanych przez Kanadę pod względem wartości to:

1. Samochody: samochody osobowe są jednym z największych towarów importowych Kanady, szczególnie z takich krajów jak Stany Zjednoczone, Japonia i Niemcy.
2. Rafinowana ropa naftowa: Kanada importuje produkty rafinowane, ponieważ krajowa zdolność rafineryjna nie w pełni pokrywa zapotrzebowanie na paliwa, takie jak benzyna i olej napędowy.
3. Części i akcesoria do pojazdów: Ta kategoria obejmuje różne części niezbędne w przemyśle motoryzacyjnym, który jest ważnym sektorem gospodarki Kanady.
4. Ciężarówki: Ciężarówki, w tym zarówno lekkie, jak i ciężkie pojazdy, również stanowią znaczną część importu Kanady, głównie ze Stanów Zjednoczonych.
5. Surowa ropa naftowa: Chociaż Kanada jest dużym producentem ropy naftowej, nadal importuje pewne rodzaje surowej ropy, zwłaszcza do rafinerii wschodnich, które są bardziej przystosowane do przetwarzania zagranicznej ropy.

• Główni inwestorzy

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Kanadzie za 2023 rok to 1,360.3 miliardy CAD, a bezpośrednie inwestycje kanadyjskie za granicą to 2,171,3 miliardy CAD.

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Kanadzie według wybranych krajów ostatecznego i bezpośredniego inwestowania, 2023, miliardy dolarów (w oparciu o dane Statistics Canada)

•  Główne kierunki inwestycji zagranicznych (źródło: Statistics Canada)

Wartość kanadyjskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych wzrosła o 138,8 miliarda dolarów w 2023 roku. Głównymi czynnikami tego wzrostu były inwestycje kapitałowe, w tym przejęcia zagranicznych przedsiębiorstw oraz reinwestowane zyski przez kanadyjskich inwestorów w ich istniejące zagraniczne filie. Wzrost ten koncentrował się głównie w sektorach związanych z finansami i ubezpieczeniami (+62,3 miliarda dolarów), zarządzaniem przedsiębiorstwami (+26,9 miliarda dolarów) oraz wydobyciem minerałów, ropy naftowej i gazu ziemnego (+12,8 miliarda dolarów). Niektóre sektory, takie jak budownictwo oraz nieruchomości i wynajem, odnotowały wolniejsze tempo wzrostu lub spadki w porównaniu z 2022 rokiem.

Pod względem geograficznym większość wzrostu w 2023 roku wynikała z inwestycji w Stanach Zjednoczonych. Wartość kanadyjskich bezpośrednich inwestycji w Stanach Zjednoczonych osiągnęła 1 078,1 miliarda dolarów, co oznacza wzrost o 63,7 miliarda dolarów w porównaniu z 2022 rokiem. Stany Zjednoczone pozostają głównym kierunkiem kanadyjskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych, stanowiąc 49,7% wszystkich aktywów na koniec 2023 roku.

Bezpośrednie inwestycje kanadyjskie w Europie stanowiły 21,2% wszystkich aktywów na koniec 2023 roku, a największy udział miały: Wielka Brytania (121,4 miliarda dolarów), Luksemburg (92,6 miliarda dolarów), Holandia (82,1 miliarda dolarów) i Węgry (31,0 miliarda dolarów). Choć wartość inwestycji w Azji/Oceanii była stosunkowo niewielka w porównaniu ze Stanami Zjednoczonymi i Europą, procentowy wzrost kanadyjskich inwestycji w tym regionie wyniósł 12,6%, co było jednak najwyższym wskaźnikiem. Największy udział w tym wzroście miał sektor finansów i ubezpieczeń. Wartość kanadyjskich bezpośrednich inwestycji w tym regionie osiągnęła 167,4 miliarda dolarów i stanowiła 7,7% wszystkich aktywów na koniec 2023 roku.

 ​​​​​​WTO: Kanada jest jednym z państw założycielskich oraz jednym z najważniejszych orędowników wolnego handlu. Kanada aktywnie angażuje się w spory i negocjacje mające na celu modernizację globalnych zasad handlowych. Kanada jest kluczowym członkiem tej organizacji.

• PL-CA relacje handlowe i inwestycyjne

W 2023 r. eksport do Kanady wyniósł 1,88 mld USD (wzrost o 15%) a import ok. 981 mln USD (wzrost o ok. 10%). Oznacza to, że bilans handlowy pozostaje pozytywny dla Polski na poziomie ponad 899 mln USD.

Wymiana handlowa między Polską a Kanadą w latach 2021 – 2023 (w oparciu o dane GUS)

W 2023 roku relacje inwestycyjne między Kanadą a Polską charakteryzowały się znaczną aktywnością. Polskie inwestycje bezpośrednie w Kanadzie odnotowuje się głównie w sektorach takich jak technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT), ropa i gaz oraz górnictwo. Z kolei kanadyjskie inwestycje w Polsce koncentrują się na branżach takich jak zaawansowane technologie produkcyjne, ICT, energia odnawialna oraz opieka zdrowotna.

Jednym z przykładów zaangażowania inwestorów kanadyjskich w Polsce jest projekt Baltic Power. Realizowany przez PKN ORLEN S.A. we współpracy z kanadyjską firmą Northland Power Inc.  Projekt zakłada budowę morskiej farmy wiatrowej na Bałtyku o mocy do 1,2 GW. Oddanie do użytku planowane jest w 2026 r. Z punktu widzenia polskich inwestycji nie można wskazać jednej branży dominującej. Największym polskim inwestorem w Kanadzie jest KGHM Polska Miedź SA. W sektorze poszukiwawczo-wydobywczym funkcjonuje również PKN Orlen posiadający w Kanadzie spółkę zależną – Orlen Upstream Canada.

