Komenda Powiatowa
Państwowej Straży Pożarnej
w Górze

Rys historyczny i obecny Komendy Powiatowej PSP w Górze

Według notatki ze starej księgi „Verlesebuch” dzień założenia Ochotniczej Straży Pożarnej w Górze, datuje się na 6 czerwca 1880 r. Tego dnia odbyła się we Wschowie konferencja strażaków, w której udział wzięli członkowie Klubu Gimnastycznego w Górze. Klub ten od 1872 roku świadczył usługi pod nazwą Turner-Feuer-Rettungs-Verein (Gimnastyczny Klub Ratunkowo - Pożarowy). Prawdopodobnie konferencja ta była impulsem do usamodzielnienia Straży Pożarnej w Górze.

Tworzenie polskiej administracji dla Dolnego Śląska, a tym samym dla powiatu górowskiego (w ówczesnej nomenklaturze obwód nr IV), rozpoczęło się w czasie trwania wojny. Rolę pełnomocnika w obwodzie nr IV powierzono Augustowi Herbstowi. Nie można jednoznacznie stwierdzić, czy z ekipą Herbsta przybyła osoba odpowiedzialna za zorganizowanie straży pożarnej[1] . W sprawozdaniu z 1 grudnia 1945 r. obejmującym październik tego roku pełnomocnik rządu na obwód nr IV oznajmił: „Ze względu na brak komendy powiatowej straży pożarnej, poza Górą i Czerniną, w innych miejscowościach oddziały straży zorganizowane nie zostały. Nawiasem mówiąc i oddziały straży w Górze i Czerninie nie są czynne. Mienie poniemieckie przeciwpożarowe zabezpieczyłem przed zniszczeniem bądź też kradzieżą we własnym zakresie. [...] Szkolenie przeciwpożarowe nie jest prowadzone. Nie mam takich ludzi w powiecie, których bym mógł użyć do pracy organizacyjnej w straży pożarnej”[2]. Z tego cytatu wynika, iż nie było nadal żadnej osoby odpowiedzialnej za organizację straży pożarnej w obwodzie nr IV oraz to, iż funkcjonowały „oddziały” straży pożarnej w Górze i Czerninie, o których nic nie wiemy.

Od lutego 1946 r. w sprawozdaniach pełnomocnika rządu odnotowywano, że straż pożarną tworzył jej komendant, bez podawania jego nazwiska. Chodziło o Romana Sadowskiego, który objął swoje stanowisko 15 stycznia 1946 r.[3] Zapewne od gaszenia pożarów byli członkowie OSP. Starosta udzielał im pomocy w różnej formie, m.in. przydzielając 5 koni pociągowych[4] . W dokumencie „Wykaz wszystkich pracowników, zatrudnionych w Starostwie Powiatowym w Górze Śląskiej” z 21 czerwca 1946 r. znalazła się informacja o funkcjonowaniu dwuosobowego Referatu Straży Pożarnej, na którego czele stał, po raz pierwszy wymieniony z imienia i nazwiska, Roman Sadowski; pracowała z nim Maria Zugaj[5] .

Od 1949 r. funkcjonowało w Górze Pogotowie Zawodowe Straży Pożarnej[6] . Środki na jego utrzymanie pochodziły z powiatowego związku samorządowego[7]. Od 1 stycznia 1950 r. jej komendantem został Hieronim Chalecki, opłacany z funduszy Zarządu Miejskiego w Górze, wcześniej (25 lipca – 31 grudnia 1949 r.) był jego członkiem[8]. Kwestia, kto sprawował funkcję komendanta, jest niejasna z powodu braku dokumentów. W 1950 r. ogniomistrz pożarnictwa Roman Sadowski pełnił obowiązki Powiatowego Komendanta Straży Pożarnych[9] .

