Polska w KRLD

Rys historyczny

Polska nawiązała stosunki dyplomatyczne z Koreańską Republiką Ludowo-Demokratyczną (KRLD) 16 października 1948 r., jako trzecie państwo na świecie (po b. ZSRR i Mongolii). Do dziś jesteśmy jednym z siedmiu państw członkowskich Unii Europejskiej i łącznie zaledwie 26 krajów, posiadających placówki dyplomatyczne w stolicy KRLD. Dzięki długiej tradycji stosunków dwustronnych z Koreańską Republiką Ludowo-Demokratyczną, Polska na arenie międzynarodowej ma dziś w sprawach Półwyspu Koreańskiego status szczególny.

W czasach PRL utrzymywaliśmy tradycyjnie przyjazne relacje z władzami KRLD. W latach 1948-1989 Polska i KRLD wymieniły kilka wizyt międzypaństwowych na najwyższym szczeblu – w 1956 i 1984 r. w Polsce przebywał ówczesny przywódca KRLD Kim Ir Sen, zaś w roku 1986 do Pjongjangu udał się gen. Wojciech Jaruzelski.

Symbolem przyjaźni ówczesnej Polski i Korei stała się pomoc, jaką Polska udzieliła sierotom z KRLD, których rodzice zginęli w wojnie koreańskiej. W latach 1951-1953 polskie domy dziecka przyjęły grupę ok. 1500 sierot z KRLD. Dzieci przyjechały w złym stanie fizycznym, ze względu na ciężkie warunki bytowe w dotkniętym wojną kraju. Zapewniono im opiekę lekarską i edukację. Polscy opiekunowie traktowali je jak własne dzieci, a historia sierot z KRLD to jeden z najpiękniejszych przykładów pomocy, której Polacy wielokrotnie na przestrzeni dziejów udzielali narodom w potrzebie.

Ważnym elementem polskiej obecności na Półwyspie Koreańskim nieprzerwanie od 1953 r. jest udział w pracach Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych w Panmunjom, powołanej na mocy podpisanego 27 lipca 1953 r. traktatu rozejmowego, który wstrzymywał działania zbrojne w wojnie toczącej się w Korei w latach 1950-1953. Wieloletnia aktywność Misji Polskiej przy KNPN (stacjonującej do początku lat 90. po północnej stronie linii demarkacyjnej, oddzielającej oba państwa koreańskie) odegrała istotną rolę w kontroli przestrzegania postanowień porozumienia rozejmowego, a tym samym istotnie przyczyniła się do utrzymania pokoju w regionie.

Współpraca polityczna w okresie III RP

Po przemianach roku 1989 relacje między Warszawą i Pjongjangiem uległy ochłodzeniu. W 1995 r. Misja Polska przy Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych w Korei (KNPN) została zmuszona do opuszczenia terytorium KRLD. Po tym incydencie nastąpiło obniżenie rangi stosunków dyplomatycznych między Polską i KRLD.     

Ewolucja polityki KRLD pod koniec lat 90. umożliwiła poprawę klimatu relacji dwustronnych. W 1998 r. wznowiony został mechanizm konsultacji politycznych między ministerstwami spraw zagranicznych Polski i KRLD, zaś ponowna wymiana ambasadorów nastąpiła w roku 2001, choć skala oficjalnych wizyt pozostała ograniczona.     

W 2008 r. do Pjongjangu na konsultacje dwustronne udał się podsekretarz stanu w MSZ Ryszard Schnepf, zaś we wrześniu 2011 r. w Warszawie gościł wiceminister spraw zagranicznych KRLD Kung Sok Ung. W ostatnich latach konsultacje na szczeblu dyrektorów departamentów terytorialnych odbyły się w 2013 r. w Pjongjangu, w grudniu 2015 r. w Warszawie oraz w październiku 2018 r., ponownie w stolicy KRLD (przy okazji obchodów 70. rocznicy nawiązania stosunków dyplomatycznych, z udziałem dyrektora Departamentu Azji i Pacyfiku MSZ, Pana Pawła Milewskiego).     

16 października 2018 r. na Uniwersytecie Muzycznym im. Kim Won Gyuna w Pjongjangu odbył się specjalny koncert z okazji 70. rocznicy nawiązania stosunków dyplomatycznych przez Polskę i KRLD. Utwory Chopina zagrały koreańskie dzieci, które zdobyły nagrody i wyróżnienia na Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym dla Dzieci i Młodzieży im. F. Chopina w Szafarni niedaleko Torunia. Oprawę graficzną wydarzenia stanowiła wystawa „Polska Architektura”, prezentująca najznakomitsze współczesne obiekty architektoniczne, zrealizowane w Polsce w ciągu ostatnich 20 lat.     

Dziś Polska nadal działa w KNPN, realizując okresowe konsultacje z partnerami w Komisji (Szwajcaria, Szwecja). Działalność Polskiej Misji do KNPN ogranicza się do kilku wizyt rocznie w południowej części Strefy Zdemilitaryzowanej w ramach konsultacji wojskowych. Polska delegacja uczestniczy także w corocznych konsultacjach politycznych dyrektorów departamentów terytorialnych MSZ państw Komisji (ostatnio w Seulu w marcu 2019 r.).     

