Polska w Kazachstanie

System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Gospodarka Kirgistanu jest w dużej mierze oparta na surowcach naturalnych oraz rolnictwie. Kraj stara się dywersyfikować źródła dochodów rozwijając sektory takie jak turystyka, przemysł tekstylny oraz usługi finansowe.

Obowiązującym dokumentem programowym kirgiskich władz jest przyjęta w 2017 r. Strategia zrównoważonego wzrostu Kirgiskiej Republiki obejmuje okres do 2040 r. Zakłada ona m.in. znaczący wzrost PKB na głowę mieszkańca. Strategia oparta jest o 9 programów gospodarczo-socjalnych. Strategia zakłada koncentrację na rozwoju strategicznych sektorów gospodarki: rolnictwa i przemysłu spożywczego, energetyki, sektora wydobywczego, transportu oraz turystyki. Zgodnie z jej założeniami, rząd Kirgistanu ma zamiar wypracować korzystne warunki dla krajowych i zagranicznych inwestorów, co wiąże się z koniecznością ustanowienia stabilnego prawa w tym zakresie i zagwarantowaniem dostępu do źródeł finansowania. Z punktu widzenia zagranicznych partnerów gospodarczych obecne uwarunkowania inwestowania są niekorzystne, głównie z powodu: wysokiego poziomu zadłużenia zagranicznego (kraj pozostaje wrażliwy na niespodziewane wstrząsy ekonomiczne, które mogą zagrozić rozwojowi gospodarczemu), skromnej infrastruktury (szczególnie infrastruktury transportowej), luki technologicznej (przemysł i rolnictwo, bazujące na technologiach radzieckich) oraz ograniczenia regionalnego (oddalenie od głównych międzynarodowych rynków towarowych i ograniczony dostęp do innych rynków regionalnych). Ponadto władze Kirgistanu chcą skupić się na zwiększeniu dostępu ludności do czystej wody. Strategia zakłada zwiększenie areału pól uprawnych a także wdrażanie elementów gospodarki cyfrowej. Należy podkreślić, że kirgiska gospodarka jest najbardziej otwarta ze wszystkich gospodarek Azji Środkowej i silnie uzależniona jest od eksportu złota. Kluczowe znaczenie dla gospodarki ma kondycja największego projektu wydobycia złota Kumtor kontrolowanego przez kanadyjska spółkę Centerra.

Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB

Rolnictwo. Najważniejszą dziedziną gospodarki Kirgizji jest rolnictwo. Udział rolnictwa w strukturze PKB kraju wynosi 25%, dając zatrudnienie 1/3 ludności kraju. Głównymi producentami produktów rolnych w Kirgizji są indywidualne gospodarstwa i grupy producenckie, wytwarzające ponad 95 % wszystkich towarów. Obecnie w kraju istnieje około 60 tys. gospodarstw rolnych i ponad 600 różnego rodzaju stowarzyszeń i zrzeszeń branżowych. Całkowita powierzchnia gruntów rolnych wynosi 1,4 mln ha. Do głównych upraw w Kirgizji należy pszenica, ziemniaki, buraki cukrowe, bawełna i tytoń.

Zasoby naturalne. Kirgizja posiada znaczne ilości zasobów naturalnych zwłaszcza złota, ponadto dysponuje ograniczonymi złożami ropy naftowej, gazu (znajdujące się jednak na dużych głębokościach), węgla oraz innych metali (poza złotem). 

Metalurgia metali kolorowych i przemysł wydobywczy. W przemyśle Kirgizji wiodącą rolę odgrywa metalurgia metali kolorowych i przemysł wydobywczy (około 60% całości produkcji przemysłowej). Największe znaczenie gospodarcze dla kraju ma wydobywanie złota ze złoża Kumtor, zapewniające ponad 40% eksportu kraju. Strategiczne znaczenie ma również kompleks wodno-energetyczny, będący drugim źródłem wpływów z eksportu. Rocznie w Kirgizji wydobywa się około 75-100 tys. ton ropy naftowej, co tylko częściowo zabezpiecza potrzeby kraju. Ważną rolę odgrywa też przemysł spożywczy.

Energetyka. Jedną z najważniejszych gałęzi przemysłu w Kirgizji jest energetyka. Po Rosji i Tadżykistanie, Kirgizja posiada największe zasoby energii wodnej na jednego mieszkańca spośród krajów WNP. Wydajność strumieni górskich w Kirgizji szacuje się na poziomie około 142 mld kWh rocznie, zaś łączne zasoby hydroenergetyczne na ok. 163 mld KWh rocznie. W Kirgizji działa 9 elektrowni, których łączna moc wynosi 3.646 megawatów. Siedem z nich to elektrownie wodne o mocy 2.918 megawatów, a 2 to elektrownie cieplne. Obecnie Kirgizja eksportuje energię elektryczną do Kazachstanu, Uzbekistanu, Tadżykistanu i Chin, w ilości 2 – 2,5 mld KWh rocznie. Główny producent energii elektrycznej „KyrgyzEnergo” został podzielony na kilka mniejszych firm, specjalizujących się w produkcji, transmisji i dystrybucji energii. Nas rynku kirgiskim jest czterech głównych dystrybutorów energii elektrycznej: JSC „Severelectro”, które zaopatruje region Biszkeku, Czuj i Talas; JSC „Vostokelectro”, zaopatrujące region Issyk – Kul i Naryn, JSC „Oszelectro”, które obsługuje region Osz oraz JSC „Dżalalabadelectro”, zajmujące się dystrybucją energii w rejonie Dżalalabadu. Sektor energetyczny jest całkowicie otwarty dla inwestorów zagranicznych. Zgodnie z obowiązującym prawem mogą oni swobodnie inwestować w tę gałąź przemysłu, budować nowe elektrownie, sprzedawać energię elektryczną w kraju oraz za granicą. Ze względu na walory krajobrazowe Kirgizja ma duży potencjał dla rozwoju turystyki.