Zadania pełniącego obowiązki komendanta przejął Hieronim Chalecki[10] . Wcześniej – od 1 stycznia 1950 r. – prawdopodobnie jego rola ograniczała się do dowodzenia jednostką bojową. Jednak musiała nastąpić jakaś zmiana na stanowisku komendanta, ponieważ w 1951 r. funkcję Komendanta Powiatowego Straży Pożarnej sprawował ppor. K. Matczuk, egzekutywa KP PZPR w Górze postanowiła go zmienić i na jego miejsce powołano komendanta Okręgowego Pogotowia Pożarniczego w Górze Hieronima Chaleckiego[11] . Wygląda na to, że znowu dowodził jednostką bojową. Być może cały czas dowodził jednostką bojową, jedynie krótko z braku odpowiedniej osoby pełnił obowiązki Powiatowego Komendanta Straży Pożarnej. Wówczas w powiatach za sprawy przeciwpożarowe odpowiadali Komendanci Powiatowi Straży Pożarnych, podlegający organizacyjnie PPRN, a merytorycznie – komendantowi wojewódzkiemu[12] . W mniejszych miastach, np. w Górze, funkcjonowała komenda powiatowa i pogotowie zawodowe straży pożarnych jako jednostka bojowa.

Po przejściu mjr poż. Hieronima Chaleckiego na emeryturę w 1973 r. funkcję Komendanta Zawodowej Straży Pożarnej w Górze powierzono ppor. poż. Ryszardowi Januszkiewiczowi. W związku z reorganizacją terenowych organów administracji państwowej w czerwcu 1975r. ppor. poż. Ryszard Januszkiewicz przeszedł na stanowisko kierownika Służby Organizacyjnej Komendy Wojewódzkiej Straży Pożarnej w Lesznie.

1 czerwca 1975 r. utworzona została Komenda Rejonowa Straży Pożarnej w Górze. Komendantem został st. ogn. poż. Marian Mikołajczyk, który do dnia 31 grudnia 1981 r. pełnił powyższą funkcję. Z dniem 1 stycznia 1982 r. Komendantem Zawodowej Straży Pożarnej w Górze został por. poż. inż. Grzegorz Matysiak.

W 1983 r. przystąpiono do rozbudowy strażnicy ZSP w Górze budując nowe skrzydło obiektu, celem utworzenia pomieszczenia socjalno-bytowego oraz 5 nowych boksów garażowych.

31 grudnia 1983 r. odszedł ze służby dotychczasowy Komendant por. poż. Grzegorz Matysiak. Nowym Komendantem mianowano z dn. 1 stycznia 1984 r. chor. poż. Aleksandra Satorę.

W wyniku głębokich przemian uregulowanych ustawami z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej oraz o Państwowej Straży Pożarnej na terenie województwa leszczyńskiego utworzono 4 Komendy Rejonowe Państwowej Straży Pożarnej oraz 6 jednostek ratowniczo-gaśniczych. Dotychczasowa KRSP w Górze uległa likwidacji i utworzono Jednostkę Ratowniczo-Gaśniczą PSP w Górze podlegającą organizacyjnie KR PSP w Rawiczu. Akt nominacji na stanowisko Komendanta Rejonowego PSP w Rawiczu otrzymał bryg. inż. Ireneusz Jankowski. Akt powołania na stanowisko Dowódcy  Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej w Górze otrzymał kpt. inż. Rajmund Hanuszek.

W czerwcu 1993 r. miał miejsce jeden z największych pożarów w dotychczasowej histori, ponieważ paliło się blisko 100 ha lasu w okolicach Ryczenia (gm. Góra). Spłonęło ostatecznie 40 ha ale sprawa była bardzo poważna, gdyż ogień zagrażał 8000 ha kompleksu leśnego nad Baryczą.  W zdarzeniu brało udział 39 jednostek straży pożarnej: w sumie ponad 200 strażaków wspieranych przez wojsko, policję oraz obsadę 7 samolotów i śmigłowca. Mimo udanej akcji straty oszacowano na 800 mln zł.

W dniu 7 stycznia 1997 r. w Urzędzie Miasta i Gminy w Górze odbyło się spotkanie związane z inicjatywą ufundowania dla JRG PSP w Górze sztandaru. Poświęcenie i wręczenie sztandaru nastąpiło 24 maja 1997r.  na uroczystych obchodach Dnia Strażaka.

