Polska w Kazachstanie

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Republika Kirgiska jest państwem położonym w Azji Centralnej, nie posiadającym dostępu do morza. Zajmuje powierzchnię 198,5 tys. km2 i sąsiaduje na północy z Republiką Kazachstanu (1.051 km), na zachodzie z Republiką Uzbekistanu (1.099 km), na południowym wschodzie z Chińską Republiką Ludową (858 km), zaś od południa z Tadżykistanem (870 km). Łączna długość granic wynosi 3.878 km. Większość powierzchni Kirgizji zajmują góry (ok. 94 %), których największą część stanowi rozciągające się wzdłuż granicy z Chinami pasmo Tienszan,  z jego najwyższą górą Szczyt Zwycięstwa (kir. Dżengisz czoku su 7 439 m n.p.m.). Niemal w całym kraju dominują krajobrazowo łańcuchy górskie (ponad 1/3 kraju położona jest na wysokości powyżej 3000 m n.p.m.), poprzecinane dolinami i kotlinami. Najbardziej rozległą z nich jest Kotlina Issykkulska, w której leży jezioro Issyk-kul, stanowiące największy zbiornik wodny Republiki Kirgiskiej (ponad 6 tys. km2 powierzchni i ponad 600 m głębokości), położone na wys. 1 600 m n. p. m.

U podnóży gór rozciągają się urodzajne doliny, a nad nimi stepy górskie oraz obszary stepowo-leśne. Roślinność kraju stanowią zarówno bogate lasy w dolinach (w Kirgizji rośnie największy na świecie naturalny las orzecha włoskiego), jak i pokrywające wyższe partie gór łąki typu alpejskiego. Na obszarze ponad 8 tys. km leżą wieczne śniegi i lodowce. Ok. 46% powierzchni kraju nie nadaje się do uprawy (góry i nieużytki), pastwiska zajmują 42 %, zaś 3,5% lasy. Sprawia to, że zaledwie niewielki skrawek ziemi wykorzystywany jest pod uprawy rolne (ok. 7%).

Pasma górskie dzielą również kraj na północ i południe. Głównym ośrodkiem miejskim jest Biszkek – stolica kraju, położony w północnej części Kirgistanu, na południu zaś położony jest Osz i Dżalalabad.

Zbiorniki wodne zajmują powierzchnię 7 200 km2;. Przez terytorium Kirgizji przepływa wiele rzek, z których najdłuższymi są: Naryn (616 km w granicach Kirgizji), Czu (221 km) i Tałas (254 km).

Warunki klimatyczne

Ze względu na urozmaiconą rzeźbę terenu, klimat Kirgizji jest bardzo zróżnicowany. Określany jest jako kontynentalny, wysoko w górach z przewagą niskich temperatur, zaś w dolinach jest typowy dla klimatu podzwrotnikowego. Charakterystyczne jest występowanie wilgotnego i chłodnego powietrza w partiach górskich, kontrastującego z suchym i ciepłym w dolinach. Średnia temperatura stycznia wynosi w dolinach od -1°C do -8°C, wysoko w górach -27°C, zaś w lipcu kształtuje się w granicach 20° - 27°C do 15° - l7°C w dolinach i 5°C w górach. Roczne opady wahają się od 180 mm do 250 mm w kotlinach i na stokach gór oraz od 900 mm do 1 000 mm w najwyższych ich partiach. Zimą występują mrozy i obfite opady śniegu.

Główne bogactwa naturalne

Kirgizja posiada znaczne ilości zasobów naturalnych zwłaszcza złota, ponadto dysponuje ograniczonymi złożami ropy naftowej, gazu (znajdujące się jednak na dużych głębokościach), węgla oraz innych metali (poza złotem). 

System walutowy, kurs i wymiana

Walutą kraju jest som (KGS). 1 USD kosztuje na dzień 21.10.2021 r. 84 somy, 1 Euro – 98 somów .

Religia

Dominującą religią jest islam, który wyznaje ok. 85 % ludności, przede wszystkim Kirgizi, Uzbecy, Dunganie i Ujgurzy, wyznawcy prawosławia - gł. Rosjanie i Ukraińcy, pozostała część społeczeństwa (ok. 5%) to członkowie innych grup wyznaniowych i niewierzący.

