Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego

Co to jest azbest? 

• Azbest jest naturalnym, włóknistym minerałem. Składa się z metali oraz krzemianów. Minerały azbestowe można podzielić na amfibole (amozyt, krokidolit, antofilit, aktynolit, tremolit) i serpentyny (chryzotyl). Jego odporność na wysokie temperatury i substancje żrące, dźwiękochłonność, termoizolacyjność, elastyczność oraz stosunkowo niska cena przyczyniła się do rozwoju przemysłu azbestowego i wykorzystywaniu tego surowca w budownictwie, hutnictwie, przemyśle ceramicznym oraz transporcie. 

Znaczny wzrost zastosowania tego surowca w wielu wyrobach odnotowano w XX wieku. Mimo szerokiej gamy zalet, badania prowadzone w latach 60. oraz 70. ubiegłego wieku wykazały, że jest on minerałem, który stanowi znaczące zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi. 

Zastosowanie azbestu 

Azbest znalazł swoje zastosowanie w wielu wyrobach, tj.:

• pokryciach dachów np. papa dachowa, eternit,
• płytach elewacyjnych,
• farbach ogniotrwałych, 
• wyrobach izolacyjnych,
• rurach azbestowo-cementowych,
• rurach zsypowych do śmieci,
• chłodniach kominowych,
• okładzinach ciernych.

W Polsce głównie wykorzystywano azbest chryzotylowy, który był głównym składnikiem eternitu. Masowo pokrywano nim dachy i elewacje domów oraz budynków gospodarczych w postaci płyt falistych, bądź płaskich. Duże zastosowanie znalazł na wsi do pokrycia budynków gospodarskich oraz mieszkalnych. Do dziś pokrywa hektary stodół, garaży, obór i chlewni. 

Dlaczego azbest jest niebezpieczny? 

Azbest jest substancją, która stanowi poważane zagrożenie dla zdrowia człowieka. Prawie niewidoczne włókna azbestu, w przypadku przedostania się do powietrza w wyniku mechanicznego uszkodzenia lub degradacji materiałów, mogą powodować różnorakie choroby. 

Stopień szkodliwości zależy od następujących czynników tj.: 

• rodzaju azbestu – włókna chryzotylowe po wniknięciu do organizmu mogą być po pewnym czasie usuwane, natomiast włókna amfibolowe przemieszczają się znaczenie głębiej i nie ulegają usunięciu;
• wielkości włókien – azbesty o większych i średnich włóknach pochłanianie są i usuwane przez rzęski oraz system odpornościowy człowieka. Wyjątkiem są mniejsze włókna, które przedostają się do układu oddechowego człowieka i pozostają w jego ciele, podrażniając, a także powodując liczne choroby;
• czasu oddziaływania – szkodliwość azbestu rośnie wraz z czasem przebywania w  pomieszczeniach, w których występują szkodliwe wyroby.

Niewłaściwe obchodzenie się z wyrobami wykonanymi z azbestu może powodować szereg skutków w zakresie naszego zdrowia. Objawy mogą wystąpić zarówno u osób, które pracują z danym materiałem, jak i u osób, które zamieszkują budynki pokryte niebezpiecznym minerałem. 

Szkodliwe działanie azbestu może przejawiać się:

• trudnościami w oddychaniu – pyły azbestowe osiadając w płucach powodują stany zapalne i uszkodzenia, które potęgują napady kaszlu,
• osłabieniem – kontakt z azbestem w niektórych przypadkach może prowadzić do osłabienia organizmu, znużenia, senności oraz problemów z koncentracją, 
• problemami skórnymi – włókna azbestowe mogą podrażniać skórę, powodując wysypkę, zaczerwienienie oraz nasilać reakcje alergiczne.

Azbest może powodować choroby tj.:

• azbestozę (pylicę azbestową) – przewlekłą chorobę układu oddechowego, która powstaje poprzez wdychanie włókien azbestowych wraz z powietrzem. Osoby zmagające się z tą chorobą dotyka uporczywy kaszel, a także problemy z oddychaniem, które mogą przeobrazić się w niewydolność oddechową. Choroba ta może również prowadzić do powstawania zmian nowotworowych.
• nowotwory np. płuc, oskrzeli, krtani – badania potwierdzają, że azbest zwiększa ryzyko wystąpienia raka. Przykładem jest międzybłoniak opłucnej – nowotwór złośliwy objawiający się bólem w klatce piersiowej, a także kaszlem i dusznością. W zaawansowanym stadium choroby może dojść do zniekształcenia klatki piersiowej. Szkodliwe działanie azbestu nie objawia się bezzwłocznie po kontakcie. Skutki mogą być zauważalne dopiero po upływie 10, 20 a nawet 30 lat od wdychania włókien.

Jak unikać zagrożenia? 

Mimo szeregu informacji dotyczących szkodliwości wyrobów azbestowych dla organizmu człowieka, w dalszym ciągu można spotkać np. dachy pokryte eternitem. W przypadku podejrzenia obecności azbestu nie zaleca się samodzielnego usuwania materiałów. Należy skontaktować się z profesjonalistami wyposażonymi w odpowiedni sprzęt tj.: odkurzacze z filtrami oraz odzież ochronną tj.: kombinezon i maski. Specjalistyczne firmy w swojej ofercie zajmują się także wywozem oraz utylizacją niebezpiecznych materiałów.
Skala problemu oraz jego poważane skutki doprowadziły do powstania „Programu oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032”. Jego realizacja polega na zlikwidowaniu i unieszkodliwieniu niebezpiecznych materiałów z terenów wiejskich i miejskich. Pozwoli to zminimalizować niebezpieczne skutki dla zdrowia i życia ludzi. 

Rolniku, jeśli w Twoim najbliższym otoczeniu znajdują się materiały wykonane z azbestu, nie ryzykuj swojego zdrowia! Skontaktuj się ze specjalistami, którzy pomogą w usunięciu azbestu. 

Opracowano na podstawie:

1.    Jarosław Chmielewski, Ilona Żeber-Dzikowska, Magdalena Florek- Łuszczki…, Azbest. Edukacja ekologiczna a aktualne zagrożenie środowiskowe i zdrowotne, „Przemysł Chemiczny” 2020, T. 99, nr 4.
2.    https://www.awbud.pl/jak-rozpoznac-azbest-na-dachu/ (dostęp z 06.05.2024 r.)
3.    https://www.solidnydekarz.pl/dekarz-radzi/azbest-na-dachu-fakty-i-mity-na-temat-szkodliwosci-eternitu (dostęp z 06.05.2024 r.)
4.    https://www.hellozdrowie.pl/azbest-i-jego-wplyw-na-zdrowie/ (dostęp z 06.05.2024 r.)
5.    https://lifestyle.fit/pl/Salud/alergie/zagro%C5%BCenia-zdrowia-zwi%C4%85zane-z-azbestem/ (dostęp z 06.05.2024 r.)
6.    https://www.azbest.pl/pl/Dlaczego-azbest-jest-tak-niebezpieczny (dostęp z 06.05.2024 r.)