W wyniku reformy administracyjnej kraju w roku 1999 utworzono powiat górowski a tym samym Komendę Powiatową Państwowej Straży Pożarnej w Górze. Obowiązki Komendanta Powiatowego PSP powierzono kpt. Arkadiuszowi Szuperowi. Zastępcą Komendanta Powiatowego PSP w Górze został st. kpt. Piotr Radkiewicz, natomiast dowódcą JRG st. asp. Lucjan Sibilak.

W dniu 14 stycznia 2002 r. mł. bryg. Piotr Radkiewicz – z ca Komendanta Powiatowego PSP w Górze został przeniesiony do Komendy Powiatowej PSP we Wschowie na stanowisko Komendanta Powiatowego. W wyniku zmian kadrowych obowiązki zastępcy Komendanta Powiatowego PSP od dnia 1 czerwca 2003 r. powierzono mł. kpt. Lucjanowi Sibilakowi, obowiązki dowódcy JRG z dniem 1 sierpnia 2003 r. objął asp. Dariusz Onichimowski.

W dniu 22 listopada 2004 r. KP PSP w Górze odebrała samochód ratownictwa technicznego (SLRt) na podwoziu Renault Mascott. Komenda Główna PSP przeprowadziła przetarg dla jednostek powiatowych i jeden z nich trafił do  tutejszej komendy. Samochód został zabudowany przez firmę Inżynieria Samochodów Specjalnych „Wawrzaszek” z Bielska Białej.

Z chwilą utworzenia Komedy Powiatowej PSP w Górze rozpoczęto starania o wybudowanie nowego obiektu. W czerwcu 2006 roku pozytywne rozpatrzono wniosek o ujęcie budowy strażnicy w planie inwestycji centralnych na lata 2007-2015. Dzięki ustanowieniu nowej ustawy dot. „Programu modernizacji Policji, Straży Gaśniczej, Państwowej Straży Pożarnej   i Biura Ochrony Rządu w latach 2007-2009” starania przyniosły długo oczekiwany efekt w postaci ujęcia KP PSP w Górze w planie sfinansowania budowy 12 strażnic w kraju. Z gminy Góra uzyskano zapewnienie, że pod budowę nowej siedziby komendy przekazana będzie nieodpłatnie działka o powierzchni około 2 ha zlokalizowana w Górze przy ulicy Witosa. Planowany koszt inwestycji w części sfinansowanej z budżetu państwa wyniósł 5 700 000,00 zł.. Termin zakończenia odbioru końcowego przewidziany był na grudzień 2009 r.

W czerwcu  2008 r. starosta Górowski Pani Beata Pona zatwierdziła projekt budowlany Budynku Strażnicy KP PSP z obiektami towarzyszącymi stworzony przez firmę Adriana Deca oraz wydała pozwolenie na jego budowę. Na początku lipca w drodze przetargu został wyłoniony wykonawca , którym zostało Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego Sp. Jawna – firma „Dudkowiak”.  Uroczysty akt erekcyjny budowy Strażnicy dla KP PSP w Górze, dokonany i wmurowany  na terenie budowy przez przybyłych gości dnia 22 lipca 2008 roku.,  Dnia 20 sierpnia 2008 r. nastąpiło oficjalne przekazanie placu budowy strażnicy wykonawcy.

Dnia 5 stycznia 2010 r. została zakończona budowa strażnicy. Odbiór techniczny odbył się 8 stycznia 2010 r.  W dniu 10 września 2010 r. w Górze przy ul. Witosa 22, odbyła się uroczystość otwarcia obiektu nowej strażnicy dla Komendy Powiatowej Straży Pożarnej w Górze.

W dniu 29 stycznia 2018 r. w siedzibie Komendy Powiatowej PSP w Górze odbyła się uroczystość, związana z przejściem po prawie 30 latach służby, na zaopatrzenie emerytalne mł. bryg. Lucjana Sibilaka - Zastępcy Komendanta Powiatowego PSP w Górze.