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

01 stycznia – Nowy Rok,

07 stycznia – Boże Narodzenie (prawosławne),

23 lutego – Dzień Obrońcy Ojczyzny,

08 marca – Międzynarodowy Dzień Kobiet,

21 marca – Nauryz,

24 marca – rocznica Rewolucji Tulipanowej,

09 maja – Dzień Zwycięstwa,

31 sierpnia – Święto Niepodległości Republiki Kirgiskiej.

Infrastruktura transportowa

Przez cały rok do Biszkeku można dolecieć korzystając z połączeń przez Rosję, przede wszystkim Moskwę, Petersburg lub Stambuł. W miesiącach letnich (maj-wrzesień) ze Stambułu można dolecieć do Oszu na południu kraju. Funkcjonuje również połączenie Osz-Moskwa (Domodiedowo). Biszkek dobrze skomunikowany jest z Rosją, posiada połączenia do wielu miast w tym kraju.

Drogi w Kirgistanie w większości są bardzo złym stanie, dotyczy to przede wszystkim miast. Nieliczne odcinki są jednak modernizowane,  m.in. autostradą został połączony Biszkek z jeziorem Issyk-Kuł.

Obowiązek wizowy

Cudzoziemiec lub inna osoba nieposiadająca obywatelstwa kirgiskiego, może wjechać na terytorium Republiki Kirgiskiej na podstawie paszportu lub innego dokumentu, który go zastępuje, po uzyskaniu wizy wjazdowej, jeśli nie reguluje tego inna umowa międzynarodowa lub decyzja władz Kirgistanu.

W 2012 r. Kirgistan jednostronnie zwolnił z obowiązku wizowego obywateli 44 państw wjeżdżających na 60 dni na terytorium Kirgistanu, wśród tych państw znalazła się Polska (oraz wiele innych państw Europy). Obywatele Polski wybierający się do Kirgistanu na okres dłuższy niż 60 dni mogą uzyskać wizę na lotnisku „MANAS” w Biszkeku (nie ma możliwości uzyskania wizy na innych przejściach granicznych). Wszystkie kategorie wiz wjazdowych wydawane są w placówkach dyplomatycznych i konsularnych Republiki Kirgiskiej, znajdujących się za granicą. Wizy wydawane są również na lotnisku w Biszkeku. W krajach, w których Republika Kirgiska nie ma swoich przedstawicielstw, na podstawie obowiązujących umów dwustronnych, wizy wydawane są w przedstawicielstwach dyplomatycznych i konsularnych państw trzecich. W grudniu 2013 r. Kirgistan ratyfikował umowę polsko - kirgiską ws. zniesienia wiz dla posiadaczy paszportów dyplomatycznych, która przewiduje możliwość pobytu bezwizowego przez okres 90 dni dla osób posiadających paszporty dyplomatyczne.

Ustrój polityczny

Konstytucja Republiki Kirgiskiej obowiązująca od 2010 r. stanowi, iż Kirgizja jest demokratycznym, świeckim państwem prawa o ustroju republikańskim. Władza zwierzchnia należy do narodu, sprawującego ją bezpośrednio i przez system organów państwowych oraz samorządowych. Ustrój polityczny można określić jako republikę parlamentarną.

Władza ustawodawcza

Silną pozycję w państwie posiada parlament - Dżokorku Kenesz (Rada Najwyższa). Władza ustawodawcza jest jednoizbowa, zasiada w niej 120 deputowanych, wybieranych na 5-letnią kadencję, w oparciu o ordynację proporcjonalną z list partyjnych. Uchwala konstytucję i ustawy. Parlament powołuje rząd, wyraża wotum nieufności, odwołuje poszczególnych ministrów bądź cały gabinet.

Władza wykonawcza

Naczelnym organem władzy wykonawczej jest Rada Ministrów, na czele której stoi premier. Stanowisko premiera od wiosny 2018 r. pełni M. Abułgazijew. Strukturę rządu określa premier. Rząd odpowiada za prowadzenie polityki gospodarczej, obronnej, socjalnej, kwestie edukacji, zdrowia etc.