Istotnym elementem polskiej obecności dyplomatycznej w KRLD jest reprezentowanie interesów Unii Europejskiej i przedstawianie stanowiska UE w dialogu z władzami tego kraju. W Pjongjangu funkcjonuje obecnie siedem ambasad państw członkowskich UE. Polska placówka czterokrotnie sprawowała funkcję lokalnej prezydencji w UE: w II połowie 2007 r., przez cały rok 2011, w II połowie 2013 i I połowie 2017 r.

Dwustronne kontakty gospodarcze Polski i KRLD są ograniczone, w szczególności ze względu na obowiązywanie nałożonych na KRLD sankcji Rady Bezpieczeństwa ONZ. Skala wymiany handlowej jest minimalna. W czerwcu 2018 r. MSZ RP wypowiedział umowę powołującą Koreańsko-Polskie Przedsiębiorstwo Żeglugowe „Chopol”. W związku z tym przestało ono istnieć 12 lipca 2018 r. (od dłuższego czasu przedsiębiorstwo nie prowadziło działalności i nie generowało żadnych zysków).

Import towarów z KRLD do Polski wyniósł w 2017 r. 1,7 mln euro. Dwie trzecie tej wartości stanowiły tworzywa sztuczne oraz urządzenia elektryczne (główne pozycje: polietylen wart 540 tys. euro, przędza za 200 tys., maszyny do drukowania za 100 tys. i akumulatory za 69 tys. euro). Wartość polskiego eksportu do KRLD wyniosła w 2017 r. zaledwie 216,8 tys. euro, z czego aż 87,5% stanowiło mienie przesiedleńcze polskich dyplomatów, zaś niemal całą resztę – urządzenia potrzebne do remontu Ambasady RP w Pjongjangu.

Dane Narodowego Banku Polskiego nie odnotowują północnokoreańskich inwestycji w Polsce, ani polskich w KRLD. 

Od kilku lat przedmiotem zainteresowania mediów jest kwestia obywateli KRLD wykonujących pracę w Polsce. Ich liczba systematycznie maleje. W związku z włączeniem przez RB ONZ pracy wykonywanej poza granicami kraju przez obywateli KRLD do katalogu sankcji nałożonych na ten kraj (rezolucje 2371 z 5 sierpnia 2017 r., 2375 z 11 września 2017 r. oraz 2397 z 22 grudnia 2017 r.) rząd RP podejmuje aktywne działania mające na celu ich implementację. Ostatnia z wymienionych rezolucji (nr 2397) przewiduje odesłanie do KRLD (w ciągu 24 miesięcy) wszystkich obywateli tego kraju wykonujących pracę poza jego granicami. 

Od początku 2016 r. polskie placówki dyplomatyczno-konsularne nie wydały obywatelom KRLD żadnej wizy w celu wykonywania pracy, co zatrzymało napływ nowych pracowników z KRLD do naszego kraju. W sierpniu 2017 r. zaprzestano wydawania nowych zezwoleń na pracę/zezwoleń na pobyt czasowy i pracę obywatelom KRLD. Także ustawy regulujące dostęp cudzoziemców do rynku pracy zostały w lutym 2018 r. znowelizowane tak, aby rozwiązanie to wprowadzić na stałe. W kwietniu 2018 r. wojewodowie rozpoczęli proces cofania zezwoleń na pobyt obywatelom KRLD, co prowadzi do ich wyjazdów z kraju. W marcu 2019 r. w Polsce przebywało nie więcej niż 19 obywateli KRLD wykonujących pracę. 

Głównym przejawem współpracy kulturalnej między Polską i KRLD jest wsparcie, jakiego Ambasada RP w Pjongjangu udziela co roku w wysyłaniu młodych koreańskich pianistów na Międzynarodowy Konkurs Pianistycznym dla Dzieci i Młodzieży im. F. Chopina w Szafarni niedaleko Torunia. 16 października 2018 r. na Uniwersytecie Muzycznym im. Kim Won Gyuna w Pjongjangu odbył się specjalny koncert z okazji 70. rocznicy nawiązania stosunków dyplomatycznych przez Polskę i KRLD. Utwory Chopina zagrały koreańskie dzieci, które zdobyły nagrody i wyróżnienia na Konkursie w Szafarni. Oprawę graficzną wydarzenia stanowiła wystawa „Polska Architektura”, prezentująca najznakomitsze współczesne obiekty architektoniczne, zrealizowane w Polsce w ciągu ostatnich 20 lat. Na przestrzeni lat Ambasada RP w Pjongjangu wielokrotnie udzielała także wsparcia wykładowcom i studentom Katedry Polonistyki na Uniwersytecie Języków Obcych w Pjongjangu, dostarczając im m.in. materiały dydaktyczne do nauki języka polskiego i polskie czasopisma.