Komenda Miejska
Państwowej Straży Pożarnej
w Jeleniej Górze

Format B5, nakład 300 egz., 208 s., cena 15 zł brutto.

W kwietniu 2005 r. ukazała się drukiem książka Jerzego Fiedlera, pułkownika pożarnictwa w stanie spoczynku, zatytułowana „Ochrona przeciwpożarowa w powiecie jeleniogórskim w latach 1945 – 1950”. Jerzy Fiedler razem z pożarniczą grupą operacyjną w kwietniu 1945 r. przybył na Dolny Śląsk, gdzie rozpoczął służbę w inspektoracie Pożarnictwa w Trzebnicy, a następnie w Legnicy. Od 9 czerwca 1945 r. pełnił obowiązki komendanta powiatowego i grodzkiego straży pożarnych w Jeleniej Górze, potem pracował na stanowisku komendanta powiatowego straży pożarnych (od 15 sierpnia 1945 do 30 października 1947 r.), wreszcie do 30 czerwca 1950 r. komendanta powiatowego.

W swojej książce żywo i wszechstronnie przedstawił kształtowanie się podstaw organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej i działania ochotniczego i zawodowego pożarnictwa w powiecie jeleniogórskim na Dolnym Śląsku w pierwszym pięcioleciu po przejęciu przez Polskę Ziem Zachodnich.

Ukazał działalność powstałych w 1945 r. państwowych organów ochrony przeciwpożarowej na terenie okręgu administracyjnego Dolnego Śląska ze stolicą we Wrocławiu (od czerwca 1946 r. w województwie wrocławskim) i w obwodach ( od czerwca 1946 r. w powiatach na obszarze województwa wrocławskiego), a także reaktywowanego 30 listopada 1945 r. Związku Straży Pożarnych Rzeczpospolitej Polskiej i jego władz wybranych w województwie wrocławskim i w powiecie jeleniogórskim (Zarząd Wrocławskiego Okręgu Wojewódzkiego Związku i Zarząd Oddziału Powiatowego Związku).

Po reaktywowaniu Związku – podobnie jak na pozostałym terytorium Polski – została przywrócona organizacja i funkcjonowanie pożarnictwa na zasadach obowiązujących przed rokiem 1939 z tą zmianą, że kierownik Oddziału Ochrony przed Pożarami i Innymi Klęskami w Urzędzie Wojewódzkim we Wrocławiu pełnił jednocześnie funkcję inspektora wojewódzkiego Związku, a komendant powiatowy straży pożarnych (kierownik Referatu Ochrony przed Pożarami i Innymi Klęskami), działający w strukturze organizacyjnej Urzędu Starostwa Powiatowego łączył funkcję nadzoru państwowego (w imieniu starosty powiatowego) z funkcją instruktora powiatowego Związku.

Autor szczegółowo opisał powstanie i działalność Komendy Powiatowej Straży Pożarnych w Jeleniej Górze, jej inspiratorską i organizatorską rolę w procesie tworzenia polskich ochotniczych straży pożarnych na terytorium powiatu. Przedstawił wielki wysiłek ludności przesiedlonej na te tereny ze wschodnich ziem polskich, osadników wojskowych i innych ludzi osiedlonych w powiecie jeleniogórskim w organizowaniu ochotniczych straży pożarnych i szerzej pojętej ochrony przeciwpożarowej, w tworzeniu warunków sprawnej działalności straży. Uwydatnił doniosłą rolę OSP w zapewnieniu bezpieczeństwa miejscowym społecznościom, a także w mobilizowaniu i organizowaniu tych społeczności do zagospodarowywania nowo zasiedlonych przez Polaków ziem. Ukazał komendantów i działaczy ochotniczych straży pożarnych w powiecie jeleniogórskim oraz działaczy Zarządu Oddziału Powiatowego Związku Straży Pożarnych RP. Uwypuklił też zasługi dla pożarnictwa jeleniogórskiego komendantów 10 rejonów pożarniczych, których teren działania pokrywał się z obszarem poszczególnych gmin.

W kolejnych rozdziałach Jerzy Fiedler omówił wyposażenie straży pożarnych w sprzęt, prowadzenie jego napraw i remontów w Powiatowej Naprawialni Sprzętu Pożarniczego w Piechowicach, a także scharakteryzował poniemieckie remizy pożarnicze. Sporo miejsca poświęcił opisowi prowadzenia działań szkoleniowych w jednostkach ochotniczych straży pożarnych i staraniom Komendy Powiatowej Straży Pożarnych w Jeleniej Górze w celu zorganizowania w powiecie sprawnie działającej bazy szkoleniowej do prowadzenia kursów pożarniczych i innych form szkolenia. Ukazał znaczenie w procesie szkolenia zawodów pożarniczych organizowanych w rejonach pożarniczych (gminach), zawodów powiatowych i ćwiczeń na obiektach prowadzonych przez straże pożarne.

Cały rozdział autor poświęcił na przedstawienie działań w zakresie zapobiegania pożarom, m. in. na wsi, w obiektach turystyczno-wypoczynkowych, w lasach, a także ochronie przeciwpożarowej przemysłu. Żywo i plastycznie przedstawił życie strażactwa ochotniczego i zawodowego w powiecie jeleniogórskim. Udział straży pożarnych w imprezach strażackich, społeczno-politycznych i religijnych. Ukazał formy popularyzowania zasad ochrony przeciwpożarowej, m. in. podczas Tygodnia Obrony Przeciwpożarowej organizowanego każdego roku przez władze pożarnicze.

Wszystko to ujął na tle kształtowania przez władze państwowe i partyjne nowego ustroju społeczno-politycznego i systemu gospodarczego oraz dramatycznie nasilanej od roku 1948 stalinizacji wszystkich dziedzin życia w Polsce.

W ostatnim rozdziale autor przedstawił zmiany organizacji ochrony przeciwpożarowej przeprowadzone w 1950 r. Miały one na celu jej dostosowanie do nowych form ustrojowych państwa i do intensywnie tworzonego systemu gospodarki socjalistycznej. W lutym 1950 r. Sejm uchwalił nową ustawę o ochronie przeciwpożarowej i jej organizacji. Od tego momentu sprawy ochrony przeciwpożarowej przejęły całkowicie organy państwowe: Komenda Główna Straży Pożarnych oraz komendy wojewódzkie i powiatowe straży pożarnych. Książkę zamyka Kronika organizowania i rozwoju ochrony przeciwpożarowej w powiecie jeleniogórskim w latach 1945 – 1950.

Autor podczas pisania pracy wykorzystał źródła archiwalne, materiały z prasy pożarniczej, literaturę dotyczącą historii ochrony przeciwpożarowej, historii województwa wrocławskiego i powiatu jeleniogórskiego po II wojnie światowej, wspomnienia i relacje członków ochotniczych straży pożarnych i działaczy Oddziału Powiatowego Związku Straży Pożarnych RP w Jeleniej Górze, a także wspomnienia osobiste.

Książkę wzbogaca 229 ilustracji (niekiedy unikatowych) dotyczących działalności strażactwa ochotniczego i zawodowego w województwie wrocławskim i w powiecie jeleniogórskim. Odszukanie bogatego zestawu nazwisk ułatwia w pracy indeks osób