Dzień później czyli 30 stycznia 2018 r. po 30 latach służby w Państwowej Straży Pożarnej na zaopatrzenie emerytalne przeszedł st. bryg. Arkadiusz Szuper - Komendant Powiatowy PSP w Górze. Uroczyste pożegnanie st. bryg. Arkadiusza Szupera ze  sztandarem, i zdanie obowiązków służbowych zostało złożone na ręce Dolnośląskiego Komendanta Wojewódzkiego PSP – st.bryg. Adama Koniecznego.  Aby Komenda Powiatowa PSP w Górze nie była pozbawiona kierownictwa, Dolnośląski Komendant Wojewódzki PSP z dniem 1 lutego 2018 r. powierzył pełnienie obowiązków Komendanta Powiatowego PSP w Górze bryg. Krzysztofowi Panocha, który został przeniesiony ze stanowiska zastępcy Komendanta Powiatowego PSP w Rawiczu.

Ważne wydarzenie miało miejsce dn. 27 kwietnia 2019 r. we Wronowie. Odbyła się tam uroczystość związana z włączeniem jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej we Wronowie do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego.

Po prawie 1,5 rocznym wakacie na stanowisku Zastępcy Komendanta Powiatowego PSP  w Górze, w lipcu 2019 r. st. kpt. Rafał Kaczmarek został przeniesiony ze stanowiska Zastępcy Dowódcy JRG w Rawiczu i powołany na stanowisko Zastępcy Komendanta Powiatowego PSP w Górze.

Samochody pożarnicze będące w dyspozycji jednostek OSP były bardzo wysłużone i istniała pilna konieczność ich wymiany na nowe.  Od chwili utworzenia powiatu górowskiego nie zakupiono ani jednego nowego pojazdu dla OSP. W grudniu 2019 roku nastąpił przełom w zakupie nowych samochodów dla jednostek OSP powiatu górowskiego. Jako pierwsza w powiecie jednostka OSP Wronów otrzymała nowy średni samochód ratowniczo-gaśniczy Renault D-16 GBA 3/28.  Kolejny nowy średni samochód ratowniczo-gaśniczy IVECO Eurocargo  GBA 3/24 zastąpił w październiku 2020 roku mocno już wysłużonego Stara 266 z 1980 roku w OSP Stara Góra

W październiku 2021 roku średni samochód ratowniczo-gaśniczy  na podwoziu Mercedes Atego trafił do OSP Wąsosz i zastąpił 33-letniego Stara 266. 

W dniu 4 listopada 2021 r. odbył się uroczysty apel z okazji przekazania nowego średniego samochodu ratowniczo-gaśniczego dla Ochotniczej Straży Pożarnej w Luboszycach. Nowy samochód Volvo FL GBA 3/16 zastąpił Stara 266 z 1982 roku. 

 

Niezależnie od zaangażowania kierownictwa KP PSP w Górze w wymianę pojazdów pożarniczych dla OSP, prowadzono działania zmierzające do wymiany pojazdów będących w zasobach komendy. W grudniu 2020 r. Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Górze wzbogaciła się o między innymi o 4 pojazdy;

• samochód operacyjny Toyota Rav 4 z silnikiem 2,5 hybrydowym o mocy 218 KM ,
• samochód operacyjny Toyota Corolla z silnikiem 1,6 benzynowym o mocy 132 KM,
• samochód kwatermistrzowski Toyota Proace City 1,5 diesel o mocy 100 KM,
• samochód ratowniczo-rozpoznawczy  Ford Ranger 2.0 diesel o mocy 180KM

W dniu 14 grudnia 2021 r. do KP PSP w Górze przyjechał nowy średni samochód ratowniczo-gaśniczy na podwoziu MAN, który zastąpił wysłużonego Renaulta Mascota.   

 

W listopadzie 2022 roku nastąpiło włączenie Ochotniczej Straży Pożarnej w Czerninie do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego.  Obecnie na terenie powiatu górowskiego funkcjonuje 9 jednostek OSP z KSRG, oraz 13 jednostek OSP z poza KSRG.