Struktura administracji gospodarczej

Na system polityczny kraju silny wpływ ma podział na kilkadziesiąt rodów/klanów Kirgistanu, na co nakłada się również silna identyfikacja geograficzna. Konflikty polityczne ostatniej dekady miały miejsce między przedstawicielami północy i biednego południa. Funkcje władzy wykonawczej sprawują terenowe organy administracji państwowej działające na szczeblach obwodu i rejonu. Działalnością lokalnych organów administracji państwowej kierują gubernatorzy (w obwodach-regionach) i akimowie (w rejonach), mianowani na czteroletnią kadencję przez prezydenta. Są oni podporządkowani prezydentowi i Radzie Ministrów.

Sądownictwo gospodarcze

Konstytucja Republiki Kirgiskiej gwarantuje obywatelom dochodzenie swoich praw przed sądem. Przepisy Konstytucji przewidują istnienie niezależnego sądownictwa, które stanowi odrębny człon władzy, funkcjonujący obok ustawodawczego i wykonawczego. Na system sądownictwa składają się Sąd Najwyższy i sądy terenowe. W Sądzie Najwyższym działa izba konstytucyjna, która przejęła niektóre funkcje zniesionego reformą konstytucyjną Sądu Konstytucyjnego.

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Obowiązującym dokumentem programowym kirgiskich władz jest przyjęta w 2017 r. Strategia zrównoważonego wzrostu Kirgiskiej Republiki obejmuje okres do 2040 r. Zakłada ona m.in. znaczący wzrost PKB na głowę mieszkańca. Strategia oparta jest o 9 programów gospodarczo-socjalnych. Strategia zakłada koncentrację na rozwoju strategicznych sektorów gospodarki: rolnictwa i przemysłu spożywczego, energetyki, sektora wydobywczego, transportu oraz turystyki. Zgodnie z jej założeniami, rząd Kirgistanu ma zamiar wypracować korzystne warunki dla krajowych i zagranicznych inwestorów, co wiąże się z koniecznością ustanowienia stabilnego prawa w tym zakresie i zagwarantowaniem dostępu do źródeł finansowania. Z punktu widzenia zagranicznych partnerów gospodarczych obecne uwarunkowania inwestowania są niekorzystne, głównie z powodu: wysokiego poziomu zadłużenia zagranicznego (kraj pozostaje wrażliwy na niespodziewane wstrząsy ekonomiczne, które mogą zagrozić rozwojowi gospodarczemu), skromnej infrastruktury (szczególnie infrastruktury transportowej), luki technologicznej (przemysł i rolnictwo, bazujące na technologiach radzieckich) oraz ograniczenia regionalnego (oddalenie od głównych międzynarodowych rynków towarowych i ograniczony dostęp do innych rynków regionalnych). Ponadto władze Kirgistanu chcą skupić się na zwiększeniu dostępu ludności do czystej wody. Ponadto, strategia zakłada zwiększenie areału pól uprawnych a także wdrażanie elementów gospodarki cyfrowej. Należy podkreślić, że kirgiska gospodarka jest najbardziej otwarta ze wszystkich gospodarek Azji Środkowej i silnie uzależniona jest od eksportu złota. Kluczowe znaczenie dla gospodarki ma kondycja największego projektu wydobycia złota Kumtor kontrolowanego przez kanadyjska spółkę Centerra.

Główne sektory gospodarki

Rolnictwo. Najważniejszą dziedziną gospodarki Kirgizji jest rolnictwo. Udział rolnictwa w strukturze PKB kraju wynosi 25%, dając zatrudnienie 1/3 ludności kraju. Głównymi producentami produktów rolnych w Kirgizji są indywidualne gospodarstwa i grupy producenckie, wytwarzające ponad 95 % wszystkich towarów. Obecnie w kraju istnieje około 60 tys. gospodarstw rolnych i ponad 600 różnego rodzaju stowarzyszeń i zrzeszeń branżowych. Całkowita powierzchnia gruntów rolnych wynosi 1,4 mln ha. Do głównych upraw w Kirgizji należy pszenica, ziemniaki, buraki cukrowe i tytoń.

Zasoby naturalne. Kirgizja posiada znaczne ilości zasobów naturalnych zwłaszcza złota, ponadto dysponuje ograniczonymi złożami ropy naftowej, gazu (znajdujące się jednak na dużych głębokościach), węgla oraz innych metali (poza złotem). 