Stan infrastruktury

Stan infrastruktury transportowej w Kirgistanie choć w ostatnich latach ulega poprawie, nadal boryka się z wieloma wyzwaniami związanymi z geograficznymi i ekonomicznymi warunkami kraju. Rozwój sektora jest kluczowy dla gospodarki, zwłaszcza w kontekście handlu międzynarodowego czy turystyki. Kirgistan posiada rozwiniętą sieć drogową łączącą stolicę z dużymi miastami oraz sąsiednimi krajami. Ze względu na górzyste ukształtowanie terenu niektóre drogi są w złym stanie i wymagają regularnych remontów. Najważniejszym szlakiem jest droga łącząca Biszkek z granicą chińską. Kirgistan nie posiada dużej sieci kolejowej. Główna linia kolejowa łączy Biszkek z Kazachstanem, a także miastami w innych częściach kraju. Transport lotniczy skoncentrowany jest wokół kilku lotnisk. Główne międzynarodowe lotnisko Manas w Biszkeku i kilka mniejszych np. w Osz. Transport wodny nie odgrywa istotnej roli poza jeziorami.

Kalendarz dni wolnych od pracy

• 23 lutego – Dzień Obrońcy Ojczyzny
• 8 marca – Międzynarodowy Dzień Kobiet
• 21 marca – Nauryz
• 7 kwietnia – Dzień Ludowej Rewolucji Kwietniowej
• 1 maja – Święto Pracy
• 5 maja – Dzień Konstytucji Republiki Kirgiskiej
• 9 maja – Dzień Zwycięstwa
• 15 maja – Dzień Matki
• 31 sierpnia - Święto Niepodległości
• 7–8 listopada – Dni Historii i Pamięci Przodków

Kirgistan przyciąga inwestycje zagraniczne z różnych krajów, szczególnie w takich sektorach jak górnictwo, energetyka, infrastruktura czy rolnictwo. Kluczowymi inwestorami są przedsiębiorcy z Chin, Rosji, Turcji, Kazachstanu i ZEA.

• Euroazjatycka Unia Gospodarcza (Białoruś, Kazachstan, Rosja, Kirgizja, Armenia),
• Euroazjatycka Wspólnota Gospodarcza (Białoruś, Kazachstan, Kirgizja, Rosja, Tadżykistan),
• Środkowoazjatycka Wspólnota Gospodarcza (Kirgizja, Kazachstan, Tadżykistan, Uzbekistan),
• Szanghajska Organizacja Współpracy (Chiny, Kazachstan, Kirgizja, Rosja, Tadżykistan, Uzbekistan),
• Strefa Wolnego Handlu WNP (Rosja, Ukraina, Białoruś, Kazachstan, Armenia, Kirgizja, Mołdawia).

Członkostwo w ważniejszych organizacjach międzynarodowych:

• ONZ – członek od 2 marca 1992 r.
• MFW - Międzynarodowy Fundusz Walutowy,
• Bank Światowy,

Światowa Organizacja Handlu – Kirgistan stał się członkiem WTO od grudnia 2015 r.

Republika Kirgiska została uznana przez Polskę w dniu 27 grudnia 1991 roku, wkrótce po ogłoszeniu niepodległości, a stosunki dyplomatyczne ustanowiono 25 marca 1992 roku. Istotnym wydarzeniem w historii wzajemnych stosunków było zawarcie w tym samym roku „Umowy o współpracy i handlu”. Aktualnie kontakty gospodarcze reguluje „Umowa o współpracy gospodarczej”, podpisana w dniu 7 września 2006 roku.

Wymiana handlowa miedzy Polską a Kirgistanem odnotowała znaczący wzrost w ostatnich kilku latach. W 2023 r. wartość polskiego eksportu do Kirgistanu osiągnęła 186,9 mln zł.

Polska zwykle plasuje się w drugiej dwudziestce na liście największych dostawców towarów i usług do Kirgistanu (0,6% udziału w kirgiskim imporcie ogółem), ustępując jej sąsiadom: Chinom, Kazachstanowi, Uzbekistanowi, Turcji oraz Rosji. Główne pozycje w polskim eksporcie do Kirgistanu to: maszyny i urządzenia mechaniczne oraz ich części,  papier i tektura oraz artykuły z masy papierniczej, preparaty perfumeryjne, kosmetyczne lub toaletowe (8,3%), produkty farmaceutyczne 7,0%, maszyny i urządzenia elektryczne oraz ich części, tworzywa sztuczne i artykuły z nich.

Pełna lista wspólnych umów międzynarodowych pomiędzy Polską a Kirgistanem jest dostępna w internetowej bazie traktatów MSZ (https://traktaty.msz.gov.pl).

Administracja

• http://www.mfa.kg
• http://www.mvd.kg
• http://www.minfin.kg

Najważniejsze polskie instytucje

Ambasada RP w Astanie https://www.gov.pl/web/kazachstan/ambasada-rp-w-astanie

Konsulat Generalny w Ałmaty https://www.gov.pl/web/kazachstan/konsulat-generalny-rp-w-almaty