Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego

Produkcja trzody chlewnej przez lata była jedną z najważniejszych gałęzi produkcji rolniczej w Polsce. Zwierzęta te od wieków dostarczały ludziom mięsa, podrobów, tłuszczu, skór i szczeciny. Jeszcze kilkanaście lat temu większość gospodarstw posiadała przynajmniej kilka sztuk świń – teraz jest to rzadko spotykane, a hodowlę trzody chlewnej prowadzi się przeważnie w dużych, specjalistycznych gospodarstwach rolnych.

W Polsce hodowla świń prowadzona jest na terenie całego kraju. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2019 roku ich pogłowie wynosiło 10 mln 780 tys. sztuk. Obszary z najbardziej rozwiniętym chowem świń to: Wielkopolska, Kujawy, Pomorze oraz Opolszczyzna.

Część rolników nie postrzega zwierząt hodowlanych jako źródła zagrożenia – mimo, że rokrocznie przy ich obsłudze dochodzi do poważnych wypadków, nawet ze skutkiem śmiertelnym. Są one spowodowane nieznajomością naturalnych zachowań zwierząt oraz niezapewnieniem im dobrostanu, tj. takiego systemu chowu, który zaspokaja podstawowe potrzeby zwierząt przede wszystkim w zakresie: pożywienia i wody, potrzebnej przestrzeni życiowej, leczenia, higieny utrzymania, mikroklimatu pomieszczeń, warunków świetlnych, zapewnienia towarzystwa innych zwierząt przy jednoczesnym niepozwalaniu na okaleczanie innych osobników. Podstawową zasadą dobrostanu zwierząt gospodarskich jest, bez względu na system utrzymania, zapewnienie zwierzęciu swobody ruchu, czyli niczym nieskrępowanej możliwości wstania, położenia się, dostępu do paszy i wody oraz załatwiania potrzeb fizjologicznych. Wentylacja chlewni i częste usuwanie odchodów zwierzęcych pozwala uniknąć zanieczyszczenia paszy i wody oraz wydzielania nieprzyjemnych woni. Pomieszczenia, kojce i urządzenia używane do obsługi zwierząt powinny być czyszczone i dezynfekowane. Przestrzeganie tych zasad jest konieczne w celu wyeliminowania oraz ograniczenia występowania chorób trzody chlewnej, oraz zmniejszenia ryzyka wypadków przy pracy i chorób zawodowych osób pracujących przy ich hodowli. W ubiegłym roku w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odnotowano 1 236 zdarzeń wypadkowych z udziałem zwierząt hodowlanych, a większość z nich (94,7%) wystąpiła podczas ich codziennej obsługi.

Według prowadzonych przez Kasę statystyk, do wypadków z udziałem trzody chlewnej dochodzi głównie podczas:

• obsługi zwierząt w okresie rui; przy bliskim kontakcie człowieka w czasie przeprowadzania krycia w kojcu albo wskutek nieprzewidywalnego zachowania zwierząt – warto pamiętać o tym, żeby krycie dokonywane było w kojcu knura, zmiana miejsca może zostać odebrana jako przeszkoda w zaspokojeniu instynktu rozrodczego;
• obsługi macior w okresie poporodowym; największe niebezpieczeństwo stwarzają karmiące matki, które w obronie prosiąt mogą zaatakować, dlatego powinny być zamknięte w specjalnych kojcach umożliwiających im swobodny dostęp do pożywienia i wody, a prosiętom dostęp do wymienia matki;
• przepędzania, załadunku i rozładunku świń na środki transportu; podczas przepędzania należy unikać mieszania osobników z różnych kojców i grup, a także zadbać o to, by metalowe rampy miały solidną i stabilną konstrukcję oraz nieśliskie podłoże;
• wykonywania zabiegów weterynaryjnych i zoohigienicznych u dorosłych zwierząt; czynności te są dla nich szczególnie stresujące; należy zorganizować ich przebieg w taki sposób, aby był bezpieczny dla ludzi i jak najmniej stresujący dla zwierząt, w przypadku zabiegów pielęgnacyjnych prosiąt należy odseparowywać je od matek;
• powierzania czynności pomocniczych dzieciom, osobom starszym i słabym fizycznie – praca ze zwierzętami może być dla nich niebezpieczna.

Ważne!

• obsługą trzody chlewnej powinny zajmować się osoby dorosłe, sprawne fizycznie oraz przyjaźnie nastawione do zwierząt;
• niedopuszczalna jest obsługa trzody chlewnej po spożyciu alkoholu, środków odurzających lub psychotropowych, a w trakcie kontaktu z tymi zwierzętami nie wolno palić i pić alkoholu;
• po zakończeniu pracy ze zwierzętami należy starannie umyć ręce i zmienić ubranie robocze;
• podczas obsługi chorych osobników należy szczególnie przestrzegać zasad higieny. Obsługa trzody chlewnej jest łatwiejsza i bardziej bezpieczna, jeżeli zapewniona jest powtarzalność czynności wykonywanych podczas codziennej pracy. Zmniejsza to stres zwierząt i ryzyko ich nieprzewidywalnych reakcji – są dzięki temu spokojniejsze, zdrowsze i bardziej wydajne.

Hodowco trzody chlewnej, pamiętaj:

• poznaj fizjologię i behawiorystykę hodowlanych zwierząt;
• zapewnij zwierzętom dobrostan;
• pracę ze zwierzętami powierzaj osobom pełnoletnim, zdrowym i silnym;
• nie pozwalaj na bezmyślne drażnienie zwierząt i znęcanie się nad nimi;
• wydziel odpowiednie pomieszczenia i kojce tak, aby podczas wykonywania obsługi świń mieć łatwy i bezpieczny do nich dostęp;
• nie wchodź między zwierzęta bez ostrzeżenia, uprzedzaj je głosem, oswajaj dotykiem;
• eliminuj prace ręczne podczas obsługi zwierząt, używaj urządzeń wspomagających.