Metalurgia metali kolorowych i przemysł wydobywczy. W przemyśle Kirgizji wiodącą rolę odgrywa metalurgia metali kolorowych i przemysł wydobywczy (około 60% całości produkcji przemysłowej). Największe znaczenie gospodarcze dla kraju ma wydobywanie złota ze złoża Kumtor, zapewniające ponad 40% eksportu kraju. Strategiczne znaczenie ma również kompleks wodno-energetyczny, będący drugim źródłem wpływów z eksportu. Rocznie w Kirgizji wydobywa się około 75-100 tys. ton ropy naftowej, co tylko częściowo zabezpiecza potrzeby kraju. Ważną rolę odgrywa też przemysł spożywczy.

Energetyka. Jedną z najważniejszych gałęzi przemysłu w Kirgizji jest energetyka. Po Rosji i Tadżykistanie Kirgizja posiada największe zasoby energii wodnej na jednego mieszkańca spośród krajów WNP. Wydajność strumieni górskich w Kirgizji szacuje się na poziomie około 142 mld kWh rocznie, zaś łączne zasoby hydroenergetyczne na ok. 163 mld KWh rocznie. W Kirgizji działa 9 elektrowni, których łączna moc wynosi 3.646 megawatów. Siedem z nich to elektrownie wodne o mocy 2.918 megawatów, a 2 to elektrownie cieplne. Obecnie Kirgizja eksportuje energię elektryczną do Kazachstanu, Uzbekistanu, Tadżykistanu i Chin, w ilości 2 – 2,5 mld KWh rocznie. Główny producent energii elektrycznej „KyrgyzEnergo” został podzielony na kilka mniejszych firm, specjalizujących się w produkcji, transmisji i dystrybucji energii. Nas rynku kirgiskim jest czterech głównych dystrybutorów energii elektrycznej: JSC „Severelectro”, które zaopatruje region Biszkeku, Czuj i Talas; JSC „Vostokelectro”, zaopatrujące region Issyk – Kul i Naryn, JSC „Oszelectro”, które obsługuje region Osz oraz JSC „Dżalalabadelectro”, zajmujące się dystrybucją energii w rejonie Dżalalabadu. Sektor energetyczny jest całkowicie otwarty dla inwestorów zagranicznych. Zgodnie z obowiązującym prawem mogą oni swobodnie inwestować w tę gałąź przemysłu, budować nowe elektrownie, sprzedawać energię elektryczną w kraju oraz za granicą. Ze względu na walory krajobrazowe Kirgizja ma duży potencjał dla rozwoju turystyki.

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych - dane za 2020 r.

Handel zagraniczny

Obroty handlowe KG w 2020 r. kształtowały się na poziomie około 5,6 mld USD. Połowę kirgiskiego eksportu w 2020 r. zajmowało złoto - 986 mln USD. Rudy i koncentraty innych drogocennych metali stanowiły 163 mln USD. Należy odnotować, że w 2020 r. Kirgistan zwiększył eksport bydła oraz ryb. Warto również zwrócić uwagę, że z powodu epidemii COVID-19 zmalał import towarów z Chin z 1,7 mld USD w 2019 r. do 736 mln USD w 2020 r.

Inwestycje zagraniczne

W minionych latach w Kirgistanie inwestowano około kilka mld USD rocznie. W dużej części inwestycje lokowane są w przemysł wydobywczy, w tym szczególnie wydobycie złota.

Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Z dniem 12 sierpnia 2015 r. weszło w życie Porozumienie o przystąpieniu Republiki Kirgiskiej do Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej (EUG). Z powyższą datą Kirgistan stał się jej pełnoprawnym członkiem, czego konsekwencją stało się formalne zniesienie kontroli celnej na granicy kirgisko-kazachstańskiej, jako wewnętrznej granicy tej organizacji. Zgodnie z warunkami akcesji do EUG Kirgistan  uzyskał wyłączenia od stosowania jednolitej taryfy celnej EUG wobec 167 pozycji towarowych na okres 5 lat (m.in. samochody i leki).

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

UE pozostaje ważnym partnerem gospodarczym dla Kirgistanu. W ubieglym roku rozpoczęte zostały negocjacje pomiędzy KG a UE w/s nowej umowy o współpracy.