• Relacje z UE

Kanada jest strategicznym partnerem Unii Europejskiej. Dzięki Umowie o Partnerstwie Strategicznym (SPA) oraz Kompleksowej Umowie Gospodarczo-Handlowej (CETA) Kanada i UE współpracują obecnie w szerokim zakresie zagadnień, takich jak polityka zagraniczna, międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo, handel i inwestycje, zmiany klimatyczne i ochrona środowiska, zdrowie oraz współpraca na rzecz rozwoju.

CETA weszła tymczasowo w życie 21 września 2017. Aby mogła wejść w życie w pełni i ostatecznie, wszystkie państwa członkowskie UE muszą ratyfikować tę umowę zgodnie ze swoimi krajowymi procedurami. Proces ten nadal trwa. Tymczasowe stosowanie oznacza, że obowiązują postanowienia części handlowej umowy, natomiast wyłączone pozostają kwestie ochrony inwestycji i sądu inwestycyjnego, które należą do kompetencji państw członkowskich UE.

CETA jest umową handlową, która oferuje europejskim i kanadyjskim firmom lepsze możliwości biznesowe, wspiera tworzenie miejsc pracy oraz chroni konsumentów i środowisko, umożliwiając przedsiębiorcom i firmom każdej wielkości korzystanie z szerszego dostępu do rynku. Od pierwszego dnia obowiązywania CETA znosi prawie wszystkie cła, co stanowi znaczną oszczędność dla przedsiębiorców. Konsumenci korzystają dzięki niższym cenom i dywersyfikacji produktów. Na mocy CETA zainteresowane podmioty z UE formalnie uzyskały dostęp do zamówień publicznych w Kanadzie, zarówno na szczeblu centralnym, jak również na poziomie poszczególnych prowincji. Szczególnie jednak na poziomie prowincjonalnym podmioty zagraniczne mogą spotykać się z trudnościami w tym zakresie z uwagi na zobowiązania tut. polityków wobec firm rodzimych lub amerykańskich (które są traktowane w Kanadzie priorytetowo).

Rynek UE jest drugim co do wielkości globalnym partnerem handlowym Kanady w zakresie towarów i usług oraz drugim co do wielkości partnerem w zakresie dwustronnych inwestycji bezpośrednich, po Stanach Zjednoczonych. W 2023 r.:
- wartość handlu towarami i usługami między Kanadą a UE wyniosła 158,1 miliarda dolarów;

- wartość kanadyjskich inwestycji bezpośrednich w UE wyniosła 287,1 mld CAD, co stanowiło 13,2% całkowitych zagranicznych inwestycji bezpośrednich Kanady;

- znane zasoby inwestycji bezpośrednich UE w Kanadzie były warte 158,1 mld CAD, co stanowiło 11,6% globalnych inwestycji bezpośrednich w Kanadzie (mierzone na podstawie kraju ostatecznej inwestycji).

Dwustronny handel towarami między Kanadą a UE wzrósł o 65,1% w ciągu 6 lat od tymczasowego zastosowania CETA, w tym z Polską o ok. 70%, a wykorzystanie preferencji wynikających z CETA przez przedsiębiorstwa stale się poprawia w obu kierunkach handlu (dla Polski wynosi ok. 58%).

Kanada i UE współpracują też, aby zapewnić bezpieczeństwo dostaw surowców krytycznych oraz powiązanych łańcuchów wartości, które są kluczowe dla budowy gospodarki zeroemisyjnej i cyfrowej. Obejmuje to kanadyjsko – unijne Strategiczne Partnerstwo w zakresie Surowców, które wspiera tworzenie nowych możliwości handlowych i inwestycyjnych, przy jednoczesnym przestrzeganiu najwyższych standardów środowiskowych i społecznych oraz budowanie partnerstw w dziedzinie badań i innowacji.

• Baza traktatowa między Kanadą a Polską (na podstawie internetowej bazy traktatowej MSZ TRAKTATY)

Konwencja między Prezydentem RP a JKM Królem Zjednoczonym Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii w przedmiocie postępowania w sprawach cywilnych i handlowych - oświadczenie rządowe ws. przystąpienia Dominium Kanady z dniem 1.07.1935 (26.08.1931).

Konwencja między Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej a Jego Królewską Mością Królem Wielkiej Brytanii, Irlandii i Brytyjskich Dominiów Zamorskich, Cesarzem Indii, o wzajemnym uznawaniu świadectw rejestracyjnych i innych krajowych dokumentów, dotyczących pomiaru tonażu statków handlowych (16.04.1934).

Umowa między Rządem RP a Rządem Kanady w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji (06.04.1990).

Umowa między RP a Kanadą o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach karnych (12.09.1994).

Umowa między Rządem RP a Rządem Kanady o koprodukcji filmowej i telewizyjnej (27.05.1996).

Porozumienie między Ministrem Obrony Narodowej RP a Departamentem Obrony Narodowej Kanady w sprawie współpracy w dziedzinie uzbrojenia i sprzętu wojskowego (22.09.2003).

Umowa o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Kanadą (02.04.2008).

Porozumienie Administracyjne w sprawie stosowania Umowy o zabezpieczeniu społecznym między RP a Kanadą (02.04.2008).

Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Kanady o wspieraniu mobilności młodych obywateli (14.07.2008).

Konwencja między Rzecząpospolitą Polską a Kanadą w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu wraz z protokołem (14.05.2012).

Porozumienie o zabezpieczeniu społecznym między Rządem RP a Rządem Quebecu (03.06.2015).

Porozumienie Administracyjne w sprawie stosowania Porozumienia o zabezpieczeniu społecznym między Rządem RP a Rządem Quebecu (03.06.2015)