W dniu 12 stycznia 2023 r. w budynku  Starostwa Powiatowego w Górze odbyło się spotkanie związane z inicjatywą ufundowania sztandaru dla Komendy Powiatowej PSP w Górze. W spotkaniu uczestniczyła Pani Starosta, Burmistrzowie, Wójtowie oraz strażacy KP PSP w Górze.  Utworzono społeczny Komitet Fundacji Sztandaru dla KP PSP w Górze.

Dokonując rysu historycznego należy także wspomnieć o charakterystyce naszego powiatu oraz o jego zagrożeniu pożarowym. Powiat górowski jest położony w północnej części województwa dolnośląskiego na granicy z województwami wielkopolskim i lubuskim. Graniczy od północy i północnego wschodu z powiatami leszczyńskim i rawickim, od południowego wschodu graniczy z powiatem trzebnickim, od południa z powiatem wołowskim, od południowego zachodu z powiatem lubińskim, a od zachodu z powiatami głogowskim i wschowskim.

W skład powiatu wchodzą 4 gminy: 2 gminy miejsko-wiejskie: Góra i Wąsosz oraz 2 gminy wiejskie: Niechlów i Jemielno. Sieć osadniczą tworzą 2 miasta – Góra, Wąsosz i 113 miejscowości, w tym 108 wsi.

Powiat górowski jest najmniejszym powiatem pod względem liczby ludności na Dolnym Śląsku – 34 298 mieszkańców.(dane GUS z dn. 31.12.2021 r.)

Powiat zajmuje teren o powierzchni 738,27 km², co stanowi 3,7% powierzchni województwa dolnośląskiego i należy w tym zakresie do powiatów średniej wielkości. Powierzchnia gmin tworzących powiat:

• Gmina Góra – 266,11 km2;
• Gmina Wąsosz – 197,11 km2;
• Gmina Niechlów – 151,03 km2;
• Gmina Jemielno – 124,02 km2.

Powiat to obszar szerokich pradolin rzecznych Odry i Baryczy. Łączna długość rzek w powiecie wynosi 230,6 km Największe przepływające przez powiat rzeki: Odra, Barycz, Orla, Kopanica (Polski Rów), Śląski Rów. Zasoby rybne zachęcają do uprawiania wędkarstwa.
      Liczne walory przyrodnicze – ponad 70,4% powierzchni powiatu zajmują obszary prawnie chronione, w tym chronione programem Natura 2000. Lasy stanowią 28% powierzchni powiatu. Brak ekspansji przemysłu, a przy tym specyfika terenu (podmokłe tereny) sprawiły, że zachowały się tutaj kompleksy leśne i zespoły wiekowej roślinności.
Tereny obfitują w zwierzynę łowną – aktywnie działa tu kilka kół łowieckich.
Powiat cechuje klimat umiarkowany. Znajduje się on w strefie ścierania się łagodnego klimatu oceanicznego (z zachodu) i klimatu kontynentalnego (od wschodu). Wahania temperatur są tutaj mniejsze od przeciętnych w Polsce, wiosny i lata są wczesne i ciepłe, a zimy łagodne.

Występujący stan zagrożenia pożarowego na terenie powiatu górowskiego w dużej mierze wynika z naturalnych warunków terenowych (stanu zalesienia, rodzaju upraw rolnych) oraz stopnia uprzemysłowienia (zakłady pracy, sektor rolniczy), stanu urbanizacji i infrastruktury miast i wsi (drogi, instalacje energetyczne, gazowe). Od wielu lat największe zagrożenie pożarowe występuje w dwóch sektorach:

-  rolnictwo,

-  lasy.

Szczególnie uwidacznia się to w okresach:

-  wczesnowiosennym (w okresie wypalania i porządkowania terenów działkowych, upraw polowych, łąk, przydrożnych rowów),

- letnim (prace żniwne i omłotowe na polach, penetracja terenów leśnych przez zbieraczy runa leśnego).

Na terenie powiatu znajduje się ok. 100 budynków, w których prowadzi się działalność produkcyjno-magazynową. W kilku obiektach przechowywane są toksyczne środki przemysłowe. Substancje te w razie niekontrolowanego uwolnienia się do atmosfery mogą zagrozić ludziom, zwierzętom, a także środowisku. Jak dowodzą obliczenia teoretyczne na największe niebezpieczeństwo narażeni są pracownicy tych zakładów.