Gospodarcze umowy dwustronne

Republika Kirgiska została uznana przez Polskę w dniu 27 grudnia 1991 roku, wkrótce po ogłoszeniu niepodległości, a stosunki dyplomatyczne ustanowiono 25 marca 1992 roku. Istotnym wydarzeniem w historii wzajemnych stosunków było zawarcie w tym samym roku „Umowy o współpracy i handlu”. Aktualnie kontakty gospodarcze reguluje „Umowa o współpracy gospodarczej”, podpisana w dniu 7 września 2006 roku. Między obu krajami podpisana jest również konwencja konsularna oraz umowa o współpracy kulturalno-naukowej, umowa o ochronie miejsc pamięci. Wśród innych dokumentów o charakterze prawno-traktatowym wymienić należy umowy  rządowe z 19 listopada 1998 roku odpowiednio: w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku oraz o współpracy w dziedzinie turystyki, a także umowę rządową z 25 października 2002 roku o międzynarodowych przewozach drogowych. Istnieje także „Porozumienie o współpracy między Krajową Izbą Gospodarczą RP a Izbą Przemysłowo-Handlową RK”. W 2012 r. podpisane zostało porozumienie między Urzędem Patentowym Rzeczpospolitej Polskiej i państwową Służba Własności Intelektualnej i Innowacji Kirgiskiej Republiki. 25 czerwca 2014 r. Polska i Kirgistan podpisały umowę o kredycie wiązanym  w wysokości 40 mln euro na rozwój kirgiskiego rolnictwa.

Dwustronna wymiana handlowa

Obroty handlowe pomiędzy Polską a Kirgistanem oscyluja w ostatnich latach wokół 20 mln USD. Od kilku lat można obserwować spadek wartości obrotów handlowych z Kirgistanem. Taka tendencja wynika m.in. z panującego spowolnienia w kirgiskiej gospodarce, spadku wartości waluty miejscowej oraz kryzysu gospodarczego w całym regionie państw EaUG.

Wzajemne inwestycje

Polska zwykle plasuje się w drugiej dwudziestce na liście największych dostawców towarów i usług do Kirgistanu (0,6% udziału w kirgiskim imporcie ogółem), ustępując jej sąsiadom: Chinom, Kazachstanowi, Uzbekistanowi, bliskiej cywilizacyjnie i kulturowo Turcji oraz krajom WNP: Rosji, Białorusi, Ukrainie, a także silnym gospodarkom: USA, Niemcom, Japonii i Korei. Główne pozycje w polskim eksporcie do Kirgistanu to: maszyny i urządzenia mechaniczne oraz ich części (15,5%),  papier i tektura oraz artykuły z masy papierniczej papieru lub tektury  (11,5%), preparaty perfumeryjne, kosmetyczne lub toaletowe (8,3%), produkty farmaceutyczne 7,0%, maszyny i urządzenia elektryczne oraz ich części (6,0%), cukry i wyroby cukiernicze (5,1%), drewno i artykuły z drewna; węgiel drzewny (4,8%), mydło, organiczne środki powierzchniowo czynne preparaty piorące, smarowe, woski syntetyczne (4,7%), tworzywa sztuczne i artykuły z nich (4,7%), meble; pościel, artykuły wyposażeniowe, lampy i oprawy oświetleniowe (4,7).

Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Wejście Kirgistanu do Euroazjatyckiej Wspólnoty Gospodarczej utrudniło eksport polskich towarów do Kirgistanu. Niemniej jednak, wydaje się, że kirgiski rynek wciąż pozostaje atrakcyjny dla polskich przedsiębiorstw zainterswoanych eksportem swoich towarów do KG.  

Dostęp do rynku pracy

Integracja w ramach EUG stwarza teoretyczną szansę na rozwój kilku branż przemysłu  i gospodarki rolnej Kirgistanu poprzez otwarcie dużych rynków innych krajów EUG (Rosji i Kazachstanu), uproszczenie procedur dla migrujących pracowników i stworzenie różnych, wspólnych biznes-projektów, co może pomóc w poprawie logistyki, infrastruktury i zarządzania państwem.  

Nabywanie i wynajem nieruchomości

Na zasadach komercyjnych. W Biszkeku nie ma większych trudności z wynajęciem odpowiednich przestrzenii biurowych.

System zamówień publicznych

Więcej informacji na zakupki.gov.kg

Warunki prowadzenia biznesu podobne do tych, jakie panują w innych krajach WNP.

• http://www.mfa.kg
• http://www.mvd.kg
• http://www.minfin.kg