Ponadto na terenie działania Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Górze znajduje się 6 kopalń gazu ziemnego należących do Zielonogórskich Zakładów Górnictwa Nafty i Gazu z siedzibą w Zielonej Górze. Eksploatacja gazu ziemnego odbywa się w systemie zamkniętym (hermetycznym), a więc nie występuje emisja gazu do atmosfery, w związku z czym nie stwarzają one zagrożeń w normalnych warunkach pracy. Zagrożenie pożarowe, wybuchowe i erupcyjne gazu ziemnego może wystąpić jedynie podczas zmiany ww. warunków, przy zakłóceniach pracy urządzeń technologicznych lub awarii, pracach konserwacyjno-remontowych itp.

Przez teren powiatu Góra przepływają rzeki i cieki wodne, które w niesprzyjających okresach stanowią znaczne zagrożenie powodziowe. Zagrożenia powodziowe występują najczęściej w okresach roztopów i kry lodowej, opadów atmosferycznych oraz okresowego przyboru wód. Stan obwałowań nie jest najlepszy. Zdarzają się odcinki nieobwałowane. Dodatkowe zagrożenie powodziowe powodowane jest przez rozkradzione elementy budowli hydrotechnicznych oraz siedliska bobrów, które spiętrzają wodę powodując zalewanie użytków rolnych. Należy mieć świadomość nieuchronności wystąpienia powodzi.                 

Do najbardziej zagrożonych obszarów należą tereny przyległe do rzeki Odry, Baryczy i Orli. W wyniku powodzi zagrożone może być 36 miejscowości, w których zamieszkują 4848 osoby, tj. ok. 12 % całkowitej ilości mieszkańców powiatu. Obszar, jaki może zostać zalany  w wyniku powodzi to około 205 km2, co stanowi ok. 28 % ogólnej powierzchni powiatu. Inwentarz przewidziany do ewakuacji stanowi bydło, trzoda chlewna oraz konie o łącznej ilości  ok. 720 szt.

Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Górze jest kontynuatorem szlachetnych tradycji dotyczących ochrony przeciwpożarowej. Przez ostatnie lata forma  i funkcja straży pożarnych ulegała istotnym przekształceniom. Obecnie zadaniem Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Górze jest ratowanie życia i mienia podczas działań: ratowniczo-gaśniczych, klęsk żywiołowych, ratownictwa technicznego, wysokościowego, chemicznego i ekologicznego oraz medycznego.

Strażacka służba jest kluczowym elementem bezpieczeństwa kraju i jego obywateli. Społeczeństwo zawsze potrzebować będzie ludzi, którzy swoim zaangażowaniem
i ofiarnością czynią nasze życie bezpiecznym. Górowscy strażacy, stając do walki z żywiołem o życie, zdrowie i mienie ludzkie dają dowody najwyższej odwagi oraz determinacji. Społeczna inicjatywa ufundowania Komendzie Powiatowej PSP w Górze sztandaru jest wyrażeniem wdzięczności i uznania mieszkańców powiatu za trudną i odpowiedzialną służbę.

 

 

Źródła informacji:

- Freiwillige Feuerwehr „Guhrauer Kreiszeitung“ 1989 nr 1 s. 12, Tłumaczył Daniel Wojciechowski.

- M. Żłobiński, Początki ochotniczych straży pożarnych w powiecie górowskim. „Kwartalnik Górowski” 2014 nr 47 s. IV-XIV. Tam też bibliografia wykorzystanych dokumentów,

- M. Żłobiński, Pogotowie Zawodowe Straży Pożarnej 1949-1963. „Kwartalnik Górowski” 2014 nr 49 s. III-XI. Tam też bibliografia wykorzystanych dokumentów,

- opracowania własne: kroniki KP PSP w Górze,

- zasoby internetowe:

- Strona główna KPPSP - Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Górze - Portal Gov.pl (www.gov.pl).

- Starostwo Powiatowe w Górze - oficjalny serwis (powiatgora.pl).